Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu Niemcy zlikwidowali getto w Łodzi
2024-08-29, 09:00 Autor: IAR/K.Koziełł/dok.

80 lat temu Niemcy zlikwidowali getto w Łodzi

Kładka nad eksterytorialną – między obszarami getta – Hohensteiner Straße [fot. wikipedia/domena publiczna]
Kładka nad eksterytorialną – między obszarami getta – Hohensteiner Straße [fot. wikipedia/domena publiczna]
Mija 80 lat od likwidacji łódzkiego getta, największego na ziemiach wcielonych do III Rzeszy. 29 sierpnia 1944 roku Niemcy wywieźli do Auschwitz-Birkenau ostatnią grupę Żydów. Łódzkie getto, założone 8 lutego 1940 roku przez Niemców jako pierwsze na okupowanych ziemiach polskich, zostało zlikwidowane jako ostatnie. Przeszło przez nie około 220 tysięcy Żydów, zmarło blisko 45 tysięcy.
Przeżyło, według różnych źródeł, od 7 do 13 tysięcy osób. Mieszkańcy żydowskiej dzielnicy umierali z głodu, wycieńczenia i chorób. Część ginęła od kul żandarmów lub została zamęczona torturami przez niemiecką policję kryminalną - Kriminalpolizei.

Trzy miesiące po podjęciu decyzji o utworzeniu w Łodzi getta, nastąpiło jego całkowite odizolowanie od reszty miasta. Na obszarze ponad czterech kilometrów kwadratowych zamknięto ponad 160 tysięcy ludzi. Getto otoczono zasiekami z drutów kolczastych. Wyburzono wiele domów przylegających do jego terenu.

Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Łodzi była wielkim ośrodkiem przemysłowym, w którym działało prawie 100 fabryk. Żydzi szyli mundury, czapki, obuwie i plecaki dla armii niemieckiej. Produkowali też meble czy zabawki. Gotowe produkty Niemcy wywozili i sprzedawali. Z tego powodu łódzkie getto było najdłużej istniejącym na ziemiach polskich.

Począwszy od 1942 roku Żydzi byli stopniowo wywożeni z getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. Między 5 a 12 września 1942 Niemcy przeprowadzili akcję nazwaną "Wielka Szpera" - od "Allgemeine Gehsperre" - "całkowity zakaz opuszczania domów". W jej wyniku z dzielnicy zamkniętej wysiedlono i skierowano na śmierć od 15 do 20 tysięcy osób nieprzydatnych do pracy - dzieci poniżej 10. roku życia, a także osób starszych i chorych. Wielka Szpera w pamięci tych, którzy przeżyli, zachowała się jako najbardziej traumatyczne doświadczenie w historii łódzkiego getta.

W czerwcu 1944 roku, wobec zbliżającego się frontu, Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację łódzkiego getta. 29 sierpnia z przystanku Radegast - Radogoszcz odszedł do Auschwitz-Birkenau ostatni transport łódzkich Żydów. W getcie pozostała tylko niewielka grupa, która miała uporządkować jego teren. Ogółem do obozów w Chełmnie nad Nerem i Auschwitz-Birkenau od stycznia 1942 roku wywieziono około 145 tysięcy Żydów.

(więcej)

Getto łódzkie było zlokalizowane w najbardziej zaniedbanej części Łodzi, zamieszkanej głównie przez biedotę i proletariat. Na niewielkim obszarze skupiono ogromną liczbę ludności, w 1942 roku na 1 kilometr kwadratowy przypadało ponad 42 i pół tysiąca osób. Wokół getta oraz wzdłuż jego głównych ulic ustawiono zapory i zasieki z drutu kolczastego. Ponadto co kilkadziesiąt metrów rozmieszczono posterunki policji ochronnej. Jej funkcjonariusze mogli strzelać bez ostrzeżenia do każdej osoby usiłującej opuścić getto lub tylko zbliżyć się do bramy.

Getto w Łodzi było drugim, po warszawskim, najliczniejszym skupiskiem ludności żydowskiej w Polsce, a największym na ziemiach wcielonych do III Rzeszy.
Mimo zamknięcia i trudnych warunków, mieszkańcy getta zorganizowali własną administrację, szkolnictwo, pocztę, opiekę zdrowotną i socjalną. Działał dom kultury, gdzie odbywały się przedstawienia teatralne i występy muzyczne.

Łącznie przez łódzką dzielnicę zamkniętą przeszło około 220 tysięcy Żydów. Ponad 160 tysięcy stanowili mieszkańcy Łodzi, ponadto Niemcy przesiedlili tam Żydów z Austrii, Czech, Luksemburga i Niemiec oraz z innych gett na terenie Polski, likwidowanych podczas wojny.

W granicach getta Niemcy utworzyli również obóz dla Romów oraz dla dzieci i młodzieży polskiej. W tym pierwszym we wrześniu 1941 roku zamknięto ponad pięć tysięcy Romów i Sinti z Burgenlandu na pograniczu austriacko-węgierskim. Około 700 zmarło lub zostało straconych w czasie epidemii tyfusu. W styczniu 1942 roku władze niemieckie podjęły decyzję o likwidacji obozu. 4300 Romów wywieziono do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie zostali zamordowani.

Obóz dla dzieci i młodzieży polskiej powstał przy ulicy Przemysłowej w grudniu 1942 roku. Osadzano w nim dzieci od 6. do 16. roku życia, ale trafiały tam także młodsze, nawet kilkumiesięczne niemowlęta. Przyjmuje się, że przez obóz przeszło od dwóch do trzech i pół tysięcy dzieci. Liczba zmarłych i zamordowanych nie przekracza 200 osób.

Zobacz także

2024-09-23, godz. 09:00 85 lat temu wskutek bombardowań zamilkła rozgłośnia Polskiego Radia - Warszawa II 85 lat temu, 23 września 1939 roku, kilka minut po godzinie 15-tej, po zbombardowaniu przez Niemców elektrowni na warszawskim Powiślu, przerwała emisję stałego… » więcej 2024-09-23, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 23 września » więcej 2024-09-22, godz. 11:00 85 lat temu Lwów skapitulował przed Armią Czerwoną 85 lat temu, 22 września 1939 roku, załoga Lwowa, pod dowództwem generała Władysława Langnera, nie chcąc oddać miasta w ręce Niemców, skapitulowała… » więcej 2024-09-22, godz. 09:00 85. rocznica pierwszej zbiorowej egzekucji na Polakach w Lesie Szpęgawskim 85 lat temu, 22 września 1939 roku, w Lesie Szpęgawskim koło Starogardu Gdańskiego Niemcy zabili 88 pacjentów ze szpitala psychiatrycznego w Kocborowie. Była… » więcej 2024-09-22, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 22 września » więcej 2024-09-21, godz. 11:58 Dziś Międzynarodowy Dzień Pokoju Dziś Międzynarodowy Dzień Pokoju. Pracownicy Polskiej Misji Medycznej podkreślają, że w wyniku konfliktów zbrojnych na przestrzeni lat zginęły miliony… » więcej 2024-09-21, godz. 09:00 82 lata temu Niemcy zakończyli wielką akcję likwidacyjną w warszawskim getcie 2 lata temu, 21 września 1942 roku, Niemcy zakończyli wielką akcję likwidacyjną w warszawskim getcie. Tego dnia z Umschlagplatz - rampy kolejowej przy ulicy… » więcej 2024-09-21, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 21 września » więcej 2024-09-20, godz. 21:30 „Łączka i inne miejsca poszukiwań” – zgłoszenia do projektu do 7 października. Trwa VIII edycja projektu edukacyjnego „Łączka i inne miejsca poszukiwań”. Projekt został przygotowany przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji, Centralny… » więcej 2024-09-20, godz. 20:51 Przegląd filmów o księdzu Popiełuszce rozpoczyna obchody 40. rocznicy jego śmierci Przegląd filmowy "Popiełuszko. Kazania na dziś" rozpoczyna obchody 40. rocznicy śmierci kapłana męczennika, kapelana Solidarności. Pokazy filmów o błogosławionym… » więcej
1112131415
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »