Ignacy Domeyko był absolwentem Wydziału Fizyczno-Matematycznego Uniwersytetu Wileńskiego, członkiem tajnego Towarzystwa Filomatów, został wprawdzie aresztowany, uniknął jednak zesłania. Stanowił pierwowzór postaci Żegoty z III części "Dziadów" Adama Mickiewicza. Wyemigrował z Polski po upadku Powstania Listopadowego, w którym wziął udział. Początkowo przebywał w Prusach, skąd udał się do Saksonii, a potem do Francji, gdzie w 1837 roku ukończył studia górnicze. Wkrótce otrzymał propozycję objęcia stanowiska wykładowcy chemii i mineralogii na uniwersytecie w Coquimbo w Chile. Po kilkumiesięcznej podróży w 1838 roku dotarł na miejsce.

Domeyko prowadził prace badawcze i dydaktyczne, opracowywał podręczniki, kształcił kadry, a także podróżował po kraju, opisując złoża. Badał meteoryty zebrane podczas ekspedycji na pustynię Atakama. Dzięki zainicjowanym przez niego licznym badaniom mineralogicznym i geologicznym w Chile rozwinął się przemysł górniczy, dając ubogiemu krajowi szansę wzbogacenia się i uniezależnienia od zagranicy. Opowiadał się też za założeniem sieci obserwacji meteorologicznych. Oprócz tego, Domeyko przyczynił się do upowszechnienia oświaty i podniesienia jej poziomu. Kształcił kadry, a najlepszych studentów wysyłał na studia do Paryża.

Będąc przez 16 lat rektorem Universidad de Chile w Santiago, ożywił ruch intelektualny w zaniedbanym dotąd pod względem kulturalnym kraju. Swoje prace ogłaszał w rocznikach uniwersyteckich w Santiago i pismach specjalistycznych. Wydał dwa duże dzieła na temat zasobów naturalnych w Chile, a także Peru, Boliwii i Argentynie.

Ostatnią publikacją było opracowanie zjawisk trzęsień ziemi, zarejestrowanych w Chile podczas jego pobytu. W 1859 roku pisał: "Najlepszym czynnikiem motywującym do pracy inte­lektualnej będzie zawsze miłość prawdy i dobra, piękna i szlachetności oraz miłość i wdzięczność dla ojczyzny".

Zmarł w 1889 roku, w wieku 86 lat. W Chile ogłoszono żałobę narodową. W uroczystościach pogrzebowych Ignacego Domeyki uczestniczyli przedstawiciele rządu, izb parlamentu, członkowie towarzystw naukowych oraz rzesze mieszkańców.
Imieniem Ignacego Domeyki nazwano kopalnię miedzi Sierra Gorda, otwartą na pustyni Atacama na północy Chile w 2014 roku, której współudziałowcem jest KGHM.

(więcej)

Ignacy Domeyko, herbu Dangiel, urodził się 31 lipca 1802 roku w Niedźwiadce Wielkiej na Nowogródczyźnie (obecnie na Białorusi). Mając lat 14, rozpoczął studia na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego, które ukończył w 1822 roku. Za konspiracyjną działalność u filomatów, został wraz z Adamem Mickiewiczem i innymi, uwięziony w klasztorze bazylianów. Zwolniony wskutek interwencji stryja, który sprawował nad nim opiekę po śmierci ojca, ponad pięć lat przymusowo przebywał w jego majątku wiejskim pod nadzorem władz. Krótko przebywał w Królestwie Polskim, by później wziąć udział w Powstaniu Listopadowym.

Na emigracji we Francji, gdzie studiował w paryskie Szkole Górniczej, działał w Towarzystwie Naukowej Pomocy i w kierowanym przez Joachima Lelewela Komitecie Centralnym Emigracji. Przepisywał również rękopis "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. Po studiach opracował roboczą wersję atlasu ziem polskich, zawierającego mapy geologiczne i hydrograficzne, a zanim wyjechał do Chile, w 1837 roku uczestniczył w poszukiwaniu rud żelaza na pograniczu Dolnej Alzacji. W 1850 roku Ignacy Domeyko ożenił się z dużo od niego młodszą Enriquettą de Sotomayor, z którą stworzyli udany i zgodny związek. Mieli czworo dzieci. Enriquetta zmarła po 20 latach małżeństwa.

Domeyko odwiedził Polskę po przejściu na emeryturę, czteroletnią podróż rozpoczął z synami w maju 1884 roku. W Paryżu spotkali się z Władysławem Mickiewiczem i jego rodziną. W kraju był entuzjastycznie witany w Krakowie i w Warszawie, odwiedził też rodzinną Niedźwiadkę. Potem wyruszył do Paryża, gdzie zwiedzili Sorbonę i College de France. Syn Kazimierz wstąpił do paryskiej Szkoły Górniczej, zaś syn Hernan do seminarium duchownego w Rzymie. Odwiedził też Ziemię Świętą. W 1887 roku Uniwersytet Jagielloński przyznał Domeyce tytuł doktora medycyny honoris causa. W lipcu tego samego roku uczestniczył w święceniach kapłańskich syna Hernana.

24 maja 1888 roku, na posiedzeniu naukowym Akademii Umiejętności w Krakowie, wygłosił roku odczyt o metodach nauczania geografii oraz przekazał egzemplarz trzech autorskich map Polski wykonanych przed laty w Paryżu. Chory, powrócił do Santiago 12 listopada 1888 roku. Zdiagnozowano u niego raka. Nastąpiła krótka poprawa zdrowia, Domeyko przez miesiąc intensywnie pracował. Zmarł 23 stycznia 1889 roku w swoim domu.