Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Pogrzeb Józefa Orkisza 'Lotnego', żołnierza powojennej…
2024-03-06, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

Pogrzeb Józefa Orkisza "Lotnego", żołnierza powojennej konspiracji niepodległościowej

Józef Orkisz „Lotny” (1923-1948). Fotografia z dokumentu ujawnienia w 1947 r. [Fot. AIPN]
Józef Orkisz „Lotny” (1923-1948). Fotografia z dokumentu ujawnienia w 1947 r. [Fot. AIPN]
6 marca w Krościenku nad Dunajcem odbędzie się pogrzeb Józefa Orkisza "Lotnego", żołnierza powojennej konspiracji niepodległościowej. Zginął w 1948 roku, w wieku 25 lat. Jego szczątki odnalazł i zidentyfikował krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
Uroczystości pogrzebowe rozpoczną się o godzinie 14.45 wprowadzeniem trumny do kościoła Wszystkich Świętych w Krościenku. Następnie zostanie odprawiona msza święta, a o 16.00 odbędzie się ceremonia pogrzebowa na cmentarzu komunalnym.

Józef Orkisz urodził się 7 marca 1923 roku w Krościenku. W latach 1946-1947 pod pseudonimem "Lotny" walczył w antykomunistycznym Zgrupowaniu Partyzanckim "Błyskawica" Józefa Kurasia "Ognia". Został przydzielony do 2. kompanii działającej w Tatrach, na Podhalu oraz na pograniczu polsko-słowackim.

Orkisz ujawnił się na początku 1947 roku, w ramach tzw. amnestii. Latem tego samego roku z dwoma kolegami wstąpił do oddziału partyzanckiego "Wiarusy", do którego formalnie został przyjęty 11 sierpnia. Brał udział w akcjach zbrojnych, między innymi 21 października 1947 w walce z funkcjonariuszami komunistycznego aparatu represji w Szczawnicy oraz 19 lutego 1948 w starciu z obławą w górach nad Harklową. Uczestniczył też w ukrywaniu broni i wyposażenia, w tym zdobytego podczas jednej z akcji motocykla.

1 listopada 1947 roku "Lotny" brał udział we wkopaniu symbolicznego krzyża w miejscu śmierci Józefa Kurasia "Ognia". Grupa dowodzona przez Stanisława Ludzię "Dzielnego" - w jej skład weszli także Kajetan Samborski "Duch" i Józef Traczyk "Bystry" - umieściła w Ostrowsku brzozowy krzyż z szarfą i napisami: "Tu zginął śmiercią bohaterską dowódca oddziału partyzanckiego »Błyskawica« mjr »Ogień«" oraz "Od wiernych III Komp[ani] AK". Krzyż ten stał przez cały dzień, i dopiero wieczorem został usunięty przez władze.

Podczas strzelaniny z funkcjonariuszami Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego oraz Straży Więziennej w jednym z gospodarstw przysiółka Siodełko koło Tylmanowej, 30 maja 1948 roku, "Lotny" został postrzelony, i wkrótce potem zmarł wskutek odniesionych ran. Pochowano go na cmentarzu w Nowym Targu koło cmentarnego muru.

Za działalność konspiracyjną represjonowano jego rodzinę, wielokrotnie wzywano na przesłuchania, nękano rewizjami. Młodsza o dwa lata siostra Józefa - Władysława - została aresztowana, oskarżona o utrzymywanie kontaktów z podziemiem i w styczniu 1948 roku skazana na półtora roku więzienia.

Po kilkudziesięciu latach, w 2021 roku szczątki Józefa Orkisza odnaleziono podczas prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN. Przy szczątkach archeolodzy natrafili na fragmenty tkaniny mundurowej Józefa Orkisza oraz fragmenty ryngrafu wykonanego z cynku.

Zobacz także

2024-05-05, godz. 13:00 79 lat temu amerykańskie wojska wyzwoliły niemiecki obóz Mauthausen-Gusen 79 lat temu, 5 maja 1945 roku, o godzinie 17-tej amerykańskie wojska wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny Mauthausen-Gusen, znajdujący się na terenie zaanektowanej… » więcej 2024-05-05, godz. 11:00 Mija 85 lat od słynnej mowy sejmowej Józefa Becka 5 maja 1939 roku, minister spraw zagranicznych Józef Beck wygłosił w Sejmie słynną mowę, w której odrzucił niemieckie roszczenia względem Polski. Przemówienie… » więcej 2024-05-05, godz. 09:00 205 lat temu urodził się Stanisław Moniuszko, kompozytor i dyrygent, twórca polskiej opery narodowej 205 lat temu, 5 maja 1819 roku, urodził się Stanisław Moniuszko, kompozytor i dyrygent, twórca polskiej opery narodowej. Najważniejszy po Fryderyku Chopinie… » więcej 2024-05-05, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 5 maja » więcej 2024-05-04, godz. 13:00 "Zaginione miasto" - dokument o deportacji Żydów z Amsterdamu Holandia rozlicza się z przeszłością. Film dokumentalny "Zaginione miasto" pokazuje sposób, w jaki deportowano Żydów z Amsterdamu w czasie niemieckiej okupacji… » więcej 2024-05-04, godz. 11:00 45 lat temu Margaret Thatcher została pierwszą kobietą premierem w historii Wielkiej Brytanii 45 lat temu, 4 maja 1979 roku, Margaret Thatcher, nazywana "Żelazną Damą", została pierwszą kobietą premierem w historii Wielkiej Brytanii. Była również… » więcej 2024-05-04, godz. 09:00 Ulicami Wilna przejdzie "Parada Polskości" "Parada Polskości" przejdzie po południu czasu lokalnego (początek o godzinie 11.00 czasu obowiązującego w Polsce) ulicami Wilna. Pochód organizuje społeczność… » więcej 2024-05-04, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 4 maja » więcej 2024-05-03, godz. 13:00 80 lat temu żołnierze Kedywu przeprowadzili atak na niemieckie lotnisko w Warszawie 80 lat temu, w nocy z 3 na 4 maja 1944 roku, Oddział Specjalny "Osjan" Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej zniszczył na wojskowym lotnisku na warszawskich… » więcej 2024-05-03, godz. 11:00 Mija 103. rocznica wybuchu III powstania śląskiego 103 lata temu, w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku, wybuchło III powstanie śląskie. Tak jak dwa poprzednie zrywy, miało na celu przyłączenie Górnego Śląska… » więcej
8485868788
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »