Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-12-03, 00:01 Autor: Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

3 grudnia - Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych, ogłoszony przez ONZ.

3 grudnia - Dzień Naftowca i Gazownika, obchodzony w Polsce.

3 grudnia - Międzynarodowy Dzień Języka Baskijskiego.

3 grudnia - Światowy Dzień Majsterkowicza.
1596 - Urodził się Nicola Amati, włoski lutnik, jeden z czołowych przedstawicieli kremońskiej szkoły lutniczej, nauczyciel Jakoba Stainera, Andrei Guarneriego, Antonio Stradivariego, najwybitniejszy z lutniczego rodu Amatich. Zmarł 12 kwietnia 1684 roku.

1645 - Urodził się Augustyn Michał Stefan Radziejowski, kardynał, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski w latach 1688-1705. Był jednym z największych mecenasów sztuki polskiego baroku. Zatrudniał najlepszych działających w Polsce artystów takich jak: architekt Tylman z Gameren i malarz Michelangelo Palloni. Był fundatorem klasztoru misjonarzy z kaplicą świętego Karola Boromeusza w Łowiczu, klasztoru karmelitów w Warszawie i współfundatorem kościoła Świętego Krzyża w Warszawie. Zmarł 13 października 1705 roku.

1755 - Urodził się Gilbert Charles Stuart, amerykański malarz portrecista, któremu sławę przyniósł niedokończony portret Jerzego Waszyngtona. Jeden z najbardziej znanych w USA portretów przedstawia 64-letniego wówczas prezydenta USA o wyraźnych rysach i dumnej postawie. W rzeczywistości Jerzy Waszyngton był bardzo niecierpliwym modelem, szybko się rozpraszał i był apatyczny. Dodatkowo miał problemy z protezą zębową. To spowodowało, iż Stuart musiał upiększyć” portret i nadać mu rysy godne przywódcy państwa. Obraz nie został ukończony i za zgodą prezydenta pozostał w rękach malarza. Miał służyć, jako wzór dla przyszłych kopii i stanowić zabezpieczenie finansowe dla rodziny - niezmieniony portret prezydenta namalowany z natury mógł mieć, bowiem dużą wartość majątkową. Portret Stuarta został wykorzystany na amerykańskiej jednodolarówce. Do 1995 roku mennica Stanów Zjednoczonych wydrukowała ponad sto miliardów jednodolarowych banknotów z portretem Waszyngtona autorstwa Stuarta, co czyni go prawdopodobnie najczęściej reprodukowanym obrazem na świecie. Gilbert Stuart zmarł 9 lipca 1828 roku.

1795 - Urodził się Rowland Hill, angielski nauczyciel i urzędnik pocztowy, pomysłodawca wprowadzenia do obiegu znaczków pocztowych, które przenosiły obowiązek opłaty pocztowej na nadawcę. Pierwszy w świecie znaczek pocztowy - czarna jednopensówka - pojawił się w sprzedaży 6 maja 1840 roku. Został zaprojektowany właśnie przez Rowlanda Hilla. Zmarł 27 sierpnia 1879 roku.

1800 - Urodził się France Prešeren, słoweński twórca romantyczny, uznawany za najwybitniejszego poetę słoweńskiego. Autor hymnu Słowenii "Zdravljica”. 8 lutego, dla upamiętnienia jego śmierci, w Słowenii obchodzi się święto kultury słoweńskiej, zwane też Dniem Prešerena. Jest to na Słowenii dzień wolny od pracy. Poeta zmarł 8 lutego 1849 roku.

1818 - Urodził się Max Joseph von Pettenkofer, niemiecki lekarz, chemik, profesor uniwersytetu w Monachium, twórca podstaw nowoczesnej higieny i nauki o żywieniu. Zmarł 9 lutego 1901 roku.

1823 - Zmarł Giovanni Battista Belzoni, włoski siłacz cyrkowy, podróżnik, egiptolog-amator i badacz starożytności. Zapoczątkował badania archeologiczne w "Dolinie Królów" w Egipcie. W 1817 odsłonił z piasków świątynię Abu Simbel. Jako pierwszy Europejczyk w czasach nowożytnych spenetrował piramidę Chefrena oraz dotarł do Oazy Baharija na Pustyni Libijskiej. Urodził się 15 listopada 1778 roku.

1830 - Powstanie listopadowe: W Warszawie powstał Rząd Tymczasowy, na czele, którego stanął książę Adam Jerzy Czartoryski. Naczelne dowództwo nad wojskiem polskim objął generał Józef Chłopicki. Rząd Tymczasowy wydał uniwersał zwołujący posiedzenie Sejmu Królestwa Polskiego na 18 grudnia.

1839 - Papież Grzegorz XVI wydał pisemne stanowisko (breve) "In supremo", w którym potępił niewolnictwo i sprzedaż niewolników, jako niegodne chrześcijan. 185 rocznica

1853 - Urodził się Stanisław Masłowski, malarz realistyczny, autor scen rodzajowych i pejzaży. Uprawiał też akwarelę, w której wypracował własny styl. W twórczości łączył wpływy impresjonizmu i secesji z odczuciem specyfiki polskiego folkloru i krajobrazu. Namalował między innymi: "Maki”, "Malwy w ogródku” i "Kaczki nad stawem”. Zmarł 31 maja 1926 roku.

1857 - Urodził się Joseph Conrad, właściwe nazwisko Józef Konrad Korzeniowski, angielski pisarz pochodzenia polskiego, tworzący w języku angielskim, autor "Lorda Jima", "Jądra ciemności", "Smugi cienia" i "Nostromo". Twórczość Conrada ma wymiar ponadczasowy - porusza kwestię wyborów moralnych, dokonywanych w ekstremalnych sytuacjach, ujawniających motywacje bohaterów, napięcie między dobrem a złem. Zmarł 3 sierpnia 1924 roku.

1857 - Urodził się Carl Koller, amerykański chirurg okulista, który pierwszy zastosował kokainę jako środek znieczulający i dał początek nowoczesnej anestezjologii. Zmarł 21 marca 1944 roku.

1875 - Urodził się Bernard Lichtenberg, niemiecki duchowny rzymskokatolicki, błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego, proboszcz katedry świętej Jadwigi Śląskiej w Berlinie. Uwięziony przez nazistów za przekonania, ratowanie i pomoc berlińskim Żydom. Zmarł 5 listopada 1943 roku w drodze do niemieckiego obozu koncentracyjnego Dachau.

1880 - Urodził się Fedor von Bock, niemiecki feldmarszałek, dowódca wojsk zajmujących w 1938 roku Austrię. W kampanii polskiej 1939 roku dowodził Grupą Armii "Nord", a w 1940 roku w wojnie przeciwko Francji stał na czele Grupy Armii "B". W czasie agresji na Związek Sowiecki w 1941 roku dowódca Grupy Armii "Mitte". Zmarł 4 maja 1945 roku na skutek ran odniesionych podczas ataku brytyjskiego samolotu szturmowego.

1883 - Urodził się Anton Webern, austriacki kompozytor, jedna z czołowych postaci "drugiej szkoły wiedeńskiej”. Utwory komponowane przez Weberna, niekiedy bardzo krótkie, charakteryzują się przejrzystą fakturą muzyczną, skrajną geometrycznością oraz wielkim znaczeniem ciszy. Rozwinął serializm, jako jedną z najważniejszych technik kompozytorskich XX wieku. Po dokonaniu przez hitlerowców w 1938 roku anschlussu Austrii Webern został zupełnie wyłączony z publicznego życia muzycznego, a jego muzyka zakazana w Niemczech i Austrii, choć nadal wykonywano ją w Ameryce, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii. Zginął po zakończeniu wojny przypadkowo postrzelony przez amerykańskiego kucharza wojskowego 15 września 1945 roku.

1886 - Urodził się Karl Manne Siegbahn, szwedzki fizyk, profesor uniwersytetu w Lund i Uppsali. Laureat Nagrody Nobla w 1924 roku za badania w dziedzinie spektroskopii promieniowania rentgenowskiego. Zmarł 26 września 1978 roku.

1888 - Zmarł Carl Zeiss, niemiecki optyk i przedsiębiorca. W 1846 roku założył w Jenie warsztat optyczny, specjalizujący się w budowie lup, szkieł do okularów, teleskopów i urządzeń pomiarowych. W 1847 roku wyprodukował pierwsze mikroskopy kieszonkowe. Warsztat Zeissa rozwinął się w przedsiębiorstwo Carll Zeiss Stiftung, będące jednym z liderów rynku optycznego. Urodził się 11 września 1816 roku.

1893 - Urodził się Adam Gruca, lekarz ortopeda, chirurg, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Medycznej, członek Polskiej Akademii Nauk, twórca największej w Polsce szkoły w zakresie nauk klinicznych zabiegowych. Opracował oryginalną metodę leczenia wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego i gruźlicy tego stawu za pomocą osteotomii dynamicznej. Opublikował około 170 prac naukowych. Zmarł 3 czerwca 1983 roku.

1894 - Zmarł w wieku 44 lat Robert Louis Stevenson, szkocki pisarz, poeta i reportażysta podróżny, główny reprezentant neoromantyzmu w literaturze angielskiej. Sławę przyniosła mu powieść dla młodzieży "Wyspa skarbów". Jest także autorem książek przygodowych: "Porwany za młodu”, "Doktor Jekyll i pan Hyde” oraz zbioru wierszy dla dzieci "Czarodziejski ogród wierszy”. Urodził się 13 listopada 1850 roku. 130 rocznica

1895 - Urodził się Aleksander Hertz, socjolog, pisarz, od 1940 roku mieszkający w Stanach Zjednoczonych. Zajmował się głównie historią doktryn socjologicznych i socjologią stosunków politycznych. Autor prac: "Żydzi w kulturze polskiej", "Klasycy socjologii”, "Wyznania starego człowieka”. W okresie PRL jego prace były objęte cenzorskim zakazem publikacji, dopuszczalne były jedynie wypowiedzi krytyczne na jego temat. Wiedza o jego publikacjach została upowszechniona dopiero po 1989 roku. Zmarł 16 maja 1983 roku.

1895 - Urodził się Tadeusz Olsza, śpiewak, aktor, tancerz i reżyser, w latach międzywojennych jeden z najpopularniejszych aktorów kabaretowych i rewiowych Warszawy. Występował w teatrzykach "Nietoperz”, "Qui pro quo” i "Morskie Oko”, grał w wielu filmach: "Antek policmajster”, "Jaśnie pan szofer”, "Jego wielka miłość”. Po wojnie był aktorem i reżyserem w teatrach Buffo i Syrena. Współpracował też z Polskim Radiem. W 1972 roku Tadeusz Olsza wyemigrował z rodziną do Wielkiej Brytanii gdzie mieszkał do śmierci. Zmarł 1 czerwca 1975 roku.

1896 - Urodził się Bolesław Szabelski, kompozytor, organista, pedagog związany z Państwową Wyższą Szkołą Muzyczną w Katowicach, współtwórca śląskiej szkoły muzycznej, autor poematów symfonicznych, utworów fortepianowych, organowych, a także na chór i orkiestrę. Uczeń Karola Szymanowskiego, nauczyciel Henryka Mikołaja Góreckiego. Jego najsłynniejsze dzieło to "Improwizacje” na chór i zespół kameralny zaprezentowane w 1959 roku na trzeciej Warszawskiej Jesieni. Jego nazwisko figurowało w tak zwanej Sonderfahndungsbuch Polen - sporządzonej przez gestapo liście polskich intelektualistów, których planowano zgładzić. Zmarł 27 sierpnia 1979 roku.

1900 - Urodził się Richard Kuhn, niemiecki biochemik, profesor politechniki w Zurychu. Zajmował się badaniem karotenów, enzymów i witamin, wyodrębnił witaminę A, przeprowadził syntezę witaminy B2. Laureat Nagrody Nobla w 1938 roku w dziedzinie chemii za prace nad karotenoidami i witaminami. Zmarł 1 sierpnia 1967 roku.

1901 - W Stanach Zjednoczonych King Camp Gillette opatentował maszynkę do golenia o wymiennych ostrzach. W tym samym roku zbudował maszynę do produkcji żyletek. Seryjna produkcja ruszyła w 1903 roku. Pierwsze nożyki z uchwytem wystarczały na około 20 goleń i sprzedawane były w opakowaniach po 12 sztuk.

1905 - We Lwowie urodził się Kazimierz Wajda, aktor, w bardzo popularnej audycji Polskiego Radia Lwów "Wesoła lwowska fala” występował, jako "Szczepko” w duecie z Henrykiem Vogelfangerem - "Tońkiem”. Obaj aktorzy zagrali w filmach "Włóczęgi”, "Będzie lepiej” i "Serce batiara”. Po II wojnie światowej Kazimierz Wajda pracował w redakcji rozrywki Polskiego Radia, między innymi z Jeremim Przyborą. Zmarł 8 maja 1955 roku w Warszawie.

1906 - W Warszawie utworzono Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Swoim zasięgiem obejmowało zabór rosyjski. Prowadziło działalność popularyzatorską, wydawniczą i turystyczną. Po I wojnie światowej i odzyskaniu niepodległości towarzystwo objęło działalnością cały kraj. Reaktywowane w 1945 roku, w 1950 roku ze względów politycznych podjęło uchwałę o samorozwiązaniu się. W tym samym roku powołano natomiast Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.

1907 - Urodził się Jan Grudziński, kapitan marynarki, pośmiertnie awansowany na komandora podporucznika. W latach 1928-1940 służył w Marynarce Wojennej II RP. Od 10 listopada do 13 grudnia 1938 roku dowodził okrętem pomocniczym ORP "Kujawiak", zaś podczas II wojny światowej dowodził okrętem podwodnym ORP "Orzeł". 23 maja 1940 jednostka wypłynęła w swój ostatni rejs. Zatonęła na Morzu Północnym w nieustalonych okolicznościach, jej wraku do dziś nie odnaleziono. Kapitan Grudziński zginął wraz z całą swoją załogą. Ostatnie poszukiwania, przeprowadzone w listopadzie 2018 roku, nie przyniosły efektów. Jan Grudziński został odznaczony pośmiertnie Złotym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari.

1911 - Urodził się Nino Rota, włoski kompozytor muzyki filmowej, współpracował z wybitnymi reżyserami, między innymi z Federico Fellinim, komponując muzykę do jego filmów: "Na drodze”, "Osiem i pół”, "Amarcord” czy „Casanova”. Dla Francisa Coppoli napisał muzykę do obrazów trzech części "Ojca chrzestnego". Współpracował także z Luchino Viscontim i Franco Zeffirellim. Zmarł 10 kwietnia 1979 roku.

1919 - Zmarł Auguste Renoir, francuski malarz i rzeźbiarz, współtwórca i jeden z głównych przedstawicieli impresjonizmu. W twórczości malarskiej koncentrował się na portretach dzieci i kobiet, aktach oraz martwych naturach. W ciągu niemal 60-letniej kariery namalował około sześciu tysięcy obrazów, wśród nich: "Droga wśród traw”, "Śniadanie wioślarzy”, "Sąd Parysa” i "Kąpiące się kobiety”. Urodził się 25 lutego 1841 roku. 105 rocznica

1920 - Urodził się Mieczysław Skotnicki, działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej oraz powojennego podziemia antykomunistycznego, a także działacz kombatancki Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, major Wojska Polskiego, poeta i literat. Za swoją działalność był więziony w Zakładzie Karnym Wronki oraz ośrodku pracy przymusowej w kamieniołomach w Piechcinie. Zmarł 4 sierpnia 2017 roku.

1922 - Urodziła się Maria Garbowska-Kierczyńska, aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa. Występowała na scenach teatralnych w latach 1946 - 1984. Miała w dorobku ponad 40 ról, w tym wiele w przedstawieniach klasycznych, pod kierunkiem Adama Hanuszkiewicza. Wystąpiła także w pierwszym spektaklu Teatru Telewizji "Okno w lesie" z 1953 roku. Przez ponad 20 lat występowała w cyklicznym słuchowisku radiowym "W Jezioranach", gdzie wcielała się w postać Teresy Borkowej. Zagrała w filmach "Mocne uderzenie", "Pokłosie i innych. Zmarła 2 stycznia 2016 roku.

1923 - Urodził się Adam Słodowy, popularyzator majsterkowania, w latach 70. i 80. prowadził znany program telewizyjny "Zrób to sam”, ale także był autorem scenariuszy do filmów animowanych, na przykład: "Pomysłowy Dobromir". Pisał też podręczniki dla majsterkowiczów i książki dla zwolenników własnoręcznych napraw motoryzacyjnych - "Samochód bez tajemnic". Przez sympatyków majsterkowania był nazywany "Polskim McGiverem", a jego projekty do dziś są popularne. Ostatnio były prezentowane w Kopenhadze w wrześniu 2017 podczas festiwalu Copenhagen Maker, w programie "Słodowy Remixed". Był Kawalerem Orderu Uśmiechu. Zmarł 10 grudnia 2019 roku.

1924 - Zmarł Ludwik Stasiak - malarz i rysownik, a także pisarz, publicysta, historyk sztuki i wydawca. Malował pejzaże, sceny rodzajowe i historyczne poświęcone życiu wiejskiemu, w jego twórczości były obecne także motywy religijne. Malował portrety i autoportrety. Był ilustratorem magazynów: „Bluszcz”, „Kłosy”, „Biesiada Literacka”, „Tygodnik Ilustrowany”, i innych. Pisał też powieści historyczne i opracowania naukowe. Autor prac "Polska plastyka średniowieczna - Kraków 1912", "Wit Stwosz źródłem natchnień Albrechta Duerera", "Wit Stwosz jego życie i jego dzieła" i wielu innych publikacji. Urodził się .13 sierpnia 1858 roku. 100 rocznica

1930 - Urodził się Jean-Luc Godard, francuski reżyser filmowy, scenarzysta i krytyk, jeden z najbardziej wpływowych twórców francuskiej "Nowej Fali”. Był zapalonym czytelnikiem filozofii egzystencjalnej i marksistowskiej, dlatego jego filmy często odwołują się do egzystencjalizmu. Twórca obrazów: "Do utraty tchu”, "Pogarda”, "Szalony Piotruś”, "Król Lear”, "Pasja”, "Miłość i gniew”, "Na moje nieszczęście”, "Pochwała miłości”, "Nasza muzyka".

1938 - Urodził się Jerzy Górzański, poeta, prozaik, felietonista, autor słuchowisk radiowych. Za jedno z najważniejszych jego dzieł uznawany jest tom "Debiut z aniołem" z 1997 roku, zawierający poetyckie i nostalgiczne wspomnienia dzieciństwa na warszawskiej Pradze. Był autorem felietonów satyrycznych, filmowych, a także... sportowych. Utalentowany piłkarz, zrezygnował z kariery sportowej na rzecz poezji. Publikował w czasopismach: "Literatura", "Szpilki", "Film", "Tygodnik Kulturalny", "Sportowiec" czy "Magazyn Olimpijski". W 2006 roku za całokształt pracy radiowej został uhonorowany Honorowym Wielkim Splendorem, nagrodą przyznawaną przez Teatr Polskiego Radia za twórczość w dziedzinie reżyserii, pisarstwa radiowego lub kompozycji muzycznej. W 2016 roku został wydany jego ostatni zbiór poetycki "Koń Rimbauda zgubił podkowę". Zmarł 25 sierpnia 2016 roku.

1940 - Premier rządu RP na uchodźstwie generał Władysław Sikorski mianował Cyryla Ratajskiego Delegatem Rządu RP na Generalne Gubernatorstwo, a następnie na cały kraj. Funkcję objął 14 grudnia, pracując pod przybranym nazwiskiem Celestyna Radwańskiego, rzekomego emerytowanego profesora, zatrudnionego, jako wicedyrektor Kontroli Miejskiej w Zarządzie Miejskim w Warszawie. Na skutek pogarszającego się zdrowia złożył dymisję ze stanowiska, przyjętą 5 sierpnia 1942 przez generała Sikorskiego. Dwa miesiące później, 19 października 1942 roku, zmarł.

1941 - Józef Stalin podczas spotkania z generałami Władysławem Sikorskim i Władysławem Andersem oświadczył, że w sowieckich obozach nie ma już polskich oficerów, a zaginieni zapewne uciekli do Mandżurii. Półtora roku później, 11 kwietnia 1943 roku, niemiecka agencja Transocean nadała komunikat o odnalezieniu w Lesie Katyńskim zwłok 10 tysięcy polskich oficerów. Jak się okazało wiosną 1940 roku NKWD zamordowało ponad 21 tysięcy obywateli Polski, w tym ponad 10 tysięcy oficerów wojska i policji. Decyzji w tej sprawie wydały najwyższe władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

1943 - Zginął rozstrzelany przez hitlerowców Stefan Bryła, inżynier, konstruktor, pionier spawalnictwa. Był także politykiem lwowskiej chadecji i posłem na Sejm II RP. Ceniony inżynier oraz teoretyk spawalnictwa o międzynarodowej sławie. Współpracował przy budowie wieżowców w USA, między innymi Woolworth Building w Nowym Jorku. Był projektantem konstrukcji żelbetonowych: wieżowca Prudential, kompleksu budynków Muzeum Narodowego i Wojska Polskiego w Warszawie oraz pierwszego w Europie mostu spawanego na rzece Słudwi. Podczas okupacji niemieckiej, w strukturach podziemnego państwa polskiego w Biurze Delegata Rządu na Kraj, był szefem komórki Robót Publicznych i Odbudowy. Opracował 10-letni plan powojennej odbudowy Polski ze zniszczeń wojennych oraz instrukcję dla Kedywu: jak niszczyć stalowe mosty. Za organizowanie tajnego nauczania aresztowany przez Niemców i rozstrzelany w ulicznej egzekucji wraz z ponad 100 innymi więźniami Pawiaka. Urodził się 17 sierpnia 1886 roku.

1947 - W Warszawie rozpoczął się pokazowy proces III Zarządu Głównego WiN oraz działaczy Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej. Jednym z powodów oskarżenia było przekazanie do Wielkiej Brytanii Memoriału do ONZ na temat sytuacji Polski. Dokument opisywał uzależnienie kraju od ZSRR, działania NKWD oraz terror Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Po trwającym ponad miesiąc procesie skazano na karę śmierci przywódcę Komitetu Włodzimierza Marszewskiego. Pozostałych oskarżonych sąd skazał na kary od 12 lat więzienia do dożywocia.

1948 - Urodził się Ozzy Osbourne, brytyjski muzyk, wokalista, członek zespołu Black Sabbath. Zdobywca trzech nagród Grammy - dwóch z zespołem i jednej podczas kariery solowej. Od 1980 roku prowadzi karierę solową. W rankingu 100 najlepszych wokalistów heavy-metalowych wszech czasów amerykańskiego magazynu muzycznego "Hit Parader" zajął 8. miejsce.

1950 - Przeprowadzony został pierwszy po II wojnie światowej spis powszechny ludności w Polsce. Liczba mieszkańców wynosiła 25 milionów, 61 procent z nich mieszkało na wsi.

1955 - W Krakowie zainaugurował działalność Teatr Ludowy. Pierwszą wystawioną sztuką była premiera "Krakowiaków i Górali" Wojciecha Bogusławskiego. Teatrem kierowali: Krystyna Skuszanka - dyrektor, Jerzy Krasowski - reżyser oraz Józef Szajna - scenograf. Teatr szybko zdobył dużą popularność mieszkańców Krakowa.

1956 - Zmarł Aleksander Rodczenko, rosyjski malarz, architekt i rzeźbiarz, a także projektant plakatów i mebli oraz ilustrator. Uznawany za pioniera rosyjskiego konstruktywizmu. Zajmował się również fotografią i scenografią filmową. Urodził się 5 grudnia 1891 roku.

1960 - Urodziła się Julianne Moore, amerykańska aktorka. Wystąpiła w filmach "Boogie Nights”, "Big Lebowski”, "Magnolia”, "Kroniki portowe”, "Hannibal”, "Godziny”. W 2014 roku za film "Mapy gwiazd” otrzymała nagrodę Złotej Palmy dla najlepszej aktorki w filmie dramatycznym, a w 2015 roku za film "Still Alice” - Oscara, przyznanego dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej.

1961 - W Zagórzu elektryk Stanisław Jaros przeprowadził nieudany zamach bombowy na Władysława Gomułkę. Zbyt późno odpalona bomba, już po przejeździe kolumny rządowej, zabiła przypadkowego mężczyznę i ciężko zraniła dziecko. Stanisław Jaros został skazany na śmierć i powieszony 5 stycznia 1963 roku. Mężczyzna już wcześniej próbował zabić Władysława Gomułkę oraz Nikitę Chruszczowa. Bomba odpalona 15 lipca 1959 w czasie wizyty delegacji rządowej w Zagórzu nie spowodowała jednak u nikogo żadnych obrażeń.

1964 - Zmarł Stefan Bartik, aktor filmowy i teatralny, występował na wielu scenach, w Rzeszowie, Krakowie, Łodzi i Tarnowie. Grał w filmach: "Ewa chce spać”, "Kapelusz pana Anatola”, "Żołnierz Królowej Madagaskaru”, "Café pod Minogą” i "Wolne miasto”. Urodził się 25 grudnia 1903 roku. 60 rocznica

1965 - Urodziła się Katarina Witt, niemiecka łyżwiarka figurowa, reprezentująca NRD w trakcie większości kariery amatorskiej, a później zjednoczone już Niemcy. Zdobywczyni 20 złotych medali, w tym olimpijskich w 1984 i 1988 roku. Aktorka, grała między innymi w filmach "Ronin” i "Jerry Maguire” oraz w telewizyjnej ekranizacji opery "Carmen".

1965 - Ukazał się album "Rubber Soul" grupy The Beatles. W 2003 roku amerykański magazyn muzyczny "Rolling Stone” umieścił płytę na piątym miejscu na liście 500 albumów wszech czasów. "Rubber Soul" odniósł sukces na polu komercyjnym, a po latach został okrzyknięty, jako wielkie osiągnięcie artystyczne, rozpoczynające okres silnego rozwoju twórczości Beatlesów. Po raz pierwszy zespół użył podczas nagrania sitaru - tradycyjnego indyjsko - perskiego instrumentu.

1967 - Zespół pod kierunkiem doktora Christiana Bernarda przeprowadził pierwszą udaną transplantację serca ludzkiego w jednym ze szpitali w Kapsztadzie w RPA. Pacjent zmarł po 18 dniach wskutek komplikacji płucnych. Kolejnej operacji przeszczepienia serca lekarz dokonał w styczniu 1968 roku. Pacjent żył przez 19 miesięcy. Pierwszym człowiekiem, który wrócił do normalnego życia po przeszczepie był Emmanuel Vitria po operacji w 1968 roku, żył przez 19 lat. W Polsce pierwszej zakończonej sukcesem transplantacji serca dokonał profesor Zbigniew Religa, 5 listopada 1985 roku w Zabrzu.

1968 - Zmarł Zbigniew Mitzner, dziennikarz i satyryk, współzałożyciel (wraz z Ernestem Lipińskim) w 1935 roku satyrycznego tygodnika "Szpilki". W latach 1936 -1938 wielokrotnie toczyły się przeciwko niemu procesy prasowe, trzy razy był skazywany na karę więzienia za krytykę władz. W okresie okupacji niemieckiej publikował w prasie podziemnej. Po wojnie wrócił do dziennikarstwa, pracował w piśmie "Robotnik". W 1951 roku został wykładowcą na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, później dziekanem tego wydziału. W 2006 roku pośmiertnie wydano jego książkę "Zenit i nadir" napisaną na przełomie lat 1956/57 i zawierającą rozliczenie okresu stalinizmu. Urodził się 14 lutego 1910 roku.

1972 - Zmarł na emigracji w Anglii Stanisław Brzeski, żołnierz Wojska Polskiego, kapitan lotnictwa Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, kapitan Królewskich Sił Powietrznych, as myśliwski. W bitwie o Anglię służył między innymi w dywizjonie 303. Na koncie ma 12 zestrzeleń niemieckich samolotów. Urodził się 21 kwietnia 1918 roku.

1974 - Sonda Pioneer 11 minęła Jowisza w odległości 42760 km, dokonując pierwszych obserwacji regionów okołobiegunowych i fotografując Wielką Czerwoną Plamę. Obiekt na Czerwonej Planecie jest stałą burzą z antycyklonem od co najmniej 360 lat wiejącym na Jowiszu, 22° na południe od równika. Jest widoczny z Ziemi dla zwykłych obserwatorów posługujących się teleskopami. 50 rocznica

1976 - Nieznani sprawcy ostrzelali z broni maszynowej dom słynnego muzyka reggae Boba Marleya. Rannych zostało kilka osób, a sam Marley, główny cel ataku, został postrzelony w ramię. Napastników wystraszył przejeżdżający przypadkiem radiowóz policyjny. Nigdy nie udało się ustalić zleceniodawców ani sprawców zamachu, choć podejrzewano o atak uzbrojone bojówki opozycyjnej Jamajskiej Partii Pracy. Bob Marley zgodził się, bowiem poprowadzić koncert, który miał być jednocześnie wiecem przedwyborczym urzędującego premiera. Muzyk zmarł po ciężkiej chorobie 11 maja 1981 roku w wieku 36 lat.

1977 - Urodził się Adam Małysz, skoczek narciarski, medalista olimpijski, czterokrotny indywidualny mistrz świata, czterokrotny zdobywca Pucharu Świata, triumfator Turnieju Czterech Skoczni, trzykrotny zwycięzca Turnieju Nordyckiego, 17-krotny mistrz Polski, od 2001 roku rekordzista Polski w długości skoku narciarskiego. W 2011 roku zakończył karierę skoczka. Od października 2016 roku pełni funkcje dyrektora koordynatora kadry narodowej w skokach narciarskich i kombinacji norweskiej w Polskim Związku Narciarskim. Za wybitne osiągnięcia sportowe został trzykrotnie odznaczony Orderem Odrodzenia Polski.

1980 - Prezydent USA Jimmy Carter w depeszy do przywódcy ZSRS Leonida Breżniewa zażądał, by Polska mogła samodzielnie rozwiązać swoje trudności i ostrzegł przed skutkami użycia siły przez ZSRS przeciw Polsce.

1984 - Z powodu wycieku szkodliwej substancji chemicznej w fabryce Union Carbide w Bhopalu w Indiach zginęło ponad trzy tysiące osób. Według organizacji Greenpeace, w wyniku powikłań po kontakcie z uwolnioną substancją zmarło kolejnych 20 tysięcy osób a 560 tysięcy zostało poszkodowanych. Katastrofa w Bhopalu jest uważana za najtragiczniejszą w skutkach awarię przemysłową. 40 rocznica

1984 - W Zespole Szkół Zawodowych we Włoszczowie rozpoczął się szkolny strajk okupacyjny w obronie krzyży usuniętych z sal lekcyjnych. Część strajkujących została pozbawiona praw uczniowskich i relegowana ze szkoły z tak zwanym wilczym biletem, wielu nie dopuszczono do matury. 40 rocznica

1992 - Powstała Federacja Rodzin Katyńskich, organizacja pozarządowa skupiająca działaczy z całego kraju, stawiająca sobie za cel upamiętnienie ofiar zbrodni katyńskiej i pielęgnowanie pamięci o polskich ofiarach komunizmu w ZSRR. Rodziny Katyńskie opiekują się też Polskimi Cmentarzami Wojennymi w Rosji i na Ukrainie - miejscami pochówku polskich jeńców wojennych rozstrzelanych wiosną 1940 roku przez NKWD. Jak podkreślają Rodziny Katyńskie do dziś nie udało się w pełni wiarygodnie zlokalizować miejsca pochówku prawie czterech tysięcy polskich obywateli z tak zwanej "listy białoruskiej”.

1992 - Wysłano pierwszy SMS. Słowa "Merry Christmas" wysłał brytyjski inżynier do swoich kolegów z firmy Vodafone. Pierwsza krótka wiadomość tekstowa była wysłana z komputera, ale wkrótce stała się jednym z najpopularniejszych sposobów komunikacji w telefonii komórkowej. Początkowo można było wysyłać SMS tylko wewnątrz jednej sieci, jednak rosnąca popularność, łatwość i potrzeba takiego sposobu komunikowania spowodowały, że w 1999 roku wysyłanie SMS-ów stało się możliwe między różnymi operatorami.

1994 - Zginął w wypadku Tadeusz Śliwiak, poeta, tłumacz, publicysta. Autor tekstów piosenek i aktor związany z krakowską "Piwnicą pod Baranami”. Redaktor naczelny magazynu literacko-graficznego "Zebra" i "Życia Literackiego". Współzałożyciel i członek krakowskiej grupy literackiej "Barbarus" oraz "Konfraterni Poetów". Autor słynnej piwnicznej pieśni "Ta nasza młodość”. Urodził się 23 stycznia 1928 roku. 30 rocznica

1994 - Premiera konsoli do gier wideo PlayStation. Pierwsze egzemplarze konsoli najpierw trafiły do odbiorców w Japonii, a w następnym roku w USA i Europie. Jest to jedna z najpopularniejszych konsoli do gier. 30 rocznica

1997 - Przedstawiciele 121 państw podpisali traktat ottawski przewidujący wyeliminowanie min przeciwpiechotnych, jako środka walki zbrojnej. Do tej pory dokument ratyfikowało ponad 160 państw. Polskę konwencja zaczęła obowiązywać 1 czerwca 2013 roku. Do tej pory umowy nie podpisały: Chiny, Rosja, USA, Indie, Izrael, Korea Północna i Południowa.

2000 - Zmarła Gwendolyn Brooks, amerykańska pisarka i pierwsza czarnoskóra laureatka Nagrody Pulitzera w 1950 roku za książkę "Annie Allen”. Autorka wierszy opowiadających o życiu czarnoskórych ludzi we współczesnym świecie. Urodziła się 7 czerwca 1917 roku.

2003 - Zmarł David Hemmings, angielski aktor, reżyser i producent filmowy. Największą sławę przyniosła mu rola fotografa w filmie Michelangelo Antonioniego "Powiększenie”. Grał też w filmach: "Szarża lekkiej brygady”, "Barbarella”, "Gladiator”, "Głęboka czerwień” i "Alfred Wielki”. Urodził się 18 listopada 1941 roku.

2006 - Na zakończonych w Japonii Mistrzostwach Świata polscy siatkarze zdobyli tytuł wicemistrzowski, przegrywając w finale z Brazylią 0:3. 2011 - Amerykanka Sarah Hendrickson wygrała pierwszy w historii konkurs kobiecego Pucharu Świata w skokach narciarskich. Zawody zostały rozegrane w norweskim Lillehammer na skoczni Lysgardsbakken. W konkursie rywalizowało 47 zawodniczek, nie było wśród nich żadnej Polki.

2012 - Zmarł Władysław Trebunia-Tutka, artysta plastyk, absolwent krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, nauczyciel w Technikum Tkactwa Artystycznego w Zakopanem, malarz, projektant, muzyk, członek zespołu Trebunie-Tutki. Wystąpił w filmie dokumentalnym "Halny" z 2012 roku w reżyserii Jakuba Brzosko. Urodził się 15 lutego 1942 roku.

2014 - Zmarł Nathaniel Branden, psychoterapeuta i pisarz kanadyjsko- amerykański, autor prac poświęconych poczuciu własnej wartości. Wedlug jego teorii samouznanie opiera się o „6 filarów poczucia własnej wartości: świadome życie, samoakceptacja, odpowiedzialność za siebie, asertywność, życie celowe oraz prawość i uczciwość. Urodził się 9 kwietnia 1930 roku. 10 rocznica

2018 - Zmarła Maria Stokowska-Misiurkiewicz, aktorka filmowa i teatralna, wykładowczyni sztuki aktorskiej. Była związana z Teatrem śląskim imienia Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, gościnnie występowała także w Teatrze Bez Sceny. Brała udział w słuchowiskach, realizowanych przez Teatr Polskiego Radia. Odznaczona między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Urodziła się 21 listopada 1945 roku.

2019 - Zmarł Jacek Popiel, pilot i instruktor szybowcowy, jeden z założycieli Aeroklubu Gliwickiego, żołnierz Armii Krajowej. Jako kilkunastoletni chłopiec wstąpił do partyzanckiego oddziału. Brał udział między innymi w bitwie pod Jamną, największym boju stoczonym przez żołnierzy AK z Niemcami podczas akcji "Burza”. Po wojnie pracował, jako instruktor szybowcowy i pilot. Był autorem książki "Jak się drzewiej latało: wspomnienia pilota szybowcowego. Urodził się 5 sierpnia 1928 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Jacek Włodyga, samorządowiec, były starosta jeleniogórski, w młodości skoczek narciarski. Startował w latach 1956-1961, do jego większych osiągnięć należało zdobycie brązowego medalu mistrzostw Polski w skokach narciarskich w kategorii juniorów. Po karierze sportowej ukończył politechnikę. Projektował skocznie narciarskie, w tym profile skoczni w Wiśle, Karpaczu i Zakopanem. Od końca lat 90-tych działał w samorządzie. W latach 2002 -2014 był starostą jeleniogórskim. Urodził się 10 czerwca 1941 roku.

2021 - Zmarł Janusz Wegiera - dziennikarz radiowy związany z Polskim Radiem Katowice, autor tekstów piosenek, popularyzator polskich wykonawców. Napisał między innymi teksty utworów śpiewanych przez Andrzeja Zauchę "Obojętnie kim jesteś” i „Poza mną tamten czas”, czy "Oratorium" wykonywane przez zespół "Trubadurzy".

2022 - Zmarł Jerzy Mroziak, neuropsycholog, badacz zagadnień pamięci, funkcjonalnego zróżnicowania półkul mózgowych i zaburzeń percepcji, autor wielu prac naukowych w tej dziedzinie. Wykładowca akademicki, pracownik naukowy Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, następnie profesor nadzwyczajny w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Urodził się 29 sierpnia 1941 roku.

Zobacz także

2024-12-11, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 11 grudnia - Międzynarodowy Dzień Terenów Górskich, ustanowiony przez ONZ w 2002 roku, na zakończenie Międzynarodowego Roku Terenów Górskich. 11 grudnia… » więcej 2024-12-10, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 10 grudnia - Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka, obchodzony w rocznicę uchwalenia przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych Powszechnej… » więcej 2024-12-09, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 9 grudnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci i Godności Ofiar Zbrodni Ludobójstwa oraz Zapobiegania tej Zbrodni. 9 grudnia - Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania… » więcej 2024-12-08, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 8 grudnia - Polska - Dzień Kupca. 8 grudnia - Buddyzm - Dzień Oświecenia Buddy, najważniejsze buddyjskie święto w roku. » więcej 2024-12-07, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 7 grudnia - Międzynarodowy Dzień Lotnictwa Cywilnego, ustanowiony w 1996 przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. 7 grudnia - Armenia - Dzień Pamięci Trzęsienia… » więcej 2024-12-06, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 6 grudnia - Święto niepodległości obchodzi Finlandia. 6 grudnia - W Hiszpanii obchodzony jest Dzień Konstytucji. » więcej 2024-12-05, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 5 grudnia - Międzynarodowy Dzień Wolontariusza, ogłoszony w 1985 roku, z inicjatywy Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, a obchodzony od 1986 roku. 5… » więcej 2024-12-04, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 4 grudnia - Barbórka - Dzień Górnika. 4 grudnia - Święto Wojsk Rakietowych i Artylerii. 4 grudnia - Międzynarodowy Dzień Geparda. » więcej 2024-12-02, godz. 13:08 Kartka z kalendarza 2023 - Zmarł Henryk Mandera, kierowca wyścigowy i rajdowy. 25-krotnie zdobył tytuł mistrza Polski w rajdach i wyścigach. Był laureatem odznaczenia Mistrza… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »