Jego styl, dbałość o czystość formy i treści, jak również sposoby obrazowania literackiej wypowiedzi, wywarły ogromny wpływ na rozwój polskiego języka w okresie renesansu, jak i następnych epok. Jan Kochanowski jest autorem kilkuset utworów, głównie poetyckich, pisanych po polsku i łacinie. Stworzył ponad 300 fraszek, niemal 60 pieśni i wspomniany dramat "Odprawa posłów greckich". Dokonał autorskiego przekładu biblijnych psalmów, wydanych w zbiorze "Psałterz Dawidowy", opublikował też między innymi poemat heroikomiczny "Szachy" i poemat satyryczno-polityczny "Satyr albo Dziki mąż".

Jego najbardziej znanym dziełem pozostają "Treny". W języku łacińskim pisał liczne ody, elegie i epigramaty, a także sielankę "Dryas Zamchana Polonice et Latine". Uważany za jednego za najwybitniejszych twórców odrodzenia w Europie, Kochanowski ukazywał czytelnikowi całościowe spojrzenie na świat i wszelkie aspekty życia. W poezji poruszał kwestie poważne i trudne, a także lekkie, niekiedy zabawne. W jego poglądach wyraźnie zaznaczał się nurt filozofii stoickiej, epikurejskiej i neoplatońskiej. Studiował w Akademii Krakowskiej i na uniwersytecie w Padwie. Podróżował po Europie, zwiedził Francję i Włochy, w tym Rzym i Neapol. Początkowo służył na dworach możnowładców małopolskich.

W 1563 roku trafił na dwór królewski Zygmunta Augusta, gdzie otrzymał tytuł Sekretarza Jego Królewskiej Mości. Karierze dworskiej towarzyszyła świecka kariera kościelna. Dzięki wstawiennictwu biskupa Piotra Myszkowskiego, Kochanowski zarządzał probostwami w Poznaniu i Zwoleniu. Był przełożonym poznańskiej kapituły katedralnej. W 1579 roku został nadwornym poetą króla Stefana Batorego.

W 1574 roku wycofał się z życia dworskiego, pozostawił też probostwa, by osiedlić się w odziedziczonym po ojcu majątku w Czarnolesie. Poświęcił się głównie pracy literackiej i tylko okazjonalnie brał udział w życiu publicznym. Ożenił się, miał liczne potomstwo. Olbrzymi wpływ na życie i twórczość Kochanowskiego wywarła przedwczesna śmierć ukochanej córki Urszuli. Ból i rozpacz po stracie dziecka wyraził w "Trenach". Powstałe w 1579 roku, stanowią przejmujące, poetyckie odzwierciedlenie ojcowskich cierpień. Są też poszukiwaniami filozoficznymi człowieka renesansu. Cykl żałobnych trenów jest uznawany za największe dzieło poety.

(więcej)

Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku w Sycynie koło Zwolenia. Pochodził ze średnio zamożnej szlacheckiej rodziny Kochanowskich herbu Korwin.

Pisarz i poeta odegrał dużą rolę w życiu publicznym. W 1559 roku, po wieloletnich podróżach europejskich, wrócił do kraju i rozpoczął karierę dworzanina. Jako sekretarz na dworze królewskim Zygmunta Augusta towarzyszył monarsze w wyprawie na Litwę oraz później w Lublinie w czasie sejmu unijnego. Udzielał się społecznie w środowisku lokalnym. W 1579 roku Stefan Batory podpisał w Wilnie jego nominację na wojskiego sandomierskiego. Po śmierci władcy Kochanowski skierował się w stronę polityki Henryka Walezego. W 1574 roku uczestniczył w jego koronacji w katedrze wawelskiej. Gdy król zbiegł do Francji, poeta wycofał się z życia dworskiego. Również w 1574 roku osiedlił się w odziedziczonym po ojcu majątku w Czarnolesie. Ożenił się z córką podstolego sandomierskiego Dorotą Podlodowską herbu Janina. Miał z nią sześć córek, z których dwie - Urszula i Hanna - zmarły przedwcześnie, oraz jednego syna, noszącego imię poety. Zmarł nagle 22 sierpnia 1584 roku, w trakcie obrad sejmu w Lublinie, prawdopodobnie wskutek udaru mózgu. Miał 54 lata. W uroczystościach pogrzebowych uczestniczyli między innymi król Stefan Batory i kanclerz Jan Zamojski.

W Czarnolesie istnieje muzeum biograficzne i pomnik poety, wystawiony 1980 roku. Pomniki znajdują się także w Lublinie i w Zwoleniu.

Dorobek literacki Jana Kochanowskiego stał się inspiracją dla twórców widowisk teatralnych. Jego imieniem nazwano teatr dramatyczny w Opolu i Teatr Powszechny w Radomiu. Postaci i twórczości poety poświęcono dwa filmy dokumentalne. Jest także patronem wielu ulic i szkół w kraju.

Jedną z inicjatyw upamiętniających Jana Kochanowskiego jest organizowany przez Bibliotekę Narodową w Warszawie piknik literacki - Imieniny Jana Kochanowskiego. Tegoroczny (2024), dwunasty, odbył się 29 czerwca, tradycyjnie w Ogrodzie Krasińskich, i był poświęcony twórczości noblisty Czesława Miłosza. Poprzednio Jan Kochanowski symbolicznie gościł między innymi Zbigniewa Herberta, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Aleksandra Fredrę.