Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu warszawscy powstańcy zdobyli Redutę…
2024-08-02, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

80 lat temu warszawscy powstańcy zdobyli Redutę PWPW

Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych [Narodowe Archiwum Cyfrowe]]
Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych [Narodowe Archiwum Cyfrowe]]
80 lat temu, 2 sierpnia 1944 roku, warszawscy powstańcy zdobyli Redutę Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Olbrzymi żelbetowy kompleks z podziemnymi schronami, położony na wzgórzu w północnej części Śródmieścia, stanowił w czasie wojny obiekt strategiczny. Na ogrodzeniu gmachu do dziś można zobaczyć ślady po pociskach pochodzące z Powstania Warszawskiego.
Powstańcy zdobyli gmach PWPW po kilku godzinach walki. Niemcy próbowali go odbić już następnego dnia, jednak zdołali to zrobić dopiero po niemal czterech tygodniach - 28 sierpnia - z użyciem wojsk pancernych i dysponując ośmiokrotną przewagą liczebną. Blisko miesiąc Reduta PWPW była strategicznym bastionem powstańców - azylem, schronieniem dla prawie tysiąca cywilów, szpitalem dla rannych i ośrodkiem zaopatrzenia w żywność dla całej powstańczej Starówki. Działała tam także wytwórnia butelek zapalających.

Atak na PWPW powstańcy przeprowadzili trzema grupami uderzeniowymi. Pierwsza przypuściła szturm z boku, druga na tyły, a trzecia od środka - metodą "konia trojańskiego", siłami grupy pod dowództwem porucznika Czesława Lecha "Białego". Blisko cztery tygodnie kolejne grupy powstańców i ochotników wzmacniały obsadę placówki, tocząc zacięte boje o jej utrzymanie. 27 sierpnia Niemcy, w sile 1600 żołnierzy wspartych bronią pancerną, przypuścili ostateczne uderzenie. Przeciwko nim do walki stanęło około 200 powstańców. Po zażartej bitwie o każde piętro budynku, 28 sierpnia 1944 roku, powstańcy zostali zmuszeni do poddania się. Grupy ludzi, którym udało się wycofać z terenu wytwórni, wzmocniły żołnierskie pozycje przy ulicy Zakroczymskiej i Przyrynek.

W walkach o Redutę wzięło udział ponad 600 ludzi z różnych oddziałów powstańczych. Zginęło od 80 do 100 żołnierzy. Prasa niemiecka, relacjonując zdobycie gmachu PWPW, pisała: "Był to bój, który przypominał najcięższe boje o Stalingrad".

Po wejściu do PWPW Niemcy obrzucili granatami szpital znajdujący się w podziemiach gmachu w tzw. schronie prezydenckim (zbudowanym dla prezydenta Ignacego Mościckiego), kierowany przez doktor Hannę Petrynowską pseudonim "Rana". Rannych i personel bestialsko wymordowali.

W podziemiach Wytwórni przez kilkanaście dni chroniło się blisko tysiąc mieszkańców Warszawy. Ludność cywilną Niemcy skierowali do garbarni Pfeiffera przy ulicy Okopowej, gdzie osoby starsze, niedołężne lub chore rozstrzelano. Pozostałych wywieziono do obozów.

(więcej)

Początki PWPW sięgają 1926 roku, kiedy powołano spółkę akcyjną bezpośrednio podległą Bankowi Polskiemu. W tym samym roku rozpoczęła się budowa siedziby firmy przy ul. Sanguszki. Gmach został zaprojektowany przez Antoniego Dygata. Do dziś pozostaje siedzibą PWPW.

Do wybuchu wojny wytwórnia rozwijała się dynamicznie, wyposażana w najnowocześniejszy sprzęt poligraficzny. Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku doznała niewielkich uszkodzeń. W czasie okupacji zakład przeszedł pod zarząd niemiecki, drukując między innymi wprowadzone przez okupanta banknoty, popularnie zwane "młynarkami". Od 1940 roku na terenie PWPW działała też Podziemna Wytwórnia Banknotów, która przez cztery lata produkowała na potrzeby Polskiego Państwa Podziemnego fałszywe dokumenty. Do roku 1942 wytwarzała również fałszywe banknoty.

W chwili wybuchu Powstania załoga PWPW nosiła kryptonim PWB/17/S - Samodzielna Grupa Specjalna. 2 sierpnia 1944 roku oddział ten opanował żelbetowy kompleks bloków PWPW od wewnątrz.

Gmach wytwórni został zniszczony w 60 procentach, a maszyny i urządzenia - w 80 procentach. Po wojnie budynek wytwórni został uznany za nienadający się do odbudowy. Władze zmieniły jednak decyzję dzięki staraniom byłych pracowników. Dziś Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych jest jednym z kilkunastu najnowocześniejszych tego typu zakładów na świecie.

Zobacz także

2024-08-30, godz. 13:00 „Sztafeta Pokoju” - start w niedzielę o 9:00 w Byczynie Przed uczestnikami dystans 62 kilometrów przez pięć gmin w województwach opolskim, łódzkim i wielkopolskim, a rajd to wyjątkowy, bo w trakcie niego uczczonych… » więcej 2024-08-30, godz. 11:00 Mijają 44 lata od podpisania porozumień szczecińskich 44 lata temu, 30 sierpnia 1980 roku, komunistyczne władze, reprezentowane przez wicepremiera Kazimierza Barcikowskiego, podpisały porozumienie ze strajkującymi… » więcej 2024-08-30, godz. 09:00 Archiwalne zdjęcia z 1939 roku przed Archiwum Państwowym w Opolu Wystawa zatytułowana "Zaczęło się w powietrzu. Trudna historia (nie)znanego lotniska w dokumentach archiwalnych" - to propozycja Archiwum Państwowego w Opolu… » więcej 2024-08-30, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 30 sierpnia » więcej 2024-08-29, godz. 15:00 Premiera filmu „Powrót z niepamięci” Fundacji Nobiscum w programie Europejskich Dni Kultury Żydowskiej „Powrót z niepamięci” - „Erasing oblivion”- to tytuł filmu o historii żydowskich rodzin Bomzonów i Brygartów z Płocka. Dokument powstał w ramach… » więcej 2024-08-29, godz. 13:00 PATRO (30.08-01.09): Niemodlin świętuje 800-lecie Niemodlin obchodzi w tym roku 800-lecie. Z tej okazji już w najbliższy weekend odbędą się obchody tego wyjątkowego jubileuszu. Wszystko zacznie w piątek… » więcej 2024-08-29, godz. 11:00 80. rocznica Słowackiego Powstania Narodowego Słowacy obchodzą dziś (29.08) osiemdziesiątą rocznicę wybuchu Słowackiego Powstania Narodowego. Centralne uroczystości mają miejsce w Bańskiej Bystrzycy… » więcej 2024-08-29, godz. 09:00 80 lat temu Niemcy zlikwidowali getto w Łodzi Mija 80 lat od likwidacji łódzkiego getta, największego na ziemiach wcielonych do III Rzeszy. 29 sierpnia 1944 roku Niemcy wywieźli do Auschwitz-Birkenau ostatnią… » więcej 2024-08-29, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 29 sierpnia » więcej 2024-08-28, godz. 15:00 Piąty odcinek podcastu Polskiego Radia "Pamięć w eterze" [DŹWIĘK] Mija 80 rocznica powstania warszawskiego, które już po II wojnie światowej w czasach Polski Ludowej w różnych formach i z różną narracją pojawiało się… » więcej
3233343536
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »