Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 105 lat temu zmarł Antoni Wiwulski, twórca Pomnika…
2024-01-10, 13:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł/dok.

105 lat temu zmarł Antoni Wiwulski, twórca Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie

Antoni Wiwulski [wikipedia/domena publiczna]
Antoni Wiwulski [wikipedia/domena publiczna]
105 lat temu, 10 stycznia 1919 roku, zmarł Antoni Wiwulski, rzeźbiarz, architekt, twórca Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie i pomnika Trzech Krzyży w Wilnie. Wykonanie monumentu upamiętniającego zwycięstwo pod Grunwaldem w 1410 roku zlecił artyście sam Ignacy Jan Paderewski, który widział jego prace w atelier w Paryżu, gdzie Antoni Wiwulski studiował.
Odlany we Francji pomnik, pociągiem przewieziono do Krakowa. Został uroczyście odsłonięty z okazji pięćsetnej rocznicy historycznej bitwy 15 lipca 1910 roku, w obecności 150 tysięcy osób. Właśnie to dzieło przyniosło artyście sławę. Pomnik Grunwaldzki został wyburzony przez Niemców w 1939, a zrekonstruowany w 1976 roku, na podstawie modelu przechowywanego w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa.

Był pierwszym architektem i rzeźbiarzem pochodzącym z Litwy, który na przełomie XIX i XX wieku ukończył Wyższą Szkołę Techniczną w Wiedniu oraz Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Pięknych w Paryżu.

Antoni Wiwulski brał udział w obronie Wilna przed wojskami sowieckimi 5 stycznia 1919 roku w oddziale polskiej Samoobrony Wileńskiej. Podczas walk, chorujący od lat na gruźlicę artysta, nabawił się ciężkiego zapalenia płuc. Zmarł kilka dni po opanowaniu miasta przez Sowietów i ogłoszeniu Litewskiej Republiki Radzieckiej. Został pochowany na cmentarzu Na Rossie w Wilnie. Miał zaledwie 41 lat.

Zachowana spuścizna po Antonim Wiwulskim nie jest zbyt bogata. Około 70 jego rzeźb, powstałych głównie w Paryżu, znajduje się w Litewskim Muzeum Sztuki w Wilnie, zaś szereg listów, rysunków i fotografii przechowuje Biblioteka Seminarium Duchownego we Włocławku.

(więcej)

Antoni Wiwulski urodził się 20 lutego 1877 roku w Tot'mie na północy Rosji. Jego ojciec służył w wojsku polskim. Po jego śmierci, w wieku sześciu lat, przeniósł się z matką do Mitawy na Łotwę. Rozpoczętą tam naukę kontynuował w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie koło Przemyśla w zaborze austriackim. Następnie Antoni Wiwulski ukończył Wyższą Szkołę Techniczną w Wiedniu na wydziale architektury. Studia artystyczne kontynuował na Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu, gdzie, mimo trudnej sytuacji finansowej, urządził pracownię rzeźbiarską. Jego pracami zainteresował się pianista, polityk i wielki patriota Ignacy Jan Paderewski. Poznał rzeźbiarza w domu Władysława Mickiewicza, najstarszego syna słynnego poety, i zaproponował mu dalsze prace w swojej willi w Morges w Szwajcarii. Tam Antoni Wiwulski pracował nad Pomnikiem Grunwaldzkim.

Konstrukcję o wysokości 24 metrów zwieńczył artysta konnym pomnikiem Władysława Jagiełły. Poniżej znajdują się figury księcia Witolda, polskiego rycerza z giermkiem zbierających krzyżackie chorągwie, wojownika litewskiego prowadzącego jeńca oraz chłopa zrywającego pęta niewoli. U stóp pomnika Antoni Wiwulski przedstawił ciało pokonanego pod Grunwaldem krzyżackiego mistrza Ulricha von Jungingena.

Artysta tworzył także na Litwie. W Wilnie powstał upamiętniający zamordowanych powstańców styczniowych pomnik Trzech Krzyży oraz nieukończony Kościół Przenajświętszego Serca Pana Jezusa z ogromną figurą Chrystusa Błogosławionego. Budowlę świątyni rozpoczęto w 1913 roku i kontynuowano po śmierci rzeźbiarza. Pracę przerwano w czasie II wojny światowej. Na początku lat 60. niedokończony kościół został wyburzony, a w jego miejsce zbudowano Pałac Kultury Budowlanych. W Wilnie powstała także tablica upamiętniająca setną rocznicę śmierci generała Tadeusza Kościuszki, a w Szydłowie kaplica autorstwa Antoniego Wiwulskiego. Jest to jedyna zachowana praca architektoniczna tego artysty.

Zobacz także

2024-01-11, godz. 09:00 105 lat temu Józef Piłsudski podpisał dekret o ubezpieczeniu pracowników na wypadek choroby 105 lat temu, 11 stycznia 1919 roku, Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podpisał dekret o obowiązkowym ubezpieczeniu pracowników na wypadek choroby. Był… » więcej 2024-01-11, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 11 stycznia » więcej 2024-01-10, godz. 15:00 15 lat temu zmarła generał Elżbieta Zawacka, kurierka AK, cichociemna 15 lat temu, 10 stycznia 2009 roku, zmarła generał Elżbieta Zawacka, legendarna kurierka Komendy Głównej Armii Krajowej, podczas II drugiej wojny światowej… » więcej 2024-01-10, godz. 11:00 II edycja konkursu „Opowiem Ci o Kresach” – śląskie losy kresowej rodziny Instytut Śląski zaprasza do udziału w konkursie „Opowiem Ci o Kresach” – śląskie losy kresowej rodziny. » więcej 2024-01-10, godz. 09:00 132 lata temu urodził się Melchior Wańkowicz, pisarz, publicysta, mistrz reportażu 132 lata temu, 10 stycznia 1892 roku, urodził się Melchior Wańkowicz, wybitny pisarz, publicysta i dziennikarz. Był mistrzem opowieści reportażowej, łączącej… » więcej 2024-01-10, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 10 stycznia » więcej 2024-01-09, godz. 15:00 82 lata temu zginął Jerzy Różycki, matematyk i kryptolog 82 lata temu, 9 stycznia 1942 roku, w katastrofie statku na Morzu Śródziemnym zginął Jerzy Różycki, matematyk i kryptolog, pracownik kontrwywiadu wojskowego… » więcej 2024-01-09, godz. 13:00 106 lat temu urodził się Stanisław Leopold, harcerz, dowódca 1. kompanii batalionu "Parasol" 106 lat temu, 9 stycznia 1918 roku, urodził się Stanisław Leopold, pseudonim "Rafał", harcerz, dowódca 1. kompanii batalionu "Parasol", szef akcji "Koppe"… » więcej 2024-01-09, godz. 11:00 227 lat temu powołano Legiony Polskie 227 lat temu, 9 stycznia 1797 roku, rozpoczęło się tworzenie Legionów Polskich we Włoszech, pierwszej polskiej formacji wojskowej po III rozbiorze i jednej… » więcej
8081828384
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »