Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 30 lat temu zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz…
2023-11-30, 11:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

30 lat temu zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz konspiracyjny, oficer wywiadu

Wacław Jędrzejewicz [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Wacław Jędrzejewicz [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
30 lat temu - 30 listopada 1993 roku - w Stanach Zjednoczonych zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz konspiracyjny, oficer polskiego wywiadu, w 1914 roku współorganizator Polskiej Organizacji Wojskowej, a także dyplomata, urzędnik i minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w odrodzonej Rzeczpospolitej.
Był jednym z twórców i wieloletnim prezesem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, jednej z najważniejszych polonijnych placówek naukowych. Kronikarz epoki Józefa Piłsudskiego, napisał monumentalne dzieło opisujące życie marszałka zatytułowane "Kronika życia Józefa Piłsudskiego (...)".

Urodzony w 1893 roku, wywodził się z patriotycznej rodziny. Od młodości był związany z ruchem niepodległościowym. Po wybuchu I wojny światowej został jednym ze współorganizatorów konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej, która później odegrała bardzo dużą rolę w tworzeniu niepodległego państwa polskiego. Sprawował w niej coraz ważniejsze funkcje do 1917 roku, kiedy Niemcy podjęli akcję represyjną wobec przywódców POW i Wacław Jędrzejewicz został skazany na 10 lat więzienia. Wolność odzyskał latem 1918 roku, na mocy amnestii.

W odrodzonej Polsce, jako doświadczony działacz konspiracyjny, został skierowany do pracy w wywiadzie i kontrwywiadzie Wojska Polskiego. Niemal cztery lata (1926-1928) spędził w Japonii jako attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Tokio.

W 1930 roku został przez Józefa Piłsudskiego oddelegowany do pracy w ministerstwie spraw zagranicznych, a potem w resorcie skarbu. Ukoronowaniem kariery urzędniczej Wacława Jędrzejewicza było powierzenie mu funkcji ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządach: jego brata Janusza Jędrzejewicza, Leona Kozłowskiego i Walerego Sławka. W trakcie jego kadencji rozpoczęto przygotowywanie programów licealnych, a także zawarto uzgodnienia dotyczące nauki katechizmu w szkołach. Wacław Jędrzejewicz prowadził rozmowy z metropolitą Adamem Sapiehą, który przewodniczył Komisji Oświaty Episkopautu Gdy wybuchła II wojna światowa, Wacłąw Jędrzejewicz powrócił do czynnej służby wojskowej w charakterze oficera łącznikowego MSZ. W kampanii wrześniowej 1939 roku nadzorował ewakuację depozytów Funduszu Obrony Narodowej oraz zbiorów Muzeum Belwederskiego za granicę

Jako jeden z czołowych piłsudczyków nie miał szans na udział w strukturach wojskowych i państwowych na emigracji, dlatego w 1941 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził drugą połowę życia. W 1942 współzakładał Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia. Organizacja ostro krytykowała ugodową politykę Rządu RP na Uchodźstwie wobec ZSRR. Rok później był jednym z założycieli Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, a także jego pierwszym prezesem. Został dziejopisem czasów marszałka.

Od 1948 roku był profesorem języka i literatury rosyjskiej w Wellesley College w stanie Massachusetts, dziesięć lat później został kierownikiem studiów slawistycznych w Ripon College w stanie Wisconsin. W 1963 roku przeszedł na emeryturę i powrócił do Nowego Jorku. gdzie zajął się działalnością w Instytucie Józef Piłsudskiego.

Zmarł w Stanach Zjednoczonych w 1993 roku, jego prochy spoczęły na warszawskich Powązkach.

Warto dodać, że Wacława Jędrzejewicza można zaliczyć do pionierów polskiego lotnictwa. Przed pierwszą wojną światową, w 1912 roku, wykonał pierwszy lot w okolicach Warszawy samolotem własnej konstrukcji.

Zobacz także

2023-12-01, godz. 12:00 W Belwederze ogłoszone zostały nazwiska kolejnych ofiar totalitaryzmów W Belwederze odbyła się uroczystość wręczenia not identyfikacyjnych rodzinom ofiar totalitaryzmów. Ogłoszone zostały nazwiska 20 osób, których szczątki… » więcej 2023-12-01, godz. 13:00 Targi Książki Historycznej Rozpoczęły się XXXI Targi Książki Historycznej. Wydarzenie organizowane jest przez Porozumienie Wydawców Książki Historyczne i odbywa się na Zamku Królewskim… » więcej 2023-12-01, godz. 11:00 81. rocznica utworzenia niemieckiego obozu dla polskich dzieci w Łodzi 81 lat temu, 1 grudnia 1942 roku, Niemcy utworzyli w Łodzi obóz dla polskich dzieci i młodzieży, na obszarze wydzielonym z getta, przy ulicy Przemysłowej… » więcej 2023-12-01, godz. 09:00 105 lat temu wprowadzono biało-czerwoną szachownicę, znak polskiego lotnictwa wojskowego 105 lat temu, 1 grudnia 1918 roku, wszedł w życie rozkaz wprowadzający biało-czerwoną szachownicę, jako standardowe oznaczenie polskich samolotów wojskowych… » więcej 2023-12-01, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 1 grudnia » więcej 2023-11-30, godz. 16:00 z Instytuty pamięci z krajów bałtyckich, Polski i Ukrainy chcą wpisania listów na korze brzozowej na listę UNESCO Pięć instytutów pamięci - z Polski, Litwy, Łotwy, Estonii i Ukrainy - chce wpisania na listę UNESCO listów zesłańców napisanych na korze brzozowej. W… » więcej 2023-11-30, godz. 15:00 Jan Józef Kasprzyk odznaczył dziennikarzy Informacyjnej Agencji Radiowej Szef Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk odznaczył pięcioro dziennikarzy Polskiego Radia - Informacyjnej Agencji Radiowej… » więcej 2023-11-30, godz. 09:00 Mija 215. rocznica szarży polskiej kawalerii pod Somosierrą 215 lat temu, 30 listopada 1808 roku, polska kawaleria przeprowadziła słynną szarżę w przełęczy Somosierra w Hiszpanii. Był to przykład niezwykłego męstwa… » więcej 2023-11-30, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 30 listopada » więcej
100101102103104
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »