Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 47 lat temu zginął Stanisław Pyjas, student i…
2024-05-07, 11:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

47 lat temu zginął Stanisław Pyjas, student i opozycjonista

Stanisław Pyjas [fot. krakow.ipn.gov.pl]
Stanisław Pyjas [fot. krakow.ipn.gov.pl]
47 lat temu, 7 maja 1977 roku, zginął Stanisław Pyjas, 23-letni student Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz opozycyjny w okresie PRL, współpracownik Komitetu Obrony Robotników. Jego ciało znaleziono w bramie przy ulicy Szewskiej w Krakowie. Według środowisk opozycyjnych, Pyjas zmarł wskutek pobicia przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Komunistyczne władze natomiast uznały, że śmierć mężczyzny nastąpiła w wyniku upadku ze schodów.
Śledztwo w sprawie jego śmierci, umorzone w czasach PRL, zostało wznowione w 1991 roku. Później było jeszcze kilkakrotnie podejmowane i umarzane z powodu niemożności wykrycia sprawców. Do tej pory nie udało się ustalić szczegółowych okoliczności śmierci studenta.

W 2006 roku Stanisław Pyjas został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2019-tym - Krzyżem Wolności i Solidarności.

W czerwcu ubiegłego (2023) roku Instytut Pamięci Narodowej poinformował, że śledztwo w sprawie śmierci Stanisława Pyjasa może zostać wznowione w przypadku pojawienia się nowych dowodów, a mężczyzna został najprawdopodobniej wypchnięty z II piętra przez balustradę klatki schodowej.

47 lat temu śmierć opozycjonisty wzbudziła ogromne emocje. W Krakowie i kilku innych miastach organizowano demonstracje i czarne marsze, podczas których dochodziło do starć z milicją. Powstały Studenckie Komitety Solidarności - pierwsze tego typu organizacje w Europie Wschodniej. Jednym z nich był SKS, który powołano w Krakowie, podczas tzw. czarnej procesji 15 maja 1977 roku. Komitet domagał się między innymi wyjaśnienia okoliczności śmierci Stanisława Pyjasa.

Do tej pory nikt nie poniósł konsekwencji za śmierć studenta, mimo że od początku wszystko wskazywało na działanie SB. Pierwsze dochodzenie przeprowadzono w 1977 roku. W ustaleniu przyczyn zdarzenia mógł pomóc kolega Stanisława Pyjasa z uniwersytetu - Stanisław Pietraszko. Widział on opozycjonistę dzień przed jego śmiercią z nieznanym mężczyzną. Pietraszko pomógł w sporządzeniu portretu pamięciowego mężczyzny, jednak potem zginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Śledztwo umorzono. Następne zostało podjęte dopiero po przemianach ustrojowych, w 1991. Ustalono wtedy, że Stanisław Pyjas został śmiertelnie pobity na zlecenie bezpieki, prawdopodobnie przez byłego boksera Mariana Węclewicza, który niedługo potem zmarł. Śledztwo umorzono. Podejmowane w następnych latach dochodzenia nie przynosiły przełomu w sprawie i były umarzane głównie z przyczyn formalno-prawnych.

W 2001 roku sąd w Krakowie skazał na dwa lata więzienia w zawieszeniu dwóch byłych funkcjonariuszy MO i SB, oskarżonych o utrudnianie w 1977 śledztwa w sprawie śmierci studenta. Chodziło o ukrywanie przed prokuraturą informacji dotyczących zaangażowania SB w sprawę.

Zobacz także

2024-08-17, godz. 10:00 104 lata temu rozegrała się bitwa pod Zadwórzem, nazwana Polskimi Termopilami 104 lata temu, 17 sierpnia 1920 roku, pod wsią Zadwórze koło Lwowa rozegrała się bitwa nazwana „Polskimi Termopilami”. Była jednym z najważniejszych… » więcej 2024-08-17, godz. 09:00 105 lat temu wybuchło I powstanie śląskie 105 lat temu, w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 roku, wybuchło I powstanie śląskie, którego celem było przywrócenie tego regionu Polsce. Zostało zorganizowane… » więcej 2024-08-17, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 17 sierpnia » więcej 2024-08-16, godz. 15:00 104 lata temu rozpoczęło się kontruderzenie polskich wojsk znad Wieprza 104 lata temu rozpoczęło się kontruderzenie polskich wojsk znad Wieprza. Przesądziło o zwycięstwie w Bitwie Warszawskiej. Polacy pomimo przeważających… » więcej 2024-08-16, godz. 11:00 80 lat temu w Powstaniu Warszawskim zginął Tadeusz Gajcy, poeta, żołnierz AK 80 lat temu, 16 sierpnia 1944 roku, w Powstaniu Warszawskim zginął Tadeusz Gajcy, poeta, żołnierz Armii Krajowej, uważany za najwybitniejszego, obok Krzysztofa… » więcej 2024-08-16, godz. 09:00 Mija 80. rocznica powstania obozu NKWD na Majdanku. 80 lat temu na początku sierpnia 1944 roku Sowieci utworzyli na terenie opuszczonego obozu koncentracyjnego na Majdanku obóz dla internowanych żołnierzy Armii… » więcej 2024-08-16, godz. 08:00 Święto Wojska Polskiego - podsumowanie [DŹWIĘK] Ważny dzień dla każdego żołnierza - święto Wojska Polskiego, na pamiątkę zwycięskiej Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Kulminacyjnym momentem obchodów była… » więcej 2024-08-16, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 16 sierpnia » więcej 2024-08-15, godz. 16:17 Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę Bitwy Warszawskiej 15 sierpnia przypada Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Upamiętnia udział chłopów w tym starciu, stoczonym w… » więcej 2024-08-15, godz. 16:08 Cud nad Wisłą we wspomnieniach uczestników wojny 1920 roku Mija 104 rocznica przełomowego momentu Bitwy Warszawskiej, w trakcie której siły polskie obroniły stolicę przed bolszewikami. Po latach na antenie Rozgłośni… » więcej
1920212223
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »