Dzień Polonii i Polaków za Granicą został ustanowiony w 2002 roku uchwałą Senatu, w dowód uznania dla Polonii i Polaków za ich wielowiekowy dorobek i wkład w odzyskanie przez nasz kraj niepodległości. Ma na celu umacnianie poczucia jedności wszystkich rodaków i pomoc w zachowaniu świadomości narodowej.

Najliczniejsza grupa emigracji i osób polskiego pochodzenia żyje w Stanach Zjednoczonych - 10 milionów. Inne duże skupiska są w Brazylii, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji i Niemczech. Polacy mieszkają też między innymi na Litwie, Białorusi i Ukrainie.

Polonię należy odróżnić od polskiej mniejszości narodowej. Polonią określa się tylko polskich emigrantów oraz ich potomków. Natomiast osoby mieszkające na terenach, które w przeszłości należały do państwa polskiego, a w wyniku zmiany granic znalazły się poza nim, uznaje się za Polaków. I tak mówimy: Polacy na Litwie, Polacy na Ukrainie czy Polacy w Czechach.

Uchwała senacka z 2002 roku określa politykę państwa wobec Polaków przebywających za granicą. Mówi o zapewnieniu im praw mniejszości narodowej, rozwijaniu ojczystego języka i promowaniu polskiej kultury. Zgodnie z dokumentem, konstytucyjnym opiekunem diaspory jest Marszałek Senatu. Szczególna rola izby wyższej w podtrzymywaniu tożsamości narodowej Polaków mieszkających na obczyźnie, wywodzi się z międzywojennej tradycji patronowania wychodźstwu.

(więcej)

Polonia na świecie wywodzi się z kilku fal migracji. Pierwsza, po powstaniach narodowych w XIX wieku, kierowała się głównie do Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Niemiec i Ameryki Północnej. Druga to emigracja zarobkowa w II połowie XIX wieku aż do 1939 roku, wówczas robotnicy wyjeżdżali głównie do Francji, Belgii i Niemiec, a chłopi do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Brazylii i Argentyny. Do kolejnej fali doszło wskutek II wojny światowej oraz z przyczyn politycznych po wojnie, ponieważ komunistyczne władze zakazały powrotu wielu Polakom walczącym w Siłach Zbrojnych na Zachodzie.

Później - w latach 1968-1971 - była to emigracja pomarcowa, kraj wówczas opuściło wielu polskich Żydów na skutek napięć narodowościowych i prześladowań antysemickich w Marcu '68. W latach 80. doszło do licznej emigracji z powodów ekonomicznych i politycznych, zwłaszcza po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku. Ostatnia odnotowana fala to emigracja zarobkowa po 1989 roku, głównie do Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec, Włoch, Kanady i Stanów Zjednoczonych.