1204 - Zmarł Majmonides, rabbi Mosze ben Majmon, Rambam, Abu Imran Musa Ibn Majmun, żydowski filozof i lekarz. Był autorem najważniejszego średniowiecznego komentarza do Talmudu - "Księgi przykazań” omawiającej 613 przykazań prawa Mojżeszowego. Urodził się w 1135 roku. 820. rocznica
1253 - Książę Konrad I lokował Głogów na lewym brzegu Odry i nadał mu prawa miejskie. Jest to jedna ze starszych miejscowości na terenie Polski. Najstarszy głogowski gród założony został w X wieku przez słowiańskie plemię Dziadoszan i położony był na prawym brzegu Baryczy.
1294 - Celestyn V, jako pierwszy w historii papież złożył urząd, po czym zostało zwołane konklawe w Castel Nuovo w Neapolu. Celestyn V odczytał w obecności kardynałów formułę własnej rezygnacji, złożył insygnia papieskie oraz poprosił o wybór nowego papieża. Do rezygnacji namówił go kardynał Benedetto Gaetani, który został jego następcą i przybrał imię Bonifacy VIII. 730. rocznica
1345 - Heinrich IV Dusemer von Arfberg został wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego. Zakonowi po klęskach w ostatnich wojnach potrzebny był doświadczony i zaprawiony w bojach wódz, a takim był jego nowy zwierzchnik. Zaraz po wyborze przygotował atak na ziemie litewskie, który zakończyło się w 1348 roku bitwą nad rzeką Strawą. Armia litewska została doszczętnie rozbita. Epidemia dżumy, która dosięgła wówczas Prusy pokrzyżowała jednak plany podboju Litwy. Wielki mistrz zmuszony został wycofać wojska zakonne z zajętych terenów. Henryk Dusemer postanowił wówczas zrezygnować z urzędu.
1466 - Zmarł Donatello, włoski rzeźbiarz okresu renesansu. Miał ogromny wpływ na rozwój rzeźby renesansowej i uwolnienia się jej od wpływów gotyku. Twórca rzeźb dla katedry florenckiej - posągów Dawida i Świętego Jana Ewangelisty. Wyrzeźbił też figury na fasadzie kościoła Orsanmichele - słynny Święty Jerzy, w Padwie stworzył pomnik weneckiego kondotiera Gattamelata - pierwszy pomnik konny od czasów antyku. Urodził się około 1386 roku.
1521 - Urodził się Sykstus V, właściwie Felice Peretti, franciszkanin, papież w latach 1585-1590. Przeprowadził w Watykanie liczne zmiany: zreformował Kurię Rzymską, zreorganizował Kolegium Kardynalskie, zadbał o rozbudowę i uporządkowanie Rzymu - wybudował Pałac Laterański, ukończył kopułę bazyliki Świętego Piotra. Zmarł 27 sierpnia 1590 roku.
1534 - Książęta pomorscy Barnim IX Pobożny i jego bratanek Filip I ogłosili konwersję z religii katolickiej, przyjęcie protestantyzmu i utworzeniu Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego. Decyzję ogłosili podczas zwołanego sejmu ziemskiego w Trzebiatowie, na którym wcześniej duchowni i szlachta nie zgodzili się na przyjęcie protestantyzmu i negatywnie wypowiedzieli się na temat wszelkich zmian. Przeprowadzono sekularyzację dóbr kościelnych w księstwach pomorskich, wprowadzono liturgię protestancką, utworzono konsystorz i urząd superintendenta, zlikwidowano dominium biskupie, które stało się własnością książąt. 490. rocznica
1545 - Rozpoczął się Sobór Trydencki, zwołany przez papieża Pawła III, uznany za początek okresu kontrreformacji w Kościele katolickim. Sobór zainicjował wewnętrzną reformę Kościoła, przez wydanie dekretów w sprawach wiary i moralności. Zmianom zapoczątkowanym przez Sobór Trydencki towarzyszył wewnętrzny ruch naprawy i odnowy Kościoła. Zmiany te trwały blisko dwa stulecia i obejmowały biskupów, księży, zakonników, a także władców i ludność krajów.
1553 - Urodził się Henryk IV, król Nawarry od 1572 roku i Francji od 1589. Pierwszy z dynastii Burbonów, najmłodszej gałęzi Kapetyngów. W czasie wojen religijnych - przywódca hugenotów. Stojąc na ich czele, przeszedł na katolicyzm. W 1598 roku wydał edykt nantejski, wprowadzający tolerancję religijną. Zginął zasztyletowany przez fanatycznego katolika Françoisa Ravaillaca, 14 maja 1610 roku.
1565 - Zmarł Konrad Gesner, szwajcarski bibliograf, bibliofil, lekarz, pisarz, przyrodnik, filolog, lingwista, leksykolog, wydawca i komentator wielu dzieł starożytnych i współczesnych z różnych dziedzin wiedzy. Znawca bibliotek starożytnych, średniowiecznych i renesansowych. Wszechstronny encyklopedyczny umysł epoki renesansowego humanizmu. Pozostawił po sobie cenny dorobek naukowy. Urodził się 26 marca 1516 roku.
1570 - Zawarto pokój w Szczecinie kończący I wojnę północną. Rzeczypospolita, Szwecja, Carstwo Rosyjskie, Dania i Lubeka walczyły o podział Inflant oraz hegemonię na Morzu Bałtyckim. Układ pokojowy nie przyniósł rozwiązania konfliktu.
1575 - Anna Jagiellonka, córka Zygmunta Starego, została wybrana w wolnej elekcji na królową Polski i wielkiego księżną litewską. Dzień później stronnictwo szlacheckie pod przewodnictwem Jana Zamoyskiego uznało ten fakt, przydając jej na małżonka księcia Siedmiogrodu Stefana Batorego, którego poślubiła pół roku później.
1642 - Holenderski żeglarz Abel Tasman odkrył Nową Zelandię. Nazwał ją "Staten Landt", czyli "Ziemia Stanów". Nazwa "Nieuw Zeeland” - Nowa Zelandia, pojawiła się 23 lata później na mapie holenderskiej z 1665 roku. Pochodzi od nazwy holenderskiej prowincji Zelandia.
1655 - Pułkownik Gabriel Wojniłłowicz ze swoim trzytysięcznym oddziałem pokonał Szwedów i odbił z ich rąk Nowy Sącz. Żołnierzy Wojniłłowicza wspierali mieszczanie sądeccy pod dowództwem braci Krzysztofa i Jana Wąsowiczów.
1689 - Zmarł Zbigniew Morsztyn, poeta epoki baroku, żołnierz, działacz ariański, piewca niedoli wygnanych arian, autor liryków i erotyków. Jest autorem między innymi: "Emblematów" i "Pieśni o ucisku". Urodził się około 1625 roku. 335. rocznica
1729 - Zmarł Anthony Collins, angielski filozof, wolnomyśliciel oraz orędownik deizmu. Był jednym z głównych przedstawicieli racjonalizmu religijnego oraz autorem wielu traktatów ważnych w rozwoju myśli deistycznej. Twierdził, że "niewiedza jest fundamentem ateizmu, a wolnomyślenie jest jego lekarstwem”. Urodził się 1 lipca 1676 roku. 295. rocznica
1801 - Urodził się Antoni Auleitner, leśnik. Autor prac o hodowli, urządzaniu i ochronie lasów, między innymi "Krótki zarys historii leśnictwa polskiego" i "Uwagi nad wartością lasów". Zmarł 7 września 1898 roku. 1816 - Urodził się Ernst von Siemens, niemiecki wynalazca i konstruktor, w dziedzinie elektrotechniki. Wynalazca synchroniczno-współfazowego aparatu telegraficznego, samowzbudnej prądnicy prądu stałego. W 1879 roku zbudował pierwszy model lokomotywy elektrycznej. Zmarł 6 grudnia 1892 roku.
1829 - Zmarł Jan Bogumił Jacobi, malarz toruński, protoplasta znanej rodziny malarzy działających w Toruniu. Znanych jest 13 członków rodu Jacobi trudniących się malarstwem. Namalował między innymi portrety polskich monarchów piastowskich, które podarował Radzie Miasta Torunia. Urodził się około 1743 roku. 195. rocznica
1830 - Sejm Królestwa Polskiego uznał powstanie listopadowe za narodowe. Tymczasem Car Mikołaj I wprowadził stan wojenny we wschodnich województwach Rzeczypospolitej zagarniętych przez Rosję w wyniku rozbiorów Polski, które nie weszły w skład utworzonego w 1815 roku Królestwa Polskiego. Na terenie tych województw mieszkało około 2,5 miliona Polaków. Car wydał też ukaz o przeprowadzeniu mobilizacji korpusu interwencyjnego pod dowództwem feldmarszałka Iwana Dybicza, który miał stłumić powstanie.
1848 - Powstanie węgierskie: generał Józef Bem został dowódcą wojsk węgierskich w Siedmiogrodzie i Banacie. Pod jego rozkazami walczył między innymi czołowy poeta węgierskiego romantyzmu Sándor Petőfi, który został adiutantem polskiego generała. Oprócz prowadzenia walk udało mu się zorganizować również produkcję uzbrojenia. Pod jego dowództwem powstańcza armia węgierska w krótkim czasie potroiła się, rosnąc do liczby 30 tysięcy żołnierzy oraz odnosząc ponad 30 zwycięstwa nad wojskami austriackimi. Józef Bem został bohaterem narodowym Węgrów, którzy nadali mu specjalne i odznaczenie, dekorując go Krzyżem Wielkim Orderu Świętego Stefana z gwiazdą orderową z diamentem wyjętym z korony pierwszego króla Węgier - Stefana I Świętego.
1860 - W Warszawie powstało Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych. Była to organizacja skupiająca artystów i miłośników sztuki działająca na terenie zaboru rosyjskiego. Jej głównym celem była popularyzacja sztuki polskiej, niesienie pomocy młodym artystom, działalność wydawnicza oraz organizowanie wystaw i konkursów. Pierwsza siedziba Towarzystwa mieściła się w Hotelu Europejskim przy ulicy Krakowskie Przedmieście.
1867 - Zmarł Artur Grottger, malarz, grafik, rysownik. Malował sceny batalistyczne, wojskowo-rodzajowe, odnoszące się do polskiej historii, a także portrety kobiet. Jego najbardziej znane cykle to "Wojna" oraz o powstaniu styczniowym - "Polonia" i "Lithuania". Artur Grottger reprezentuje typ polskiego artysty XIX-wiecznego, który walczy za pomocą sztuki o niepodległość ojczyzny. Uosabia takie cechy jak zaangażowanie, patriotyzm i poświęcenie. Urodził się 11 listopada 1837 roku.
1879 - Zmarł Seweryn Józef Zdzitowiecki, chemik i metalurg, dyrektor Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie koło Warszawy. Urodził się 6 stycznia 1802 roku. 145. rocznica
1880 - Papież Leon XIII ogłosił encyklikę "Sancta Dei Civitas", podkreślającą głęboką potrzebę współpracy misyjnej wszystkich wiernych przez modlitwę i jałmużnę.
1894 - Urodził się Fernando de Fuentes Carrau, meksykański reżyser i producent filmowy, pisarz. Był reżyserem między innymi filmów: "Chodźmy z Pancho Villa!", "Dzieci Marii Morales" i "Powrót do Rancho Grande". Zmarł 4 lipca 1958 roku. 130. rocznica
1898 - Urodził się Henryk Wereszycki, historyk, znawca dziejów Polski porozbiorowej, historii dyplomacji europejskiej w XIX wieku i monarchii habsburskiej. Jeden z niewielu historyków polskich, czynnych w PRL, który kwestionował publicznie podstawy marksistowskiej wykładni dziejów. Był wielokrotnie szykanowany przez władze PRL. W 1948 objęto go całkowitym zakazem publikowania prac. W 1957 opublikował słynny artykuł "Pesymizm błędnych tez”, będący polemiką z partyjną historiografią i jej antyniepodległościowym nastawieniem. Zmarł 27 lutego 1990 roku.
1898 - W Warszawie urodził Feliks Parnell, wybitny tancerz i choreograf, pedagog, kierownik baletu. Przez wiele lat związany z warszawskimi teatrzykami operetkowymi, kabaretami i rewiami. Przez kilka lat prowadził własny zespół baletowy. Po wojnie był choreografem we Wrocławiu, Łodzi i Warszawie. Jedna z największych indywidualności polskiego baletu. Wystąpił w filmach "Młodość Chopina" oraz "Spotkanie na Atlantyku". Zmarł 4 kwietnia 1980 roku.
1903 - Urodziła się Ella Baker, amerykańska działaczka na rzecz równouprawnienia Afroamerykanów i zniesienia segregacji rasowej. Jedna z czołowych organizatorek ruchu praw obywatelskich i Pokojowego Komitetu Koordynacyjnego Studentów, a także mentorka nowych pokoleń działaczy. Zmarła 13 grudnia 1986 roku.
1904 - Urodził się Jean Marcel Fabre, francuski historyk literatury, polonista, profesor uniwersytetów w Warszawie i Strasburgu oraz Sorbony w Paryżu. Autor między innymi prac: "Mickiewicz a romantyzm europejski”, "Stanislas Auguste Poniatowski”. Zmarł 21 sierpnia 1975 roku. 120. rocznica
1907 - W Kijowie urodził się Jerzy Zagórski, poeta i tłumacz, współzałożyciel wileńskiej grupy literackiej "Żagary", Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Przetłumaczył między innymi "Maskaradę" Lermontowa i gruziński poemat "Rycerz w tygrysiej skórze". Zmarł 5 sierpnia 1984 w Warszawie.
1907 - Urodził się Władysław Findysz, duchowny katolicki, w czasach PRL więziony za działalność religijną, pierwszy wyniesiony na ołtarze męczennik komunizmu z terenu Polski, męczennik chrześcijański i błogosławiony Kościoła rzymskokatolickiego. W czasie II wojny światowej pomagał ubogim oraz wspierał osoby na robotach przymusowych w Niemczech. Po wojnie dalej prowadził działalność charytatywną, chronił rodziny łemkowskie przed wysiedleniem w czasie Akcji "Wisła”. Był inwigilowany przez UB i prześladowany przez władze komunistyczne. W 1963 aresztowany i skazany w pokazowym procesie na 2,5 roku więzienia. Zmarł wkrótce po wyjściu na wolność, skrajnie wyczerpany, 21 sierpnia 1964 roku.
1911 - Urodził się Trygve Haavelmo, norweski ekonomista, wieloletni profesor uniwersytetu w Oslo. Był laureatem Nagrody Nobla w 1989 roku, w dziedzinie ekonomii, za wprowadzenie metod statystycznych do prognozowania zjawisk ekonomicznych. Zmarł 28 lipca 1999 roku.
1913 - Na posiedzeniu Rady Naczelnej działającego w Galicji PSL nastąpił rozłam. W jego wyniku na początku następnego roku powstały PSL "Piast” i PSL "Lewica”. PSL "Piast” opowiadało się za ustrojem demokracji parlamentarnej, głosiło konieczność reformy rolnej za odszkodowaniem i tworzenia dużych gospodarstw chłopskich, było partią o światopoglądzie chrześcijańskim. PSL "Lewica" było ugrupowaniem o wpływach raczej lokalnych, niewykraczających poza granice Galicji, o radykalnym społecznie programie politycznym.
1914 - Urodził się Alan Bullock, brytyjski historyk i pisarz. Jego najsłynniejszym dziełem jest zaliczana do klasyki historiografii książka "Hitler. Studium tyranii”, która została sprzedana w przeszło 30 milionach egzemplarzy. Bullock jest również autorem monumentalnego dzieła "Hitler i Stalin. Żywoty równoległe”. Zmarł 2 lutego 2004 roku. 110. rocznica
1915 - Urodził się Michał Sumiński, zoolog, podróżnik, dziennikarz, autor popularnego telewizyjnego programu przyrodniczego dla młodzieży "Zwierzyniec". Jako gospodarz audycji, w stroju leśniczego, opowiadał o życiu i tajemnicach leśnych, popularyzując zagadnienia przyrodnicze. Prowadził także spotkania w szkołach o tej tematyce. W czasie II wojny światowej działał w ruchu oporu. W 1943 był uwięziony na Pawiaku. Od kwietnia 1943 do stycznia 1945 przebywał w niemieckim obozie zagłady Auschwitz, następnie był więźniem obozu w Mauthausen-Gusen, skąd 5 maja 1945 wyzwoliła go armia amerykańska. Zmarł 24 grudnia 2011 roku.
1918 - W Warszawie odbyło się ślubowanie wojsk Garnizonu Warszawskiego. Wraz z kilkoma tysiącami żołnierzy złożył je naczelnik Państwa Józef Piłsudski. Po ślubowaniu zorganizowano pierwszą po odzyskaniu niepodległości paradę Wojska Polskiego.
1918 - Amerykański prezydent Thomas Woodrow Wilson przybył na pokładzie okrętu wojennego do Francji, aby wziąć udział w powojennych rokowaniach pokojowych. Był pierwszym urzędującym prezydentem USA, który odwiedził Europę.
1919 - Powstał rząd Leopolda Skulskiego. Został utworzony przez Józefa Piłsudskiego po ustąpieniu gabinetu Ignacego Jana Paderewskiego. Rząd Leoplda Skulskiego ustąpił 9 czerwca 1920 roku. 105. rocznica
1921 - Podczas konferencji waszyngtońskiej zwarto 10-letni amerykańsko-brytyjsko-francusko-japoński traktat o wzajemnym poszanowaniu i wspólnej obronie stanu posiadania w rejonie Pacyfiku. Dokument zastępował brytyjsko-japoński układ sojuszniczy. Później te same państwa podpisały także Traktat regulujący użycie okrętów podwodnych i zabraniający użycia gazów trujących w działaniach wojennych, a w olejnych dokumentach zrzekały się umacniania baz na Oceanie Spokojnym. Jednak postanowienia zostały złamane, wraz ze zmianą sytuacji politycznej przed II wojną światową.
1922 - Marszałek Józef Piłsudski wraz z rodziną przeprowadził się z Belwederu do kamienicy przy ulicy Koszykowej 70 w Warszawie. Z Belwederu Józef Piłsudski wyprowadził się przekazując obowiązki pierwszemu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej Gabrielowi Narutowiczowi. W kamienicy przy Koszykowej Piłsudscy mieszkali do 1923 roku.
1923 - Notą rządu Polska uznała Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Następnego dnia został akredytowany poseł ZSRR w Warszawie Leonid Oboleński. Pierwszym Posłem RP w ZSRR został 19 stycznia 1924 roku Ludwik Darowski. W 1934 roku poselstwa Polski w Moskwie i ZSRR w Warszawie podniesiono do rangi ambasad.
1924 - Urodził się Jan Kulma, reżyser teatralny i telewizyjny, pisarz, kompozytor, filozof, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego. Reżyserował spektakle między innymi w Warszawskiej Operze Kameralnej i Teatrze Telewizji Polskiej. Jest autorem książki "Dykteryjki przedśmiertne". Zmarł 30 sierpnia 2019 roku. 100. rocznica
1927 - Na mocy rozporządzenia Prezydenta RP odcień koloru czerwonego na fladze Rzeczpospolitej zmieniony został z karmazynu na cynober.
1928 - Urodził się Jack Tramiel, właściwie Jacek Trzmiel, amerykański biznesmen polsko-żydowskiego pochodzenia, założyciel Commodore International, producenta między innymi komputerów Commodore 64 i Amiga. Był właścicielem Atari Corporation, współtwórcą komputera Atari ST. Podczas II wojny światowej wraz z ojcem więziony w niemieckim obozie koncentracyjnym i poddawany pseudomedycznym eksperymentom. Zmarł 8 kwietnia 2012 roku.
1929 - Urodził się Christopher Plummer, kanadyjski aktor teatralny, filmowy i głosowy. Debiutował w filmie Sidneya Lumeta "Zostać gwiazdą" w 1958 roku. W 2012 roku otrzymał Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę Hala Fieldsa w "Debiutantach", stając się najstarszym aktorem, który zdobył nagrodę aktorską. Grał między innymi w filmach: "Powrót różowej pantery", "12 małp", "Dźwięki muzyki", "Upadek Cesarstwa Rzymskiego", "Ostatnia stacja" i "Wszystkie pieniądze świata". Zmarł 5 lutego 2021 roku. 95. rocznica
1930 - Urodził się Zbigniew Leśniak, aktor teatralny, filmowy i kabaretowy. Występował w teatrach: Teatr Ziemi Opolskiej, Teatr Ludowy w Nowej Hucie, Teatr Dramatyczny w Warszawie, Teatr Komedia w Warszawie, Stara Prochownia w Warszawie oraz Teatr Syrena w Warszawie. Występował w założonym przez Jerzego Dobrowolskiego Kabarecie Koń, ponadto w grupie muzycznej Go-Do-Cze-Bo-Le, Kabarecie Wagabunda oraz w Kabarecie Starszych Panów. Wystąpił między innymi w filmach: "Kanał", "Czterech pancernych i pies" oraz "Gangsterzy i filantropi". Zmarł 22 września 2002 roku.
1930 - Sejm Śląski przyjął uchwałę domagającą się uwolnienia posła Wojciecha Korfantego. Jeden z czołowych bojowników o polskość Śląska został aresztowany 26 września 1930 wraz z posłami Centrolewu i osadzony w Twierdzy Brzeskiej. Jednak z samego procesu brzeskiego został wyłączony. Po uwolnieniu wrócił na Górny Śląsk, gdzie jednak był stale zagrożony następnym aresztowaniem. Wiosną 1935 w obawie przed kolejnymi represjami wyjechał na emigrację do Pragi w Czechosłowacji.
1933 - Urodziła się Natasza Zylska, właściwie Natalia Zygelman, jedna z najpopularniejszych piosenkarek w Polsce w latach 50. Występowała z orkiestrami tanecznymi Jerzego Haralda, Jana Cajmera, Waldemara Kazaneckiego i Zygmunta Wicharego. Znana z utworów: "Kasztany", "Bajo Bongo", "Mambo Italiano" czy "Czy pani tańczy twista". W 1963 roku wyemigrowała do Izraela, gdzie poświęciła się plastyce. Zmarła 29 marca 1995 roku w Tel Awiwie.
1934 - Urodził się Czesław Drążek, jezuita, wieloletni redaktor naczelny polskiego wydania "L’Osservatore Romano” oraz profesor Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie. Współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Trędowatych. Zmarł 11 marca 2009 roku. 90. rocznica
1936 - Między Porąbką a Międzybrodziem Bialskim, w Beskidzie Zachodnim, otwarto na Sole, pierwszą w Polsce zaporę wodną. Spiętrzone wody rzeki utworzyły sztuczne Jezioro Międzybrodzkie o powierzchni 380 hektarów.
1939 - W Szamotułach Niemcy w publicznej egzekucji zamordowali 10 polskich rolników i rzemieślników z Szamotuł, Pniew, Otorowa, Wronek i Piłki. Egzekucja była odwetem za zabójstwo niemieckiego żołnierza. 85. rocznica
1939 - U ujścia La Platy do Atlantyku, w pobliżu wybrzeży Argentyny i Urugwaju, doszło do pierwszej dużej bitwy morskiej II wojny światowej pomiędzy ciężkimi okrętami nawodnymi. Zginęło 36 marynarzy niemieckiego krążownika "Admiral Graf Spee" oraz 72 marynarzy z brytyjskich krążowników HMS "Exeter” i HMS "Ajax” oraz nowozelandzkiego HMNZS "Achilles”. Uszkodzony niemiecki okręt wycofał się do portu Montevideo w neutralnym Urugwaju, gdzie 17 grudnia na rozkaz jego dowódcy został zatopiony. Ciężko uszkodzony brytyjski "Exeter” wycofał się z walki do bazy na Falklandach. 85. rocznica
1940 - Francuz Marcel Déat założył w Paryżu kolaboracyjne faszystowskie Zgromadzenie Narodowo-Ludowe. Połączyło ono różne, głównie lewicowe, grupy francuskich neo-socjalistów i byłych socjalistów, syndykalistów, komunistycznych dysydentów, trockistów, kombatantów wojennych. RNP prowadziło politykę aktywnej kolaboracji, zwanej też "kolaboracjonizmem". Od początku silnie występowało przeciwko rządowi Vichy i marszałkowi Philippe Pétain’owi.
1942 - Pierwszy transport do niemieckiego obozu zagłady KL Auschwitz Polaków wysiedlanych z Zamojszczyzny w ramach realizacji niemieckiego "Generalplan Ost" - Generalnego Planu Wschodniego.
1943 - Żołnierze Armii Krajowej z oddziału dywersji bojowej Kedywu Agat zastrzelili kierownika warszawskiego urzędu kwaterunkowego Emila Brauna. Współpracował on z gestapo i był jednym z organizatorów masowych łapanek i przesiedleń, a także tworzenia wydzielonych dzielnic niemieckich tylko dla Niemców. W zamachu oprócz Emila Brauna zabita została także towarzysząca mu kobieta - Polka oraz idący z nimi naczelny inżynier Warszawy Friedrich Pabst, który miał po wysiedleniu Polaków przebudować miasto, by mogło w nim zamieszkać 100 tysięcy Niemców.
1944 - Urodził się Guido Mannari, znany także jako Vincent Mannari Junior, włoski aktor filmowy i telewizyjny. Wystąpił między innymi w filmach: "Dekameron" i "Kaligula". Zmarł 10 lipca 1988 roku. 80. rocznica
1944 - Zmarł Wassily Kandinsky, rosyjski malarz, grafik i teoretyk sztuki, współtwórca i jeden z przedstawicieli abstrakcjonizmu. Od 1910 roku tworzył nieprzedstawiające żadnych przedmiotów układy barwnych plam, linii i figur geometrycznych, które nazywał improwizacjami. Założenia nowego kierunku wyłożył w pracy "Punkt i linia na płaszczyźnie”. W 1921 opuścił Rosję, by zostać wykładowcą uczelni artystycznej w Weimarze. Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy przeniósł się do Francji. Urodził się 16 grudnia 1866 roku. 80. rocznica
1945 - Zakończył się I Zjazd PPR, który na sekretarza generalnego wybrał Władysława Gomułkę. Reprezentował on frakcję, która uważała, że rządy silnej ręki muszą być oparte na szerszej bazie politycznej. Władysław Gomułka uważał, że same represje nie mogą zastąpić społecznego poparcia dla nowej władzy.
1949 - Urodził się Robert Lindsay, brytyjski aktor. Najbardziej znany jest z roli "Wolfiego" Smitha w serialu komediowym "Obywatel Smith" oraz Bena Harpera w serialu "Moja rodzinka". 75. rocznica
1953 - Urodził się Lesław Danicki, pseudonim Walek Dzedzej, muzyk, uliczny bard i poeta, założyciel i lider pierwszego polskiego zespołu punkowego Walek Dzedzej Pank Bend. Grupa dała tylko dwa koncerty - w Poznaniu i Warszawie. Oba przerywane przez cenzurę. Walek Dzedzej zmarł 7 października 2006 roku w Nowym Jorku.
1955 - Zmarł Egas Moniz, portugalski neurolog i polityk, prekursor angioencefalografii, laureat nagrody Nobla w 1949 roku "za odkrycie terapeutycznej wartości lobotomii w pewnych psychozach”. Kiedy w połowie lat 50. pojawiły się pierwsze leki psychotropowe, które bez ingerencji chirurgicznej pozwoliły skutecznie leczyć choroby psychiczne, lobotomię zaczęto postrzegać, jako barbarzyństwo. Egas Moniz został kandydatem do odebrania Nagrody Nobla. Jednak tego wyróżnienia nigdy mu nie odebrano. W 1949 roku został postrzelony na ulicy przez chorego psychicznie pacjenta. Odniesione rany spowodowały, że do końca życia musiał poruszać się na wózku. Urodził się 29 listopada 1874 roku.
1957 - Decyzją Sejmu przywrócono, zlikwidowaną w 1952 roku, Najwyższą Izbę Kontroli NIK, którą zastąpiono wówczas Ministerstwem Kontroli Państwowej. Izba przestała być organem rządowym i została ukształtowana w osobny pion organów państwowych. Prezesa NIK powoływał i odwoływał Sejm.
1959 - Arcybiskup Makarios III, zwierzchnik Cypryjskiego Kościoła Prawosławnego zwyciężył w pierwszych wyborach prezydenckich na Cyprze. Wiceprezydentem kraju został Turek Fazil Küçük. Makarios III zgodnie z deklaracjami realizował politykę niezaangażowania Cypru. We wrześniu 1960 roku Cypr został przyjęty do ONZ, w 1961 - do Rady Europy, Makarios III odmówił natomiast przyłączenia się do NATO. 65. rocznica
1961 - W basenie portowym Stoczni Gdańskiej doszło do pożaru na statku M/S "Maria Konopnicka". Zginęło 21 osób. Pożar wybuchł podczas prac przy rurociągu, który dostarczał paliwo do agregatu prądotwórczego. Od czasu katastrofy na wszystkich nowo budowanych statkach na zewnętrznej stronie kadłuba oznacza się miejsce, w którym w razie wypadku można wyciąć otwór ewakuacyjny dla uwięzionych, nie uszkadzając konstrukcji i urządzeń statku.
1964 - Urodził się Jiří Pomeje, czeski aktor i producent filmowy. Wystąpił między innymi w filmach: "Jastrzębia mądrość" i "Anielska twarz" oraz polskim "Milion dolarów". Zmarł 26 lutego 2019 roku. 60. rocznica
1966 - Zmarł Stanisław Mikołajczyk, działacz ruchu ludowego, premier na emigracji w latach 1943-1944, zwolennik porozumienia z ZSRR, współtwórca Polskiego Stronnictwa Ludowego, organizator legalnej opozycji antykomunistycznej w kraju. Po sfałszowanych wyborach 1947 roku, zmuszony potajemnie opuścić Polskę, osiadł w Stanach Zjednoczonych. Jest autorem wspomnień "Zniewolenie Polski". Urodził się 18 lutego 1901 roku.
1967 - 18 osób zginęło, a 570 odniosło obrażenia w wyniku zalania dolnośląskiej wsi Iwiny falą błotną odpadów ze zbiornika tamtejszej kopalni miedzi "Konrad". Zniszczonych zostało około 150 budynków. Główną przyczyną katastrofy było niedostateczne rozpoznanie geologiczne podłoża na etapie projektowania i lokalizacji budowli - w konsekwencji wadliwe wykonanie zbiornika. "Konrad' był wówczas największą kopalnią rud miedzi w Europie.
1969 - 32-letni jezuita Jorge Mario Bergoglio, obecnie papież Franciszek, przyjął święcenia kapłańskie. Udzielił mu ich metropolita Cordóby arcybiskup Ramon José Castellano. Po przyjęciu święceń Bergoglio kontynuował studia w Hiszpanii. Tam, w 1973 roku złożył śluby wieczyste w zakonie. Po powrocie do Argentyny, swojej ojczyzny, był między innymi wykładowcą w kolegium w San Miguel i prowincjałem jezuitów w Argentynie. W 1992 został biskupem pomocniczym archidiecezji Buenos Aires, a 1998 roku - arcybiskupem metropolitą stolicy Argentyny. Na konsystorzu w 2001 papież Jan Paweł II włączył go w skład Kolegium Kardynalskiego. Papież Franciszek jest 266. biskupem Rzymu w historii Kościoła, pierwszym z Ameryki Łacińskiej i pierwszym jezuitą w historii, zasiadającym na Stolicy Piotrowej. Urodzony w 17 grudnia 1936 roku w Buenos Aires, w rodzinie włoskich emigrantów, kardynał Bergoglio został wybrany na papieża 13 marca 2013. Franciszek w nauczaniu nawołuje do ubóstwa i miłości, czyli powrotu do korzeni chrześcijaństwa. Zachęca, zarówno wiernych, jak i rządzących, aby troszczyli się o ubogich, bezrobotnych i bezdomnych. Ogłosił Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, kampanię walki z głodem na świecie, zwraca uwagę na potrzeby imigrantów, apeluje o pomoc biednym i opuszczonym. Odbył 39 podróży zagranicznych, a także 36 wizyt we Włoszech. 55. rocznica
1970 - Urodziła się Gerlinde Kaltenbrunne, austriacka alpinistka i himalaistka, zdobywczyni Korony Himalajów i Karakorum - czyli wszystkich 14 ośmiotysięczników. Wszystkich wejść dokonała bez użycia dodatkowego tlenu.
1972 - Zmarł Jan Cybis, malarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Był czołowym reprezentantem nurtu kolorystycznego w malarstwie lat 30. XX wieku i sztuce powojennej. Malował obrazy olejne i akwarele, stosował gwasz. W 1973 ustanowiono doroczną nagrodę jego imienia w zakresie malarstwa. Największy zbiór obrazów i szkiców Jana Cybisa znajduje się w Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu. Urodził się 16 lutego 1897 roku.
1974 - Proklamowana została Republika Malty. Trzy lata wcześniej Malta uzyskała częściową niepodległość w ramach królewskiej wspólnoty Commonwealth realm. 50. rocznica
1974 - Zmarł Henry de Monfreid, francuski poszukiwacz przygód i pisarz. Napisał około 70 książek, z których najbardziej znane to "Tajemnice Morza Czerwonego" i "Haszysz". Urodził się 14 listopada 1879 roku. 50. rocznica
1980 - Nieznani sprawcy zabili dziewięć z 14 zagrożonych wyginięciem ptaków dropi ze stacji doświadczalnej w Siemianicach w województwie wielkopolskim. Dwa lata później zabito kolejne dwa egzemplarze. Doprowadziło to do wyginięcia tego gatunku w Polsce. Ostatni drop padł w 1989 roku.
1980 - Urodziła się Agnieszka Włodarczyk, aktorka, piosenkarka, działaczka społeczna. Mając 14 lat zadebiutowała w teatrze Studio Buffo w musicalu "Metro". Karierę aktorską rozpoczęła w 1997, tytułową rolą w filmie Macieja Ślesickiego "Sara". Zagrała jeszcze między innymi w filmach: "Nigdy w życiu", "Pierwszy milion" i "E=mc2". Poza karierą aktorsko-wokalną czynnie angażuje się w akcje charytatywne, głównie na rzecz zwierząt.
1981 - W nocy z 12 na 13 grudnia na terenie Polski wprowadzono stan wojenny. Władzę objęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego z generałem Wojciechem Jaruzelskim na czele. Zawieszono działalność wszystkich organizacji, stowarzyszeń i związków zawodowych. Zmilitaryzowano Polskie Radio i Telewizję Polską. Internowano działaczy i doradców Solidarności, wprowadzono godzinę milicyjną. Celem wojskowej akcji była likwidacja protestów społecznych oraz wstrzymanie procesów demokratyzacyjnych, zainicjowanych w sierpniu 1980 roku, w efekcie, których powstała "Solidarność". W czasie stanu wojennego straciło życie ponad 100 osób. Internowano ponad 100 tysięcy, a tysiące ludzi było represjonowanych i wyrzuconych z pracy za udział w protestach lub popieranie podziemnej "Solidarności". Stan wojenny trwał do 22 lipca 1983 roku.
1981 - Zmarł Jerzy Zieleński, dziennikarz, publicysta, działacz opozycji w okresie PRL, współtwórca i pierwszy redaktor naczelny "Tygodnika Mazowsze". W połowie lat 70. zaangażował się w działalność opozycyjną, współpracując z Komitetem Obrony Robotników. W czasie wydarzeń sierpniowych w 1980 był sygnatariuszem skierowanego do władz komunistycznych apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. Na wiadomość o wprowadzeniu stanu wojennego Jerzy Zieleński tej samej nocy popełnił samobójstwo. Urodził się 16 października 1928 roku.
1983 - W Rudzie Śląskiej urodziła się Otylia Jędrzejczak, pływaczka, trzykrotna medalistka igrzysk olimpijskich w Atenach w 2004 roku. Na 200 metrów stylem motylkowym wywalczyła złoty medal, a na 100 metrów stylem motylkowym i 400 metrów stylem dowolnym była druga. Wielokrotna medalistka mistrzostw świata i Europy, trzykrotna rekordzistka świata.
1985 - Zmarła Kazimiera Olszewska, pseudonim "Mira”, nauczycielka, urzędniczka, działaczka społeczna, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego, więzień polityczny okresu stalinizmu, dama orderów Virtuti Militari i Krzyża Walecznych. Podczas kampanii wrześniowej organizowała kobiecą służbę sanitarną, wartowniczą i ratowniczą. W czasie okupacji weszła w skład pierwszego kobiecego patrolu minerskiego. Wzięła udział w kilku znanych akcjach bojowych Armii Krajowej. Urodziła się 1 października 1912 roku.
1987 - W Warszawie zmarł Stanisław Radkiewicz, działacz komunistyczny, członek KPP. Podczas II wojny światowej w ZSRR i w Armii Czerwonej. Członek Biura Politycznego KC PPR i PZPR w latach 1945-1955, w latach 1944-1954 stał na czele Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Był odpowiedzialny za zbrodnie komunistycznego reżimu. Urodził się 19 stycznia 1903 w Razmierkach.
1991 - Zmarł Andrzej Twerdochlib, pisarz, scenarzysta telewizyjny, redaktor "Przekroju” i "Tygodnika". Autor powieści: "Trzecia runda", "Gwiazda sezonu", "Z braku dowodów", "Czterej w lesie", "Najdłuższa wojna" i "Kołowrót". Urodził się 21 kwietnia 1936 roku.
1995 - Biskupi Polski i Niemiec ogłosili wspólny list do wiernych obu krajów, nawiązujący do listu biskupów polskich z 1965 roku. Napisali w nim o krzywdach, jakie zostały wyrządzone Polakom przez Niemców. Zwrócili też uwagę na cierpienia Niemców. Zasadniczym przesłaniem listu była jednak budowa nowej, zjednoczonej Europy i roli, jaką mają do odegrania Kościoły polski i niemiecki, nawzajem ze sobą współpracując. Dlatego utworzono zespół do spraw stałych kontaktów obu episkopatów, które systematycznie obraduje dwa razy w roku - na przemian w Polsce i w Niemczech.
1995 - Koło Karpacza otwarto Leśny Bank Genów Kostrzyca. Placówka zajmuje się gromadzeniem i ochroną zasobów genowych rodzimych gatunków drzew i krzewów leśnych, a także zagrożonych gatunków roślin zielnych.
1995 - Zmarł Anatolij Stiepanowicz Diatłow, zastępca naczelnego inżyniera w elektrowni jądrowej w Czarnobylu. Jedna z kluczowych postaci awarii czarnobylskiej elektrowni. Nadzorował feralnego dnia program wyłączenia reaktora w bloku czwartym i wykonania eksperymentów, co doprowadziło do wybuchu. Po eksplozji kierował pierwszą fazą akcji ratowniczej zapobiegającej dalszym wybuchom. W wyniku silnego napromieniowania zachorował i trafił do szpitala. W lipcu 1987 został skazany na 10 lat więzienia, jako jeden z trzech głównych winnych katastrofy. W więzieniu chorował na chorobę popromienną, dlatego został zwolniony przedterminowo w 1990 roku. Zmarł pięć lat później w wyniku zawału. Urodził się 3 marca 1931 roku.
2002 - Podczas spotkania na szczycie w Kopenhadze zakończyły się negocjacje między Unią Europejską a dziesięcioma państwami kandydującymi: Cyprem, Czechami, Estonią, Litwą, Łotwą, Maltą, Polską, Słowenią, Słowacją i Węgrami. Unia postanowiła przyjąć do swego grona nowych członków.
2003 - Amerykanie schwytali Saddama Husajna, dyktatora, który rządził Irakiem przez 24 lata. Znaleziono go leżącego w głębokiej na dwa metry ziemiance z wentylacją. Niedaleko kryjówki stała taksówka z 750 tysiącami dolarów w bagażniku. Były prezydent Iraku nie stawiał oporu. Za zbrodnie przeciwko ludzkości Husajn został skazany na karę śmierci i powieszony 30 grudnia 2006 roku.
2003 - Fiaskiem zakończyły się negocjacje na szczycie w Brukseli, dotyczące pierwszego projektu Konstytucji europejskiej. Miała ona wejść w życie zamiast dotychczasowych praw pierwotnych Unii. Uchylone miały zostać traktat rzymski i traktat z Maastricht. Jednocześnie Unia Europejska miałaby uzyskać osobowość prawną. Ponadto w konstytucji przeprowadzono wyraźny podział na kompetencje Unii, państw członkowskich oraz kompetencje dzielone. Projekt miał prowadzić do wzmocnienia współpracy w sprawach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Zakładał powołanie europejskiego Ministra Spraw Zagranicznych. Przepisy konstytucji znosiły wymóg jednomyślności przy głosowaniach w sprawach dotyczących większości dziedzin wspólnej polityki unijnej.
2007 - W Lizbonie podpisano traktat reformujący Unię Europejską. Traktat lizboński nadaje UE jednolitą strukturę i osobowość prawną. Zlikwidował między innymi rotacyjne, półroczne przewodzenie w Radzie Europejskiej kolejno przez szefów państw i rządów krajów UE oraz ustanowił stanowisko Przewodniczącego Rady Europejskiej, wybieranego na 2,5-letnią kadencję. W traktacie po raz pierwszy określono procedurę wyjścia kraju z Unii.
2007 - Zmarł Floyd "Red Crow" Westerman, amerykański aktor, pieśniarz, kompozytor i obrońca praw Indian. Członek plemienia Siuksów, zaangażowany między innymi ze Stingiem, w obronę lasów tropikalnych. Wieloletni działacz Ruchu Indian Amerykańskich i Międzynarodowej Rady Indiańskich Traktatów. Koncertował z tak znanymi artystami jak Willie Nelson, Buffy Sainte-Marie, Joni Mitchell, Kris Kristofferson i Jackson Browne. Zagrał między innymi w filmach: "Szara sowa", "The Doors", "Strażnik snów" i "Odważny". Urodził się 17 sierpnia 1936 roku.
2008 - Otwarto nowy gmach Opery Krakowskiej.
2009 - Zmarł profesor Józef Tadeusz Gawłowski, architekt i projektant, dziekan Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej. Zaprojektował między innymi gmach Filharmonii Częstochowskiej, Kościół w Rudach-Rysiu oraz Sanktuarium Matki Boskiej Objawiającej Cudowny Medalik w Zakopanem-Olczy. Urodził się 14 listopada 1926 roku. 15. rocznica
2009 - Zmarł Paul Anthony Samuelson, amerykański ekonomista, statystyk i ekonometryk. Zajmował się ekonomią dobrobytu, popularyzując tak zwane warunki Lindahl-Bowen-Samuelsona, jako kryteria oceny, czy dane posunięcie ekonomiczne wpływa na stopień dobrobytu. Opracowywał teorię finansów publicznych, określając optymalną alokację zasobów. W 1970 roku otrzymał, jako pierwszy Amerykanin nagrodę Banku Szwecji imienia Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii. Urodził się 15 maja 1915 roku. 15. rocznica
2014 - Polsko-duński film "Ida" w reżyserii Pawła Pawlikowskiego podczas 27. ceremonii wręczenia Europejskich Nagród Filmowych w Rydze zdobył nagrody w kategoriach: najlepszy film europejski, najlepsza reżyseria, najlepszy scenariusz oraz nagrodę publiczności. 10. rocznica
2016 - Zmarł Andrzej Murzynowski, prawnik, profesor nauk prawnych, profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, specjalista w zakresie postępowania karnego, prezes Izby Karnej Sądu Najwyższego. Urodził się 29 maja 1926 roku.
2017 - Zmarł Yach Paszkiewicz, reżyser, współtwórca Festiwalu Polskich Wideoklipów Yach Film. Autor ponad 400 teledysków. Współpracował z takimi wykonawcami, jak: De Mono, Kult, Kazik Staszewski, Apteka, Maciej Maleńczuk, Wojciech Waglewski, Golden Life, Hey, Budka Suflera i Majka Jeżowska. Urodził się 4 września 1958 roku.
2018 - Zmarła Nancy Wilson, amerykańska wokalistka jazzowa i bluesowa. W latach 60. XX wieku jej albumy nagrywane w wytwórni Capitol Records ustępowały pod względem sprzedaży tylko Beatlesom, wyprzedzając Franka Sinatrę, Beach Boys i Nat "Kinga” Cole'a. W Polsce wystąpiła gościnnie na festiwalu "Sopot 71”. Urodziła się 20 lutego 1937 roku.
2019 - Zmarł Tadeusz Bieńkowicz, pseudonim "Rączy”, generał brygady Wojska Polskiego, uczestnik II wojny światowej, podoficer Armii Krajowej, "żołnierz wyklęty”, ofiara represji stalinowskich. Aresztowany w 1950 roku został poddany wielomiesięcznym przesłuchaniom i torturom, a później skazany na karę dożywotniego więzienia, mimo iż nie przyznał się do zarzutów. Zrehabilitowany został na początku lat 90., zaś torturujący go funkcjonariusz SB w 2005 roku skazany został na dwa lata więzienia. Był współzałożycielem Polskiego Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego i Związku Armii Krajowej w Krakowie. Urodził się 15 kwietnia 1923 roku. 5. rocznica
2020 - Zmarł Leonard Andrzej Mróz, śpiewak operowy (bas), wykładowca akademicki, profesor sztuk muzycznych. W latach 1972-1988 był solistą Teatru Wielkiego - Opery Narodowej w Warszawie. Nauczał w Akademii Muzycznej w Łodzi i Akademii Muzycznej w Poznaniu. Urodził się 19 stycznia 1947 roku.
2021 - Zmarł Józef Tejchma, polityk w PRL, wicepremier, minister kultury i sztuki, minister oświaty i wychowania. Urodził się 14 lipca 1927 roku.
2021 - Zmarł Józef Głomb, uczony, profesor nauk technicznych, specjalista budowy mostów, członek Polskiej Akademii Nauk. Urodził się 4 lutego 1927 roku.
2021 - Zmarł Siergiej Sołowjow, radziecki reżyser i scenarzysta filmowy, twórca między innymi "Zapamiętajmy to lato" z 1975 roku. Urodził się 25 sierpnia 1944 roku.
2022 - Zmarł Mariusz Walter, reportażysta, reżyser filmów dokumentalnych, menedżer, producent, współwłaściciel Grupy ITI, założyciel telewizji TVN. Związany od wielu lat z produkcją telewizyjną. W latach 1963-1982 był redaktorem naczelnym Redakcji Widowisk Publicystycznych i Form Dokumentalnych Studia-2 TVP. Współtworzył programy telewizyjne: "Turniej Miast" i "Studio 2". W stanie wojennym zakończył współpracę z TVP. Później wykładał na Uniwersytecie Śląskim. Jest producentem ponad 60 filmów dokumentalnych i reportaży, z których wiele doczekało się prestiżowych nagród krajowych i międzynarodowych. Urodził się 4 stycznia 1937 roku.
2023 - Zaprzysiężony został trzeci rząd Donalda Tuska. Gabinet jest rządem koalicyjnym Koalicji Obywatelskiej, Polski 2050, Polskiego Stronnictwa Ludowego i Nowej Lewicy 1. rocznica
2023 - Zmarła Zofia Merle - aktorka teatralna i filmowa. Niezapomniana Maria Wafel w komedii Stanisława Tyma "Ryś", przekupka w "Misiu" Stanisława Barei czy pani Stenia w serialu "Klan". Popularność zyskała rolami w komediach Stanisława Barei: "Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz?", "Alternatywy 4" i "Zmiennicy". Zagrała też wiele ról filmowych u takich reżyserów jak: Jerzy Antczak, Marek Koterski, Kazimierz Kutz, Sylwester Chęciński, Janusz Kondratiuk oraz Wojciech Jerzy Has. Za działalność artystyczną otrzymała między innymi Odznakę Zasłużony Działacz Kultury, Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski w 2004 roku, a także nagrodę za całokształt twórczości na X Festiwalu Dobrego Humoru w Gdańsku. Urodziła się 30 marca 1938 roku. 1. rocznica
