Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 82 lata temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera
2024-09-05, 15:00 Autor: IAR/K.Sowińska/K.Koziełł/dok.

82 lata temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera

Deportacja dzieci do Chełmna we wrześniu 1942 [fot. wikipedia/domena publiczna]
Deportacja dzieci do Chełmna we wrześniu 1942 [fot. wikipedia/domena publiczna]
82 lata temu, 5 września 1942 roku, w Łodzi zaczęła się tzw. Wielka Szpera - akcja, w czasie której Niemcy deportowali z tamtejszego getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem dzieci oraz osoby starsze i chore. Do 12 września wywieźli z getta od 15 do 20 tysięcy Żydów.
Nazwa akcji pochodzi od niemieckich słów "Allgemeine Gehsperre" oznaczających całkowity zakaz wychodzenia z domu. Obwieszczenie informujące o wprowadzonym przez hitlerowców zakazie pojawiło się na murach Ghetto Litzmannstadt właśnie 5 września. Jednak już dzień wcześniej zamknięci w getcie Żydzi wiedzieli, że chodzi o akcję wysiedleńczą, która obejmie osoby niezdolne do pracy: dzieci do 10 roku życia, chorych i starszych.

4 września prezes Starszeństwa Żydów w Łodzi Chaim Rumkowski, który otrzymał rozkaz wysłania ponad 20 tysięcy Żydów poza getto, mówił do zgromadzonych na tzw. placu Strażackim: "Żądają od nas, abyśmy zrezygnowali z tego, co mamy najlepszego - naszych dzieci i starszych. (...) W moim wieku muszę rozłożyć ręce i błagać: Bracia i siostry! Oddajcie mi je! Ojcowie i matki - dajcie mi swoje dzieci!".

Wielka Szpera w pamięci tych, którzy przeżyli, zachowała się jako najbardziej traumatyczne doświadczenie w historii łódzkiego getta. Żydowscy policjanci i Niemcy po kolei otaczali budynki i wypędzali mieszkańców na zewnątrz. Dzieci, osoby chore i starsze zostały wywiezione do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. W obozie tym Niemcy zgładzili około 200 tysięcy osób. Najpierw eksterminacji dokonywano w samochodach - mobilnych komorach gazowych, przy użyciu gazu spalinowego, potem w Lesie Rzuchowskim.

Po Wielkiej Szperze łódzkie getto zamieniono w obóz pracy. Na blisko dwa lata wstrzymano wywózki do obozów zagłady. W czerwcu 1944 roku, wobec zbliżającego się frontu, Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację dzielnicy żydowskiej. Przestała istnieć 29 sierpnia tego samego roku. Tego dnia do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau Niemcy wywieźli ostatnią grupę Żydów. Łódzkie getto, założone w lutym 1940 roku przez Niemców jako pierwsze na okupowanych ziemiach polskich, zostało zlikwidowane jako ostatnie.

Przeszło przez nie około 220 tysięcy Żydów, zmarło blisko 45 tysięcy. Przeżyło, według różnych źródeł, od 7 do 13 tysięcy osób. Do obozów w Chełmnie nad Nerem i Auschwitz-Birkenau od stycznia 1942 roku wywieziono około 145 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2024-10-06, godz. 22:52 Uroczystości upamiętniające ofiary hitlerowskiej zbrodni w Piaśnicy W Piaśnicy na Pomorzu upamiętniono ofiary hitlerowskiej zbrodni z czasów II Wojny Światowej. Mszę świętą poprowadził Przewodniczący Konferencji Episkopatu… » więcej 2024-10-06, godz. 09:00 Muzeum Niepodległości zaprasza na Weekend Seniora z Kulturą Ministerstwo Kultury zachęca do rodzinnego, międzypokoleniowego spędzenia czasu w ramach akcji Weekend Seniora z Kulturą. Do akcji włączyło się Muzeum… » więcej 2024-10-06, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 6 października » więcej 2024-10-05, godz. 22:33 100 lat temu urodził się Andrzej Wolski "Jur", żołnierz AK, uczestnik akcji pod Arsenałem 100 at temu, 5 października 1924 roku, urodził się Andrzej Wolski, pseudonim "Jur", uczestnik Powstania Warszawskiego, żołnierz Szarych Szeregów i Armii… » więcej 2024-10-05, godz. 09:00 45 lat temu zmarł Zygmunt Hertz, współzałożyciel paryskiej "Kultury" 45 lat temu, 5 października 1979 roku, zmarł Zygmunt Hertz, współtwórca i pracownik Instytutu Literackiego, polskiego wydawnictwa emigracyjnego, publikującego… » więcej 2024-10-05, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 5 października » więcej 2024-10-04, godz. 15:00 Prudnik uporządkował ewidencję zabytków Blisko 20 lat trwało przyjęcie Gminnej Ewidencji Zabytków dla terenów wiejskich gminy Prudnik. Dokument jest istotny dla mieszkańców, inwestorów oraz samorządu… » więcej 2024-10-04, godz. 13:00 35 lat temu zmarł Edmund Osmańczyk, dziennikarz, publicysta, senator I kadencji 35 lat temu, 4 października 1989 roku, zmarł Edmund Osmańczyk, pisarz, poeta, dziennikarz i publicysta, do wybuchu II wojny światowej działacz narodowego… » więcej 2024-10-04, godz. 11:00 106 lat temu Józef Haller objął dowództwo Armii Polskiej we Francji 106 lat temu, 4 października 1918 roku, generał Józef Haller objął dowództwo Armii Polskiej we Francji. Nazywana też "Błękitną Armią", od koloru mundurów… » więcej 2024-10-04, godz. 09:00 120 lat temu urodził się Henryk Vogelfänger, prawnik i gwiazda "Wesołej Lwowskiej Fali" 120 lat temu, 4 października 1904 roku, urodził się Henryk Vogelfänger, prawnik, a także aktor radiowy i filmowy. Był gwiazdą przedwojennego programu radiowego… » więcej
1213141516
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »