Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 44 lata temu podpisano porozumienie w Jastrzębi…
2024-09-03, 09:00 Autor: IAR/K.Koziełł/dok.

44 lata temu podpisano porozumienie w Jastrzębiu-Zdroju

Kopalnia Węgla Kamiennego Borynia w Jastrzębiu-Zdroju tworząca Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przy KWK "Manifest Lipcowy". [fot. NAC]
Kopalnia Węgla Kamiennego Borynia w Jastrzębiu-Zdroju tworząca Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przy KWK "Manifest Lipcowy". [fot. NAC]
44 lata temu, 3 września 1980 roku, strona rządowa podpisała porozumienie ze strajkującymi w Jastrzębiu-Zdroju. Było ono trzecim - po gdańskim i szczecińskim - dokumentem, podpisanym wówczas między władzą a protestującymi robotnikami. Zawarcie porozumień zakończyło falę strajków w sierpniu 1980 roku i rozpoczęło przemiany ustrojowe w kraju.
Oprócz poparcia wszystkich 21 postulatów gdańskich, górnicy wywalczyli między innymi zniesienie czterobrygadowego systemu pracy w kopalniach, który oznaczał konieczność pracy przez siedem dni w tygodniu, wolne soboty dla całej Polski oraz podnoszenie zarobków w ślad za wzrostem kosztów utrzymania. Władze zgodziły się też na wiele branżowych postulatów pracowników kopalni.

W nocy z 27 na 28 sierpnia 1980 roku zastrajkowali górnicy w Kopalni Węgla Kamiennego "Manifest Lipcowy" (późniejsza nazwa "Zofiówka", Około tysiąca górników odmówiło podjęcia pracy na nocnej zmianie. Strajk w Manifeście Lipcowym od początku miał przede wszystkim charakter solidarnościowy z protestującymi załogami Gdańska i Szczecina. Strajki zaczęły obejmować cały Śląsk i to przyspieszyło negocjacje w Gdańsku i Szczecinie. 29 sierpnia do śląskiego protestu przystąpiło dalszych siedem kopalni. Powołano pierwszy na Śląsku Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS), skupiający przedstawicieli 56 komitetów protestów z wielu śląskich miast i przedsiębiorstw. Do kopalni przyjechała delegacja rządowa. Rozpoczęły się rozmowy. W regionie strajkowało już 28 kopalni i 28 innych zakładów, a przed samym podpisaniem porozumienia było ich kilka razy więcej. Na przełomie sierpnia i września protestowało tu 100 tysięcy ludzi.

3 września 1980 roku, w Jastrzębiu-Zdroju przy KWK "Manifest Lipcowy", zostało zawarte porozumienie między Komisją Rządową, której przewodniczył wiceprezes Rady Ministrów Aleksander Kopeć, i Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z przewodniczącym Jarosławem Sienkiewiczem.

Licząca 29 punktów umowa z Jastrzębia jest zaliczana do porozumień sierpniowych, które otworzyły drogę do powstania NSZZ "Solidarność" i zakończyły blisko dwumiesięczną falę strajków w całej Polsce.

Pierwsze porozumienie sierpniowe między stroną rządową i strajkującymi zostało podpisane 30 sierpnia w Szczecinie. Strajki obejmowały już wówczas około 700 zakładów w całym kraju. Brało w nich udział około 750 tysięcy osób. Tego samego dnia V Plenum KC PZPR przyjęło do wiadomości podpisanie porozumienia szczecińskiego i zaakceptowało projekt porozumienia gdańskiego, które zostało podpisane dzień później - 31 sierpnia. Trzecie z porozumień zostało podpisane 3 września w Jastrzębiu-Zdroju, a 11 września - w Hucie Katowice w Dąbrowie Górniczej.

Podpisanie porozumień sierpniowych zapoczątkowało proces upadku komunizmu w Polsce i pośrednio zmiany ustrojowe w innych europejskich państwach bloku komunistycznego.

(więcej)

Protesty, które rozpoczęły się 1 lipca 1980 roku, ogarnęły najpierw Mielec, Warszawę, Świdnik, a potem cały kraj. Decydujące znaczenie miał rozpoczęty 14 sierpnia strajk w Stoczni Gdańskiej, który rozszerzył się na pozostałe stocznie, porty, komunikację miejską i niektóre zakłady przemysłowe.

Poza postulatami ekonomicznymi, formułowano żądania polityczne. Domagano się między innymi powołania niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych, co stało się potem punktem wyjścia do utworzenia NSZZ "Solidarność", a także zagwarantowania prawa do strajku, uwolnienia więźniów politycznych, przywrócenia do pracy ludzi zwolnionych po strajkach w 1970 i 1976 roku, zniesienia cenzury i ujawnienia informacji o sytuacji społeczno-gospodarczej w kraju.

Na przyspieszenie tempa rokowań wpłynęło rozszerzenie fali strajków. 18 sierpnia wybuchł strajk w Szczecinie, a w nocy z 27 na 28 sierpnia strajk solidarnościowy rozpoczęli górnicy z kopalni "Manifest Lipcowy" w Jastrzębiu-Zdroju. 29 sierpnia powstał tu Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Do protestujących przyłączyło się wiele innych kopalni i zakładów pracy na Śląsku.

Po zawarciu porozumień w Szczecinie i Gdańsku (30 i 31 sierpnia), 1 września zaczęły wracać do pracy załogi strajkujących zakładów, z wyjątkiem Górnego Śląska. Tu robotnicy oczekiwali na protokół negocjacji, obejmujących przede wszystkim sprawy górnictwa i regionu. Porozumienie jastrzębskie, liczące 29 punktów, podpisano po kilkunastu godzinach negocjacji, 3 września, wczesnym rankiem około godziny 5.40.

Mimo że część przyjętych postulatów dotyczyła spraw socjalnych górników, to miały one później znaczenie dla pracowników w całym kraju. Na przykład częstą wśród górników pylicę płuc zaliczono do chorób zawodowych, a jednocześnie uzależniono włączanie innych chorób do tej kategorii od opinii związków zawodowych, z czego korzystały potem także inne branże. Świadczenia rodzinne miały być jednolite w całej Polsce, a to oznaczało podwyższenie ich do poziomu obowiązującego w wojsku i milicji.

Za symboliczną datę podpisania porozumień sierpniowych przyjmuje się 31 sierpnia - podpisanie porozumienia w Gdańsku. Dzień wcześniej podobne porozumienie podpisano w Szczecinie, 3 września w Jastrzębiu-Zdroju, a 11 września w Hucie Katowice w Dąbrowie Górniczej.

Zobacz także

2024-10-03, godz. 23:34 Quest dla uczniów „Śladami Powstańczej Warszawy” „Śladami Powstańczej Warszawy”, czyli historia w terenie. W Muzeum Niepodległości zainaugurowano quest - grę terenową dla dzieci i młodzieży. » więcej 2024-10-03, godz. 13:00 Mija 34. rocznica zjednoczenia Niemiec 34 lata temu, 3 października 1990 roku, NRD i RFN po 41 latach zjednoczyły się w jedno państwo. Wydarzenie to upamiętni obchodzone dzisiaj święto narodowe… » więcej 2024-10-03, godz. 11:00 Powstańcy Warszawscy w Lamsdorf – 80. rocznica pierwszego transportu W nocy z 6 na 7 października 1944 r. do Stalagu 344 Lamsdorf przybył pierwszy transport Powstańców Warszawskich. W 80. rocznicę tego wydarzenia Centralne… » więcej 2024-10-03, godz. 09:00 105 lat temu zmarł Kazimierz Piechowski, żołnierz AK, uciekinier z Auschwitz 105 lat temu, 3 października 1919 roku, urodził się Kazimierz Piechowski, żołnierz Armii Krajowej, po wojnie - inżynier, pracownik Stoczni Gdańskiej. W… » więcej 2024-10-03, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 3 października » więcej 2024-10-02, godz. 15:00 Chodel - upamiętnienie żydowskich mieszkańców W Chodlu odsłonięta zostanie tablica upamiętniająca żydowskich mieszkańców miejscowości, którzy zginęli w akcji Reinhardt. Według danych portalu Wirtualny… » więcej 2024-10-02, godz. 14:45 110 lat temu urodził się Jan Nowak-Jeziorański, legendarny "kurier z Warszawy" 110 lat temu, 2 października 1914 roku, urodził się Jan Nowak-Jeziorański, pisarz, polityk, żołnierz AK, legendarny "kurier z Warszawy", cichociemny. Niekwestionowany… » więcej 2024-10-02, godz. 11:00 80 lat temu upadło Powstanie Warszawskie 80 lat temu, w nocy z 2 na 3 października 1944 roku, po dwóch miesiącach krwawych walk upadło Powstanie Warszawskie. Było największym zrywem niepodległościowym… » więcej 2024-10-02, godz. 09:00 85 lat temu zakończyła się bohaterska obrona Helu 85 lat temu, 2 października 1939 roku, kapitulacją polskiej załogi zakończyła się bohaterska obrona Helu. Od pierwszego dnia wojny (1 września) polski półwysep… » więcej 2024-10-02, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 2 października » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »