Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-09-22, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

22 września - Ostatni dzień Europejskiego Tygodnia Mobilności, trwającego od 16 do 22 września.

22 września - Światowy Dzień Nosorożca.

22 września - Święto narodowe Mali, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1960 roku.

22 września - Dzień Hobbita.
1499 - W Bazylei król niemiecki Maksymilian I i przedstawiciel Konfederacji Szwajcarskiej podpisali traktat pokojowy, na mocy którego Szwajcaria uzyskała niezależność od Rzeszy Niemieckiej. Traktat kończył trwającą kilka miesięcy wojnę austriacko - szwajcarską toczącą się o panowanie na przygranicznych terenach Szwajcarii i Habsburgów. 525 rocznica

1504 - Zmarł Jan II, książę żagański, syn Henryka IX, księcia głogowskiego i lubińskiego. Nosił przydomki: "Szalony", "Zły", "Dziki" i "Okrutny". Był postacią kontrowersyjną, przez niektórych historyków chwalony za ambicje, przez innych ganiony za awanturnictwo i szalone pomysły. W pamięci potomnych utrwaliło się między innymi to, że kazał zamknąć swojego brata w wieży, a potem go zagłodził. Urodził się 16 czerwca 1435 roku. 520 rocznica

1601 - Urodziła się Anna Austriaczka, infantka hiszpańska, królowa Francji, matka Ludwika XIV i regentka za czasów jego małoletności, bohaterka powieści Aleksandra Dumasa "Trzej muszkieterowie”. Zmarła 20 stycznia 1666 roku.

1660 - Urodził się Daniel Defoe, angielski pisarz i publicysta, jeden z głównych twórców powieści realistycznej. Obdarzony wieloma zainteresowaniami, pozostawił ponad 200 rozpraw historycznych, ekonomicznych, politycznych i moralnych. Światową sławę zdobył wydaną w 1719 roku powieścią "Przypadki Robinsona Cruzoe”. Pierwszy polski przekład tej książki ukazał się w 1769 roku. Zmarł 24 kwietnia 1731 roku.

1791 - Urodził się Michael Faraday, angielski fizyk i chemik, jeden z najważniejszych fizyków XIX wieku. Największe znaczenie miały jego prace dotyczące elektryczności. W 1831 roku odkrył zjawisko indukcji elektromagnetycznej, co przyczyniło się do powstania elektrodynamiki. Sformułował także prawa elektrolizy i stworzył podstawy elektrochemii. Zbudował pierwszy model silnika elektrycznego. Zmarł 25 sierpnia 1867 roku.

1814 - Zmarł August Wilhelm Iffland, niemiecki aktor, reżyser i dramatopisarz; jeden z twórców dramatu mieszczańskiego, autor "Gracza”. Reżyserował i wystawiał dramaty Goethego, Schillera i Szekspira. Urodził się 19 kwietnia 1759 roku. 210 rocznica

1863 - Urodził się Alexandre Yersin, francuski bakteriolog pochodzenia szwajcarskiego, odkrywca zarazku dżumy - niezależnie od Shibasaburo Kitasato. Opracował także skuteczną metodę leczenia dżumy za pomocą swoistej surowicy. Zmarł 1 marca 1943 roku.

1875 - Urodził się Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, litewski kompozytor i malarz, najwybitniejsza postać w kulturze litewskiej przełomu XIX i XX wieku. W 1907 roku zamieszkał w Wilnie, gdzie uczestniczył w tworzeniu litewskiej kultury - muzyki, malarstwa, szkolnictwa. Zorganizował między innymi II Wystawę Malarstwa Litewskiego oraz I Konkurs Kompozytorów Litewskich. Zmarł 10 kwietnia 1911 roku.

1879 - Urodził się Edward Wittig, rzeźbiarz, autor Pomnika Lotnika w Warszawie. Jego monumentalny styl cieszył się w dwudziestoleciu międzywojennym XX wieku wielkim uznaniem. W dziełach Wittiga upatrywano "złotego środka" pomiędzy tradycją akademicką a nowatorskimi, dążącymi do syntezy prądami artystycznymi. Zmarł 3 marca 1941 roku. 145 rocznica

1882 - Urodził się Wilhelm Keitel, niemiecki feldmarszałek z czasów II wojny światowej, zbrodniarz wojenny, od 1938 roku - szef Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu. 8 maja 1945 roku podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec. Skazany podczas procesu w Norymberdze, został stracony 16 października 1946 roku.

1886 - Urodził się Roger Bissiere, francuski malarz i pisarz, uważany za prekursora abstrakcji aluzyjnej. Zmarł 2 grudnia 1964 roku.

1900 - Urodził się Karol Starmach, botanik, hydrobiolog, ichtiolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, inicjator i organizator zespołu badań hydrobiologicznych w Polsce. Autor ponad 200 publikacji naukowych oraz podręczników akademickich. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Był więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych na przełomie lat 1939-1940, jak również przez władze komunistyczne w latach 1947-1950. Zmarł 2 marca 1988 roku.

1901 - Urodził się Charles Brenton Huggins, amerykański chirurg, fizjolog, pionier stosowania chemioterapii w chorobach nowotworowych. W 1966 roku, wraz z Peytonem Rousem, otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Zmarł 12 stycznia 1997 roku.

1907 - Urodził się Zbigniew Przybyszewski, komandor porucznik, obrońca Helu w 1939 roku, odznaczony orderem Virtuti Militari, aresztowany w 1950 roku przez władze komunistyczne i oskarżony o szpiegostwo i "próbę obalenia władzy ludowej", skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 16 grudnia 1952 roku. W 1956 roku postępowanie karne zostało wznowione, a wyrok uchylono. W 2013 roku szczątki Przybyszewskiego znaleziono na "Łączce" na Powązkach Wojskowych w Warszawie, a trzy lata później pochowano na Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni-Oksywiu.

1908 - Urodził się Herbert Bednorz, biskup rzymskokatolicki, doktor nauk społecznych i prawa, biskup diecezjalny katowicki w latach 1967-1985. Rzecznik religijnych i kulturowych praw Ślązaków, więziony przez UB i deportowany z terenu diecezji katowickiej w 1952 roku. Po ogłoszeniu przygotowań do Soboru Watykańskiego II został wybrany na konsultora w Komisji do spraw Laikatu i Środków Masowego Przekazu. Jako biskup kładł nacisk na duszpasterstwo robotników, co zostało uwidocznione pielgrzymkami robotników do Piekar Śląskich. Zmarł 12 kwietnia 1989 roku.

1909 - Urodził się David Riesman, amerykański socjolog, prawnik i nauczyciel, przedstawiciel psychokulturalizmu - teorii głoszącej, że w każdym procesie kulturowym doniosłą rolę grają czynniki psychologiczne. Autor prac z psychologii społecznej, między innymi "Samotny tłum”. Zmarł 10 maja 2002 roku. 115 rocznica

1918 - Urodził się Henryk Szeryng, skrzypek i pedagog - kierownik klasy skrzypiec na wydziale muzycznym Narodowego Uniwersytetu Meksyku, propagator muzyki współczesnej. W czasie II wojny światowej był oficerem łącznikowym i tłumaczem rządu polskiego na uchodźstwie. Występował również z koncertami dla żołnierzy alianckich w obozach wojskowych i szpitalach polowych. Towarzyszył Władysławowi Sikorskiemu podczas misji w Meksyku, gdzie pozostał do czasów powojennych i przyjął obywatelstwo meksykańskie. Wykładał w klasie skrzypiec na Narodowym Uniwersytecie Meksyku. Był doradcą muzycznym przy UNESCO. Zmarł 3 marca 1988 roku.

1920 - Urodził się Henryk Zieliński, historyk, badacz najnowszej historii Polski i Śląska oraz stosunków polsko-niemieckich, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. Żołnierz kampanii wrześniowej w 1939, ranny w bitwie nad Bzurą, jeniec oflagów i stalagów. W latach 70. członek Polsko-Niemieckiej Komisji Podręczników, której zadaniem było usunięcie z programów nauczania szkół polskich i niemieckich licznych przekłamań i stereotypów. Zmarł 6 marca 1981 roku.

1921 - Zmarł Iwan Wazow, bułgarski pisarz, historyk i polityk, w latach 1897 -1899 minister oświaty. Jest uważany za jednego z najważniejszych twórców nowoczesnej literatury bułgarskiej. Ze względu na rozległe zainteresowania literackie oraz ogromny dorobek Wazow nazywany jest "ojcem literatury bułgarskiej". Autor powieści: "Pod jarzmem”, "Niemili i niekochani”, "Iwan Aleksander” i "Karierowicze”. Urodził się 27 czerwca 1850 roku.

1922 - Założono Obywatelski Komitet Obrony Przeciwgazowej, którego celem było zebranie funduszy społecznych na wybudowanie gmachu Instytutu Badawczego Broni Chemicznej. W komitecie założycielskim znaleźli się między innymi czołowi polscy chemicy, jak Ignacy Mościki i Zenon Martynowicz. Oddziały stowarzyszenia powstały w całej Polsce. Po latach komitet przekształcono w Ligę Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, która działała do 1939 roku.

1923 - Urodził się Antoni Tomiałojć, żołnierz wileńskiej Armii Krajowej, ludowego Wojska Polskiego, oddziału Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość Hieronima Dekutowskiego "Zapory”. Został stracony przez władze stalinowskie w PRL. 7 marca 1949 roku zginął od strzału w tył głowy z bliskiej odległości w więzieniu przy ulicy Kleczkowskiej we Wrocławiu. Instytut Pamięci Narodowej ekshumował szczątki Antoniego Tomiałojcia w czerwcu 2008 roku na wrocławskim Cmentarzu Osobowickim.

1929 - Radio Kraków przeprowadziło pierwszą w kraju transmisję radiową z meczu piłkarskiego Wisła Kraków-Cracovia. Mecz zakończył się zwycięstwem Wisły 5:1, a trzy bramki dla Białej Gwiazdy strzelił Henryk Reyman. 95 rocznica

1932 - Urodził się Algirdas Brazauskas, litewski polityk, w okresie ZSRR działacz komunistyczny, prezydent Litwy w latach 1993 -1998, premier w latach 2001 - 2006. Zmarł 26 czerwca 2010 roku.

1938 - Urodziła się Bożena Walter, dziennikarka i prezenterka telewizyjna. W latach 70. współprowadziła program rozrywkowy "Telewizyjny Ekran Młodych". Była także współprowadzącą i współautorką popularnego w latach PRL wielogodzinnego bloku programowego "Studio 2". Współtworzyła i kierowała programem dla dzieci i młodzieży "5-10-15". Była również autorką programu rozrywkowego "Czar Par".

1938 - Urodził się Aleksander Gudzowaty, przedsiębiorca, prezes Bartimpexu, jeden z najbogatszych Polaków przełomu XX i XXI wieku. Zmarł 14 lutego 2013 roku.

1939 - Zmarł Mikołaj Bołtuć, generał brygady Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko - bolszewickiej, we wrześniu 1939 roku dowódca Grupy Operacyjnej "Wschód" w armii "Pomorze". Poległ w Łomiankach podczas przebijania się do Warszawy, prowadząc atak na bagnety na Niemców po całkowitym wyczerpaniu amunicji. Urodził się 20 grudnia 1893 roku. 85 rocznica

1939 - Załoga Lwowa pod dowództwem generała Władysława Langnera, nie chcąc oddać miasta w ręce Niemców, skapitulowała przed oddziałami Armii Czerwonej. Sowieci złamali warunki kapitulacji i internowali obrońców. Polscy oficerowie trafili do obozów jenieckich, a następnie zostali zdradziecko rozstrzelani. Wkraczająca do Lwowa Armia Czerwona wraz z NKWD dopuszczały się licznych zbrodni na mieszkańcach i przedstawicielach zawodów uważanych za elitarne, między innymi zabici zostali polscy policjanci. 85 rocznica

1939 - Pierwsza z serii zbiorowych egzekucji w Lesie Szpęgawskim koło Starogardu Gdańskiego. Niemcy zabili 88 pacjentów szpitala psychiatrycznego w Kocborowie. Oblicza się, iż między wrześniem 1939 a styczniem 1940 roku zamordowano tam od pięciu do siedmiu tysięcy osób - przede wszystkim przedstawicieli polskiej inteligencji z Pomorza oraz pacjentów szpitala w Kocborowie. W Lesie Szpęgawskim ginęli również Żydzi oraz Niemcy - przeciwnicy nazizmu. 85 rocznica

1939 - Zbrodnia w Uryczu w ówczesnym województwie lwowskim. Ponad 70 wziętych do niewoli polskich żołnierzy 4. Pułku Strzelców Podhalańskich, zostało spalonych żywcem w stodole przez żołnierzy Wehrmachtu przy pomocy ukraińskich nacjonalistów. Uciekających z płonącej stodoły ostrzelano karabinami maszynowymi. Nie udało się precyzyjnie ustalić dokładnej liczby ofiar. IPN podaje, że było ich co najmniej 73. 85 rocznica

1939 - Zginął pod Warszawą, na przedpolu Pragi, generał Werner von Fritsch, w latach 1935 -1938 Naczelny Dowódca Wojsk Lądowych Rzeszy. Był drugim niemieckim generałem poległym na froncie podczas II wojny światowej. Pierwszym był generał SS Wilhelm Fritz von Roettig, który zginął 10 września 1939 roku, w okolicach Opoczna. Generał Werner von Fritsch urodził się 4 sierpnia 1880 roku. 85 rocznica

1939 - Urodził się Marian Kasprzyk, bokser, mistrz olimpijski z Tokio z 1964 roku. Cztery lata wcześniej, na igrzyskach olimpijskich w Rzymie zdobył brązowy medal. W swojej karierze stoczył 270 walk, 232 wygrał, 10 zremisował i 28 przegrał. W latach 1961-1964 był zdyskwalifikowany ze względu na skazanie na karę więzienia za udział w bójce. Karę uchylono krótko przed igrzyskami olimpijskimi w Tokio. 85 rocznica

1939 - Urodziła się Junko Tabei, japońska alpinistka i podróżniczka, pierwsza kobieta, która weszła na szczyt Mount Everest w 1975 roku, a także pierwsza kobieta, która zdobyła "Koronę Ziemi” w 1992 roku. Zmarła 20 października 2016 roku. 85 rocznica

1940 - W nocy z 21 na 22 września do niemieckiego obozu zagłady w Auschwitz przywieziono więźniów z tak zwanego drugiego transportu warszawskiego. Wśród nich byli między innymi rotmistrz Witold Pilecki i Władysław Bartoszewski.

1940 - Zmarł Michał Kajka, mazurski poeta ludowy, twórca poematów, gawęd, liryk religijnych i krajobrazowych oraz pieśni, autor "Pieśni mazurskich" i "Opowiadań uciesznych". Jego twórczość spopularyzował Melchior Wańkowicz w książce "Na tropach smętka". Urodził się 27 września 1858 roku.

1940 - Urodził się Edward Bogusławski, kompozytor i pedagog związany z Państwową Wyższą Szkołą Muzyczną w Katowicach. Autor między innymi utworu "Gaude Mater Polonia” na sopran, chór mieszany i orkiestrę. Zmarł 24 maja 2003 roku.

1941 - Front wschodni: klęską zakończyła się niemiecko-fińska operacja "Silberfuchs". Trwała od 29 czerwca 1941 roku, a jej głównym celem było zdobycie kluczowego portu w Murmańsku uderzeniem z Finlandii i Norwegii. Operacja nie udała się i Murmańsk dalej funkcjonował, jako ważne dla ZSRR miasto portowe.

1942 - Niemcy wymordowali około 200 Żydów we wsi Serokomla na Lubelszczyźnie. Dwa lata wcześniej we wsi stracono 217 innych mieszkańców, w tym kobiet i dzieci - schwytano ich w odwecie za zabójstwo niemieckiego osadnika i jego rodziny.

1943 - Sześć brytyjskich miniaturowych okrętów podwodnych typu X przeprowadziło atak na niemieckie pancerniki stacjonujące w norweskim fiordzie. Poważne uszkodzenia odniósł "Tirpitz", największy wówczas okręt Kriegsmarine. Strona brytyjska straciła wszystkie użyte w akcji okręty podwodne oraz dziewięciu zabitych i sześciu wziętych do niewoli członków ich załóg.

1944 - 53. dzień Powstania Warszawskiego: lotnictwo i artyleria sowiecka ostrzelały punkty obsadzone przez Niemców: Dworzec Gdański, Cytadelę i lotniska na Bielanach. Sowieci zorganizowali nad Warszawą zrzuty żywności. Najprawdopodobniej tego dnia, podczas ewakuacji na prawy brzeg Wisły, zginął kapitan Cezary Nowodworski. 80 rocznica

1949 - Jerzy Dobrzycki i Andrzej Kwiek z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu odkryli planetoidę - numer 1572 - Posnania. Nazwa planetoidy pochodzi od łacińskiej nazwy miasta Poznań. 75 rocznica

1952 - Urodziła się Anna Szałapak, etnolog i etnograf, doktor nauk humanistycznych, a także pieśniarka, wykonawczyni poezji śpiewanej, artystka Piwnicy Pod Baranami. Z Piwnicą była związana od 1979 roku. Śpiewała między innymi teksty Agnieszki Osieckiej, która nazywała Annę Szłapak "Aniołem Piwnicy pod Baranami" w 2016 roku została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury i osiągnięcia w pracy artystycznej. Zmarła 14 października 2017 roku.

1953 - Przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie zakończył się pokazowy proces biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka oraz kilku innych księży i świeckich pracowników kurii. Komunistyczne władze zarzuciły oskarżonym "kolaborację z hitlerowskim okupantem, szpiegostwo na rzecz Stanów Zjednoczonych i Watykanu oraz próbę obalenia ludowych władz". Rzeczywistym powodem uwięzienia duchownych był raport o pogromie kieleckim, w którym odpowiedzialnością za wydarzenia zostały obarczone służby specjalne NKWD. Torturowanego w śledztwie biskupa Kaczmarka skazano na 12 lat więzienia. Wznowione śledztwo zakończyło się w 1957 roku umorzeniem z powodu braku dowodów. Wyczerpany fizycznie i psychicznie duchowny zmarł 26 sierpnia 1963 roku.

1953 - Zmarł Kazimierz Parzonko, żołnierz Armii Krajowej, podoficer Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, sierżant 6. Partyzanckiej Brygady Wileńskiej, żołnierz wyklęty. Jego oddział był we wrześniu 1952 roku ostatnim zwartym oddziałem 6. Wileńskiej Brygady walczącym z komunistycznym wrogiem. Zatrzymany przez UB został skazany na śmierć i rozstrzelany. Postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 2007 roku "za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej” Kazimierz Parzonko został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

1953 - Urodził się Tomasz Wójtowicz, siatkarz, złoty medalista mistrzostw świata z 1974 roku i igrzysk olimpijskich w Montrealu z 1976. W 2002, jako pierwszy Polak trafił do siatkarskiej Galerii Sław w Holyoke. W 2005 był także członkiem Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich.

1955 - Zmarła Lucyna Krzemieniecka, pisarka. Autorka popularnych książek dla dzieci i młodzieży, między innymi: "Z przygód krasnala Hałabały”, "Domek zapomnienia”, "Historia cała o niebieskich migdałach” i "Słomkowy łańcuszek”. Przez wiele lat związana z tygodnikami: "Świerszczyk”, "Płomyczek” i "Płomyk”, a także z Polskim Radiem. Urodziła się 11 maja 1907 roku.

1956 - Zmarł Frederick Soddy, angielski chemik i fizyk, członek Royal Society. Prowadził badania w dziedzinie promieniotwórczości. We współpracy z Ernestem Rutherfordem stworzył teorię rozpadu radioaktywnego oraz przeprowadził analizę promieniowania radu, radonu i toru. Wprowadził pojęcie izotopów oraz sformułował prawo przesunięć, przewidział też istnienie izotopów pierwiastków promieniotwórczych. Uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii w 1921 roku. Urodził się 2 września 1877 roku.

1957 - Urodził się Nick Cave (Nicholas Edward Cave) australijski muzyk, poeta, pisarz, kompozytor, scenarzysta a także aktor. Założył zespół Nick Cave and the Bad Seeds. Zagrał w 11 filmach, w tym w pięciu siebie samego. Wystąpił między innymi w "Niebie nad Berlinem" oraz w "20 000 dni na Ziemi".

1958 - Urodził się Andrea Bocelli, włoski śpiewak operowy - tenor, kompozytor i producent muzyczny, autor piosenek. Niewidomy od 12 roku życia. Wylansował między innymi przeboje "Viaggio Italiano” i "Time To Say Goodbye”. Jest najlepiej sprzedającym się śpiewakiem operowym na świecie i jednym z najlepiej zarabiających artystów w historii muzyki. W ciągu ponad 20 lat kariery zdobył wiele prestiżowych nagród muzycznych i filmowych. Wśród najważniejszych znajdują się: Złoty Glob, World Music Award, Brit Awards.

1960 - Rocznica proklamowania niepodległości Mali. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe.

1961 - Urodziła się Catherine Oxenberg, amerykańska aktorka filmowa i telewizyjna, modelka. Popularność przyniosła jej rola w serialu "Dynastia”. Grała w filmach telewizyjnych: "Przeczucie zbrodni", "Niebezpieczna gra”, "Karol i Diana", "Brygada Acapulco" oraz "Poczta serc”.

1962 - Urodziła się Anna Każmierczak, aktorka. Zagrała między innymi w filmie Radosława Piwowarskiego "Yesterday" z 1984 roku, a także w serialu o tematyce śląskiej "Rodzina Kanderów" z 1988 roku. Od 1992 roku przebywa w USA.

1963 - Zmarł Jan Dembowski, biolog, zoopsycholog, profesor uniwersytetów w Wilnie, Łodzi i Warszawie, prezes PAN, działacz społeczny i polityczny, marszałek Sejmu PRL, członek Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w 1958 roku. Urodził się 26 grudnia 1889 roku.

1964 - Na Broadwayu w Nowym Jorku odbyła się premiera musicalu "Skrzypek na dachu" z muzyką Jerry’ego Bocka i tekstem Sheldona Harncka. Historia była luźno oparta na powieści "Dzieje Tewji Mleczarza" autorstwa żydowskiego pisarza pochodzącego z Ukrainy Szolema Alejchema. 60 rocznica

1964 - W Warszawie na Wiśle uruchomiono tak zwaną Grubą Kaśkę - jedno z najważniejszych ujęć wody w stolicy Polski. Pobiera wodę z 15 promieniście ułożonych drenów, które znajdują się około sześciu metrów pod dnem i 300-metrowym rurociągiem pompuje ją na brzeg. Rurociąg ten znajduje się w podwodnym tunelu, którym obsługa może także dostać się do wnętrza budowli. Jest jedynym obiektem w Europie położonym w nurcie rzeki wykorzystującym naturalny proces infiltracji. Metodę pobierania wody spod dna rzeki opracował inżynier Włodzimierz Skoraszewski. 60 rocznica

1970 - Zmarł Tadeusz Manteuffel, historyk, mediewista, żołnierz Armii Krajowej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, od 1953 roku dyrektor Instytutu Historii PAN, prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego. Walczył w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Autor podręczników: "Historia powszechna. Średniowiecze”, "Historyk wobec historii” i "Dzieje wczesnego Średniowiecza”. Urodził się 5 marca 1902 roku.

1972 - Na emigracji w Toronto zmarł generał brygady Jerzy Grobicki, żołnierz Wojska Polskiego, ceniony dowódca, uczestnik obrony Warszawy z 1939 roku. Kawaler krzyża Virtuti Militari. We wniosku orderowym pisano: "W walkach w obronie Warszawy pod Płońskiem sam w pierwszej linii zawsze, prowadzi żołnierzy do ataku" W kampanii wrześniowej był dowódcą Sieradzkiej Brygady Obrony Narodowej, a od 4 września dowódcą Kresowej Brygady Kawalerii. W latach 1939-1941 był w sowieckiej niewoli, następnie trafił do tworzącej się Armii Polskiej w ZSRR, a z nią trafił do Palestyny i Egiptu gdzie został komendantem Centrum Wyszkolenia Broni i Służb. W latach 1942-1943 był dowódcą 6 Lwowskiej Brygady Strzelców Pod koniec wojny trafił do Wielkiej Brytanii, po wojnie przebywał na emigracji w Kanadzie. Urodził się 4 stycznia 1891 roku.

1979 - Zmarł Otto Robert Frisch, brytyjski fizyk, pochodzenia austriackiego, profesor Uniwersytetu w Cambridge, członek Royal Society, specjalista w zakresie fizyki jądrowej. W 1938 roku, wspólnie z Lise Meitner, zinterpretowali wyniki pierwszego sztucznego rozszczepienia jądra atomowego. W roku 1940 Frisch i Rudolf Peierls napisali memorandum wskazujące na możliwość budowy bomby atomowej. Przyczynili się tym do przyspieszenia programu produkcji broni nuklearnej. Urodził się 1 października 1904 roku. 45 rocznica

1979 - Urodził się Cezary Trybański, koszykarz, występujący na pozycji środkowego, pierwszy polski zawodnik w lidze NBA. W lipcu 2002 roku podpisał trzyletni kontrakt z zespołem Memphis Grizzlies, na kwotę prawie pięciu milionów dolarów. W latach 2002-2004 rozegrał 22 mecze w barwach Memphis Grizzlies, Phoenix Suns, New York Knicks, Chicago Bulls i Toronto Raptors. 45 rocznica

1985 - W Warszawie na placu Trzech Krzyży odsłonięto sześciometrowy pomnik przywódcy ruchu ludowego Wincentego Witosa, trzykrotnego premiera II RP. Na frontowej ścianie granitowego cokołu są wyryte słowa Witosa: "a Polska winna trwać wiecznie”. Został wykonany według projektu profesora Mariana Koniecznego.

1985 - Zmarł Axel Springer, niemiecki magnat prasowy, dziennikarz, założyciel wydawnictwa Axel Springer SE. Jest ono jednym z najważniejszych wydawców gazet w Niemczech z ponad 180 tytułami w katalogu. Urodził się 2 maja 1912 roku.

1989 - Sąd Najwyższy ponownie zarejestrował Niezależne Zrzeszenie Studentów. Po 13 grudnia 1981 roku NZS zostało zdelegalizowane, a wielu działaczy aresztowano. Organizacja funkcjonowała w podziemiu. Ponownie została zarejestrowana po ogólnopolskiej akcji strajkowej. Przez NZS w ciągu ponad 30 lat działalności przewinęło się ponad 190 tysięcy osób. 35 rocznica

1989 - Zmarł Irving Berlin, wybitny amerykański kompozytor muzyki musicalowej i filmowej żydowskiego pochodzenia. Autor około pięciuset piosenek, z których wiele cieszyło się wielką popularnością, jak: "Check to check” i "White Christmas”. Nagrodzony dwukrotnie Oscarem za te właśnie utwory. Urodził się 11 maja 1888 roku. 35 rocznica

1989 - Izba Wojskowa Sądu Najwyższego uchyliła wyrok wobec Zdzisława Najdera, skazanego w 1983 roku na karę śmierci za rzekome szpiegostwo na rzecz amerykańskich służb wywiadowczych, dokonywane podczas swojego pobytu w Polsce i za granicą. Urodzony 31 października 1930 roku Zbigniew Najder to historyk literatury, profesor nauk humanistycznych, wykładowca Uniwersytetów Columbia i Yale’a, opozycjonista w czasach PRL, założyciel Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, w latach 1982-1987 dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. W latach 1958-1963 był ewidencjonowany przez SB, jako tajny współpracownik "Zapalniczka". 35 rocznica

1993 - Zmarł Dymitr Aleksandrow, generał brygady Wojska Polskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, współtwórca warszawskiej szkoły kardiologicznej, pierwszy komendant Instytutu Kształcenia Podyplomowego Wojskowej Akademii Medycznej w Warszawie, doktor honoris causa WAM w 1978 roku. W pracy naukowej koncentrował się głównie na badaniach nad miażdżycą i chorobą wieńcową oraz ostrymi stanami zagrożenia życia. Był autorem licznych publikacji, w tym czterech podręczników dla lekarzy, między innymi: "Rozpoznawanie chorób serca” i "Intensywna terapia”. Urodził się 24 sierpnia 1909 roku.

1997 - Wojskowa Prokuratura Okręgowa w Warszawie umorzyła śledztwo przeciwko pułkownikowi Ryszardowi Kuklińskiemu, uznając, że podejmując współpracę z amerykańskim wywiadem działał na rzecz Polski oraz w stanie "wyższej konieczności". W 1984 roku Kukliński został skazany zaocznie przez sąd wojskowy w Warszawie na karę śmierci. Wyrok został złagodzony do 25 lat więzienia w 1990 roku, a w 1995 roku w wyniku rewizji I prezesa Sądu Najwyższego Adama Strzembosza orzeczenie uchylono. Ostatecznie pułkownik Ryszard Kukliński został uniewinniony i zrehabilitowany.

1999 - Zmarł George Campbell Scott, amerykański reżyser i aktor. Wystąpił między innymi w filmach: "Kto sieje wiatr”, "Chłopiec do bicia”, "Oliver Twist”, "Dwa światy”, "Anatomia morderstwa”, "Szpital”, "Dzień delfina”, "Bilardzista". Rola amerykańskiego generała z czasów II wojny światowej w filmie "Patton”, przyniosła mu Oscara w 1971 roku. Nagrody jednak nie przyjął. Urodził się 18 października 1927 roku. 25 rocznica

2000 - Z taśmy produkcyjnej w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku Białej zjechał ostatni Fiat 126p, potocznie nazywany "maluchem". Zakończyła się, trwająca 27 lat, produkcja tego bardzo popularnego, małolitrażowego auta. Przez wiele lat był jednym z najczęściej spotykanych samochodów na polskich drogach. Produkowały go fabryki w Bielsku-Białej i w Tychach. Łącznie z taśm montażowych zjechało ponad trzy miliony trzysta tysięcy małych fiatów.

2000 - Podczas 27. Letnich Igrzysk Olimpijskich w Sydney Robert Korzeniowski zdobył złoty medal w chodzie sportowym na dystansie 20 kilometrów.

2001 - Zmarł Isaak Stern, amerykański wirtuoz skrzypiec pochodzenia żydowskiego. Interpretator utworów Bacha, Beethovena, autor pamiętników "My First 79 Years". Był jednym z muzyków najczęściej nagrywających utwory klasyczne - pozostawił po sobie ponad sto nagrań. Popularność przyniosło mu wykonanie muzyki w filmie "Skrzypek na dachu". Urodził się 21 lipca 1920 roku.

2002 - Zmarł Dariusz Bogucki, inżynier okrętowy, żeglarz-polarnik, autor wspomnień. Uczestniczył w 12 wyprawach oceanicznych i polarnych. Siedem z nich odbył jako kapitan. Przepłynął 100 tysięcy mil morskich. Jako pierwszy dopłynął na jachcie do zachodniej Grenlandii i powyżej 80° szerokości geograficznej od Spitsbergenu. Napisał wiele książek o swoich podróżach, w tym "Islandzki rejs", "Do brzegów Grenlandii", "Zanim powrócimy". Urodził się 19 grudnia 1927 roku.

2005 - Zmarł Janusz Bukowski, aktor i reżyser, związany głównie z teatrami warszawskimi: Powszechnym, Narodowym, Studio, Dramatycznym, Nowym, Ochoty. Występował również w filmach, między innymi: "C.K. Dezerterzy", "Prywatne śledztwo", "Symetria", "Konsul", "Korczak", "Janosik" i "Obywatel Piszczyk". Urodził się 7 grudnia 1941 roku.

2007 - Zmarł Marcel Marceau, francuski aktor i mim, nazywany „poetą gestu”, twórca postaci Bipa, bohatera serii pantomim, założyciel pierwszej w Paryżu szkoły pantomimy. Urodził się 22 marca 1923 roku.

2011 - Zmarł Eugene Patrick Kennedy, amerykański biochemik, profesor Harvard Medical School, odkrywca szlaku biosyntezy triacylogliceroli i niektórych fosfolipidów. Członek National Academy of Sciences, przewodniczący Amerykańskiego Stowarzyszenia Biochemii i Biologii Molekularnej w 1970 roku. W uznaniu jego wkładu w badania lipidów, szlak syntezy PC i PE de novo nazywany jest szlakiem Kennedy'ego. Urodził się 9 września 1919 roku.

2012 - Zmarł Roman Śliwonik, poeta, prozaik, dramatopisarz. Był jednym z założycieli dwutygodnika "Współczesność”. Autor tomików poezji: "Ściany i dna”, "Z pamięci”, "Przyjdzie spokój”, "Zapisy z ciemności”, "Zachwyty”, sztuki scenicznych: "Podróż po mapie kraju” i "Nowa”. Jest też autorem wspomnień "Portrety z bufetem w tle”. Juror konkursów literackich. Urodził się 28 sierpnia 1930 roku.

2014 - Prezydent Bronisław Komorowski powołał rząd Ewy Kopacz. 10 rocznica

2014 - Zmarł Ailo Gaup, norweski pisarz i dziennikarz, Lapończyk. Był współtwórcą teatru w Kautokeino, w którym sztuki wystawiane są po lapońsku. Autor powieści z motywami szamańskimi, w tym "Trommereisen", wydanej w Polsce pod tytułem "Podróż na dźwiękach szamańskiego bębna", w przekładzie Marii Sibińskiej. Urodził się 28 czerwca 1944 roku. 10 rocznica

2015 - Zmarł Gerard Mach, lekkoatleta, sprinter, trener lekkoatletyczny, olimpijczyk. Największe sukcesy odnosił w biegu na 400 metrów. Trzy razy brał udział w Akademickich Mistrzostwach Świata, między innymi zdobył brązowy medal w 1951 roku w Berlinie i srebrny krążek w 1954 w Budapeszcie. Dwadzieścia razy wygrywał Mistrzostwa Polski. Trener kadry narodowej na 400 metrów w czasie jej sukcesów na przełomie lat 60. i 70. Urodził się 16 września 1926 roku.

2015 - Zmarł Mirosław Niziurski, kompozytor i krytyk muzyczny, profesor sztuk muzycznych, w latach 1987-1990 rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach. Autor wielokrotnie wznawianego podręcznika "Harmonia" i zadań do harmonii. Publikował w "Ruchu Muzycznym” i "Słowie Ludu”. Skomponował ponad 130 utworów oraz muzykę do kilkudziesięciu sztuk teatralnych. Był młodszym bratem pisarza Edmunda Niziurskiego. Urodził się 5 lutego 1932 roku.

2017 - Zmarł Tomasz Jaroszewski, psychiatra, działacz samorządu lekarskiego i redaktor periodyków specjalistycznych. Pracował w Instytucie Psychiatrii i Neurologii, Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Drewnicy, oraz w Szpitalu Praskim imienia Przemienienia Pańskiego. Działał we władzach Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, którego był także członkiem honorowym. Angażował się także w działalność medycznej prasy. Był redaktorem naczelnym "Gazety Lekarskiej”, czasopisma "Nowinki Psychiatryczne”, redagował także "Leksykon psychiatry”. Urodził się w 1943 roku.

2018 - Rozpoczęła się czterodniowa podróż apostolska papieża Franciszka na Litwę, Łotwę i do Estonii. Podróż na Litwę przebiegała pod hasłem "Jezus Chrystus - nasza nadzieja", na Łotwę "Okaż, że jesteś matką" zaś do Estonii "Obudź moje serce". Na Litwie papież odwiedził Wilno i Kowno, na Łotwie Rygę i Agłonę, zaś w Estonii Tallinn. Pielgrzymka miała miejsce 25 lat po pierwszej podróży zagranicznej Jana Pawła II do krajów bałtyckich, która trwała od 4 do 10 września 1993 roku.

2020 - Zmarł Dan Olweus, szwedzki psycholog, autor licznych opracowań i programów interwencyjnych ukierunkowanych na przeciwdziałanie przemocy wśród uczniów. Od lat 60. zajmował się zjawiskiem przemocy rówieśniczej w szkołach. Jego publikacje były tłumaczone na wiele języków, był laureatem wielu nagród o zasięgu międzynarodowym. Autor nagradzanej i publikowanej w licznych tłumaczeniach książki z 1993 roku "Bullying at School”. Urodził się 18 kwietnia 1931 roku.

2021 - Zmarł Józef Polak, architekt i malarz. W czasie II wojny światowej żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego. Kawaler Orderu Virtuti Militari. W Powstaniu dowodził zgrupowaniem "Orlęta" przy Związku Strzeleckim. Po upadku Powstania wstąpił do Dywizji Piechoty imienia Tadeusza Kościuszki. Był między innymi dowódcą zwiadu saperskiego. Po wojnie ukończył architekturę i pracował, jako architekt. Jest między innymi autorem projektu Kryształowej Katedry Miłosierdzia Bożego w Osny pod Paryżem. Urodził się 25 maja 1923 roku.

2022 - W Nowym Jorku zmarł Edward Mosberg, polski Żyd ocalony z Holokaustu, zaangażowany w rozwijanie polsko-żydowskiego dialogu. W czasie II wojny światowej przebywał w getcie krakowskim, a następnie w niemieckich obozach koncentracyjnych Plaszow oraz KL Mauthausen-Gusen. W Holokauście zginęło kilkunastu jego krewnych. Urodził się 6 stycznia 1926 roku w Krakowie.

2022 - Zmarła Hilary Mantel, brytyjska pisarka, autorka powieści historycznych, między innymi trylogii o losach Thomasa Cromwella. Dwukrotnie uhonorowana Nagrodą Bookera za książki "W komnatach Wolf Hall" i "Na szafocie". Urodziła się 6 lipca 1952 roku.

2023 - Zmarł Stefan Mroczkowski, reżyser telewizyjny i radiowy, związany z Poznaniem. Był autorem około 150 programów rozywkowych emitowanych w ogolnopolskiej telewizji, w tym "Alfabet rozrywki", "Kanał 5", "Rewia targowa" i "Przeżyj to sam", wyreżyserował też film muzyczny "Kwiaty Polskie". Urodził się 10 maja 1930 roku. 1 rocznica 22 września - Europejski Dzień bez Samochodu.

Zobacz także

2024-10-18, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 18 października - Europejski Dzień przeciwko Handlowi Ludźmi. 18 października - Światowy Dzień Menopauzy i Andropauzy, ustanowiony przez Światową Organizację… » więcej 2024-10-17, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 17 października - Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem, ustanowiony w 1992 roku, przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. » więcej 2024-10-16, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 16 października - W Polsce jest obchodzony Dzień Papieża Jana Pawła II, związany z rocznicą wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Apostolską. Został ustanowiony… » więcej 2024-10-15, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 15 października - Międzynarodowy Dzień Białej Laski, dzień osób niewidomych, obchodzony od 1964 roku. 15 października - Europejski Dzień Walki z Rakiem… » więcej 2024-10-14, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 14 października - W Polsce obchodzimy Dzień Edukacji Narodowej (do 1982 Dzień Nauczyciela), w rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej. 14 października… » więcej 2024-10-13, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 13 października - Dzień Ratownictwa Medycznego, obchodzony w Polsce od 2006 roku. 13 października - Międzynarodowy Dzień Ograniczania Skutków Katastrof… » więcej 2024-10-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 października - Światowy Dzień Reumatyzmu. 12 października - Dzień Bezpiecznego Komputera, obchodzony od 2004 roku. 12 października - Dzień Kolumba… » więcej 2024-10-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 października - Międzynarodowy Dzień Dziewcząt, ustanowiony przez ONZ w 2011 roku, w uznaniu ich praw oraz szczególnych wyzwań, przed jakimi stoją na… » więcej 2024-10-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 października - Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, pod patronatem Światowej Organizacji Zdrowia i Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego. 10 października… » więcej 2024-10-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 października - Światowy Dzień Poczty, ustanowiony przez wyspecjalizowaną organizację ONZ - Światowy Związek Pocztowy w 1969 roku na kongresie w Tokio… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »