Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-05-01, 07:00 Autor: Szukała Michał / PAP

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
1 maja
1576 - W katedrze wawelskiej odbył się ślub oraz wspólna koronacja Anny Jagiellonki i Stefana Batorego.

1808 - W Księstwie Warszawskim wszedł w życie Kodeks Napoleona.

1890 - Na ziemiach polskich po raz pierwszy obchodzono Święto Pracy.

1892 - Bunt łódzki - pierwszomajowe demonstracje robotników z Łodzi i okolic przerodziły się w krwawo stłumiony sześciodniowy strajk powszechny; był on jednym z największych strajków powszechnych i wywarł duży wpływ na rozwój zorganizowanego ruchu robotników (m.in. powstanie SDKPiL oraz PPS).

1866 - W Rusinowie koło Kozienic urodził się Stanisław Patek, prawnik, związany z PPS, obrońca w procesach politycznych przed carskimi sądami; uczestnik konferencji pokojowej w Paryżu (1919); minister spraw zagranicznych (1920-21); poseł RP w Japonii (1921-1926), w Związku Sowieckim (1926-32), ambasador w USA (1933-35); senator (1936-39); zginął w czasie Powstania Warszawskiego.

1895 - W Petersburgu urodził się Nikołaj Jeżow, w latach 1936-38 ludowy komisarz spraw wewnętrznych (NKWD); bezpośredni wykonawca rozkazów Stalina w okresie Wielkiego Terroru; odpowiedzialny m.in. za przeprowadzenie tzw. operacji polskiej (1937-38), w czasie której w ZSRS zginęło około 140 tys. Polaków; rozstrzelany w 1940 r. w Moskwie, po tajnym procesie.

1899 - W Warcie urodził się Stanisław Skarżyński, pilot, ppłk WP; w 1933 r. ustanowił lotniczy rekord świata przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem; w czasie II wojny światowej m.in. w 305 dywizjonie bombowym "Ziemi Wielkopolskiej"; zginął w czerwcu 1942 r. na Morzu Północnym.

1900 - W Warszawie urodził się Aleksander Wat, (właśc. Aleksander Chwat), poeta, prozaik, tłumacz; przedstawiciel polskiego futuryzmu; autor "Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka"; od 1940 r. więziony przez NKWD następnie do Kazachstanu; wnikliwą analizą komunizmu jest jego "Mój wiek. Pamiętnik mówiony"; redaktor "Miesięcznika Literackiego".

1905 - W Warszawie wojsko rosyjskie zmasakrowało demonstrację pierwszomajową; zginęło 37 osób, a kilkadziesiąt zostało rannych; równie dramatycznie przebiegły manifestacje w Lublinie i Łodzi, gdzie zginęło po kilkanaście osób.

1908 - W Warszawie urodziła się Krystyna Skarbek, Polka pracująca w czasie II wojny światowej dla brytyjskiego SOE - Special Operations Executive (Kierownictwa Operacji Specjalnych); jedna z najwybitniejszych agentek wywiadu w historii.

1919 – Polska została członkiem Światowego Związku Pocztowego (UPU).

1929 - W Łodzi urodził się Stanisław Mikulski, aktor, odtwórca roli Hansa Klossa w serialu "Stawka większa niż życie", wystąpił również m.in. w filmach "Kanał", "Ewa chce spać", "Pan Samochodzik i templariusze".

1931 - W Wilnie urodziła się Elwira Seroczyńska, łyżwiarka, wicemistrzyni olimpijska ze Squaw Valley (1960), mistrzyni świata (1962).

1940 - We Frampolu koło Białegostoku urodził się Edward Redliński, pisarz, autor "Konopielki".

1942 - Do warszawskiego getta przyjechała niemiecka ekipa filmowa przygotowująca antyżydowski film propagandowy.

1944 - W KL Auschwitz zamordowany został Icchak Kacenelson, żydowski poeta i dramaturg, autor poematu "Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie".

1945 - W Berlinie samobójstwo popełnił Joseph Goebbels, niemiecki zbrodniarz wojenny, od 1924 r. w NSDAP, gauleiter Berlina, minister propagandy III Rzeszy, jeden z najbliższych współpracowników Adolfa Hitlera, według jego testamentu kanclerz Rzeszy; Goebbels wraz z żoną podali truciznę swoim sześciorgu dzieciom, a następnie zastrzelili się.

1945 – W nocy z 1 na 2 maja oddział Narodowych Sił Zbrojnych por. Romana Dziemieszkiewicza ps. Pogoda uwolnił z aresztu Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krasnosielcu koło Makowa Mazowieckiego kilkudziesięciu żołnierz NSZ i Armii Krajowej, przeznaczonych do wywiezienia do ZSRS.

1947 - W Warszawie urodziła się Grażyna Barszczewska, aktorka, od 1983 r. związana z Teatrem Polskim w Warszawie; wystąpiła m.in. w filmach "Anioł w szafie", "Łabędzi śpiew", "Wszystko, co najważniejsze", a także w serialu "Kariera Nikodema Dyzmy".

1947 - W Warszawie urodził się Krzysztof Knittel, kompozytor, pedagog.

1948 - Rozpoczął się pierwszy kolarski "Wyścig Pokoju".

1948 - W Krakowie urodził się Tadeusz Huk, aktor, przez wiele lat związany ze Starym Teatrem w Krakowie; wystąpił m.in. w filmach "Aktorzy prowincjonalni", "Danton", "Demony wojny wg Goi", "Operacja Samum", a także w serialu "Z biegiem lat, z biegiem dni".

1950 - Rozkaz marszałka Konstantego Rokossowskiego dotyczący "czystki" i rusyfikacji dowództwa WP.

1950 - Utworzono Świętokrzyski Park Narodowy.

1951 - W Warszawie urodził się Michał Kwieciński, reżyser i producent filmowy; twórca m.in. filmu "Jutro idziemy do kina".

1951 - W więzieniu NKWD we Włodzimierzu nad Klaźmą zmarł Klemens Szeptycki, przełożony greckokatolickiego klasztoru studytów w Uniowie pod Przemyślanami, błogosławiony Kościoła katolickiego; Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

1953 - W Warszawie oddano do użytku Dom Partii, w którym mieściła się siedziba KC PZPR, a w latach 1991-2000 Giełda Papierów Wartościowych.

1953 - W Warszawie urodziła się Joanna Szczepkowska, aktorka, pisarka, prezes ZASP (2010); wystąpiła m.in. w filmach "Jezioro Bodeńskie", "Kronika wypadków miłosnych", "Cudzoziemka", "Dwa księżyce", a także w serialach "Dom" oraz "Sława i chwała".

1954 - Rozpoczął działalność warszawski Teatr Komedia.

1955 - Powstał Zespół Filmowy "Kadr".

1980 - W Gdańsku urodził się Jacek Dehnel, poeta, pisarz, tłumacz; autor m.in. powieści "Lala", "Balzakiana", "Saturn. Czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya" i "Matka Makryna".

1982 - Stan wojenny: W wielu miastach Polski odbyły się kontrpochody pierwszomajowe organizowane przez podziemną Solidarność.

1983 - Stan wojenny: Na wezwanie TKK NSZZ "Solidarność" odbyły się niezależne pochody i demonstracje; w Gdańsku, Gdyni, Warszawie, Wrocławiu, Szczecinie, Poznaniu, Krakowie i Nowej Hucie manifestantów zaatakowały oddziały ZOMO; w wyniku działań milicji śmierć ponieśli dwaj robotnicy: Ryszard Smagur i Bernard Łyskawa; zatrzymano około 1000 osób.

1986 - W Nowym Tomyślu urodził się Mateusz Kościukiewicz, aktor teatralny i filmowy, laureat Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego za rolę w filmie "Matka Teresa od kotów".

1987 - Papież Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein - niemiecką filozofkę pochodzenia żydowskiego, karmelitankę zamordowaną w 1942 r. w KL Auschwitz-Birkenau.

1989 - W Warszawie zmarł Edward Ochab, działacz komunistyczny; I sekretarz KC PZPR w 1956 r.; przewodniczący Rady Państwa w latach 1964-68.

1990 - Utworzono Parki Narodowe: Poleski i Drawieński.

1991 - W stulecie encykliki Leona XIII "Rerum Novarum" Jan Paweł II ogłosił encyklikę "Centesimus annus".

1999 - Wszedł w życie Traktat Amsterdamski.

2004 - Polska weszła w skład Unii Europejskiej. Do wspólnoty dołączyły także Czechy, Słowacja, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowenia, Cypr i Malta.

2011 - W Rzymie odbyły się uroczystości beatyfikacyjne Jana Pawła II.

2018 – W Warszawie zmarła Wanda Wiłkomirska, wybitna skrzypaczka, solistka Filharmonii Narodowej w Warszawie, znana z prawykonań wielu polskich utworów, m.in. Grażyny Bacewicz i Krzysztofa Pendereckiego.

Zobacz także

2024-05-28, godz. 11:00 84 lata temu wojska alianckie zdobyły Narwik 84 lat temu, 28 maja 1940 roku, wojska alianckie z udziałem Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich odbiły Niemcom Narwik - jedyny niezamarzający port… » więcej 2024-05-28, godz. 10:00 Na Powązkach Wojskowych pożegnano (27.05) Marię Dłużewską, reżyserkę, dziennikarkę Rodzina, przyjaciele, przedstawiciele świata kultury, filmu, działacze opozycji antykomunistycznej, "Solidarności Walczącej" pożegnali Marię Dłużewską… » więcej 2024-05-28, godz. 07:00 Przy Pomniku Ponarskim na wojskowych Powązkach upamiętniono ofiary zbrodni niemieckich Na cmentarzu Powązki Wojskowe przy Krzyżu-Pomniku Ponarskim upamiętniono ofiary niemieckich zbrodni. W latach 1941-1944 Niemcy przy udziale litewskich kolaborantów… » więcej 2024-05-28, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 28 maja » więcej 2024-05-27, godz. 22:08 NCK ogłosiło wyniki naboru do konkursu "Do hymnu" Sto pięćdziesiąt szkół podstawowych weźmie udział w konkursie Narodowego Centrum Kultury "Do hymnu". To placówki z Polski i jedna działająca przy ambasadzie… » więcej 2024-05-27, godz. 11:00 82 lata temu Niemcy przeprowadzili egzekucję więźniów Pawiaka w Lesie Sękocińskim 82 lata temu, w nocy z 27 na 28 maja 1942 roku, w Lesie Sękocińskim w pobliżu Magdalenki funkcjonariusze SS rozstrzelali 224 więźniów Pawiaka, wśród nich… » więcej 2024-05-27, godz. 10:00 Adam Leszczyński: polski patriotyzm jest demokratyczny, niezwiązany z jednym światopoglądem Chcemy przypomnieć opinii publicznej, że mamy gigantyczny dorobek polskiej myśli politycznej, patriotycznej. Mamy do czynienia z polskim patriotyzmem, który… » więcej 2024-05-27, godz. 09:00 Wystawa "Stanisław Ligoń" w Panteonie Górnośląskim Wystawa o Stanisławie Ligoniu, przedwojennym dyrektorze katowickiej rozgłośni Polskiego Radia, została otwarta w Panteonie Górnośląskim w Katowicach. » więcej 2024-05-27, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 27 maja » więcej 2024-05-26, godz. 18:22 Nie żyje Ludwika Wujec Nie żyje Ludwika Wujec, polska fizyczka, działaczka polityczna, opozycjonistka z czasów PRL. O jej śmierci poinformował syn Paweł Wujec. Miała 83 lata. » więcej
7374757677
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »