Korzenie pierwszej opolskiej wyższej uczelni sięgają roku 1950, kiedy to na mocy rozporządzenia Rady Ministrów Wyższą Szkołę Pedagogiczną powołano do życia we Wrocławiu. Siedzibą szkoły stał się budynek przy pl. Biskupa Nankiera 4.

Jednak w tym czasie we Wrocławiu trwały prace nad organizacją ośmiu innych wyższych uczelni, przy których WSP od początku uważana była za mniej ważną. Jak to określił rektor uczelni prof. Stanisław Rospond we Wrocławiu WSP była kopciuszkiem.

Z tego powodu uczelnia nie cieszyła się zbytnim wsparciem władz Wrocławia, w którym na dodatek z powodu ogromnych zniszczeń wojennych bardzo trudno było o odpowiednie lokale dla uczelni. I wtedy pojawiła się propozycja opolskiego kuratora Teodora Musioła, aby przenieść uczelnię do Opola.

Na mocy stosownej uchwały Rady Miasta Opola Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Opolu rozpoczęła swoją działalność 1 października 1954 roku. Po zapadnięciu decyzji o przeniesieniu uczelni minister oświaty mianował pełniącym obowiązki rektora i głównym koordynatorem przeprowadzki uczelni doktora Witolda Kruk-Ołpińskiego.

Wywiązał się on z powierzonego zadania wzorowo i po przeprowadzce objął stanowisko adiunkta opolskiej WSP. Ostatni wrocławski rektor WSP prof. Stanisław Rospond w Opolu objął kierownictwo Katedry Języka Polskiego, a pierwszym opolskim rektorem został prof. Jan Zborowski.

Za jego zaledwie dwuletniej kadencji wzniesiono 600-miejscowy akademik "Mrowisko", główny gmach uczelni przy ulicy Oleskiej oraz Dom Profesora przy ulicy Matejki. Równocześnie z przenosinami przeprowadzono przekształcenie WSP z uczelni typu zawodowego, w której nauka trwała trzy lata, w uczelnię o szerszych uprawnieniach akademickich.

Wtedy właśnie wyższe szkoły pedagogiczne przeszły na system czteroletnich studiów magisterskich. Było to podyktowane dążeniem władz centralnych do likwidacji dwustopniowych studiów wyższych.

W nowym miejscu Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich działała przez 40 lat, aż do powołania Uniwersytetu Opolskiego.