Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » II wojna światowa - obrona Poczty Polskiej
2024-09-01, 04:30 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok

II wojna światowa - obrona Poczty Polskiej

Kolumna pocztowców jako jeńców po poddaniu się po obronie Poczty Polskiej w Gdańsku [fot. wikipedia/domena publiczna]
Kolumna pocztowców jako jeńców po poddaniu się po obronie Poczty Polskiej w Gdańsku [fot. wikipedia/domena publiczna]
85 lat temu, 1 września 1939 roku, nad ranem, Niemcy zaatakowali Pocztę Polską w Gdańsku. Był to jeden z pierwszych zbrojnych epizodów II wojny światowej. Atak rozpoczął się o godzinie 4.45, równocześnie z ostrzałem Westerplatte przez pancernik Schleswig-Holstein.
Zaciekła, choć nierówna, walka o Pocztę Polską trwała 14 godzin. Obrońcy poddali się dopiero wtedy, gdy Niemcy miotaczami ognia podpalili budynek. Zginęło 14 Polaków, 38 rozstrzelano. Większość pracowników Poczty Polskiej, którzy nie brali udziału w obronie, aresztowano i osadzono w obozach koncentracyjnych. Wojnę przeżyło pięć osób.

Niespełna 60 pocztowców pod dowództwem podporucznika Konrada Guderskiego, uzbrojonych w kilka karabinów i granaty, broniło gmachu poczty przy Hevelius platz. Odparli kilka ataków Niemców, wspieranych przez artylerię i wozy pancerne. Zgodnie z planami Sztabu Głównego Wojska Polskiego, Polacy mieli utrzymać placówkę około sześciu godzin, poddali się o 19.00. Wcześniej hitlerowcy podłożyli pod budynkiem 600-kilogramowy ładunek wybuchowy, który zdetonowali. Następnie wpompowali do piwnic benzynę i podpalili gmach miotaczami ognia.

Pierwsi opuszczający budynek - p.o. dyrektor Okręgu Poczt i Telegrafów RP w Gdańsku Jan Michoń oraz naczelnik poczty Józef Wąsik - zostali zamordowani. Sześciu pocztowcom udało się uciec, czterech z nich przeżyło wojnę. Pozostali, którzy trafili do niewoli, zmarli w szpitalach lub zostali skazani przez niemiecki sąd pod zarzutem "partyzantki" i rozstrzelani. Żona dozorcy Małgorzata Pipka, więziona do 1943 roku, zmarła w 1963. Najmłodszą ofiarą ataku była 10-letnia Erwina Barzychowska, sierota wychowywana przez rodzinę Pipków. Ciężko poparzona dziewczynka zmarła w szpitalu po siedmiu tygodniach cierpień.

Poczta Polska w Gdańsku - Polski Urząd Pocztowo-Telegraficzny numer 1 - stanowiła jedną z większych i ważniejszych placówek II Rzeczypospolitej na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Powstała po podpisaniu traktatu wersalskiego oraz konwencji polsko-gdańskiej z 1921 roku.

(więcej)

Procesy 38 obrońców Poczty Polskiej przed niemieckim sądem polowym odbywały się we wrześniu 1939 roku. Wszyscy zostali skazani na śmierć i rozstrzelani 5 października. Miejsce egzekucji pozostawało nieznane aż do 1991 roku, kiedy robotnicy prowadzący place budowlane na gdańskiej Zaspie odkryli zbiorową mogiłę. Ekshumowane szczątki pochowano na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu w Gdańsku.

Wyrok śmierci wydany przez niemiecki sąd został anulowany w procesie rehabilitacyjnym w 1998 roku. Krajowy Sąd w Lubece uznał, że we wrześniu 1939 roku na terenie Wolnego Miasta Gdańska nie obowiązywało prawo wojenne III Rzeszy, na mocy którego - i to "z rażącym naruszeniem" tych przepisów - skazano polskich pocztowców. Stwierdzono też, że postępowanie członków sądu, który wydał wyrok na obrońców gdańskiej poczty, można zakwalifikować jako zbrodnię sądową. Odpowiedzialni za mord - Hans Werner Giesecke i Kurt Bode - nie ponieśli żadnej kary. Obaj zmarli w latach 70. jako cenieni prawnicy. Wojnę przeżyli czterej obrońcy Poczty Polskiej - Andrzej Górski, asystent (zmarł w 1985), Franciszek Mielewczyk, kierowca (zmarł w 1988), Władysław Milewczyk, kierowca (zmarł w 1983) i Augustyn Młyński, starszy pocztylion (zmarł w 1975).

W budynku dawnego urzędu pocztowego mieści się Muzeum Poczty Polskiej. Przed gmachem stoi pomnik Obrońców Poczty Polskiej, a plac Heweliusza nosi nazwę Obrońców Poczty Polskiej.

Zobacz także

2024-10-01, godz. 09:00 5 lat temu zmarł Karol Tendera, były więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Pięć lat temu, 1 października 2019 roku, zmarł Karol Tendera, podczas II wojny światowej robotnik przymusowy i więzień niemieckich obozów koncentracyjnych… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 1 października » więcej 2024-09-30, godz. 13:00 Uroczystości Ponarskie W ubiegłym tygodniu na Wileńszczyźnie odbyły się Uroczystości Ponarskie organizowane przez gdańskie Stowarzyszenie "Rodzina Ponarska. W Kwaterze Polskiej… » więcej 2024-09-30, godz. 11:00 Grupa Ładosia otrzyma Złoty Medal Kongresu Stanów Zjednoczonych Grupa Ładosia otrzyma Złoty Medal Kongresu Stanów Zjednoczonych. Senat USA przez aklamację przyjął projekt ustawy honorującej 60 dyplomatów z 28 państw… » więcej 2024-09-30, godz. 09:00 85. rocznica zwycięstwa nad sowietami pod Parczewem 85 lat temu, 30 września 1939 roku, żołnierze Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" pod dowództwem generała Franciszka Kleeberga pokonali pod Parczewem… » więcej 2024-09-30, godz. 08:00 Specjalny program ma pomóc w promocji lokalnych zabytków Wspieranie prac związanych z ochroną zabytków, promowanie oraz upowszechnianie dziedzictwa kulturowego - to główne założenia gminnego programu opieki nad… » więcej 2024-09-30, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 30 września » więcej 2024-09-29, godz. 16:32 Lommel - uroczystości 80-lecia wyzwolenia przez „Pancerniaków” Od mszy świętej w belgijskiej miejscowości Lommel rozpoczęły się uroczystości 80.rocznicy wyzwolenia Flandrii spod niemieckiej okupacji przez I Dywizję… » więcej 2024-09-29, godz. 09:00 85 lat temu skapitulowała Twierdza Modlin 85 lat temu, 29 września 1939 roku, po dwóch tygodniach oblężenia, ostrzeliwania i bombardowania z powietrza przez wojska niemieckie, skapitulowała Twierdza… » więcej 2024-09-29, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 29 września » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »