Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81. rocznica aresztowania Jana Bytnara 'Rudego'
2024-03-23, 11:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

81. rocznica aresztowania Jana Bytnara "Rudego"

Jan Bytnar zdjęcie z kenkarty. [fot. Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec, Nasza Księgarnia, Warszawa 2008, p. 177 / źródło: wikipedia/domena publiczna]
Jan Bytnar zdjęcie z kenkarty. [fot. Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec, Nasza Księgarnia, Warszawa 2008, p. 177 / źródło: wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, 23 marca 1943 roku, Niemcy aresztowali Jana Bytnara "Rudego", komendanta hufca "Południe" Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Razem z nim w mieszkaniu Bytnarów przy alei Niepodległości 159 gestapo zatrzymano też jego ojca Stanisława.
Niemcy wpadli na trop "Rudego" kilka dni wcześniej, gdy w nocy z 18 na 19 marca znaleźli u aresztowanego dowódcy hufca "Praga" Henryka Ostrowskiego" notatnik z jego adresem i nazwiskiem. Po zatrzymaniu Jan Bytnar został przewieziony do siedziby gestapo w alei Szucha, gdzie był bestialsko torturowany, aż do utraty przytomności. Nie wydał nikogo.

Trzy dni później, 26 marca, został odbity z rąk Niemców w słynnej akcji pod Arsenałem. Operację zaplanował Tadeusz Zawadzki "Zośka", przyjaciel "Rudego". Została brawurowo przeprowadzona w biały dzień, u zbiegu Bielańskiej, Nalewek i Długiej. Harcerze zaatakowali furgonetkę przewożącą więźniów na Pawiak. "Rudego" przenieśli do oczekującego w pobliżu samochodu, który odjechał z miejsca zdarzenia. Jan Bytnar "Rudy", śmiertelnie wyczerpany przesłuchaniami przez gestapo, zmarł 30 marca 1943 roku. Miał 21 lat.

Aresztowany wraz z nim ojciec zginął w styczniu 1945 podczas ewakuacji niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

W kwietniu 1943 roku wywiad Armii Krajowej zidentyfikował głównych sprawców śmierci Jana Bytnara. Byli to SS-Oberscharführer Hubert Schulz i SS-Rottenführer Ewald Lange, torturujący go podczas przesłuchań. 6 maja 1943 roku z wyroku sądu podziemnego Tadeusz Zawadzki "Zośka" zlikwidował Huberta Schulza, a dwa tygodnie później Andrzej Góral "Tomasz" wykonał wyrok śmierci na Ewaldzie Lange. Pośmiertnie, w 2009 roku, Jan Bytnar za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. "Rudy" był jednym z bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec". Jest patronem ulicy na warszawskim Mokotowie, a także wielu szkół w Polsce.

(więcej)

Jan Bytnar urodził się 6 maja 1921 roku w Kolbuszowej, w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Do harcerstwa wstąpił już w szkole podstawowej. Należał do 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego "Pomarańczarnia". Był lubiany i szanowany przez kolegów za odwagę i oddanie harcerskim ideałom. Od początku wojny aktywnie uczestniczył w konspiracyjnych działaniach Szarych Szeregów. Najpierw zajmował się małym sabotażem - malował znaki Polski Walczącej, wybijał szyby w sklepach dla Niemców, a później - dywersją i akcjami zbrojnymi.

Najbliższymi przyjaciółmi Jana Bytnara "Rudego" byli Tadeusz Zawadzki "Zośka" i Maciej Aleksy Dawidowski "Alek". Podobnie jak Jan Bytnar wychowani w duchu patriotyzmu, zostali uczestnikami małego sabotażu, gdy wybuchła wojna, potem przeszli do Grup Szturmowych, stając się żołnierzami podziemnej armii. "Zośka" i "Alek" brali udział w akcji odbicia "Rudego". Podczas odwrotu Aleksy Dawidowski został ranny w brzuch. Zmarł tego samego dnia co Jan Bytnar - 30 marca 1943 roku. Z kolei Tadeusz Zawadzki "Zośka" zginął 20 sierpnia 1943 roku w Sieczychach koło Wyszkowa, w ataku na strażnicę Grenzschutzpolizei. Wszyscy trzej spoczywają w kwaterze harcerskiego Batalionu Armii Krajowej "Zośka" na wojskowych Powązkach w Warszawie. Ich przyjaźń, odwaga i patriotyzm mogą stanowić inspirację dla kolejnych pokoleń młodych Polaków.

Zobacz także

2024-04-06, godz. 20:00 Strona internetowa Europejskiej Sieci Instytucji Archiwalnych Zajmujących się Aktami Tajnych Służb Europejska Sieć Instytucji Archiwalnych Zajmujących się Aktami Tajnych Służb (European Network of Official Authorities in Charge of the Secret-Police Files)… » więcej 2024-04-06, godz. 19:00 „Kulisy historii”, odc. 160: „Wincenty Witos. Życie i działalność polityczna” Instytut Pamięci Narodowej zaprasza na audycję „Wincenty Witos. Życie i działalność polityczna” z cyklu „Kulisy historii”. » więcej 2024-04-06, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 6 kwietnia » więcej 2024-04-05, godz. 15:00 Zmarł por. Edmund Rogalski „Bystry”, działacz podziemia antykomunistycznego, więzień okresu stalinowskiego Pogrzeb odbędzie się 6 kwietnia 2024 r. (godz. 12.00) na cmentarzu parafialnym w Wolbromiu. » więcej 2024-04-05, godz. 13:00 Wyniki konkursu „Żołnierze Niezłomni. Nigdy się nie poddamy” Do konkursu nadeszła duża liczba zgłoszeń konkursowych, a poziom nadesłanych dzieł był satysfakcjonujący estetycznie i merytorycznie. Zgodnie z regułami… » więcej 2024-04-05, godz. 11:00 Szef UdsKiOR Lech Parell o filmie "Czerwone maki" To poruszający, epicki film o zdobyciu Monte Cassino - tak szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell ocenia "Czerwone maki". Pierwszy… » więcej 2024-04-05, godz. 09:00 35. rocznica zakończenia obrad Okrągłego Stołu 35 lat temu, 5 kwietnia 1989 roku, przedstawiciele komunistycznej władzy i solidarnościowej opozycji zakończyli obrady Okrągłego Stołu, po dwóch miesiącach… » więcej 2024-04-05, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 5 kwietnia » więcej 2024-04-04, godz. 22:00 Wystawa i konferencja w rocznicę zwycięstwa pod Racławicami Z okazji 230. rocznicy zwycięstwa pod Racławicami Muzeum Niepodległości zaprasza na wystawę poświęconą Tadeuszowi Kościuszce. Jak powiedział Leszek Marek… » więcej 2024-04-04, godz. 15:00 "Czerwone maki" film o zdobyciu Monte Cassino "Czerwone maki" pierwszy polski film o zdobyciu Monte Cassino od piątku w kinach. Dziś film w reżyserii Krzysztofa Łukaszewicza został przedpremierowo pokazany… » więcej
1011121314
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »