Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-10-06, 01:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

6 października - Światowy Dzień Mózgowego Porażenia Dziecięcego - jego obchody mają na celu podnoszenie świadomości społecznej na temat mózgowego porażenia dziecięcego.

6 października - W Polsce obchodzone jest święto Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych (w rocznicę utworzenia w 2006 Inspektoratu).

6 października - Międzynarodowy Dzień Borsuka. Jego celem jest popularyzacja wiedzy o tych zwierzętach.
1289 - Urodził się Wacław III, król Węgier, Chorwacji, Czech oraz niekoronowany król Polski w latach 1305-1306. Ostatni przedstawiciel czeskiej dynastii Przemyślidów. Zmarł 4 sierpnia 1306 roku w Ołomuńcu na Morawach, gdzie przygotowywał się do wyprawy na Polskę. Zmarł na skutek ran po tym jak najemny niemiecki żołnierz - Konrad z Botenštejnu zadał mu trzy ciosy sztyletem. Nigdy nie odkryto, kto był zleceniodawcą zabójstwa. 735. rocznica

1409 - W czasie Wielkiej Wojny z zakonem krzyżackim wojska króla Władysława II Jagiełły odbiły Bydgoszcz. Szturm trwał od 28 września. Podpisany został pokój, który obowiązywał do 24 czerwca 1410 roku. 615. rocznica

1609 - W czasie wojny polsko-szwedzkiej oddziały pod dowództwem hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza pokonały Szwedów w bitwie nad Gawią, koło Rygi. Zwycięstwo nad Gawią przesądziło o odzyskaniu przez Litwinów twierdzy Dyjament osłaniającej Rygę od strony Bałtyku. 415. rocznica

1641 - Na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie elektor brandenburski i książę pruski Fryderyk Wilhelm Hohenzollern złożył hołd lenny królowi Władysławowi IV Wazie. Był to ostatni hołd lenny władcy Prus Książęcych i elektora Brandenburgii. Od 1657 roku, traktat welawsko-bydgoski znosił zależność lenną władców Prus Książęcych względem króla Polski. Zgodnie z podpisanym 19 października 1466 II pokojem toruńskim każdy nowo wybrany wielki mistrz zakonu krzyżackiego, jako książę Królestwa Polskiego miał obowiązek złożyć hołd lenny królowi Polski nie później niż w czasie sześciu miesięcy po swoim obiorze.

1667 - W czasie wojny polsko-kozacko-tatarskiej rozpoczęła się bitwa pod Podhajcami, która zakończyła się 16 października zwycięstwem polskich oddziałów. Siły polskie pod dowództwem hetmana Jana Sobieskiego liczyły 9 tysięcy osób, w tym trzy tysiące żołnierzy i sześć tysięcy uzbrojonych chłopów. Armia Kozaków i Tatarów liczyła ponad 20 tysięcy żołnierzy. Sobieski za wygraną otrzymał buławę wielką koronną.

1672 - W zamian za okup Turcy zakończyli oblężenie Lwowa. 50 tysięcy Turków od 20 września oblegało Lwów broniony przez 500 żołnierzy oraz mieszczan i chłopów. Turcy zgodzili się na okup w wysokości 80 tysięcy talarów. Miasto mogło jednorazowo wypłacić tylko pięć tysięcy. Do czasu całkowitej spłaty okupu Turcy wzięli 10 zakładników. Zakładnicy wrócili do Lwowa po siedmiu latach.

1694 - Podczas wojny polsko-tureckiej 1683-1699 trzy tysiące żołnierzy Rzeczypospolitej pokonało w bitwie pod Uścieczkiem na Podolu 12-tysięczną armię tatarsko-turecką. Zginęło kilkunastu żołnierzy Rzeczypospolitej. Przeciwnik stracił kilka tysięcy ludzi. Polacy zdobyli też 1,5 tysiąca wozów wyładowanych zapasami żywności i broni dla tureckiej załogi twierdzy w Kamieńcu.

1745 - Urodził się Franciszek Smuglewicz, malarz, pedagog, profesor Uniwersytetu w Wilnie. Został uznany za pierwszego narodowego malarza scen historycznych. Jego najbardziej znane obrazy to "Obrona Trembowli" i "Przysięga Kościuszki". Sześć jego dzieł zdobi wnętrze kościoła Trójcy Świętej w najstarszym sanktuarium w Polsce na Świętym Krzyżu. Zmarł 18 września 1807 roku.

1788 - W Warszawie rozpoczął obrady Sejm Czteroletni. Głównym dziełem Sejmu Wielkiego było uchwalenie, 3 maja 1791 roku, nowej Konstytucji ustrojowej. Wprowadzała ona podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, zwiększyła uprawnienia mieszczan, zapowiadała poprawę doli warstwy chłopskiej, zlikwidowała konfederacje i liberum veto w Sejmie, ograniczyła prawa polityczne gołoty szlacheckiej.

1818 - Papież Pius VII nadał arcybiskupom-metropolitom warszawskim tytuł prymasa Królestwa Polskiego. Tytuł ten nosili: Franciszek Skarbek-Malczewski, Szczepan Hołowczyc, Wojciech Józef Skarszewski oraz Jan Paweł Woronicz.

1835 - Urodził się Leonard Marconi, polski rzeźbiarz pochodzenia włoskiego. Zajmował się głównie rzeźbą architektoniczną, nagrobną i portretową. Jest między innymi autorem pomnika Hrabiego Aleksandra Fredry, przeniesionego po II wojnie światowej ze Lwowa do Wrocławia, pomnika Tadeusza Kościuszki w Krakowie, epitafium w bazylice świętego Krzyża w Warszawie w miejscu wmurowanej urny z sercem Fryderyka Chopina. Zmarł 1 kwietnia 1899 roku.

1852 - Urodził się Bruno Abdank-Abakanowicz, matematyk i elektrotechnik, wynalazca między innymi integrafu, przyrządu służącego do obliczania wartości liczebnej całek, dzwonka elektrycznego do zastosowania na liniach kolejowych, a także nowego typu lampy elektrycznej. Od 1881 roku mieszkał we Francji. Zmarł 29 sierpnia 1900 roku.

1863 - 240 powstańców styczniowych pod dowództwem pułkownika Kajetana Słupskiego pokonało w bitwie pod Wiewcem koło Pajęczna liczące 550 żołnierzy wojska rosyjskie. W bitwie zginęło pięciu powstańców, sześciu odniosło rany. Straty Rosjan to 22 zabitych i 11 rannych.

1866 - Urodził się Reginald Aubrey Fessenden, kanadyjski inżynier i wynalazca. Opatentował blisko pięćset wynalazków. W 1900 roku, jako pierwszy człowiek w historii przesłał głos ludzki drogą bezprzewodową za pomocą fal radiowych. Sześć lat później nadał pierwszą audycję radiową w Stanach Zjednoczonych. Zmarł 22 lipca 1932 roku.

1873 - W Londynie zmarł Paweł Edmund Strzelecki, geolog, geograf, podróżnik, odkrywca, wybitny badacz Australii. W czasie swojej dziewięcioletniej podróży dookoła Ziemi prowadził liczne badania geologiczne i meteorologiczne w obu Amerykach, na Hawajach i wyspach Polinezji, a także w Australii, Nowej Zelandii i Tasmanii. W Australii zdobył najwyższy szczyt w Wielkich Górach Wododziałowych i nazwał go Górą Kościuszki. W tym kraju na jego cześć nazwano pasmo górskie, dwa szczyty oraz jezioro i rzekę. Urodził się 20 lipca 1797 roku.

1888 - Urodził się Roland Garros, francuski pilot, walczący w czasie I wojny światowej, wynalazca. Bił rekordy wysokości lotu. W 1913 roku pierwszy przeleciał nad Morzem Śródziemnym. Opracował synchronizację karabinu ze śmigłem. 5 października 1918 został zestrzelony w okolicach Vouziers w Ardenach. W latach 20. XX wieku nazwiskiem Rolanda Garrosa zostały nazwane korty tenisowe w Paryżu, na których rozgrywany jest turniej French Open, nazywany także "Roland Garros”. Jego imię nosi również port lotniczy położony w Gillot na jego rodzinnej wyspie Reunion. Zmarł 5 października 1918 roku.

1889 - Urodziła się Maria Dąbrowska, pisarka, nowelistka. Arcydziełem Marii Dąbrowskiej jest powieść „Noce i dnie”, kronika życia polskiej inteligencji z przełomu XIX i XX wieku, za którą czterokrotnie była nominowana do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Inną ważną pozycją w jej dorobku są "Dzienniki”, prowadzone od 1914 roku. Zmarła 19 maja 1965 roku. 135. rocznica

1893 - Urodził się Bronisław Bukowski, twórca polskiej szkoły technologii betonu, profesor Politechniki Gdańskiej. Jako dyrektor Gdańskiej Dyrekcji Odbudowy po II wojnie światowej przyczynił się do odbudowania i ratowania najcenniejszych budowli zabytkowych starego Gdańska, w tym kościołów - Mariackiego i Świętego Jana. Zmarł 11 maja 1965 roku.

1903 - Urodził się Ernest Walton, irlandzki fizyk. W 1951 roku został, wspólnie z Johnem Cockcroftem, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, za pionierskie prace związane z przekształceniem jąder atomowych za pomocą sztucznie przyspieszanych cząstek. Zmarł 25 czerwca 1995 roku.

1904 - Powstała Królewska Wyższa Szkoła Techniczna w Gdańsku, od 1945 Politechnika Gdańska. Uroczysta inauguracja odbyła się w obecności niemieckiego cesarza Wilhelma II. Na sześciu wydziałach studia rozpoczęło wtedy blisko 200 studentów. Politechnika Gdańska ma obecnie dziewięć wydziałów, na których studiuje około 18 tysięcy studentów. Uczelnia zatrudnia około 2600 osób, w tym około 1200 nauczycieli akademickich. 120. rocznica

1908 - Urodziła się Carole Lombard, amerykańska aktorka filmowa, ikona i jedna z największych gwiazd kina lat 30. XX wieku. Szczególnie ceniona za energiczne, często niecodzienne role w produkcjach z gatunku screwball comedy. Zagrała między innymi w filmach: "Mój pan mąż", Pan i pani Smith", "Być albo nie być". Poniosła śmierć w katastrofie lotniczej 16 stycznia 1942 roku. Pośmiertnie została odznaczona przez prezydenta Franklina Roosevelta Medalem Wolności, jako pierwsza kobieta, która zginęła na służbie podczas wojny.

1909 - Urodziła się Elżbieta Wieczorkowska, aktorka teatralna i filmowa. Grała między innymi w filmach i serialach: "Życie raz jeszcze", "Wojna domowa", "Czterdziestolatek", "Polskie drogi". Występowała też w spektaklach telewizyjnych i radiowych, grała w radiowej powieści "W Jezioranach". Zmarła 20 października 1980 roku. 115. rocznica

1914 - Urodził się Thor Heyerdahl, norweski badacz i podróżnik, który zasłynął przepłynięciem Pacyfiku na tratwie w 1947 roku. W 1951 roku zdobył Oscara za film dokumentalny o Kon-Tiki. W 2011 roku archiwum Thora Heyerdahla zostało wpisane na międzynarodową listę UNESCO Pamięć Świata. Zmarł 18 kwietnia 2002 roku. 110. rocznica

1919 - Urodziła się Barbara Fijewska, aktorka, reżyserka teatralna, choreografka. Grała między innymi w filmach: "Ostatni etap", "Tajemnica dzikiego szybu", "150 na godzinę". Występowała też w słuchowiskach Polskiego Radia, między innymi w "Teatrzyku Eterek". Zmarła 1 stycznia 2005 roku. 105. rocznica

1922 - Zmarł Wincenty Józef Kruszewski, duchowny rzymskokatolicki, karmelita. Odszedł w opinii świętości. Jako młody kleryk był świadkiem powstania styczniowego. Jego klasztor w Oborach na Kujawach, był znany z pomocy powstańcom i prześladowany przez władze carskie. Zakonnik słynął z pobożności i charyzmy, był znanym spowiednikiem. Jako jeden z nielicznych karmelitów oborskich dożył niepodległości Polski. Urodził się 4 marca 1843 roku.

1923 - W katastrofie łodzi latającej Nieuport Macchi M 9 na Zatoce Puckiej zginęła dwuosobowa załoga. Dwa lata wcześniej Polska Misja Wojskowa kupiła siedem takich maszyn. Po katastrofie, w wyniku której zginęła załoga - kapitan - obserwator Wiktor Karczewski i porucznik pilot Ludwik Patalas, na dwa lata zawieszono loty tych samolotów.

1924 - Rozpoczęła emisję pierwsza włoska rozgłośnia radiowa Rai Radio Uno. Jest częścią publicznej grupy mediowej RAI. Stacja specjalizuje się w audycjach informacyjnych, nadawaniu słuchowisk oraz graniu muzyki popularnej. 100. rocznica

1925 - Urodziła się Alicja Solska-Jaroszewicz, dziennikarka, żona premiera Piotra Jaroszewicza, uczestniczka Powstania Warszawskiego. W nocy z 13 na 14 września 1944 przepłynęła, wraz z Ewą Prauss-Płoską z Armii Krajowej, przez Wisłę na Saską Kępę, by poinformować dowództwo Armii Czerwonej i sztab 1. Armii Wojska Polskiego o sytuacji w walczącej Warszawie. Była dziennikarką "Walki Młodych”, "Głosu Ludu” i "Trybuny Ludu”. Zmarła 1 września 1992 roku.

1927 - W Nowym Jorku odbył się pierwszy publiczny pokaz filmu dźwiękowego. Film pod tytułem "Śpiewak jazzbandu” przedstawia historię żydowskiego pieśniarza Jakie Rabinowitza. Wytwórnia Warner Brothers otrzymała za niego honorowego Oscara w 1929 roku za wkład w rozwój techniki filmowej.

1930 - Urodził się Brunon Hołyst, prawnik, profesor nauk prawnych. W pracy naukowej specjalizuje się w takich dziedzinach jak kryminalistyka, kryminologia, profilaktyka społeczna, suicydologia i wiktymologia.

1930 - Urodził się Edward Skórzewski, reżyser i scenarzysta filmowy. W latach 1954-63 wspólnie z Jerzym Hoffmanem zrealizował 27 filmów dokumentalnych. W latach 60. razem wyreżyserowali także trzy filmy fabularne: "Gangsterzy i filantropi”, "Prawo i pięść” i "Trzy kroki po ziemi”. Samodzielnie zrealizował ponad 20 filmów dokumentalnych i jeden fabularny - "Romeo i Julia z Saskiej Kępy”. Zmarł 8 października 1991 roku.

1932 - Urodziła się Danuta Balicka, właściwie Danuta Balicka-Satanowska, aktorka, od 1976 roku związana z Teatrem Polskim we Wrocławiu, wcześniej między innymi z Teatrem Polskim w Poznaniu. Wystąpiła między innymi w filmach i serialach: "Bez znieczulenia”, "Sezon na bażanty”, "Na całość”, "Nie ma zmiłuj”, "Życie jak poker”. Zmarła 12 marca 2020 roku.

1933 - W Krakowie odbyły się obchody 250. rocznicy Bitwy pod Wiedniem, w których wziął udział marszałek Józef Piłsudski. Na Błoniach Krakowskich zorganizowano największą w dziejach Polski rewię kawalerii, która miała zademonstrować siłę i gotowość Wojska Polskiego na wypadek wojny z Niemcami.

1933 - Urodził się Marian Foik, lekkoatleta, srebrny medalista Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 1964 roku, nazywany "białą błyskawicą". Na krajowych bieżniach dominował przez 10 lat - od 1955 do 1965, zdobywając w tym czasie 18 tytułów mistrza Polski. Trzydzieści razy ustanawiał nowe rekordy kraju. Zmarł 20 maja 2005 roku.

1938 - W Żylinie proklamowano autonomię Słowacji. Dzień później na czele rządu autonomicznego stanął ksiądz Józef Tiso, przywódca Partii Słowackiej Jedności Narodowej. 14 marca 1939 sejm Słowacji ogłosił niepodległość kraju i poprosił o opiekę Adolfa Hitlera. Słowacja zobowiązała się prowadzić wspólną z Niemcami politykę gospodarczą i zagraniczną. Zgodziła się też na stacjonowanie na jej terytorium wojsk niemieckich. 21 lipca 1939 sejm przyjął konstytucję Republiki Słowackiej. Prezydentem został ksiądz Josef Tiso, a premierem Vojtech Tuka. Nowe państwo zostało uznane przez większość państw europejskich, w tym przez Polskę.

1938 - Urodził się Brunon Bendig, bokser, medalista olimpijski i wicemistrz Europy. Walczył w wagach od muszej do piórkowej. Dwukrotnie występował na igrzyskach olimpijskich. W Rzymie w 1960 roku wywalczył brązowy medal, wygrywając między innymi z ówczesnym mistrzem Europy Horstem Rascherem, a w Tokio - cztery lata później - przegrał w drugiej walce. Był czterokrotnie mistrzem Polski. Zmarł 15 września 2006 roku.

1940 - Urodził się John Warnock, amerykański informatyk. W 1982 roku, razem z Charlesem Geschke, założył firmę Adobe Systems, zajmującą się oprogramowaniem graficznym. Wprowadził na rynek technologię PostScript. Od nazwiska Warnocka pochodzi jeden z popularnych krojów pisma Adobe - Warnock. Zmarł 19 sierpnia 2023 roku.

1942 - Niemcy powiesili 20 mieszkańców wsi Zieluń w powiecie żuromińskim. Był to odwet za odbicie przez partyzantów z miejscowego aresztu działacza ruchu oporu Anastazego Kołodziejskiego pseudonim "Gromek”.

1943 - Urodziła się Elżbieta Starostecka, aktorka filmowa i teatralna, piosenkarka. Zdobyła uznanie publiczności rolą Stefanii Rudeckiej w filmie "Trędowata" Jerzego Hoffmana z 1976 roku. Zagrała także w filmach: "Noce i dnie", Skradziona kolekcja" oraz serialu "Czarne chmury".

1943 - Reichsführer-SS Heinrich Himmler wygłosił drugie tajne tak zwane przemówienie poznańskie. Przemówienia te są dowodem na to, że nazistowski reżim dążył do Holokaustu, który został zaplanowany i wykonany.

1950 - Urodził się Glen David Brin, amerykański pisarz science fiction. Jest między innymi autorem powieści: "Gwiezdny przypływ”, "Wojna wspomaganych”, "Listonosz”.

1951 - W obławie urządzonej przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego zginął Edward Taraszkiewicz, pseudonim "Żelazny” - dowódca oddziałów partyzanckich Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, działających na ziemi chełmsko-włodawskiej. "Żelazny" był jednym z najdłużej działających i najbardziej poszukiwanych partyzantów na Lubelszczyźnie, a do likwidacji jego oddziału powołano specjalną grupę operacyjną KBW. Edward Taraszkiewicz "Żelazny” i jego towarzysz Stanisław Torbicz "Kazik” zostali zabici w czasie obławy, ujęto dwóch pozostałych partyzantów, którzy byli w zasadzce. Zostali straceni w 1953. Edward Taraszkiewicz urodził się 22 stycznia 1921 roku.

1951 - Zmarł Otto Meyerhof, niemiecki fizjolog i biochemik, profesor uniwersytetu w Kilonii, zajmował się przemianami energetycznymi i chemicznymi w tkankach, zwłaszcza w mięśniach, uhonorowany Nagrodą Nobla w 1922, za odkrycie zależności między zużyciem tlenu a wytwarzaniem kwasu mlekowego w mięśniach. Urodził się 12 kwietnia 1884 roku.

1953 - Urodził się Jerzy Owsiak, dziennikarz, szef fundacji Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Wielokrotnie odznaczany i nagradzany za swoją działalność społeczną i charytatywną.

1954 - Uwięziony przez władze PRL prymas kardynał Stefan Wyszyński został przewieziony z miejsca odosobnienia w Stoczku Klasztornym do Prudnika. Aresztowany 25 września 1953 roku pozostawał w odosobnieniu przez trzy lata. Był internowany kolejno w Rywałdzie, Stoczku koło Lidzbarka Warmińskiego, Prudniku na Śląsku Opolskim i Komańczy w Bieszczadach. Podczas internowania kardynał Stefan Wyszyński opracował program odnowy życia religijnego w Polsce, zawarty w Jasnogórskich Ślubach Narodu. Został uwolniony 28 października 1956 roku. W 2021 roku został beatyfikowany. 70. rocznica

1958 - Urodził się Janusz Poniewierski, publicysta katolicki, autor i redaktor wielu książek poświęconych dziełu Jana Pawła II, między innymi: "Pielgrzymka 1999: dzień po dniu", "Pontyfikat" i "Gesty Jana Pawła II". W 2012 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi "za osiągnięcia w działalności społecznej oraz wydawniczej".

1960 - Urodził się Krzysztof Ćwikliński, poeta, historyk literatury i krytyk literacki, autor słuchowisk radiowych. Jest między innymi autorem tomów poetyckich: "Miejsce po odejściu”, "Kropelka krwi i siedemnaście innych wierszy dla Anny”, "Książę poetów żegna ukochane miasto”, "Profesor Filutek w Toruniu” oraz słuchowisk: "Musisz mnie wysłuchać”, "Proces”.

1962 - Zmarł Bronisław Linke, malarz i rysownik. W swojej sztuce przedstawiał problemy społeczne, tematykę zniewolenia. Jego prace stały się inspiracją do utworów Jacka Kaczmarskiego "Czerwony autobus" czy "Kanapka z człowiekiem". Jest bohaterem filmu dokumentalnego "Bronisława Linkego opisanie świata" z 1991 roku. Urodził się 23 kwietnia 1906 roku.

1965 - Urodził się Mateusz Pospieszalski, muzyk, członek zespołu Voo Voo. Współtwórca zespołu Zakopower. Skomponował większość repertuaru tej grupy i jest producentem muzycznym oraz aranżerem wszystkich jego płyt. Komponował też piosenki dla Anny Marii Jopek, Justyny Steczkowskiej, Renaty Przemyk. W 1994 za muzykę do "Gorącego czwartku" otrzymał nagrodę na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Z całą rodziną nagrał dwa albumy kolędowe: "Kolędy Pospieszalskich" oraz "Najcieplejsze Święta".

1970 - Zmarł Julian Przyboś, poeta, eseista i tłumacz. Jest między innymi autorem tomów wierszy: "Z ponad”, "Równanie serca”, "Póki my żyjemy”, "Narzędzie ze światła”, "Próba całości”, "Więcej o manifest”, "Na znak”, "Kwiat nieznany”. Urodził się 5 marca 1901 roku.

1971 - W proteście przeciwko krwawemu stłumieniu przez władze komunistyczne robotniczych protestów na Wybrzeżu w czasie wydarzeń grudnia 1970 roku, bracia Kowalczykowie zdetonowali bombę w auli Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. Miała się tam odbyć uroczysta akademia z okazji Dnia Milicjanta, w trakcie której miano wręczać nagrody i odznaczenia funkcjonariuszom tłumiącym protesty. Braci zatrzymano po pięciu miesiącach. Młodszego - Jerzego - skazano na karę śmierci, zamienioną potem na 25 lat więzienia, starszego - Ryszarda - na 25 lat więzienia. Zostali przedterminowo zwolnieni dopiero po zakończeniu stanu wojennego.

1973 - W dniu żydowskiego święta Jom Kippur, Egipt i Syria zaatakowały Izrael. Rozpoczęła się IV wojna arabsko-izraelska. Trwała do 26 października 1973 roku. Siły sojusznicze najechały na półwysep Synaj i Wzgórza Golan, które pozostawały pod kontrolą Izraela od czasu wojny sześciodniowej w 1967 roku. Mimo początkowych sukcesów sił koalicji, Izrael wyparł wojska syryjskie ze Wzgórz Golan i odciął drogę armii egipskiej. Po trzech tygodniach wojny zmusił Egipt do przyjęcia warunków zawieszenia broni.

1973 - Podczas sesji kwalifikacyjnej przed wyścigiem Formuły 1 o Grand Prix Stanów Zjednoczonych na torze Watkins Glen International zginął w wypadku francuski kierowca François Cevert. Jego pojazd, na jednym z zakrętów uderzył w krawężnik, wbił się w powietrze, uderzył w barierę, a następnie obrócił się do góry kołami. Kierowca zginął na miejscu. François Cevert był jednym z najlepszych kierowców Formuły 1. Urodził się 25 lutego 1944 roku.

1976 - W Pekinie aresztowano członków tak zwanej "bandy czworga”. W skład "bandy czworga” wchodzili Jiang Qing, żona Mao Zedonga oraz trzech działaczy Komunistycznej Partii Chin z Szanghaju: Zhang Chunqiao, Wang Hongwen i Yao Wenyuan. 20 listopada 1980 roku rozpoczął się proces, w którym członkowie bandy postawieni zostali w stan oskarżenia za działalność antypartyjną i antypaństwową. W wydanym 25 stycznia 1981 wyroku Jiang Qing i Zhang Chunqiao zostali skazani na karę śmierci, która później została zamieniona na dożywotnie pozbawienie wolności. Wang Hongwen i Yao Wenyuan zostali skazani na 20 lat więzienia.

1977 - Zmarł Zbigniew Jordan, socjolog i publicysta, filozof. W czasie II wojny światowej był żołnierzem 10. Brygady Kawalerii Pancernej, a od lutego 1942 1. Dywizji Pancernej dowodzonej przez generała Stanisława Maczka. Walczył między innymi pod Falaise i o twierdzę w Wilhelmshaven. Po wojnie został w Londynie. Współpracował z Radiem Wolna Europa i paryską "Kulturą". Nauczał w Instytucie Rosyjskim Columbia University w USA, był też wykładowcą filozofii i nauk społecznych w Carleton University w Ottawie gdzie pozostał do śmierci. Urodził się 17 stycznia 1911 roku.

1978 - W Katowicach odsłonięto Pomnik Żołnierza Polskiego. Autorami monumentu byli rzeźbiarz Bronisław Chromy oraz inżynier architekt Jerzy Pilitowski. Wykonany jest z patynowego brązu, a waży 80 ton. Na pomniku widnieją nazwy miejsc pól bitewnych z czasów II wojny światowej. Ustawiono go na specjalnie usypanym sztucznym wzgórzu.

1978 - W Himalajach zginął Andrzej Młynarczyk, taternik, alpinista i himalaista, absolwent Wydziału Elektroniki Politechniki Warszawskiej. Wspinał się w Tatrach, Alpach, na Kaukazie, Hindukuszu, Karakorum i w Himalajach. W 1974 roku wziął udział w pierwszym wejściu na Shispare. Zginął w nocy z 5 na 6 października 1978 roku po zejściu lawiny w bazie u stóp Makalu. Urodził się 18 grudnia 1947 roku.

1979 - Jan Paweł II, jako pierwszy papież został przyjęty w Białym Domu, spotykając się z prezydentem Jimmy Carterem. Jan Paweł II w niespełna rok po objęciu papieskiego tronu odwiedził w Stanach Zjednoczonych sześć miast, między innymi Waszyngton oraz Nowy Jork, gdzie przemawiał na sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych. 45. rocznica

1981 - Zginął w zamachu Anwar Sadat, egipski polityk i prezydent w latach 1970-1981. 19 listopada 1977 roku, jako pierwszy arabski przywódca odbył oficjalną wizytę w Izraelu, na zaproszenie premiera Izraela Menachema Begina. Wizyta zaowocowała podpisaniem traktatu pokojowego w Camp David, za który obaj przywódcy otrzymali Pokojową Nagrodę Nobla w 1978 roku. Następcą Sadata został dotychczasowy wiceprezydent Husni Mubarak. Zamachowcy z radykalnej organizacji islamskiej Egipski Dżihad zostali osądzeni, skazani na śmierć i rozstrzelani. Urodził się 25 grudnia 1918 roku.

1982 - Zmarł Wiesław Opalski, astronom, nauczyciel akademicki, profesor Politechniki Warszawskiej. Zajmował się astronomią geodezyjną, w tym wyznaczaniem długości i szerokości geograficznej, w tym badaniem przydatności metody astronomiczno-geodezyjnej. Jest autorem około 40 proc naukowym w tym podręcznika astronomii geodezyjnej. Urodził się 29 czerwca 1905 roku.

1983 - Zmarł Zbigniew Kaja, artysta grafik, scenograf, plakacista, jeden z twórców tak zwanej polskiej szkoły plakatu. Uprawiał grafikę artystyczną i użytkową we wszystkich niemal dyscyplinach: rysunek, linoryt, drzeworyt, monotypia, ekslibris. Wizytówką jego twórczości jest jednak plakat o tematyce kulturalnej i politycznej. Jednym z najbardziej znanych dzieł był plakat "Nigdy więcej". Urodził się 20 czerwca 1924 roku.

1983 - Zmarł Henryk Orłoś, leśnik, mykolog, pracownik Instytutu Badawczego Leśnictwa, autor wielu publikacji poświęconych chorobom lasu oraz grzybom. Autor "Atlasu grzybów jadalnych i trujących" i "Atlasu grzybów leśnych". W 1939 roku walczył w wojnie obronnej, następnie był żołnierzem Armii Krajowej i walczył w Powstaniu Warszawskim. Urodził się 21 kwietnia 1986 roku.

1985 - Zmarł Nelson Riddle, amerykański kompozytor filmowy. W 1975 roku otrzymał Oscara za muzykę do filmu "Wielki Gatsby”. Urodził się 1 czerwca 1921 roku.

1989 - Zmarła Betty Davis, amerykańska aktorka, gwiazda lat 30 XX wieku. Zagrała w ponad 80 filmach, kreując postacie samolubnych i twardych kobiet. W 1939 roku otrzymała Oscara za tytułową rolę w filmie "Jezebel” Williama Wylera. Byłą pierwszą kobietą, której powierzono stanowisko przewodniczącej Amerykańskiej Akademii Filmowej. Urodziła się 5 kwietnia 1908 roku. 35. rocznica

1990 - Zmarł Henryk Vogelfänger, aktor radiowy i filmowy, członek zespołu aktorskiego słuchowiska "Wesoła Lwowska Fala". Stworzył tam, wraz z Kazimierzem Wajdą, słynny duet "Szczepko i Tońko”. Audycji słuchało w latach 30. XX wieku co niedzielę o 21.00 około sześciu milionów Polaków. Vogelfänge, jako Tońko wystąpił w dwóch filmach: "Będzie lepiej” i "Włóczęgi”. Pracę nad trzecim "Serce batiara” przerwał wybuch wojny. Był żołnierzem 1. dywizji Pancernej generała Maczka. Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Urodził się 4 października 1904 roku.

1995 - Zmarł Ryszard Pikulski, aktor, związany z warszawskim teatrami, najdłużej z Syreną. Wystąpił między innymi w filmach: "Załoga”, "Na przełaj”. Od października 1949 roku grał też w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia, między innymi w: "Kramie z piosenkami", "Narzeczonej z Koryntu”, "Wszyscy mówią o Prusie”. Urodził się 13 marca 1927 roku.

1999 - Zmarła Amália Rodrigues, portugalska śpiewaczka pieśni ludowych fado, powszechnie uważana za najwybitniejszą reprezentantkę tego gatunku. Urodziła się 23 lipca 1920 roku. 25. rocznica

2000 - W Warszawie otwarto most Świętokrzyski. Jest to pierwszy most podwieszany w Warszawie na Wiśle. Most razem z wiaduktem ma długość 479 metrów i łączy Śródmieście z Pragą-Północ. Budowa mostu, który powstał w miejscu rozebranego mostu Syreny trwała dwa lata.

2000 - Pod naciskiem masowych protestów ulicznych prezydent Jugosławii Slobodan Milošević ustąpił ze stanowiska. 1 kwietnia 2001 został aresztowany w Belgradzie przez serbską policję pod zarzutem nadużycia władzy i korupcji, a następnie 28 czerwca 2001 przekazany przed Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii w Hadze. Serbski polityk był oskarżony o wywołanie konfliktów wojennych w Kosowie, Chorwacji i Bośni. Łącznie postawiono mu 66 zarzutów. W czasie rozpatrywania sprawy Trybunał uznał, że nie ma wystarczających dowodów potwierdzających część zarzutów. 11 marca 2006 zmarł w haskim więzieniu. Oficjalną przyczyną jego śmierci podaną przez lekarzy był atak serca. Po śmierci Miloševića proces przeciwko niemu przed Trybunałem został umorzony.

2000 - Zmarła Olga Siemaszko, ilustratorka książek dla dzieci. Do jej najbardziej znanych grafik należą ilustracje w: "Alicji w krainie czarów" Lewisa Carrolla, "Uczniu czarnoksiężnika" Johanna Wolfganga von Goethego, "Bajeczkach" Józefa Ignacego Kraszewskiego i "Kwiatach polskich" Juliana Tuwima. Urodziła się 19 kwietnia 1911 roku.

2006 - W Bydgoszczy utworzono Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych. Pierwszym dowódcą został generał Zbigniew Głowienka.

2014 - Pięciu górników zginęło, a 26 zostało ciężko rannych w wyniku zapalenia się metanu w Kopalni Węgla Kamiennego "Mysłowice-Wesoła”. Według komisji Wyższego Urzędu Górniczego za wypadek odpowiedzialna była dyrekcja zakładu. 10. rocznica

2014 - W Paryżu zmarł Igor Mitoraj, polski rzeźbiarz, tworzący we Francji i Włoszech, autor prac w brązie marmurze, nawiązujących estetyką do dzieł antycznych. Urodził się 26 marca 1944 roku. 10. rocznica

2015 - Zmarł Árpád Göncz, polityk węgierski, prawnik, pisarz, tłumacz literatury angielskiej i amerykańskiej, działacz węgierskiej opozycji demokratycznej, prezydent Republiki Węgierskiej. Brał udział w powstaniu narodowym 1956 roku, za co został skazany na dożywotnie więzienie. Zwolniony w 1963 w wyniku amnestii. Od 1965 roku pracował, jako niezależny tłumacz i pisarz. W 1988 był współzałożycielem Związku Wolnych Demokratów, w 1990 - wybrany na posła do Zgromadzenia Narodowego. Od maja 1990 do sierpnia 2000 roku pełnił funkcję pierwszego niekomunistycznego prezydenta Węgier. Urodził się 10 lutego 1922 roku.

2015 - Zmarł Billy Joe Royal, amerykański piosenkarz rockandrollowy i country. Do jego największych przebojów należą piosenki "Down in the Boondocks” i "Hush”. Urodził się 3 kwietnia 1942 roku.

2017 - Zmarła Zofia Perczyńska-Żarnecka, aktorka telewizyjna i filmowa, Ostatnią jej rolą była postać matki Zdzisława Beksińskiego w filmie "Ostatnia rodzina". Zagrała także w filmach "Dzień kobiet", "Jeszcze nie wieczór", "Powstanie Warszawskie", a także w serialach "Na dobre i na złe", "Rancho", "Plebania" i innych. Urodziła się 1 stycznia 1928 roku.

2018 - Zmarła Montserrat Caballé, hiszpańska śpiewaczka operowa - sopran. Występowała w najważniejszych teatrach operowych, między innymi w mediolańskiej "La Scali", nowojorskiej "Metropolitan Opera", w "Staatsoper" w Hamburgu, londyńskim "Covent Garden Theatre". Kilkakrotnie gościła także w Polsce. Urodziła się 12 kwietnia 1933 roku.

2018 - Zmarła Grażyna Strumiłło-Miłosz, dziennikarka, publicystka i pisarka. Napisała między innymi książki dla dzieci "Dundzia, Panek i przyjaciele" oraz "Pod szczęśliwą kocią gwiazdą". W sierpniu 1980 roku dołączyła do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz PRL o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. Urodziła się 22 czerwca 1937 roku.

2018 - W Toruniu odsłonięto pomnik Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939. Kształt pomnika symbolizuje rozstrzelany przez pocisk opuszczony dom. Na nim wyryto nazwy około 400 miejscowości, w których mordowano obywateli II Rzeczypospolitej. Wewnątrz pomnika znajduje się urna, w której umieszczono ziemie z miejsc mordów. Szacuje się, że w 1939 roku na Pomorzu z rąk Niemców życie straciło około 30 tysięcy Polaków - przedstawicieli elity politycznej, społecznej i gospodarczej.

2019 - Zmarła Vlasta Chramostová, czeska aktorka. Wystąpiła między innymi filmach: "Pułapka”, "Gdy przychodzi kot”, "Palacz zwłok”, "Zabić Sekala”. Urodziła się 17 listopada 1926 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Eddie Van Halen, właściwie Edward Lodewijk Van Halen, amerykański muzyk - wirtuoz, gitarzysta i klawiszowiec rockowy. Współzałożyciel zespołu hardrockowego Van Halen. Niezmiennie znajdował się w czołówce najlepszych gitarzystów wszech czasów. Urodził się 26 stycznia 1955 roku.

2021 - Zmarła Danuta Nagórna-Ferreras, aktorka teatralna i filmowa. Zagrała między innymi w filmie "Ostatnia rodzina", rolę matki Zofii Beksińskiej. Występowała w warszawskich teatrach "Nowym" i "Na Woli". Urodziła się 17 stycznia 1932 roku.

2021- Zmarł Jerzy Złotnicki, aktor filmowy, teatralny. Zagrał między innymi w filmach "Wysokie loty", "Czas nadziei", "Szuler", występował także w serialach, między innymi "07 zgłoś się". Udzielał swojego głosu także w Teatrze Polskiego Radia. Urodził się 6 lipca 1934 roku.

2023 - Irańska działaczka na rzecz praw kobiet Narges Mohammadi została uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla. Otrzymała ją - jak wskazał w uzasadnieniu Norweski Komitet Noblowski - „za walkę z uciskiem kobiet w Iranie oraz za walkę o promowanie praw człowieka i wolności dla wszystkich”. Narges Mohammadi przebywa w więzieniu, gdzie odbywa karę kilkunastu lat pozbawienia wolności za szerzenie propagandy antypaństwowej. Działa w tej samej organizacji, której przewodzi inna irańska noblistka, Szirin Ebadi, nagrodzona w 2003 roku. Narges Mohammadi jest jej zastępczynią. 1. rocznica

2023 - W centrum Warszawy odbył się pierwszy publiczny pokaz nowego polskiego bojowego wozu piechoty "Borsuk", który ma wejść na wyposażenie Wojska Polskiego. Nowy pływający bojowy wóz piechoty jest projektem Huty Stalowa Wola. Waży 28 ton i uzbrojony jest w armatę kalibru 30 milimetrów oraz wyrzutnie przeciwpancernych pocisków kierowanych. Jego załogę stanowi trzech żołnierzy, a w przedziale desantu można przewozić sześć osób. "Borsuk" jest naszpikowany elektroniką, ma nawet mini stację meteorologiczną, która bada wpływ pogody na sytuację na polu walki. Kamuflaż zmniejsza jego wykrywalność między innymi radarową i termowizyjną. Planowo na wyposażenie Wojska Polskiego ma trafić tysiąc "Borsuków" w wersji bojowej oraz kilkaset w wersjach specjalistycznych. Zastąpią wysłużone pojazdy poradzieckie. Na razie powstało sześć takich maszyn. 1. rocznica

2023 - W Kamieniu Pomorskim został oficjalnie oddany do użytku po przebudowie port rybacki. W ramach inwestycji powstały magazyny rybackie, chłodnie, budynki dla obsługi portu, wyremontowana została również droga dojazdowa. Najważniejszym elementem przystani jest 55-metrowe nabrzeże. 1. rocznica

Zobacz także

2024-10-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 października - Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, pod patronatem Światowej Organizacji Zdrowia i Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego. 10 października… » więcej 2024-10-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 października - Światowy Dzień Poczty, ustanowiony przez wyspecjalizowaną organizację ONZ - Światowy Związek Pocztowy w 1969 roku na kongresie w Tokio… » więcej 2024-10-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 października - Chorwacja obchodzi Święto Niepodległości, w rocznicę ogłoszenia w 1991 roku pełnej niepodległości. 8 października - Międzynarodowy… » więcej 2024-10-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 października - Światowy Dzień Ludzkich Siedlisk, znany także pod nazwą Światowy Dzień Habitatu. Został wprowadzony w 1986 roku z inicjatywy ONZ. Ma na… » więcej 2024-10-05, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 5 października - Światowy Dzień Nauczyciela, proklamowany przez UNESCO w 1994 roku. Upamiętnia podpisanie w 1966 roku "Rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela”… » więcej 2024-10-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 października - Światowy Dzień Zwierząt, rozpoczynający Światowy Tydzień Zwierząt, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1999 roku. 4 października… » więcej 2024-10-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 października - Dzień Jedności Niemiec, święto narodowe Niemiec w rocznicę zjednoczenia RFN i NRD w 1990 roku. » więcej 2024-10-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 października - Międzynarodowy Dzień bez Przemocy, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 15 czerwca 2006 roku. 2 października - Dzień Pamięci o… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 października - Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1990 roku. 1 października - Międzynarodowy Dzień Muzyki… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »