Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Skok do bitwy
2022-09-18, 08:26 Autor: Bolesław Bezeg

Skok do bitwy

Operacja Market-Garden. Wrzesień 1944 r. domena publiczna
Operacja Market-Garden. Wrzesień 1944 r. domena publiczna
Wczoraj minęła 78 rocznica rozpoczęcia operacji Market Garden, największej w dziejach wojen operacji powietrzno-desantowej, w której wzięła udział polska Samodzielna Brygada Spadochronowa.
Z Historycznego Punktu Widzenia 18 września 2022
Dowodzący 21 grupą alianckich armii w Północnej Francji brytyjski marszałek Montgomery latem 1944 roku opracował plan, który miał skrócić wojnę o co najmniej pół roku. Montgomery chciał osiągnąć to dokonując śmiałego rajdu pancernego przez Holandię aby jeszcze we wrześniu tego roku alianckie wojska znalazły się w granicach Niemiec.

Każdy kto podróżował przez kraje Beneluksu zapewne zauważył, że jest to kraina poszatkowana licznymi kanałami i rzekami, które w sposób istotny utrudniają szybkie poruszanie się dużych grup wojsk. Szczególnie gdy te rzeki i kanały, a zwłaszcza mosty są bronione przez wrogie wojska, a tak właśnie było w Holandii we wrześniu 1944 roku.

Plan Montgomery'ego zakładał, że mosty zostaną opanowane przez 35 tysięcy alianckich spadochroniarzy. W tym celu z wszystkich alianckich jednostek spadochronowych utworzono tzw. 1 Aliancką Armię Powietrznodesantową. W jej skład weszły dwie dywizje amerykańskie, jedyna brytyjska oraz polska samodzielna brygada spadochronowa.

Utworzona w celu użycia podczas powszechnego powstania w Polsce 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa    byłą stosunkowo małą jednostką, jak to brygada liczyła około 2200 ludzi. Podczas jej formowania i szkolenia naczelny wódz generał Sikorski zapewnił polskich spadochroniarzy, że ich formacja zostanie użyta wyłącznie na terenie Polski.

Żołnierze bardzo poważnie potraktowali zapewnienia, że oni do Polski wrócą „najkrótszą drogą” czyli drogą lotniczą. Obietnica ta spełniona została jedynie wobec 316 z nich bo to właśnie z szeregów brygady rekrutowali się tzw. Cichociemni czyli oficerowie specjalnie przeszkoleni do organizowania walki partyzanckiej na terenie kraju. Pozostali czekali na sygnał do desantu w Polsce.

Najbardziej realny projekt takiej akcji zakładał zrzut brygady w rejonie gór świętokrzyskich, w oparciu o które miały operować główne siły armii krajowej w wypadku powszechnego powstania. Do takiej akcji jednak nie doszło, a zamiast tego rozpoczęto realizację akcji Burza.

Gdy 1 sierpnia 1944 roku wybuchło Powstanie Warszawskie polscy spadochroniarze byli przekonani, że wkrótce polecą do kraju. Jednak dowództwo alianckie zabroniło takiej eskapady, za to włączyło polską jednostkę do 1 Armii Powietrznodesantowej i przydzieliło jej zadanie wspólnego z 1 brytyjską dywizją powietrznodesantową tzw. czerwonych diabłów opanowania mostu w Arnhem. Był to najdalej wysunięty rejon wspomnianej już operacji Montgomerego noszącej kryptonim Market Garden.

Operacja rozpoczęła się 17 września, ale zasadnicza część polskich oddziałów została zrzucona do Holandii dopiero 21 września. W dodatku zamiast planowanego 1500 polskich żołnierzy na plac boju dotarł ich tylko niecały tysiąc. I chociaż to niewiele przy 35 tysiącach desantowanych żołnierzy to tradycyjnie Polacy zdołali zaznaczyć swoją obecność na palcu boju.

Ze względu na to, że Brytyjczycy nie zdołali opanować planowanego miejsca zrzutu polskich spadochroniarzy brygada wylądowała na południe od tzw. dolnego Renu, a więc od sił brytyjskich oddzielała ją wielka rzeka. Polacy lądowali praktycznie na głowach niemieckich żołnierzy zmuszeni do walki często zanim jeszcze zdołali odpiąć spadochrony. Zdołali jednak opanować teren w którym przyszło im lądować.

Dalej trzeba było ruszać do mostu, który był ich celem. Szybko jednak okazało się, że cel ten jest nierealny i nie zdołała go też osiągnąć lądująca tam cztery dni wcześniej dziesięciokrotnie liczniejsza dywizja brytyjska. Brytyjczycy nie wywiązali się także z zapowiedzi dostarczenia Polakom łodzi, mimo to na dmuchanych pontonach około 300 polskich spadochroniarzy przeprawiło się przez Ren i osłaniało odwrót Brytyjczyków.

Można śmiało powiedzieć, że gdyby nie Polacy brytyjska 1 Dywizja Powietrznodesantowa przestała by istnieć.

Alianci stracili w operacji Market Garden 17 tysięcy ludzi, Polaków zginęło około 100 a dalszych 250 trafiło do niewoli. Wkrótce po bitwie alianci zaczęli szukać winnych niepowodzenia. W ramach tej nagonki próbowali oskarżać o niechęć do walki Polaków oraz dowódcę polskiej brygady generała Stanisława Sosabowskiego, który od początku krytykował nierealne założenia operacji. Dopiero po latach otwarcie przyznano, że gdyby nie Polacy alianckie straty pod Arnhem byłyby o wiele większe.

Zobacz także

2022-10-09, godz. 08:21 Bunt Żeligowskiego Rankiem 8 października 1920 roku dowodzona przez generała Lucjana Żeligowskiego dywizja wyruszyła na Wilno pozorując bunt wobec dowództwa polskich sił … » więcej 2022-10-08, godz. 07:20 Emigracyjny rząd w Opolu 367 lat temu, w początkach października 1655 roku w toku wojny polsko-szwedzkiej na kilkanaście dni Opole, leżące wówczas w granicach cesarstwa austriackiego… » więcej 2022-10-02, godz. 08:20 Finał Powstania Warszawskiego Dziś przypada 77 rocznica podpisania przez dowództwo Armii Krajowej aktu honorowej kapitulacji Powstania Warszawskiego. Pytania o sens powstania warszawskiego… » więcej 2022-10-01, godz. 07:20 Pod sowieckim butem 83 lata temu brytyjski premier Winston Churchil w radiowym przemówieniu zracjonalizował sowiecką napaść na Polskę tym samym pozostawiając sobie furtkę… » więcej 2022-09-25, godz. 07:20 Polski ewenement Pojutrze we wtorek 27 września przypada 83 rocznica powstania fenomenu na skalę światową czyli Polskiego Państwa Podziemnego. » więcej 2022-09-24, godz. 19:43 Podróże kształcą I oto nadszedł wieczór i poranek dnia pierwszego roku tysiąc czterysta pierwszego od zakończenia wielkiej hidżry proroka Mahometa z Mekki do Medyny. » więcej 2022-09-17, godz. 07:22 Nóż w plecy 83 lata temu – 17 września 1939 roku wojska sowieckie bez wypowiedzenia wojny zaatakowały II Rzeczpospolitą, która już od blisko trzech tygodni prowadziła… » więcej 2022-09-11, godz. 08:20 Odsiecz Jutro przypada 339 rocznica tzw. Odsieczy wiedeńskiej czyli bitwy, w której dowodzone przez polskiego króla Jana III Sobieskiego wojska chrześcijańskiej koalicji… » więcej 2022-09-10, godz. 07:21 Zwycięstwo pod Orszą Przedwczoraj minęła 506 rocznica bitwy pod Orszą – wielkiego zwycięstwa militarnego, które dość wyjątkowo zostało w pewnym stopniu wykorzystane także… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »