Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81. rocznica aresztowania Jana Bytnara 'Rudego'
2024-03-23, 11:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

81. rocznica aresztowania Jana Bytnara "Rudego"

Jan Bytnar zdjęcie z kenkarty. [fot. Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec, Nasza Księgarnia, Warszawa 2008, p. 177 / źródło: wikipedia/domena publiczna]
Jan Bytnar zdjęcie z kenkarty. [fot. Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec, Nasza Księgarnia, Warszawa 2008, p. 177 / źródło: wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, 23 marca 1943 roku, Niemcy aresztowali Jana Bytnara "Rudego", komendanta hufca "Południe" Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Razem z nim w mieszkaniu Bytnarów przy alei Niepodległości 159 gestapo zatrzymano też jego ojca Stanisława.
Niemcy wpadli na trop "Rudego" kilka dni wcześniej, gdy w nocy z 18 na 19 marca znaleźli u aresztowanego dowódcy hufca "Praga" Henryka Ostrowskiego" notatnik z jego adresem i nazwiskiem. Po zatrzymaniu Jan Bytnar został przewieziony do siedziby gestapo w alei Szucha, gdzie był bestialsko torturowany, aż do utraty przytomności. Nie wydał nikogo.

Trzy dni później, 26 marca, został odbity z rąk Niemców w słynnej akcji pod Arsenałem. Operację zaplanował Tadeusz Zawadzki "Zośka", przyjaciel "Rudego". Została brawurowo przeprowadzona w biały dzień, u zbiegu Bielańskiej, Nalewek i Długiej. Harcerze zaatakowali furgonetkę przewożącą więźniów na Pawiak. "Rudego" przenieśli do oczekującego w pobliżu samochodu, który odjechał z miejsca zdarzenia. Jan Bytnar "Rudy", śmiertelnie wyczerpany przesłuchaniami przez gestapo, zmarł 30 marca 1943 roku. Miał 21 lat.

Aresztowany wraz z nim ojciec zginął w styczniu 1945 podczas ewakuacji niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

W kwietniu 1943 roku wywiad Armii Krajowej zidentyfikował głównych sprawców śmierci Jana Bytnara. Byli to SS-Oberscharführer Hubert Schulz i SS-Rottenführer Ewald Lange, torturujący go podczas przesłuchań. 6 maja 1943 roku z wyroku sądu podziemnego Tadeusz Zawadzki "Zośka" zlikwidował Huberta Schulza, a dwa tygodnie później Andrzej Góral "Tomasz" wykonał wyrok śmierci na Ewaldzie Lange. Pośmiertnie, w 2009 roku, Jan Bytnar za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. "Rudy" był jednym z bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec". Jest patronem ulicy na warszawskim Mokotowie, a także wielu szkół w Polsce.

(więcej)

Jan Bytnar urodził się 6 maja 1921 roku w Kolbuszowej, w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Do harcerstwa wstąpił już w szkole podstawowej. Należał do 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego "Pomarańczarnia". Był lubiany i szanowany przez kolegów za odwagę i oddanie harcerskim ideałom. Od początku wojny aktywnie uczestniczył w konspiracyjnych działaniach Szarych Szeregów. Najpierw zajmował się małym sabotażem - malował znaki Polski Walczącej, wybijał szyby w sklepach dla Niemców, a później - dywersją i akcjami zbrojnymi.

Najbliższymi przyjaciółmi Jana Bytnara "Rudego" byli Tadeusz Zawadzki "Zośka" i Maciej Aleksy Dawidowski "Alek". Podobnie jak Jan Bytnar wychowani w duchu patriotyzmu, zostali uczestnikami małego sabotażu, gdy wybuchła wojna, potem przeszli do Grup Szturmowych, stając się żołnierzami podziemnej armii. "Zośka" i "Alek" brali udział w akcji odbicia "Rudego". Podczas odwrotu Aleksy Dawidowski został ranny w brzuch. Zmarł tego samego dnia co Jan Bytnar - 30 marca 1943 roku. Z kolei Tadeusz Zawadzki "Zośka" zginął 20 sierpnia 1943 roku w Sieczychach koło Wyszkowa, w ataku na strażnicę Grenzschutzpolizei. Wszyscy trzej spoczywają w kwaterze harcerskiego Batalionu Armii Krajowej "Zośka" na wojskowych Powązkach w Warszawie. Ich przyjaźń, odwaga i patriotyzm mogą stanowić inspirację dla kolejnych pokoleń młodych Polaków.

Zobacz także

2024-04-23, godz. 09:00 460 lat temu urodził się William Szekspir, angielski dramaturg, poeta i aktor 460 lat temu - 23 kwietnia 1564 roku - urodził się William Szekspir, angielski dramaturg, poeta i aktor, uważany za geniusza pióra i teatru. Dziś przypada… » więcej 2024-04-23, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 23 kwietnia » więcej 2024-04-23, godz. 18:18 Jedyne dzieło van Gogha w polskiej kolekcji „Wiejskie chaty pośród drzew” można oglądać od 26 kwietnia Jedyny w polskich zbiorach obraz Vincenta van Gogha, czyli "Wiejskie chaty pośród drzew" będzie można oglądać od 26 kwietnia na wystawie w Muzeum Jana Pawła… » więcej 2024-04-22, godz. 23:42 Od 21 maja Pałac Rzeczypospolitej będzie dostępny dla zwiedzających Pałac Rzeczypospolitej w Warszawie z unikatowym zbiorami Biblioteki Narodowej stanie się dostępny dla zwiedzających. Po remoncie zabytek będzie można zwiedzać… » więcej 2024-04-22, godz. 11:00 30 lat temu zmarł Richard Nixon, prezydent USA w latach "zimnej wojny" 30 lat temu, 22 kwietnia 1994 roku, zmarł Richard Nixon, republikanin, 37. prezydent USA w latach "zimnej wojny", od 1969 do 1974, wybrany na dwie, kolejne kadencje… » więcej 2024-04-22, godz. 09:00 79. rocznica oswobodzenia KL Sachsenhausen 79 lat temu - 22 kwietnia 1945 roku - polscy i sowieccy żołnierze weszli do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego w miejscowości Sachsenhausen… » więcej 2024-04-22, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 22 kwietnia » więcej 2024-04-21, godz. 11:00 79 lat temu oddziały 2. Korpusu Polskiego zajęły Bolonię 79 lat temu - 21 kwietnia 1945 roku - oddziały 2. Korpusu Polskiego walczące na froncie włoskim zajęły Bolonię. Miasto zostało wyzwolone w ramach operacji… » więcej 2024-04-21, godz. 09:00 105 lat temu oddziały polskie wyzwoliły Wilno spod okupacji bolszewickiej 105 lat temu - 21 kwietnia 1919 roku, w Poniedziałek Wielkanocny - oddziały polskie dowodzone przez Józefa Piłsudskiego wyzwoliły Wilno spod okupacji bolszewickiej… » więcej 2024-04-21, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 21 kwietnia » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »