Była to przed wojną druga co do wielkości radiostacja świata i jednocześnie największa inwestycja radiokomunikacyjna II Rzeczpospolitej. Z dziesięciu wież, mierzących 126 metrów każda, można było nadać telegram do każdego zakątka świata. W 100-lecie otwarcia radiostacji w Domu Kultury Babice odbędzie się jubileuszowa gala, której patronuje Polskie Radio.

Otwarcie radiostacji wyznaczyło początek niepodległości radiokomunikacyjnej Polski po 123 latach zaborów. Warszawska stacja należała do najlepiej technicznie wyposażonych na świecie. Dwa nadajniki maszynowe o mocy 200 kW każdy były zasilane 500-kW generatorem napędzanym silnikiem Diesla. Technologia pochodziła ze Stanów Zjednoczonych.

Radiostację w Babicach uroczyście otworzyły najważniejsze osoby w państwie, między innymi prezydent Stanisław Wojciechowski, który przesłał po raz pierwszy w historii Polski bezpośrednią depeszę do prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna Calvina Coolidgea.

W czasie II wojny światowej Transatlantycka Radiotelegraficzna Centrala Nadawcza została zdobyta przez Niemców i była wykorzystywana jako główny ośrodek łączności floty podwodnej Kriegsmarine. 16 stycznia 1945 roku została wysadzona w powietrze przez okupanta, a jej ruiny, które można oglądać w Lesie Bemowskim na pograniczu gminy Stare Babice i Warszawy, zostały wpisane do rejestru zabytków i są chronione prawnie. W ubiegłym roku w pobliżu utworzono 6-kilometrową ścieżkę historyczną.

W Domu Kultury Stare Babice odbędzie się dziś (godzina 17.00) Gala Jubileuszu 100-lecia Radiostacji Babice. W programie między innymi wykłady, w tym "II Rzeczpospolita - wyspy nowoczesności" i „Inżynierowie II Rzeczpospolitej”, a także wystawa plenerowa składająca się z plansz przedstawiających historię Radiostacji Babice. Galę uświetni występ Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego o godzinie 19.00.

(więcej)

Po odzyskaniu niepodległości już w 1919 roku rząd Polski dostrzegł potrzebę niezależności radiokomunikacyjnej i uniezależnienia się od kabla transatlantyckiego, będącego w administracji Wielkiej Brytanii, przy przekazywaniu radiogramów, czyli wiadomości tekstowych na inne kontynenty, zwłaszcza do Stanów Zjednoczonych. Pierwsze wzmianki o budowie transoceanicznej stacji nadawczej dużej mocy pochodzą z okresu rządów Ignacego Jana Paderewskiego. Przypuszczalnie to właśnie jemu i jego osobistym kontaktom z amerykańskim prezydentem Woodrowem Wilsonem można zawdzięczać późniejsze powstanie Radiostacji Babice.

Stacja była inwestycją polsko-amerykańską. Stosowną umowę delegacja rządu polskiego podpisała w siedzibie firmy Radio Corporation of America w Nowym Jorku 4 sierpnia 1921 roku. Opiewała na kwotę 3 milionów dolarów amerykańskich. W imieniu Ministerstwa Poczt i Telegrafów umowę podpisali: książę Kazimierz Lubomirski, Stanisław Arct, Hipolit Gliwic oraz Eugeniusz Stallinger. W imieniu strony amerykańskiej swój podpis złożył między innymi główny menadżer Radio Corporation of America David Sarnoff, który należał do najbardziej wpływowych ludzi mediów w pierwszej połowie XX wieku. Był twórcą sieci telewizyjnej NBC oraz współtwórcą Radia Wolna Europa.

Kilka miesięcy po podpisaniu umowy w Babicach ruszyły prace budowlane, dwa lata później instalacja działała. Eksploatacja rozpoczęła się 1 października 1923 roku. Budowę nadzorował osobiście Gabriel Narutowicz, późniejszy prezydent Polski, pełniący wówczas stanowisko ministra robót publicznych.

Uroczyste otwarcie radiostacji odbyło się 17 listopada 1923 roku. W tym dniu do Babic przyjechało ponad 600 osób. Po przemowach prezydent Stanisław Wojciechowski symbolicznie uruchomił Radiostację Babice za pomocą srebrnego klucza, który znajduje się dziś w Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu.