Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-10-11, 01:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

11 października - Międzynarodowy Dzień Dziewcząt, ustanowiony przez ONZ w 2011 roku, w uznaniu ich praw oraz szczególnych wyzwań, przed jakimi stoją na całym świecie.

11 października - Dzień Pamięci Generała Pułaskiego, obchodzony w Stanach Zjednoczonych od 1933 roku, w rocznicę śmierci Kazimierza Pułaskiego w bitwie pod Savannah w 1779 roku.

11 października - Jom Kipur, czyli Dzień Pojednania, Pokuty lub Przebłagania. Jest to jedno z najważniejszych, najbardziej uroczystych religijnych świąt żydowskich, o charakterze pokutnym. Nazywane Szabatem Szabatów. Kończy okres dziesięciu dni pokuty (Jamim Noraim), który rozpoczyna się w Rosz ha-Szana, czyli w judaistyczny Nowy Rok. Przez dziesięć dni w synagodze każdego dnia Żydzi modlą się o przebaczenie. Jego istotą jest indywidualne i wspólnotowe oczyszczenie wiernych poprzez post, praktykę przebaczania grzechów bliźnim oraz szczerego pokutowania za własne grzechy. Końcowym aktem święta, ostatecznym wezwaniem do pokuty jest zadęcie w szofar, czyli barani róg. Jom Kipur jest świętem ruchomym.
1424 - Zmarł Jan Žižka, czeski przywódca husycki. Walczył w polskim wojsku, jako najemnik w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku. Jan Matejko uczynił go jedną z głównych postaci obrazu "Bitwa pod Grunwaldem”. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych dowódców w historii, nie przegrał żadnej bitwy. Czeski bohater narodowy. Urodził się około 1360 roku. 600. rocznica

1617 - II wojna polsko-rosyjska: hetman polny litewski Jan Karol Chodkiewicz zdobył Dorogobuż koło Smoleńska.

1634 - Od ośmiu do 15 tysięcy osób zginęło na wybrzeżach Niemiec i Danii w powodzi wywołanej sztormem na Morzu Północnym. Największe powodzie na południowym wybrzeżu Morza Północnego wywołane sztormem miały miejsce w 1228 roku oraz w 1362 kiedy to zginęło za każdym razem ponad 100 tysięcy osób. 390. rocznica

1649 - Podczas kampanii w Irlandii dowodzone przez Olivera Cromwella brytyjskie wojska zdobyły Wexford i zamordowały obrońców. Zginęło dwa tysiące żołnierzy irlandzkich i 1,5 tysiąca cywilnych mieszkańców Wexford. Ogółem w czasie Kampanii Cromwella w latach 1649-1653 zginęła jedna trzecia spośród 1,5 miliona ludności Irlandii. 375. rocznica

1705 - Zmarł Guillame Amontons, francuski fizyk, badacz właściwości gazów i tarcia. Sformułował prawo tarcia, zaprojektował termometr gazowy, odkrył proporcjonalność ciśnienia powietrza do temperatury, a ponadto wprowadził pojęcie temperatury zera bezwzględnego. Urodził się 31 sierpnia1663 roku.

1779 - W wyniku ran odniesionych dwa dni wcześniej w bitwie pod Savannah zmarł Kazimierz Pułaski, jeden z najwybitniejszych dowódców konfederacji barskiej, generał amerykański, bohater wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Nazywany "ojcem amerykańskiej kawalerii”. Podczas badań archeologicznych w 1996 roku na plantacji w Savannah odkryto trumnę z napisem "Brygadier general Casimir Pulaski”. Uroczysty pogrzeb odbył się 9 października 2005 roku. W 2009 roku amerykański kongres przyznał mu honorowe obywatelstwo USA. Od 1933 roku rocznica jego śmierci jest obchodzona w Stanach Zjednoczonych, jako "Pulaski Day". Urodził się, według różnych źródeł, 4 lub 6 marca 1745 roku. 245. rocznica

1804 - Urodził się Seweryn Mielżyński, hrabia herbu Nowina, działacz polityczny, malarz, kolekcjoner dzieł sztuki, uczestnik powstań narodowych, prezes honorowy Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Był uczestnikiem powstania listopadowego i powstania poznańskiego w 1848 roku. W 1872 założył Towarzystwo Oświaty Ludowej. Wykupił ogromną kolekcję sztuki Edwarda Rastawieckiego i przekazał ją Poznańskiemu Towarzystwu Przyjaciół Nauk, w którym utworzono później publiczne Muzeum imienia Mielżyńskich. Zbiory te stanowią zasadniczy zrąb kolekcji Muzeum Narodowego w Poznaniu. Zmarł 17 grudnia 1872 roku. 220. rocznica

1809 - Zmarł Meriwether Lewis, amerykański podróżnik i odkrywca, przywódca pierwszej amerykańskiej wyprawy transkontynentalnej w kierunku zachodnim. Jego ekspedycja przeszła Kordyliery i, jako pierwsza osiągnęła Ocean Spokojny. Urodził się 18 sierpnia 1774 roku. 215. rocznica

1816 - Postanowieniem cara rosyjskiego i króla polskiego Aleksandra I powołano Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa dla obrony własności publicznych. Funkcjonowała do 1915 roku, jako praktycznie jedyny urząd państwowy świadczący o odrębności Królestwa od reszty imperium rosyjskiego.

1830 - W Warszawie odbył się pożegnalny koncert Fryderyka Chopina, który opuścił Polskę na zawsze, a w 1831 roku na stałe osiadł w Paryżu. W metryce chrztu Fryderyka Franciszka Chopina, jako datę urodzin zapisano dzień 22 lutego 1810 roku, ale jego najbliższa rodzina twierdziła, że urodził się 1 marca. Zmarł 17 października 1849 roku.

1842 - Podczas reformy podziału administracyjnego Królestwa Polskiego obwody zastąpiono powiatami, a dotychczasowe powiaty - okręgami sądowymi. Dotychczasowych komisarzy obwodowych przemianowano na naczelników powiatowych.

1849 - Urodził się Alfred Wierusz-Kowalski, malarz. Jego obrazy, osadzone w rodzimej tematyce, przedstawiają sceny rodzajowe z małych osiedli i miasteczek, nierzadko ukazane z humorem i nutą ironii: "Przyjazd karetki pocztowej”, "Wypadek w podróży”, "Postój ułanów”, "Niedzielny poranek”, "Dożynki”. Był profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, przedstawicielem szkoły monachijskiej. Zmarł 16 lutego 1915 roku. 175. rocznica

1849 - Urodził się Władysław Marian Niedźwiedzki, językoznawca, pedagog, etnograf i leksykograf, autor rozpraw z etnografii słowiańskiej i polskiej. Wraz z Janem Karłowiczem i Adamem Kryńskim współautor ośmiotomowego Słownika języka polskiego, zwanego warszawskim. Z Antonim Krasnowolskim opracował podręczny "Słownik staropolski“ w dwóch tomach. Zmarł 6 lutego 1930 roku. 175. rocznica

1859 - Zmarł Józef Leopold Kmietowicz, duchowny katolicki, wikary między innymi parafii w Chochołowie, główny przywódca powstania górali chochołowskich przeciwko zaborcy austriackiemu w 1846 roku. Skazany na karę śmierci, którą zamieniono po ułaskawieniu przez cesarza Ferdynanda I na 20 lat "ciężkiego więzienia". Zwolniony na mocy amnestii w marcu 1848 roku, powrócił do Starego Sącza, gdzie uzyskał uchwałą Rady Narodowej Starego Sącza pomoc materialną, wynoszącą 80 złotych reńskich jednorazowej pomocy, oraz miesięczny zasiłek w wysokości 10 złotych reńskich. Urodził się 14 listopada 1819 roku. 165. rocznica

1880 - W Poznaniu założono Towarzystwo Czytelni Ludowych. Szerzyło oświatę wśród polskiej ludności w Prusach, zakładało biblioteki i czytelnie oraz organizowało odczyty.

1884 - Urodził się Friedrich Bergius, niemiecki chemik, profesor uniwersytetów w Hanowerze, Essen i Heidelbergu. Opracował metody otrzymywania fenolu, glikolu i benzyny syntetycznej. W 1931 roku, wspólnie z Carlem Boschem, otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii, za wkład w wynalezienie i rozwój chemicznych metod wysokociśnieniowych. Zmarł 30 marca 1949 roku. 140. rocznica

1889 - Zmarł James Prescott Joule, brytyjski fizyk, badacz zjawisk termodynamicznych i elektromagnetycznych - prawo Joule'a-Lenza, zjawisko Joule'a-Thomsona. Sformułował zasadę zachowania energii, uwzględniającą zjawiska cieplne i elektryczne. Wyznaczył mechaniczny równoważnik ciepła. Na jego cześć jednostkę pracy, energii i ciepła nazwano dżulem. Urodził się 24 grudnia 1818 roku. 135. rocznica

1894 - Urodził się Bohdan Czesław Karol Podoski, prawnik, polityk, poseł na Sejm II, III i IV kadencji, w latach 1935-1938 wicemarszałek Sejmu, działacz państwowy II Rzeczypospolitej. Obok Stanisława Cara i Walerego Sławka jeden z trzech współautorów założeń konstytucji kwietniowej z 1935 roku. Jesienią 1940 aresztowany w Wilnie przez NKWD, a następnie wysłany do łagru nad Morzem Arktycznym. Zwolniony latem 1941 roku po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, w wyniku układu Sikorski-Majski. Ewakuowany latem 1942 roku, jako podporucznik służby czynnej wraz z Armią Andersa do Iranu, następnie w 2. Korpusie. Zmarł 29 czerwca 1986 roku. 130. rocznica

1899 - Urodziła się Maria Ritter, malarka, rzeźbiarka, działaczka społeczna, związana ze swym rodzinnym miastem Nowym Sączem. Autorka między innymi polichromii w kościołach: świętej Małgorzaty w Nowym Sączu, w Witkowicach koło Kęt, w Jakubowicach i Łososinie Dolnej oraz stacji Męki Pańskiej dla kościołów w Limanowej i Biesiadkach. Zmarła 25 marca 1976 roku. 125. rocznica

1900 - Urodził się Tadeusz Bocheński, lektor, pierwszy spiker Polskiego Radia od 1926 roku, autor wspomnień "Znam tylko Twoje listy", nawiązujący do tytułu piosenki, którą śpiewał w latach trzydziestych XX wieku. Płytę wydała największa przedwojenna polska wytwórnia płytowa Syrena Electro. Zmarł 25 kwietnia 1968 roku.

1901 - Urodziła się Maria Kowalewska, pisarka i tłumaczka literatury rosyjskiej. Pisała utwory dla dzieci i młodzieży. W okresie międzywojennym pracowała w redakcji czasopisma "Iskry". Brała udział w Powstaniu Warszawskim, jako sanitariuszka. Po wojnie związana była z periodykami "Płomyk" i "Świat Młodych". W 1978 roku została odznaczona Nagrodą Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzież. Zmarła 3 maja 1991 roku.

1916 - Urodził się Antoni Heda, generał, dowódca partyzancki i podziemia niepodległościowego. Dowodził wieloma udanymi akcjami zbrojnymi, między innymi rozbiciem kieleckiego więzienia i uwolnieniem ponad 350 więźniów UB w 1945 roku. Otrzymał cztery wyroki śmierci, zamienione na dożywocie. Wyszedł na mocy amnestii w 1956 roku. Był wieloletnim doradcą kardynała Stefana Wyszyńskiego. Zmarł 14 lutego 2008 roku.

1916 - Urodził się Julian Kawalec, pisarz, autor między innymi powieści: "Tańczący jastrząb", "Ziemi przypisany". Wydał 22 książki, zbiory opowiadań oraz dwa tomiki poezji. Przetłumaczono je na ponad 20 języków. Członek Rady Krajowej PRON w 1983 roku. Zmarł 30 września 2014 roku.

1919 - W Wilnie wznowił działalność Uniwersytet imienia Stefana Batorego, drugi najstarszy uniwersytet na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jeden z najstarszych uniwersytetów w Europie Wschodniej i Północnej. Wileński uniwersytet został założony w 1579 roku, przez króla Polski Stefana Batorego. 105. rocznica

1919 - W Krakowie założono Polski Związek Lekkiej Atletyki, pierwsze polskie stowarzyszenie sportowe. Od 1922 roku siedziba związku mieści się w Warszawie. Pierwszym prezesem Polskiego Związku Lekkiej Atletyki był Tadeusz Kuchar, inżynier, kapitan rezerwy artylerii Wojska Polskiego, lekkoatleta, piłkarz, pływak, łyżwiarz, narciarz, działacz sportowy. 105. rocznica

1922 - Zawarto rozejm w wojnie grecko-tureckiej. Na jego mocy Grecy ewakuowali swoje wojska z zajmowanych Tracji Wschodniej i Cieśniny Bosfor. Tereny zachodniej Anatolii oraz Pontu musiało opuścić około 1,5 miliona Greków, którzy zamieszkiwali te ziemie nieprzerwanie od 2,5 tysiąca lat. Z Grecji wysiedlono równolegle około 300 tysięcy muzułmanów różnych narodowości.

1923 - Urodził się Tadeusz Kubiak, skrzypek ludowy, nauczyciel wielu pokoleń artystów grających muzykę tradycyjną. W 2004, jako solista - instrumentalista został laureatem głównej nagrody - "Baszty”, na 38. Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Był także zdobywcą wielu różnych nagród w tym Złotego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 8 marca 2018 roku.

1926 - W Chicago został zastrzelony gangster polskiego pochodzenia Henryk Wojciechowski, pseudonim "Hymie Weiss”. Sprawca zabójstwa prawdopodobnie działał na zlecenie Ala Capone, który przeżył dwa wcześniejsze zamachy zorganizowane na niego przez Wojciechowskiego. W szpitalu stwierdzono 10 kul w jego ciele. W chwili śmierci Henryk Wojciechowski miał 28 lat. Urodził się 25 stycznia 1898 roku w Sieradzu.

1929 - Z Belgii do kraju sprowadzono prochy Joachima Lelewela. Zostały złożone na cmentarzu na Rossie w Wilnie. Po wybuchu Powstania Listopadowego Joachim Lelewel wszedł w skład Rady Administracyjnej, a następnie Rządu Narodowego. 25 stycznia 1831 roku w czasie posiedzenia Sejmu Lelewel wygłosił płomienne przemówienie, w którym opowiadał się za pozbawieniem Mikołaja I tytułu króla polskiego i wzywał naród polski i rosyjski do wspólnej walki z despotyzmem cara. Joachim Lelewel urodził się 22 marca 1786 roku, zmarł 29 maja 1861. 95. rocznica

1937 - Urodził się Bobby Charlton, angielski piłkarz, który grał na pozycji pomocnika i napastnika. Mistrz świata z 1966. Uważany za jednego z najwybitniejszych piłkarzy w historii piłki nożnej. W drużynie narodowej w latach 1958-1970 rozegrał 106 meczów i strzelił 49 goli. Był w składzie na czterech finałach mistrzostw świata w piłce nożnej.

1939 - Premier generał Władysław Sikorski wydał w Paryżu rozkaz odtworzenia Marynarki Wojennej w ramach Polskich Sił Zbrojnych. Z oficerów, którym udało się przedostać przez Rumunię do Francji, utworzono w Paryżu Kierownictwo Marynarki Wojennej, początkowo składające się z Wydziału Marynarki Wojennej i Wydziału Marynarki Handlowej. 85. rocznica

1939 - Niemcy przeprowadzili pierwszą masową egzekucję w Forcie Krzesławice pod Krakowem. Do listopada 1941 roku Niemcy zamordowali tam 440 polskich więźniów politycznych. Wśród ofiar było wielu przedstawicieli krakowskiej inteligencji, których aresztowano w ramach tak zwanej Akcji AB, którą okupanci niemieccy przeprowadzili na terytorium Generalnego Gubernatorstwa między majem a lipcem 1940 roku. 85. rocznica

1939 - W Warszawie ukazał się pierwszy numer gadzinówki "Nowego Kuriera Warszawskiego". Był to polskojęzyczny dziennik informacyjno-propagandowy wydawany przez władze okupacyjne Generalnego Gubernatorstwa początkowo w Łodzi, następnie w Warszawie, a po Powstaniu Warszawskim ponownie w Łodzi. Ukazywał się do stycznia 1945 roku. 85. rocznica

1939 - Urodził się Wojciech Wiesiołłowski, tancerz, baletmistrz, pedagog. W latach 50. i 60. tancerz i solista baletu Opery w Warszawie, w latach 70. solista w Balecie XX Wieku Maurice'a Bejarta w Brukseli. W 1979 roku zakończył karierę solisty i rozpoczął pracę pedagogiczną. Zmarł 24 listopada 1995 roku. 85. rocznica

1941 - Urodził się Lester Bowie, amerykański trębacz jazzowy i kompozytor. Członek zespołu Art Ensemble of Chicago. Poza działalnością w sferze jazzu, na swoich płytach nagrywał piosenki wcześniej spopularyzowane przez gwiazdy muzyki rock i pop, takie jak Whitney Houston, Michael Jackson, Marilyn Manson czy David Bowie. Wśród jego licznych dokonań znajdują się także płyty nagrane z polskim yassowym zespołem Miłość: "Not Two" oraz "Talkin' About Life and Death". Zmarł 8 listopada 1999 roku.

1942 - Z lubartowskiego getta do niemieckich obozów zagłady w Bełżcu, Sobiborze i na Majdanek Niemcy wywieźli około trzech tysięcy Żydów, a około 500 rozstrzelali w miejscowym kirkucie przy ulicy Cichej. Ostateczna likwidacja getta w Lubartowie miała miejsce 24 października, kiedy około 300 pozostających w mieście Żydów zostało przesiedlonych do Piask Luterskich. 29 stycznia 1943 roku ostatni pozostali w mieście Żydzi zostali rozstrzelani na miejscowym cmentarzu żydowskim, a miesiąc później Niemcy ogłosili Lubartów miastem "wolnym od Żydów”.

1943 - W niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau SS-man Wilhelm Claussen osobiście rozstrzelał 54 więźniów narodowości polskiej, podejrzanych o przynależność do obozowego ruchu oporu. Zginęli między innymi podpułkownik Mieczysław Dobrzański, dowódca 6. pułku Strzelców Podhalańskich w 1939 roku, szef sztabu Komendy Obszaru Lwów Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej, oraz Kazimierz Stamirowski, adiutant Naczelnego Wodza, wiceminister spraw wewnętrznych.

1944 - Zmarł Józef Ignacy Kałuża, piłkarz, występujący na pozycji środkowego napastnika, trener, działacz sportowy i nauczyciel. Uchodzi za jednego z najlepszych polskich graczy lat 20. XX wieku, nazywany "legendą polskiej piłki". W całej swojej karierze rozegrał łącznie 454 spotkania, wliczając towarzyskie, zdobywając 476 goli. Związany z Cracovią. Mistrz Polski sezonu 1921 i król strzelców tych rozgrywek, reprezentant Krakowa i Polski, olimpijczyk z Paryża. Kapitan drużyny narodowej, pod którego wodzą polska drużyna zajęła w 1936 roku czwarte miejsce na igrzyskach olimpijskich w Berlinie, a w 1938 po raz pierwszy w historii awansowała na mistrzostwa świata. Urodził się 11 lutego 1896 roku. 80. rocznica

1946 - W Warszawie władze komunistyczne aresztowały działacza PSL Kazimierza Bagińskiego. W czasie okupacji niemieckiej w Polsce był on wiceprezesem Rady Jedności Narodowej i dyrektorem Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj. Aresztowany przez NKWD 28 marca 1945, wywieziony do Moskwy, jeden z oskarżonych w pokazowym "procesie szesnastu” w czerwcu 1945, skazany na rok więzienia. Po dwóch miesiącach zwolniony na podstawie amnestii. Po powrocie do kraju działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego. W 1946 ponownie aresztowany i skazany na osiem lat więzienia. W 1947 na podstawie amnestii i decyzji prezydenta Bolesława Bieruta zwolniony. W trzy miesiące po zwolnieniu emigrował przez zieloną granicę do USA, gdzie mieszkał do śmierci w 1966 roku.

1949 - Urodziła się Barbara Fedyszak-Radziejowska, socjolog, etnograf, była przewodnicząca Kolegium IPN, od 2015 doradca prezydenta RP Andrzeja Dudy. Specjalizuje się w zakresie socjologii wsi i rolnictwa. Publikuje w tygodniku "Gość Niedzielny”, dwumiesięczniku "Arcana”, dzienniku "Rzeczpospolita”, kwartalniku "Nowe Państwo", "Gazecie Polskiej Codziennie” i "Naszym Dzienniku”. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski w 2009 roku. 75. rocznica

1949 - Wilhelm Pieck, lider niemieckich komunistów, został pierwszym prezydentem NRD. Był prezydentem przez trzy kadencje. Po jego śmierci, 7 września 1960 roku, urząd głowy państwa NRD pełnił organ kolegialny - Rada Państwa NRD. Jej przewodniczący pełnił jedynie funkcje reprezentacyjne i protokolarne. Wilhelm Pieck urodził się 3 stycznia 1876 roku. 75. rocznica

1951 - Rozpoczęły się przesłuchania przed specjalną komisją śledczą Kongresu USA do spraw zbadania zbrodni katyńskiej. Jej przewodniczącym był demokratyczny kongresman z Indiany Ray John Madden. 22 grudnia 1952 roku Komisja ogłosiła końcowy raport, w którym za winnych zbrodni katyńskiej uznała Sowietów i wezwała społeczność międzynarodową do powołania międzynarodowego trybunału dla osądzenia tej zbrodni. Wiosną 1940 roku funkcjonariusze NKWD zamordowali ponad 20 tysięcy obywateli Polski, w tym ponad 10 tysięcy oficerów Wojska Polskiego i Policji Państwowej, na mocy decyzji najwyższych władz ZSRR.

1952 - Założono Operetkę Śląską ze sceną w Gliwicach.

1953 - Został stracony przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa Kazimierz Kamieński, pseudonimy „Gryf”, „Huzar”, oficer rezerwy Wojska Polskiego, dowódca partyzancki Armii Krajowej, AKO i Zrzeszenia WIN, jeden z najdłużej walczących żołnierzy antykomunistycznego podziemia niepodległościowego. Urodził się 8 stycznia 1919 roku.

1954 - Viet Minh przejął kontrolę nad Wietnamem Północnym i kraj stał się państwem komunistycznym, a jego pierwszym premierem został Ho Chí Minh. Na 1956 rok zaplanowano wybory, które miały doprowadzić do połączenia z Wietnamem Południowym. Wietnam Południowy, wspierany przez USA, odrzucił jednak wynegocjowane w 1954 roku porozumienie i odmówił przeprowadzenia wyborów, obawiając się ich sfałszowania. Partyzantka południowowietnamska, która wystąpiła przeciwko południowowietnamskiemu rządowi, utworzyła Narodowy Front Wyzwolenia Wietnamu, zwany przez Amerykanów Wietkongiem, który stał się później głównym przeciwnikiem Stanów Zjednoczonych w czasie wojny wietnamskiej w latach 1957-1975. 70. rocznica

1962 - Papież Jan XXIII otworzył obrady Soboru Watykańskiego II. Wprowadził on wielkie reformy Kościoła katolickiego, między innymi otwierając go na dialog z innymi religiami i wyznaniami, a także zmieniając liturgię. W soborze wzięło udział łącznie 67 Polaków.

1962 - Urodził się Andrzej Błasik, pilot wojskowy, generał broni Wojska Polskiego, w 2007 komendant Wyższej Oficerskiej Szkoły Sił Powietrznych, w latach 2007-2010 dowódca Sił Powietrznych, pośmiertnie awansowany do stopnia generała. Zginął w katastrofie rządowego samolotu pod Smoleńskiem, 10 kwietnia 2010 roku.

1963 - Zmarł Jean Cocteau, francuski dramaturg, malarz, grafik, zwolennik paradoksu, dowcipu i ironii w twórczości literackiej oraz artystycznej, reżyser filmów - „Piękny i bestia”, „Testament Orfeusza”, autor tragedii - „Orfeusz”, „Orzeł dwugłowy”, członek Akademii Francuskiej. Urodził się 5 lipca 1889 roku.

1967 - Zmarła Halina Poświatowska, poetka, nazwana "poetką egzystencjalnego bólu istnienia". Wydała zbiory: "Dzień dzisiejszy", "Trzeba iść", "Oda do rąk”, oraz autobiografię "Opowieść dla przyjaciela”. Od 1974 roku w Częstochowie odbywa się Ogólnopolski Konkurs Poetycki imienia Haliny Poświatowskiej. Urodziła się 9 maja 1935 roku.

1969 - W Kanadzie zmarł Kazimierz Sosnkowski, generał, legionista, komendant Związku Walki Zbrojnej, Wódz Naczelny Polskich Sił Zbrojnych w latach 1943-1944. Urodził się 19 listopada 1885 roku. 55. rocznica

1969 - Rozpoczęła się sowiecka załogowa misja kosmiczna Sojuz 6. Była to wspólna misja, w ramach której na orbicie znalazły się jednocześnie trzy sowieckie statki: oprócz Sojuza 6, były to Sojuz 7 i Sojuz 8, łącznie z siedmioma kosmonautami na pokładzie. Załoga Sojuza 6, Gieorgij Szonin i Walerij Kubasow, miała sfilmować manewr dokowania kapsuł Sojuz 7 i Sojuz 8, lecz systemy dokowania na pokładzie wszystkich trzech kapsuł zawiodły. Poza próbami dokowania, załoga przeprowadziła eksperymenty w spawaniu na orbicie. Po wykonaniu 80 okrążeń na orbicie, pojazd wylądował 16 października 180 kilometrów na północny zachód od Karagandy w Kazachstanie. 55. rocznica

1976 - Oddano do użytku dwupasmową drogę Warszawa - Katowice, tak zwaną "gierkówkę". Miała ona zapoczątkować budowę systemu autostrad w Polsce. Jej nazwa pochodzi od nazwiska Edwarda Gierka, ówczesnego I sekretarza KC PZPR, który był zleceniodawcą budowy. Początkowo trasa nie dochodziła do samych Katowic. W1984 roku ukończono budowę drogi, łączącej Będzin z Katowicami. "Gierkówka" miała na całej długości dwie jezdnie, zbudowano również obwodnice większości miast.

1976 - Premiera pierwszego odcinka brazylijskiej telenoweli "Niewolnica Isaura" w reżyserii Hervala Rossano i Miltona Gonçalvesa. W Polsce była wyświetlana od 1985 roku. Była pierwszą telenowelą w naszym kraju i od razu wywołała poruszenie. Z jednej strony totalną krytykę w prasie, a z drugiej wielką sympatię widzów. Serial, uważany wówczas za kategorię B, już w czwartym odcinku miał 84 procentową widownię. Jego oddziaływanie na emocje ludzi uznano za fenomen socjologiczny. We wtorkowe wieczory, kiedy nadawano serial, ulice pustoszały. Po emisji serialu przyszła moda na nadawanie urodzonym dziewczynkom spolszczonego odpowiednika imienia tytułowej bohaterki.

1982 - Stan wojenny: Początek trzydniowych demonstracji "Solidarności". Do starć z ZOMO doszło w Gdańsku, Nowej Hucie i Wrocławiu. 13 października w czasie manifestacji w Nowej Hucie zastrzelony został przez SB Bogdan Włosik, 20-letni uczeń technikum.

1984 - 178 osób zginęło w katastrofie samolotu Tu-154B pod Omskiem w Związku Radzieckim. Samolot wykonujący lot krajowy z Krasnodaru do Nowosybirska, podczas międzylądowania w Omsku uderzył w stojące na pasie startowym pojazdy konserwujące pas startowy. W katastrofie zginęło 169 pasażerów i pięciu członków załogi oraz cztery osoby obsługujące pojazdy lotniskowe. Przeżyło czterech pilotów oraz pasażer. Podczas ustalania przyczyn wypadku, stwierdzono, że główną przyczyną wypadku było zaśnięcie kontrolera na lotnisku. 40. rocznica

1984 - W ramach misji STS-41-G wahadłowca Challenger Kathryn Sullivan, jako pierwsza Amerykanka odbyła spacer kosmiczny. Wzięła udział w trzech lotach wahadłowców: w październiku 1984 roku, kwietniu 1990 oraz na przełomie marca i kwietnia 1992 roku. 40. rocznica

1986 - W Warszawie zmarł Andrzej Szalawski, aktor, znany między innymi z roli Juranda ze Spychowa w filmie Aleksandra Forda "Krzyżacy" oraz z "Ziemi obiecanej" Andrzeja Wajdy, w której zagrał Hermana Bucholca. W 1939 roku uczestnik kampanii polskiej. Podczas okupacji niemieckiej grał w jawnych teatrach Warszawy, był również lektorem hitlerowskiej kroniki filmowej. Jesienią 1941 roku podjął współpracę z kontrwywiadem ZWZ-AK. Był członkiem wydziału śledczego Komisji Walki Podziemnej na Warszawę. Po wojnie na kilka lat odsunięty od pracy aktorskiej. Aresztowany i oskarżony w 1948 roku "o działanie na szkodę narodu polskiego" został skazany na cztery lata więzienia. Po wyjściu na wolność w 1952 roku związany był ze scenami łódzkimi i warszawskimi. Urodził się 4 grudnia 1911 roku.

1989 - Zmarł Henryk Hubertus Jabłoński, pierwotne nazwisko: Helmut Hubertus Degler, kompozytor i pedagog. Od 1935 roku współpracował z rozgłośnią radiową Wolnego Miasta Gdańska. Od 1947 roku współpracował z orkiestrą Polskiego Radia pod dyrekcją Stefana Rachonia, dla której pisał utwory popularne i rozrywkowe. W latach 50. współpracował także z rozgłośnią radiową w Gdańsku, opracowując muzykę ludową, przede wszystkim z terenu Kaszub. Jest autorem między innymi poematu symfonicznego "Dolina milczenia" oraz widowiska operowego "Pani Helena". Napisał też melodie piosenek: "Pierwszy siwy włos", "Zachodni wiatr". Urodził się 3 listopada 1915 roku. 35. rocznica

1991 - Zmarła Janina Romanówna, aktorka, pedagog. Przed wojną występowała w teatrach lwowskich i warszawskich, najdłużej w Teatrze Polskim, w którym od 1926 roku, z małymi przerwami, grała do końca kariery zawodowej. Wystąpiła między innymi w filmach: "Lalka", "Małżeństwo z rozsądku", "Mocny człowiek". Występowała również w Teatrze Telewizji. Urodziła się 9 października 1904 roku.

1991 - Premiera filmu "Kroll" w reżyserii Władysława Pasikowskiego. Film otrzymał nagrodę specjalną jury i nagrodę za debiut na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni i zdobył dużą popularność wśród widzów. Do dzisiaj debiut reżyserski Władysława Pasikowskiego uważany jest przez wielu widzów za film kultowy. Krytycy także darzyli uznaniem produkcję młodego wówczas reżysera. Przed nakręceniem filmu Władysław Pasikowski w roli Wiadernego widział Mirosława Bakę, lecz odmówił on zagrania tej postaci. Krzysztof Pieczyński miał z kolei zagrać rolę kapitana, rolę ostatecznie otrzymał Maciej Kozłowski. Film zgromadził w kinach polskich około 450 tys. widzów. Był także hitem kasowym w wypożyczalniach kaset wideo.

1998 - Jan Paweł II kanonizował Edytę Stein, niemiecką Żydówkę, która przeszła na katolicyzm, została karmelitanką i została zamordowana w niemieckim obozie zagłady Auschwitz. W mszy świętej kanonizacyjnej koncelebrowanej z Papieżem przez 26 kardynałów uczestniczyło około 60 tysięcy wiernych. 1 października 1999 roku Edyta Stein została ogłoszona patronką Europy.

2001 - Zmarł Krzysztof Chamiec, aktor. Wystąpił między innymi w filmach: "Pierwszy dzień wolności", "Kamienne tablice" i "Gwiezdny pył" oraz serialu "Stawka większa niż życie". Popularność przyniosły mu także role w telewizyjnych teatrach Sensacji i "Kobra" oraz w Teatrze Polskiego Radia. Po II wojnie światowej był dwukrotnie aresztowany za przynależność jego rodziny do AK, najpierw przez Rosjan, a następnie przez UB. Ostatni raz na ekranie pojawił się, jako ojciec głównego bohatera Jakuba Burskiego w popularnym serialu TVP "Na dobre i złe".

2002 - Były prezydent USA Jimmy Carter został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla. Uhonorowano go za działalność na rzecz rozwiązania konfliktów międzynarodowych i propagowanie demokracji i praw człowieka. Jimmy Carter był 39. prezydentem USA w latach 1977-1981.

2006 - W rozegranym na Stadionie Śląskim w Chorzowie meczu eliminacyjnym do piłkarskich Mistrzostw Europy Polska pokonała Portugalię 2:1. Dwa gole dla Polaków zdobył Euzebiusz Smolarek. Polska wygrała grupę eliminacyjną i awansowała do Mistrzostw Europy 2008. Podczas Euro polska reprezentacja przegrała dwa spotkania, jedno zremisowała i odpadła w fazie grupowej.

2009 - Papież Benedykt XVI kanonizował Zygmunta Szczęsnego Felińskiego. Proces beatyfikacyjny rozpoczął się 31 maja 1965, a zakończył 30 stycznia 1984 roku. Dekret o heroiczności cnót proklamował Jan Paweł II 24 kwietnia 2001 roku, a błogosławionym ogłosił arcybiskupa 18 sierpnia 2002 na Błoniach krakowskich. Arcybiskup Zygmunt Szczęsny Feliński urodził się 1 listopada 1822 roku, a zmarł 17 września 1895. Był między innymi metropolitą warszawskim w latach 1862-1883 oraz stałym członkiem Rady Stanu Królestwa Polskiego od lutego 1862 roku. 15. rocznica

2013 - Zmarł Władysław Józef Matuszkiewicz, botanik, fitosocjolog, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego i Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk. Autor prac z dziedziny fitosocjologii i ekologii roślin, w tym „Przewodnika do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski”. Tłumacz niemieckich botanicznych prac naukowych na język polski. Urodził się 11 kwietnia 1921 roku.

2014 - W rozegranym na Stadionie Narodowym w Warszawie meczu eliminacyjnym do piłkarskich Mistrzostw Europy Polska pokonała po raz pierwszy w historii Niemcy. Polacy wygrali 2:0, a gole strzelili Arkadiusz Milik oraz Sebastian Mila. 10. rocznica

2015 - W rozegranym na Stadionie Narodowym w Warszawie meczu eliminacyjnym do piłkarskich Mistrzostw Europy Polska pokonała Irlandię 2:1 i awansowała do turnieju finałowego we Francji.

2018 - Zmarła Zyta Oryszyn (Zyta Anna Kaczyńska), pisarka, dziennikarka, tłumaczka, członkini Polskiego PEN Clubu. Autorka między innymi powieści: "Najada", "Gaba-Gaba, czyli 28 części wielkiego okrętu", "Ocalenie Atlantydy". Urodziła się 16 sierpnia 1940 roku.

2019 - Zmarł ojciec Łucjan Królikowski, franciszkanin konwentualny, zesłaniec syberyjski, żołnierz Armii Andersa, opiekun i wychowawca polskich sierot wojennych w Tanzanii i Kanadzie. Do Kanady trafił po II wojnie światowej, po likwidacji obozów dla polskich dzieci w Afryce, później mieszkał w Stanach Zjednoczonych. W latach 1966-1998 był głównym sekretarzem w polonijnym programie radiowym "Godzina Różańcowa Ojca Justyna” w Athol Springs w hrabstwie Erie w USA. Ostatnie lata życia spędził we franciszkańskim klasztorze w Chicopee. Był najstarszym bratem konwentualnym na świecie, przeżył ponad 100 lat. Urodził się 7 września 1919 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Paweł Rozwadowski "Kelner", wokalista i autor tekstów, członek zespołów: Fornit, Deuter i Izrael. Wraz z Robertem Brylewskim prowadzili projekt Max i Kelner oraz Kabaret Starszych Punków wraz z muzykami Brygady Kryzys i Izraela. W 2012 roku napisał książkę "To zupełnie nieprawdopodobne", wydaną przez Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. Współpracował z Polskim Radiem RDC, gdzie przygotowywał audycje muzyczne. Urodził się 8 czerwca 1962 roku.

2022 - Zmarła Angela Lansbury, amerykańska aktorka filmowa, teatralna, telewizyjna i piosenkarka pochodzenia irlandzko-brytyjskiego. Zadebiutowała rolą w filmie "Gasnący płomień" w 1944 roku. Zagrała także starszą panią - detektyw w serialu "Napisała: morderstwo", co przyniosło jej wielką popularność. Od 2013 grała główną rolę w sztuce "Wożąc panią Daisy", z którą jeździła po teatrach całej Wielkiej Brytanii. W 2014 wcieliła się w postać Madame Arcati w "Blithe Spirit" na londyńskim West Endzie. Urodziła się 16 października 1925 roku.

2023 - Od wmurowania kamienia węgielnego w Świnoujściu rozpoczęła się budowa portu instalacyjnego dla morskich farm wiatrowych. Świnoujski terminal będzie jednym z najnowocześniejszych w Europie. Zgodnie z planem do terminala będą przybijać największe, specjalistyczne, ponaddwustumetrowe statki typu jack-up, które są przeznaczone do instalacji turbin o mocy 14 megawatów i większych. Na dwóch nabrzeżach terminala, które wzmacnia 3700 pali, będzie możliwy wstępny montaż ponadstumetrowych wież turbin wiatrowych o masie około 1000 ton każda. Według założeń docelowo terminal umożliwi instalację ponad 80 morskich turbin wiatrowych rocznie i będzie w stanie obsłużyć projekt Baltic Power i inne planowane inwestycje wiatrowe. Pierwszy prąd z elektrowni wiatrowych na Bałtyku ma popłynąć w 2026 roku. 1. rocznica

2023 - Warszawski oddział Instytutu Pamięci Narodowej po raz pierwszy przyznał medale Reipublicae Memoriae Meritum. Odznaczenie honoruje tych, którzy działają na rzecz trwałego upamiętniania wydarzeń i postaci z historii Narodu Polskiego w latach 1917-1990. Medal przyznawany jest instytucjom, organizacjom lub osobom fizycznym, które pracują na rzecz zachowania pamięci o ofiarach, stratach i szkodach poniesionych przez Naród Polski w latach II wojny światowej i po jej zakończeniu, upamiętniają patriotyczne zmagania narodu polskiego z okupantami oraz czyny Polaków dokonywane na rzecz niepodległego bytu państwa i w obronie wolności oraz godności ludzkiej. Złotym medalem Reipublicae Memoriae Meritum uhonorowani zostali: prezes Związku Polaków na Białorusi Oddział Lida Irena Biernacka, Aneta Hoffman - prezes Fundacji Znaki Pamięci, Artur Kondrat - prezes Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK, Grzegorz Rąkowski - autor kilkudziesięciu książek o tematyce kresowej oraz profesor Zdzisław Winnicki - współautor akcji „Wszechnica Polska na Wschodzie”, autor prac poświęconych Kresom Wschodnim oraz Białorusi. Pierwsza ceremonia dekoracji Medalem Reipublicae Memoriae Meritum odbyła się 6 października 2022 roku w Taszkencie, podczas uroczystości upamiętniających 80. rocznicę formowania się armii generała Władysława Andersa w Uzbekistanie. 1. rocznica

Zobacz także

2024-10-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 października - Światowy Dzień Dziedzictwa Audiowizualnego. 27 października - Święto Terenowych Organów Administracji Wojskowej. 27 października… » więcej 2024-10-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 października - Święto narodowe Austrii, obchodzone w rocznicę przyjęcia w 1955 roku ustawy o neutralności republiki. 26 października - Światowy Dzień… » więcej 2024-10-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 października - Europejski Dzień Sprawiedliwości Obywatelskiej. 25 października - Dzień Ustawy o Ochronie Zwierząt, obchodzony w Polsce także jako… » więcej 2024-10-24, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 24 października - Dzień Narodów Zjednoczonych, obchodzony w rocznicę wejścia w życie Karty ONZ w 1945 roku. 24 października - Dzień Walki z Otyłością… » więcej 2024-10-23, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 23 października - Święto narodowe Węgier - Dzień Republiki, obchodzony w rocznicę wybuchu powstania przeciwko komunistycznemu reżimowi w 1956 roku. 23… » więcej 2024-10-22, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 22 października - Światowy Dzień Osób Jąkających się, ustanowiony w 1998 roku, z inicjatywy Międzynarodowego Stowarzyszenia Jąkających się. 22 października… » więcej 2024-10-21, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 21 października - Międzynarodowy Dzień Mediacji. 21 października - Międzynarodowy Dzień Odpoczynku od Świętowania. » więcej 2024-10-20, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 20 października - Światowy Dzień Osteoporozy. 20 października - Światowy Dzień Statystyki. 20 października - Europejski Dzień Seniora. 20 października… » więcej 2024-10-19, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 19 października - Kościół katolicki wspomina błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszkę, kapelana warszawskiej "Solidarności”, obrońcę praw człowieka… » więcej 2024-10-18, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 18 października - Europejski Dzień przeciwko Handlowi Ludźmi. 18 października - Światowy Dzień Menopauzy i Andropauzy, ustanowiony przez Światową Organizację… » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »