Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81. rocznica aresztowania Jana Bytnara 'Rudego'
2024-03-23, 11:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

81. rocznica aresztowania Jana Bytnara "Rudego"

Jan Bytnar zdjęcie z kenkarty. [fot. Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec, Nasza Księgarnia, Warszawa 2008, p. 177 / źródło: wikipedia/domena publiczna]
Jan Bytnar zdjęcie z kenkarty. [fot. Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec, Nasza Księgarnia, Warszawa 2008, p. 177 / źródło: wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, 23 marca 1943 roku, Niemcy aresztowali Jana Bytnara "Rudego", komendanta hufca "Południe" Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Razem z nim w mieszkaniu Bytnarów przy alei Niepodległości 159 gestapo zatrzymano też jego ojca Stanisława.
Niemcy wpadli na trop "Rudego" kilka dni wcześniej, gdy w nocy z 18 na 19 marca znaleźli u aresztowanego dowódcy hufca "Praga" Henryka Ostrowskiego" notatnik z jego adresem i nazwiskiem. Po zatrzymaniu Jan Bytnar został przewieziony do siedziby gestapo w alei Szucha, gdzie był bestialsko torturowany, aż do utraty przytomności. Nie wydał nikogo.

Trzy dni później, 26 marca, został odbity z rąk Niemców w słynnej akcji pod Arsenałem. Operację zaplanował Tadeusz Zawadzki "Zośka", przyjaciel "Rudego". Została brawurowo przeprowadzona w biały dzień, u zbiegu Bielańskiej, Nalewek i Długiej. Harcerze zaatakowali furgonetkę przewożącą więźniów na Pawiak. "Rudego" przenieśli do oczekującego w pobliżu samochodu, który odjechał z miejsca zdarzenia. Jan Bytnar "Rudy", śmiertelnie wyczerpany przesłuchaniami przez gestapo, zmarł 30 marca 1943 roku. Miał 21 lat.

Aresztowany wraz z nim ojciec zginął w styczniu 1945 podczas ewakuacji niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

W kwietniu 1943 roku wywiad Armii Krajowej zidentyfikował głównych sprawców śmierci Jana Bytnara. Byli to SS-Oberscharführer Hubert Schulz i SS-Rottenführer Ewald Lange, torturujący go podczas przesłuchań. 6 maja 1943 roku z wyroku sądu podziemnego Tadeusz Zawadzki "Zośka" zlikwidował Huberta Schulza, a dwa tygodnie później Andrzej Góral "Tomasz" wykonał wyrok śmierci na Ewaldzie Lange. Pośmiertnie, w 2009 roku, Jan Bytnar za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. "Rudy" był jednym z bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec". Jest patronem ulicy na warszawskim Mokotowie, a także wielu szkół w Polsce.

(więcej)

Jan Bytnar urodził się 6 maja 1921 roku w Kolbuszowej, w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Do harcerstwa wstąpił już w szkole podstawowej. Należał do 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego "Pomarańczarnia". Był lubiany i szanowany przez kolegów za odwagę i oddanie harcerskim ideałom. Od początku wojny aktywnie uczestniczył w konspiracyjnych działaniach Szarych Szeregów. Najpierw zajmował się małym sabotażem - malował znaki Polski Walczącej, wybijał szyby w sklepach dla Niemców, a później - dywersją i akcjami zbrojnymi.

Najbliższymi przyjaciółmi Jana Bytnara "Rudego" byli Tadeusz Zawadzki "Zośka" i Maciej Aleksy Dawidowski "Alek". Podobnie jak Jan Bytnar wychowani w duchu patriotyzmu, zostali uczestnikami małego sabotażu, gdy wybuchła wojna, potem przeszli do Grup Szturmowych, stając się żołnierzami podziemnej armii. "Zośka" i "Alek" brali udział w akcji odbicia "Rudego". Podczas odwrotu Aleksy Dawidowski został ranny w brzuch. Zmarł tego samego dnia co Jan Bytnar - 30 marca 1943 roku. Z kolei Tadeusz Zawadzki "Zośka" zginął 20 sierpnia 1943 roku w Sieczychach koło Wyszkowa, w ataku na strażnicę Grenzschutzpolizei. Wszyscy trzej spoczywają w kwaterze harcerskiego Batalionu Armii Krajowej "Zośka" na wojskowych Powązkach w Warszawie. Ich przyjaźń, odwaga i patriotyzm mogą stanowić inspirację dla kolejnych pokoleń młodych Polaków.

Zobacz także

2024-06-05, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 5 czerwca » więcej 2024-06-04, godz. 15:00 „Najmłodszy miał roczek” – 19. odcinek cyklu filmowego „Nie tylko Ulmowie” Film „Najmłodszy miał roczek” przedstawia historię rodzin chłopskich: Kowalskich, Obuchiewiczów, Skoczylasów oraz dwóch rodzin Kosiorów z Ciepielowa… » więcej 2024-06-04, godz. 13:00 Tomasz Kozłowski z IPN o wyborach z 4 czerwca 1989 roku Mija 35. rocznica częściowo wolnych wyborów. 4 czerwca 1989 roku odbyły się pierwsze po II wojnie, częściowo wolne wybory do Sejmu oraz całkowicie wolne… » więcej 2024-06-04, godz. 11:00 35. rocznica czerwcowych wyborów 1989 roku 35 lat temu, 4 czerwca 1989 roku, odbyły się wybory parlamentarne (pierwsza tura) na zasadach ustalonych podczas obrad Okrągłego Stołu. Były to pierwsze… » więcej 2024-06-04, godz. 09:00 107 lat temu została powołana Armia Polska we Francji 107 lat temu, 4 czerwca 1917 roku, została powołana Armia Polska we Francji. Nazywana też od koloru mundurów - "Błękitną Armią", była najliczniejszą… » więcej 2024-06-04, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 4 czerwca » więcej 2024-06-03, godz. 15:00 42 lata temu zginął Emil Barchański, licealista, działacz opozycji w PRL 42 lata temu, 3 czerwca 1982 roku, w niewyjaśnionych okolicznościach zginął Emil Barchański, uczeń warszawskiego Liceum Ogólnokształcącego imienia Mikołaja… » więcej 2024-06-03, godz. 13:00 100 lat temu zmarł Franz Kafka, autor "Procesu" 100 lat temu, 3 czerwca 1924 roku, w Kierling koło Wiednia zmarł Franz Kafka, jeden z najwybitniejszych pisarzy XX wieku, autor między innymi "Procesu", "Zamku"… » więcej 2024-06-03, godz. 11:00 Pokaz spektaklu „Przez ścianę” – Warszawa, 11–13 czerwca 2024 Instytut Pamięci Narodowej oraz Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL zapraszają na kolejne pokazy spektaklu „Przez ścianę”, które… » więcej 2024-06-03, godz. 09:00 Wystawa IPN w 45. rocznicę pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski 45 lat temu papież Jan Paweł II po raz pierwszy przybył z pielgrzymką do ojczyzny. 2 czerwca 1979 roku w Warszawie papież Polak wypowiedział słowa: "Niech… » więcej
5758596061
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »