Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 42 lata temu podczas pacyfikacji kopalni Wujek zginęło…
2023-12-16, 13:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

42 lata temu podczas pacyfikacji kopalni Wujek zginęło 9 górników

Katowice, 16.12.1981. Pacyfikacja kopalni "Wujek" i "Manifest Lipcowy" na początku stanu wojennego. Podczas pacyfikacji śmierć poniosło 9 górników. Fot. PAP/M. Janicki [www.dzieje.pl]
Katowice, 16.12.1981. Pacyfikacja kopalni "Wujek" i "Manifest Lipcowy" na początku stanu wojennego. Podczas pacyfikacji śmierć poniosło 9 górników. Fot. PAP/M. Janicki [www.dzieje.pl]
42 lata temu, 16 grudnia 1981 roku, podczas pacyfikacji kopalni Wujek w Katowicach od kul plutonu specjalnego ZOMO zginęło 9 górników, a ponad 20 zostało rannych. Najmłodszy z zastrzelonych miał zaledwie 19 lat.
Do stłumienia strajku przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego, komunistyczne władze wysłały milicję, wojsko oraz specjalne oddziały ZOMO, wyposażone w czołgi i broń ostrą. Górnicy mieli do obrony łańcuchy, kilofy i pręty.

Była to największa tragedia stanu wojennego. Odpowiedzialni za jego wprowadzenie, generałowie: Wojciech Jaruzelski i Czesław Kiszczak - obciążany też za śmierć górników z Wujka - nigdy nie zostali skazani.

Górnicy rozpoczęli protest 14 grudnia rano, stając w obronie aresztowanego w nocy z 12 na 13 grudnia Jana Ludwiczaka, przewodniczącego "Solidarności" w Wujku. Stan wojenny i docierające informacje o brutalnych pacyfikacjach innych kopalni skłoniły ich do stawienia oporu. Domagali się uwolnienia Ludwiczaka oraz aresztowanych działaczy z całego kraju, a także zniesienia stanu wojennego. W tym czasie w samym tylko województwie katowickim strajkowało około 50 zakładów pracy.

O pacyfikacji kopalni władze zdecydowały 15 grudnia na naradzie Wojewódzkiego Komitetu Obrony. O godzinie 22-ej pułkownik Jerzy Gruba zwołał posiedzenie sztabu w Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Katowicach. Uderzenie na kopalnię następnego dnia, 16 grudnia, poprzedziło użycie armatek wodnych oraz gazów łzawiących, którymi rozpędzono tłum ludzi, w tym kobiety i dzieci, próbujące zatarasować wejście do zakładu. Następnie czołgi rozbiły mur fabryczny i barykadę, torując drogę oddziałom milicji i wojska. Pluton specjalny ZOMO użył broni palnej.

Na miejscu zginęli górnicy: Józef Czekalski - 48 lat, Józef Giza - 24 lata, Ryszard Gzik - 35 lat, Bogusław Kopczak - 28 lat, Zbigniew Wilk - 30 lat i Zenon Zając - 22 lata. W kolejnych dniach w szpitalach od odniesionych ran zmarli: Joachim Gnida - 28 lat, Andrzej Pełka - 19 lat i Jan Stawisiński - 21 lat.

Po pacyfikacji bezpieka zatrzymała ośmiu przywódców strajku, którzy 3 lutego 1982 roku stanęli przed sądem. Po tygodniowym procesie czterej z nich zostali skazani na kary więzienia od 3 do 4 lat, pozostałych uniewinniono. Wśród skazanych byli: przewodniczący Komitetu Strajkowego Stanisław Płatek, raniony przez ZOMO, a także Marian Głuch, Adam Skwira i Jerzy Wartak.

Zaraz po pacyfikacji prowadzono też śledztwo, umorzone w styczniu 1982 roku, a dotyczące odpowiedzialności milicjantów za użycie broni palnej. Przyjęto, że działali oni w obronie koniecznej. Dopiero w 1991 roku rozpoczęły się procesy plutonu specjalnego ZOMO i z przerwami trwały do 2008-go. Większość zomowców, którzy strzelali do górników z Wujka, została osądzona. W czerwcu 2008 roku Sąd Apelacyjny w Katowicach skazał prawomocnie byłego dowódcę plutonu specjalnego Romualda C. na 6 lat więzienia, a 13-tu jego podwładnym wymierzył kary od 3,5 do 4 lat pozbawienia wolności.

W 2009 roku Sąd Najwyższy potwierdził wyroki sądów niższych instancji. Procesu uniknął jeden członek plutonu specjalnego - mieszkający za granicą Jan P., którego sprawa została umorzona. Z kolei były zomowiec Roman S. został skazany 13 grudnia 2019 roku przez Sąd Okręgowy w Katowicach na 7 lat więzienia, jednak na podstawie ustawy o amnestii kara została obniżona do 3,5 roku. W czerwcu 2020 katowicki Sąd Apelacyjny utrzymał wyrok

Polegli górnicy z Wujka zostali pośmiertnie odznaczeni w 2015 roku Krzyżami Wolności i Solidarności. W 2016-tym Sejm w uchwale z okazji 35. rocznicy pacyfikacji kopalni Wujek złożył hołd poległym górnikom i wszystkim ofiarom stanu wojennego. W 2021 roku w uchwale w 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, posłowie przypomnieli ofiary stanu wojennego, w tym "jednej z jego pierwszych zbrodni: krwawej pacyfikacji Kopalni "Wujek" w Katowicach, dokonanej przez siły ZOMO i LWP. W jej wyniku zginęło dziewięciu górników, a dwudziestu trzech zostało ciężko rannych".

Zobacz także

2024-01-24, godz. 12:00 W Londynie premiera gry edukacyjne IPN "Lotnicy - Wojna w przestworzach" Gra "Lotnicy - Wojna w przestworzach" to kolejna produkcja Instytutu Pamięci Narodowej, która dzięki wirtualnym narzędziom pozwoli wcielić się w bohaterów… » więcej 2024-01-24, godz. 10:00 103 lata temu urodził się Tadeusz Zawadzki "Zośka", harcmistrz, podporucznik AK 103 lata temu, 24 stycznia 1921 roku, urodził się Tadeusz Zawadzki, pseudonim "Zośka", harcmistrz, podporucznik Armii Krajowej, dowódca warszawskich Grup Szturmowych… » więcej 2024-01-24, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 24 stycznia » więcej 2024-01-23, godz. 15:00 Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu przygotowuje ekspozycję Garnki, dzbanki, fragmenty infrastruktury oraz inne przedmioty związane z działalnością dawnego Gimnazjum Piastowskiego w Brzegu zostaną udostępnione zwiedzającym… » więcej 2024-01-23, godz. 13:00 135 lat temu zmarł Ignacy Domeyko, geolog i mineralog, badacz Ameryki Południowej 135 lat temu, 23 stycznia 1889 roku, w Chile zmarł Ignacy Domeyko, geolog i mineralog, przyjaciel Adama Mickiewicza, badacz Ameryki Południowej. W latach 1867-1883… » więcej 2024-01-23, godz. 11:00 Polacy oddali hołd Powstańcom Styczniowym [DŹWIĘK] Powstanie objęło tereny zaboru rosyjskiego i miało charakter wojny partyzanckiej. Stoczono podczas jego trwania około 1200 potyczek. Największe z nich to… » więcej 2024-01-23, godz. 09:00 Toomas Hendrik Ilves laureatem Medalu Kuriera z Warszawy Były prezydent Estonii Toomas Hendrik Ilves został laureatem Medalu Kuriera z Warszawy. Wyróżnienie wręczono podczas uroczystej gali w Muzeum Powstania Warszawskiego… » więcej 2024-01-23, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 23 stycznia » więcej 2024-01-22, godz. 14:00 15 lat temu zmarł gen. Stanisław Karolkiewicz "Szczęsny", żołnierz AK i Zrzeszenia WiN 15 lat temu, 22 stycznia 2009 roku, zmarł Stanisław Karolkiewicz, pseudonim "Szczęsny", generał, żołnierz Armii Krajowej. Po wojnie działał w antykomunistycznym… » więcej 2024-01-22, godz. 12:32 Uroczystości z okazji 161. rocznicy wybuchu powstania styczniowego Dziś 161. rocznica wybuchu powstania styczniowego - skierowane przeciwko Rosji największego i najdłuższego zrywu narodowowyzwoleńczego Polaków. » więcej
108109110111112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »