Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 230 lat temu wybuchła insurekcja warszawska
2024-04-17, 09:00 Autor: IAR/K.Koziełł/O.Kłosińska/J.Leszczyńska/dok.

230 lat temu wybuchła insurekcja warszawska

Józef Chełmoński, Modlitwa przed bitwą, 1906. [Fot. wikipedia/domena publiczna]
Józef Chełmoński, Modlitwa przed bitwą, 1906. [Fot. wikipedia/domena publiczna]
230 lat temu, 17 kwietnia 1794 roku, wybuchła insurekcja warszawska, zwycięskie powstanie żołnierzy wojska polskiego i mieszkańców stolicy przeciwko okupacyjnemu garnizonowi rosyjskiemu. Walki trwały dwa dni. Na czele powstańców stanął szewc i radny miasta, Jan Kiliński, uważany za jednego z pierwszych bohaterów narodowych wywodzących się spoza szlachty.
Opanowanie Warszawy było największym sukcesem militarnym Polaków podczas insurekcji kościuszkowskiej - powstania wymierzonego przeciwko dwóm zaborcom - Rosji i Prusom. Miało ono przynieść Polsce niepodległość, jednak w listopadzie 1794 roku zakończyło się klęską.

Przygotowania do insurekcji w Warszawie rozpoczęły się w końcu 1793 roku. Prowadzili je między innymi Ignacy Działyński, szef słynnego 10. Regimentu Pieszego Koronnego, oraz wysłannik Tadeusza Kościuszki - Tomasz Maruszewski. Udało im się przekonać do idei zrywu większość stacjonujących jeszcze w mieście jednostek regularnej armii polskiej. Powstanie w Warszawie wybuchło wkrótce po tym, jak do stolicy dotarła wieść o zwycięstwie Tadeusza Kościuszki w bitwie pod Racławicami. Miało ona duże znaczenie moralne, wzmacniało wiarę w zwycięstwo.

Powstańcy - 3,5 tysiąca żołnierzy wspieranych przez lud stolicy- stanęli naprzeciw 7,5 tysięcy żołnierzy z garnizonu rosyjskiego rozlokowanych w całym mieście. Zasięg polskich działań zbrojnych zaskoczył Rosjan, a dezorganizację rosyjskiego wojska potęgowały także często sprzeczne rozkazy wydawane przez dowódców.

Walki rozpoczęły się od opanowania przez powstańców Arsenału. Polacy zdobyli działa oraz około 10 tysięcy sztuk broni palnej, w którą uzbrojono ochotników. Rankiem 18 kwietnia w stolicy broniły się jeszcze trzy większe zgrupowania wojsk nieprzyjaciela. Po wielogodzinnej walce powstańcy zdobyli carską ambasadę przy ulicy Miodowej, a do końca dnia skapitulowały ostatnie punkty rosyjskiego oporu. Władzę w wyzwolonym mieście objęła - powołana przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego - Rada Zastępcza Tymczasowa.

(więcej)

Polskie straty w czasie insurekcji warszawskiej wyniosły 507 zabitych i 437 rannych żołnierzy oraz 700 zabitych i 1400 rannych cywilów. Straty rosyjskie były większe niż polskie, jednak nie są znane dokładne dane. Walki o Warszawę w insurekcji kościuszkowskiej zostały po 1990 roku upamiętnione wraz z rozegraną w listopadzie bitwą na praskim przedmościu napisem na jednej z tablic na Grobie Nieznanego Żołnierza: "Warszawa 17 IV - 4 XI 1794".

Jan Kiliński brał udział w przygotowaniach do powstania od 1793 roku. W jego domu odbywały się tajne zebrania, zachęcał do wystąpienia rzemieślników, służbę i czeladź. W czasie insurekcji był członkiem władz powstańczych, początkowo związany z ich radykalnym skrzydłem, a następnie z umiarkowanym.

Po klęsce pod Maciejowicami Kilińskiego wysłano do Poznania, by tam zorganizował powstanie. Gdy upadło, został aresztowany i wydany Rosji. W grudniu 1794 roku zesłano go do Twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu. Zwolniony z więzienia dwa lata później, zamieszkał w Wilnie, a następnie w Warszawie, gdzie ponownie został radnym miejskim. W ostatnich latach życia nie angażował się już w życie polityczne. Prowadził warsztat szewski i napisał dwa tomy pamiętników. Zmarł w 1819 roku.

Zobacz także

2024-05-15, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 15 maja » więcej 2024-05-14, godz. 17:29 Najmłodsi poznali historię niedźwiedzia Wojtka Najmłodsi uczniowie szkół podstawowych zaprezentowali swoje prace na wernisażu pt. "Historia Misia Wojtka" w Samorządowym Ośrodku Kultury w Komprachcica… » więcej 2024-05-14, godz. 13:00 Archiwum Polskiego Radia zaprasza na Noc Muzeów w Pałacu Staszica Archiwum Polskiego Radia zaprasza w sobotę na Noc Muzeów w Pałacu Staszica w Warszawie. Zwiedzający będą mogli nie tylko poznać bogate zasoby, jakie Polskie… » więcej 2024-05-14, godz. 11:00 16. Opolska Noc Muzeów - Instytut Śląski Instytut Śląski wraz z innymi opolskimi placówkami muzealnymi włączył w akcję Nocy Muzeów. Oto program wydarzenia w sobotę 18.05: » więcej 2024-05-14, godz. 10:00 41. rocznica śmierci Grzegorza Przemyka, maturzysty śmiertelnie pobitego przez milicjantów 41 lat temu, 14 maja 1983 roku, w Warszawie zmarł Grzegorz Przemyk, 19-letni maturzysta śmiertelnie pobity przez milicjantów. Był synem Leopolda Przemyka i… » więcej 2024-05-14, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 14 maja » więcej 2024-05-13, godz. 19:50 32 lata temu w Himalajach zginęła Wanda Rutkiewicz, wybitna himalaistka 32 lata temu, 13 maja 1992 roku, na Kanczendzondze w Himalajach, podczas próby wejścia na swój 9. ośmiotysięcznik, zginęła Wanda Rutkiewicz. Wybitna himalaistka… » więcej 2024-05-13, godz. 15:09 Muzeum Powstania Warszawskiego: Zmarł Zbigniew Leo, pseudonim Byk W wieku 99 lat zmarł powstaniec warszawski, Zbigniew Leo, pseudonim Byk- informuje Muzeum Powstania Warszawskiego. » więcej 2024-05-13, godz. 14:52 Ryngraf podarowany Marii Pileckiej w Muzeum na Rakowieckiej Ryngraf podarowany przez rotmistrza Witolda Pileckiego swojej żonie po powrocie z Włoch można obejrzeć na wystawie w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów… » więcej 2024-05-13, godz. 09:00 43. rocznica zamachu na papieża Jana Pawła II 43 lata temu, 13 maja 1981 roku, doszło do zamachu na papieża Jana Pawła II. Podczas audiencji generalnej na placu św. Piotra w Rzymie o godzinie 17.19 turecki… » więcej
1617181920
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »