Jan Macha przyjął święcenia kapłańskie na krótko przed wybuchem wojny, w czerwcu 1939 roku. W czasie okupacji niemieckiej, z pomocą harcerzy i kleryków, utworzył i rozwinął na Górnym Śląsku siatkę pomocy dla rodzin, których bliscy zginęli na wojnie, trafili do obozów koncentracyjnych lub więzień. Ochotnicy działali w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego na terenie całego województwa śląskiego, od Zabrza po Pszczynę. Mówi się o liczbie 1750 wolontariuszy, ale prawdopodobnie były ich 4 tysiące. Po zaprzysiężeniu młodzi ludzie wchodzili w skład Związku Walki Zbrojnej, jako wydział Opieki Społecznej, a nie konspiracja wojskowa.

Ksiądz Macha, wydany przez osobę kolaborującą z Niemcami, został aresztowany przez gestapo we wrześniu 1941 roku. Podczas przesłuchań w więzieniu był bity i torturowany, nikogo jednak nie wydał. Według relacji współwięźniów często się modlił, prosząc Boga o przebaczenie oprawcom. Spowiadał osadzonych, podtrzymywał ich na duchu.

17 lipca 1942 roku Niemcy skazali Jana Machę na śmierć. Po kilku miesiącach pobytu w celi śmierci kapłan został zgilotynowany 3 grudnia 1942 roku w katowickim więzieniu. Miał 28 lat

Ksiądz Macha pozostawił list do rodziny, w którym pisał: "Umieram z czystym sumieniem. Żyłem krótko, ale uważam, że cel swój osiągnąłem. Nie rozpaczajcie! Wszystko będzie dobrze! Bez jednego drzewa las lasem zostanie. Bez jednej jaskółki wiosna też zawita, a bez jednego człowieka świat się nie zawali (...)".

Ciało kapłana zostało prawdopodobnie przewiezione do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau i spalone w krematorium. Na cmentarzu w Chorzowie Starym znajduje się symboliczny grób księdza Jana Machy z inskrypcją: "Przechodniu! Ciała mojego tu nie ma, ale odmów na tym miejscu "Ojcze Nasz" za spokój mojej duszy".

Proces beatyfikacyjny księdza Machy rozpoczął się 2013 roku w Katowicach. 28 listopada 2019 papież Franciszek podpisał dekret potwierdzający męczeństwo Sługi Bożego księdza Jana Machy, a to oznaczało zakończenie procesu beatyfikacyjnego. Uroczystość beatyfikacji odbyła się 20 listopada 2021 roku w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach. Przewodniczył jej kardynał Marcello Semeraro, prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych (od 2022 Dykasteria Spraw Kanonizacynych).

Przy Areszcie Śledczym w Katowicach, gdzie 3 grudnia 1942 roku Niemcy wykonali wyrok śmierci na księdzu, odsłonięto tablicę upamiętniającą błogosławionego Jana Machę.