Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu warszawscy powstańcy zdobyli Redutę…
2024-08-02, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

80 lat temu warszawscy powstańcy zdobyli Redutę PWPW

Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych [Narodowe Archiwum Cyfrowe]]
Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych [Narodowe Archiwum Cyfrowe]]
80 lat temu, 2 sierpnia 1944 roku, warszawscy powstańcy zdobyli Redutę Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Olbrzymi żelbetowy kompleks z podziemnymi schronami, położony na wzgórzu w północnej części Śródmieścia, stanowił w czasie wojny obiekt strategiczny. Na ogrodzeniu gmachu do dziś można zobaczyć ślady po pociskach pochodzące z Powstania Warszawskiego.
Powstańcy zdobyli gmach PWPW po kilku godzinach walki. Niemcy próbowali go odbić już następnego dnia, jednak zdołali to zrobić dopiero po niemal czterech tygodniach - 28 sierpnia - z użyciem wojsk pancernych i dysponując ośmiokrotną przewagą liczebną. Blisko miesiąc Reduta PWPW była strategicznym bastionem powstańców - azylem, schronieniem dla prawie tysiąca cywilów, szpitalem dla rannych i ośrodkiem zaopatrzenia w żywność dla całej powstańczej Starówki. Działała tam także wytwórnia butelek zapalających.

Atak na PWPW powstańcy przeprowadzili trzema grupami uderzeniowymi. Pierwsza przypuściła szturm z boku, druga na tyły, a trzecia od środka - metodą "konia trojańskiego", siłami grupy pod dowództwem porucznika Czesława Lecha "Białego". Blisko cztery tygodnie kolejne grupy powstańców i ochotników wzmacniały obsadę placówki, tocząc zacięte boje o jej utrzymanie. 27 sierpnia Niemcy, w sile 1600 żołnierzy wspartych bronią pancerną, przypuścili ostateczne uderzenie. Przeciwko nim do walki stanęło około 200 powstańców. Po zażartej bitwie o każde piętro budynku, 28 sierpnia 1944 roku, powstańcy zostali zmuszeni do poddania się. Grupy ludzi, którym udało się wycofać z terenu wytwórni, wzmocniły żołnierskie pozycje przy ulicy Zakroczymskiej i Przyrynek.

W walkach o Redutę wzięło udział ponad 600 ludzi z różnych oddziałów powstańczych. Zginęło od 80 do 100 żołnierzy. Prasa niemiecka, relacjonując zdobycie gmachu PWPW, pisała: "Był to bój, który przypominał najcięższe boje o Stalingrad".

Po wejściu do PWPW Niemcy obrzucili granatami szpital znajdujący się w podziemiach gmachu w tzw. schronie prezydenckim (zbudowanym dla prezydenta Ignacego Mościckiego), kierowany przez doktor Hannę Petrynowską pseudonim "Rana". Rannych i personel bestialsko wymordowali.

W podziemiach Wytwórni przez kilkanaście dni chroniło się blisko tysiąc mieszkańców Warszawy. Ludność cywilną Niemcy skierowali do garbarni Pfeiffera przy ulicy Okopowej, gdzie osoby starsze, niedołężne lub chore rozstrzelano. Pozostałych wywieziono do obozów.

(więcej)

Początki PWPW sięgają 1926 roku, kiedy powołano spółkę akcyjną bezpośrednio podległą Bankowi Polskiemu. W tym samym roku rozpoczęła się budowa siedziby firmy przy ul. Sanguszki. Gmach został zaprojektowany przez Antoniego Dygata. Do dziś pozostaje siedzibą PWPW.

Do wybuchu wojny wytwórnia rozwijała się dynamicznie, wyposażana w najnowocześniejszy sprzęt poligraficzny. Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku doznała niewielkich uszkodzeń. W czasie okupacji zakład przeszedł pod zarząd niemiecki, drukując między innymi wprowadzone przez okupanta banknoty, popularnie zwane "młynarkami". Od 1940 roku na terenie PWPW działała też Podziemna Wytwórnia Banknotów, która przez cztery lata produkowała na potrzeby Polskiego Państwa Podziemnego fałszywe dokumenty. Do roku 1942 wytwarzała również fałszywe banknoty.

W chwili wybuchu Powstania załoga PWPW nosiła kryptonim PWB/17/S - Samodzielna Grupa Specjalna. 2 sierpnia 1944 roku oddział ten opanował żelbetowy kompleks bloków PWPW od wewnątrz.

Gmach wytwórni został zniszczony w 60 procentach, a maszyny i urządzenia - w 80 procentach. Po wojnie budynek wytwórni został uznany za nienadający się do odbudowy. Władze zmieniły jednak decyzję dzięki staraniom byłych pracowników. Dziś Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych jest jednym z kilkunastu najnowocześniejszych tego typu zakładów na świecie.

Zobacz także

2024-08-28, godz. 15:00 Piąty odcinek podcastu Polskiego Radia "Pamięć w eterze" [DŹWIĘK] Mija 80 rocznica powstania warszawskiego, które już po II wojnie światowej w czasach Polski Ludowej w różnych formach i z różną narracją pojawiało się… » więcej 2024-08-28, godz. 12:00 Wystawa o łódzkim getcie w Żydowskim Instytucie Historycznym „Uchwycić getto. Codzienność getta łódzkiego oczami artystów” - to tytuł wystawy, która towarzyszy obchodom 80. rocznicy likwidacji getta w Łodzi… » więcej 2024-08-28, godz. 11:00 Odzyskano dwie straty wojenne [DŹWIĘK] "Portret marszałka Józefa Piłsudskiego" autorstwa Józefa Mehoffera oraz książka "Kultura i sztuka ludu żydowskiego na ziemiach polskich" Maksymiliana Goldsteina… » więcej 2024-08-28, godz. 09:00 Święto Lotnictwa Polskiego 28 sierpnia jest obchodzone Święto Lotnictwa Polskiego. Upamiętnia zwycięstwo Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury w Międzynarodowych Zawodach Samolotów… » więcej 2024-08-28, godz. 00:10 Kalendarium historyczne 28 sierpnia » więcej 2024-08-27, godz. 16:00 Upamiętniono Helenę Lehr. W Opolu odsłonięto tablicę pamiątkową na skwerze jej imienia Helena Lehr, jedna z najbardziej aktywnych działaczek Związku Polaków w Niemczech doczekała się podwójnego upamiętnienia w Opolu. W odsłonięciu tablicy… » więcej 2024-08-27, godz. 15:00 NBP upamiętnia ofiary obozu koncentracyjnego Stutthof Narodowy Bank Polski upamiętnił ofiary obozu koncentracyjnego Stutthof. Bank wyemitował srebrne monety kolekcjonerskie przypominające o więźniach pierwszego… » więcej 2024-08-27, godz. 13:00 Film o polskiej działaczce na Łotwie Na początek pokaz filmu o polskiej działaczce społecznej na Łotwie. W Wilnie rozpoczynają się dziś "Dni Kina Bałtyckiego". Filmem otwarcia będzie wspólna… » więcej 2024-08-27, godz. 11:33 Obchody 85. rocznicy wybuchu II wojny światowej bez zagranicznych VIP-ów Nie będzie zagranicznych przywódców na obchodach 85. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Tak wynika z odpowiedzi MSZ dla Polskiego Radia. Główne uroczystości… » więcej 2024-08-27, godz. 09:00 Kwesta na Starych Powązkach na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego Tradycja kwestowania na Starych Powązkach trafiła na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wniosek w tej sprawie złożył Społeczny Komitet… » więcej
3334353637
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »