W połowie XVIII wieku diametralnie zmieniła się sytuacja ludności polskiej na Śląsku. W efekcie wojen śląskich większa część regionu znalazła się w granicach Królestwa Prus. Wcześniej w wielonarodowym państwie Habsburgów nikomu nie przeszkadzało, że większa część mieszkańców Śląska to Polacy.

Król Prus miał na ten temat inne zdanie, chciał państwa narodowego. Dlatego też rozpoczęto planową politykę germanizacyjną. Już wkrótce wydano nakaz zatrudniania w szkołach nauczycieli posługujących się wyłącznie językiem niemieckim.

W roku 1764 zabroniono udzielać ślubów osobom nie znającym języka niemieckiego, a także zatrudniania ich do służby dworskiej. Rozpoczęto także germanizację etniczną, której narzędziem stała się tzw. kolonizacja fryderycjańska, czyli sprowadzanie osadników z Niemiec. Do roku 1810 sprowadzono na Śląsk zawrotną liczbę ponad 110 tys. Niemców.

W reakcji na zaangażowanie Polaków po stronie Napoleona na żądanie pruskich nacjonalistów zakazano w Prusach kultywowania polskich tradycji ludowych i religijnych. Zwalczano także polskie nabożeństwa. Efekty tych działań zbadał w roku 1849 niemiecki uczony Paul Weber, który stwierdził, że w ciągu ostatnich 20 lat na Górnym Śląsku ludność polskojęzyczna została zmniejszona z 61,1 do 58,6 proc.

Tymczasem w roku 1848 przez Europę przetoczyła się rewolucyjna fala znana pod nazwą Wiosny Ludów. Na Śląsku przybrała ona znamiona polskiej reakcji na germanizację.

Odnotowano liczne wystąpienia polskich chłopów, m.in. z Wrocławia i Bytomia, a także z okolic Jawora, Brzegu, Bolkowa i Opola. Wszędzie tam miały miejsce wystąpienia przeciwko niemieckim właścicielom ziemskim, którzy nie zastosowali się dotąd do dekretu znoszącego pańszczyznę.

Po wyborach w maju 1848 roku w berlińskim Zgromadzeniu Narodowym zasiadło 13 polskich posłów z Górnego Śląska, którym przewodził ksiądz Józef Szafranek proboszcz z Bytomia. W imieniu polskich gmin złożył on w pruskim parlamencie memoriał zawierający szereg postulatów. Domagał się m.in. spolszczenia szkół i zrównania języka polskiego z niemieckim w sądach i urzędach. Memoriał pozostał bez odpowiedzi.

Na fali wzmożenia polskich ruchów na Śląsku 22 października 1848 roku w Bytomiu powstał Klub Narodowy zrzeszający polskich górników i chłopów. Była to pierwsza polska organizacja na Górnym Śląsku.