Bolszewicka armia posuwała się za wycofującymi się z tamtych terenów Niemcami na mocy tajnego porozumienia zawartego w listopadzie 1918 roku między Leninem a dowództwem niemieckim. Przewidywało ono przejmowanie przez bolszewików terenów okupowanych wcześniej przez Niemców. Na przełomie 1918 i 1919 roku utworzona w tym celu przez bolszewików Armia Zachodnia zajęła Mińsk i Wilno, wchodząc w styczność z oddziałami polskimi.

Celem Lenina było dojście do Niemiec i zrealizowanie idei światowej rewolucji, która miała doprowadzić do dyktatury proletariatu. Rosja bolszewicka dążyła też do podboju państw europejskich i przekształcenia ich w podległe republiki.

Wojna polsko-bolszewicka trwała w latach 1919-1920. 12 października 1920 roku delegacja Sejmu i rządu Rzeczypospolitej i delegacja rządu bolszewickiego zawarły w Rydze zawieszenie broni. 18 marca 1921 roku, również w Rydze, podpisany został traktat pokojowy, który wytyczył granicę polsko-radziecką i do agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 regulował stosunki pomiędzy państwami.

Wojna między Polską a Rosją bolszewicką była konfliktem toczonym na dużych przestrzeniach - front miał ponad tysiąc kilometrów. Polska armia, początkowo licząca 12 tysięcy żołnierzy, stała się szybko niemal milionową formacją, co stanowiło rezultat tytanicznej pracy. Rosjanie mieli jednak znacząco lepsze możliwości uzupełniania armii w porównaniu z Polakami.

Kluczowym starciem konfliktu była Bitwa Warszawska, nazywana Cudem nad Wisłą, w której 15 sierpnia 1920 roku Polacy pokonali Armią Czerwoną. Wygrana zapewniła naszemu państwu niepodległość na blisko 20 lat i uchroniła Europę Zachodnią przed rewolucją komunistyczną. Zaliczono ją do jednej z 18 bitew, które zdecydowały o losach świata.

(więcej)

Najważniejszą rolę w Bitwie Warszawskiej odegrał manewr, przeprowadzony przez Naczelnego Wodza Wojska Polskiego Józefa Piłsudskiego, oskrzydlający Armię Czerwoną. Było to kontruderzenie znad Wieprza - na tyły Frontu Zachodniego wojsk bolszewickich walczących o Warszawę, przy jednoczesnym związaniu głównych sił wroga na przedpolach stolicy.

Bitwa jest nazywana Cudem nad Wisłą ze względu na spektakularne zwycięstwo nad przeważającymi siłami sowietów, poprzedzone modlitwą biskupów na Jasnej Górze i wiernych w parafiach w całym kraju. Jej symbolem stał się młody ksiądz Ignacy Skorupka, kapelan Armii Ochotniczej, który w czasie walk towarzyszył żołnierzom swojego pułku. Zginął, udzielając ostatniego namaszczenia ciężko rannemu żołnierzowi.

Straty Rosjan w Bitwie Warszawskiej oszacowano na 25 tysięcy zabitych. Do polskiej niewoli wzięto 60 tysięcy jeńców. Po naszej stronie było 4 i pół tysiąca poległych, 22 tysiące rannych żołnierzy i 10 tysięcy zaginionych.

Znany popularyzator historii wojen, Simon Goodenough, w książce "Geniusz taktyczny w bitwie", w gronie 27. najsłynniejszych w historii wodzów umieścił Józefa Piłsudskiego za jego plan i realizację Bitwy Warszawskiej. Sam Naczelny Wódz po wygranej bitwie podkreślał bohaterską postawę mieszkańców stolicy, ochotników, harcerzy, a nawet kobiet i dzieci. Marszałek Piłsudski mówił: "(...) walka o Warszawę, walka o miasto była rzeczą najtrudniejszą, gdyż o zwycięstwie stanowiło tu zachowanie się obywateli. I Warszawa nie zawiodła".

Po II wojnie światowej komunistyczna propaganda pomniejszała znaczenie Bitwy Warszawskiej. Od 1992 roku w rocznicę zwycięskiej walki, 15 sierpnia, jest ponownie obchodzone Święto Wojska Polskiego. Sejm przywrócił tę tradycję, datującą się od 1923 roku. Święto wojska obchodzono 15 sierpnia w okresie II Rzeczpospolitej, w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, w oddziałach Państwa Podziemnego, a także w Wojsku Polskim utworzonym na froncie wschodnim.