Urodzony w 1864 roku, gdy wybuchła I wojna światowa, wyjechał na zachód. Tam, jako prezes Komitetu Narodowego uznanego przez Ententę - koalicję państw walczących z Niemcami - za oficjalnego reprezentanta Polski, intensywnie angażował się w działalność na rzecz odzyskania przez nasz kraj niepodległości. Doprowadził między innymi do utworzenia we Francji Armii Polskiej, która stała się zalążkiem przyszłych sił zbrojnych II RP. Razem z Ignacym Janem Paderewskim odegrał znaczącą rolę w pozyskiwaniu dla sprawy polskiej poparcia rządów Francji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Przewodniczył polskiej delegacji na konferencji pokojowej w 1919 roku, na której podpisano traktat wersalski, uznający prawo Polaków do niepodległego państwa.

Jego wizja odbudowanej Polski opierała się na asymilacji narodowej. Twierdził, że koncepcja Rzeczypospolitej jako federacji złożonej z wielu żyjących obok siebie narodów jest po 123 latach niewoli nierealna. Dostrzegał świadomość własnej tożsamości Litwinów, Ukraińców, Białorusinów i Żydów oraz ich tendencje separatystyczne, mogące w przyszłości zagrozić jedności młodego i słabego jeszcze państwa polskiego. Dlatego nie chciał dla Polski granic rozciągających się daleko na wschód, nie widział też miejsca dla mniejszości narodowych w odbudowanym kraju. Zakładał polonizację ludności znajdującej się w granicach RP. Znany był z antysemickiej postawy.

Choć jego wizja wolnej Polski była inna od wizji Józefa Pilsudskiego, obaj politycy współpracowali ze sobą. Józef Piłsudski - po wprowadzeniu do Komitetu Narodowego swoich ludzi - uznawał go za reprezentanta kraju na Zachodzie. Z kolei Roman Dmowski ostrzegał swoich stronników w kraju przed działaniem na szkodę warszawskiego ośrodka władzy. W 1926 roku, w odpowiedzi na przewrót majowy, zintensyfikował działania na rzecz zjednoczenia ruchów narodowych i katolickich, powołując do życia Obóz Wielkiej Polski, organizację endecką pozostającą w stałym konflikcie ze stronnictwem sanacyjnym. W 1928 roku utworzył Stronnictwo Narodowe.

Zmarł 2 stycznia 1939 roku. Został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

(więcej)

Roman Dmowski był publicystą politycznym i twórcą podstaw ideologii narodowej w Polsce. W 1903 roku opublikował "Myśli nowoczesnego Polaka", wykładnię zasad nowoczesnego nacjonalizmu. W pracy "Niemcy, Rosja a kwestia polska" uznał Niemcy za głównego wroga Polski, uzasadniając konieczność współdziałania z Rosją. Przed I wojną światową skrzętnie ukrywał hasła wolnościowe, aby tym samym nie zrazić wschodniego mocarstwa do pomysłu odbudowy państwa polskiego. Po latach sam pisał, że aby osiągnąć swój cel musiał "fraternizować się z bydłem". Mimo to swą postawą przysporzył sobie wielu wrogów. Był często uważany za lojalnego sługę zaborcy i oskarżany o zdradę.

Roman Dmowski urodził się 9 sierpnia 1864 roku w Kamionku, obecnie część Warszawy, Studiował na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w 1891 roku po złożeniu rozprawy "Przyczynek do morfologii wymoczków włoskowatych" otrzymał stopień kandydata nauk przyrodniczych.

Jeszcze w czasie studiów zaangażował się w działalność polityczną. Swoje poglądy przedstawiał w licznych artykułach publikowanych na łamach "Głosu", "Czasu" i "Przeglądu Wszechpolskiego" oraz w broszurach politycznych. W latach 1907-1909 sprawował mandat posła w rosyjskiej Dumie.