Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-09-17, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

17 września - W rocznicę sowieckiej agresji na Polskę w 1939 roku jest obchodzony Światowy Dzień Sybiraka.

17 września - Światowy Dzień Bezpieczeństwa Pacjenta.

17 września - Międzynarodowy Dzień Muzyki Country.

17 września - Europejski Tydzień Mobilności, trwający od 16 do 22 września.
980 - Urodził się Avicenna, właściwe nazwisko Abu Ali Husajn ibn Abdallah ibn Sina, arabski filozof, lekarz, przyrodnik. Był autorem 450. książek, z których wiele traktowało na tematy filozoficzne i medyczne. Najbardziej znany z nich to "Kanon medycyny". Nazywany był często „ojcem nowoczesnej medycyny”, nazwano go też „najsłynniejszym uczonym islamu i jednym z najsłynniejszych uczonych wszech czasów wśród wszystkich narodów świata”. Zmarł 18 czerwca 1037 roku.

1374 - Król Ludwik Węgierski nadał w Koszycach przywileje polskiej szlachcie w zamian za uznanie prawa do korony polskiej jednej ze swych córek. Między innymi zmniejszył podatki, zwolnił szlachtę z obowiązku utrzymywania dworu królewskiego w czasie jego podróży po kraju oraz zobowiązał się do wykupu szlachciców wziętych do niewoli podczas wojen. 650 rocznica

1446 - Król Polski i wielki książę litewski Kazimierz IV Jagiellończyk wydał akt regulujący stosunki polsko-litewskie. Korona i Litwa stanowić miały odtąd dwa równorzędne organizmy państwowe, a szlachta polska i litewska miały być sobie równe.

1462 - Dwa tysiące polskich żołnierzy pokonało liczące ponad dwa tysiące siedmiuset zbrojnych oddziały krzyżackie w bitwie pod Świecinem koło Gdańska. W bitwie zginęło ponad tysiąc Krzyżaków i 250 Polaków. Bitwa ta uważana jest przez historyków za punkt zwrotny w 13-letniej wojnie Polski z Zakonem Krzyżackim. W wyniku ofensywy, 14 miesięcy, później przywrócono komunikację między Gdańskiem i Królestwem Polskim i jednocześnie zablokowano zakonowi drogę na zachód Europy.

1771 - Zmarł Tobias Smollett, szkocki pisarz powieści pikarejskich i piracko-przygodowych. Był pierwszym wielkim anglojęzycznym pisarzem, który utrzymywał się wyłącznie ze swej literackiej twórczości, nie mając innych źródeł dochodu. Urodził się 19 marca 1721 roku.

1787 - W Filadelfii, na zakończenie trwającej od 25 maja Konwencji, podpisano konstytucję Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Została ona później ratyfikowana przez specjalne konwencje w każdym z 13 stanów. Weszła w życie 4 marca 1789 roku. Amerykańska konstytucja jest pierwszą na świecie. Drugą była polska konstytucja z 3 maja 1791 roku.

1794 - Podczas insurekcji kościuszkowskiej liczące 13 tysięcy żołnierzy rosyjskie wojska pokonały pięciotysięczne oddziały polskie pod Krupczycami niedaleko Kobrynia na terenie dzisiejszej Białorusi. Po bitwie dowódca polskiej dywizji generał Karol Sierakowski nakazał odwrót w kierunku Brześcia. Siły polskie dotarły następnego dnia do swego dawnego obozu pod Terespolem. 19 września wojska polskie podczas kolejnej próby odwrotu zostały rozbite w bitwie pod Terespolem. 230 rocznica

1809 - Zakończyła się wojna rosyjsko-szwedzka. Podpisano traktat pokojowy w Friedrikshamn, na mocy którego Finlandia została przyłączona do Rosji. Okupacja trwała do 1917 roku. W wyniku traktatu Rosja umocniła swoje wpływy w rejonie Morza Bałtyckiego. 215 rocznica

1845 - Zmarł Augustyn Zdżarski, poeta, dramatopisarz, powieściopisarz, tłumacz, historyk literatury i pedagog. Jest autorem między innymi dramatów: "Stefan Batory, czyli spisek Zborowskich”, "Bal maskowy”, "Golec dwumilionowy” i "Akademik krakowski, czyli ofiara dla ojczyzny”. Urodził się 6 września 1794 roku.

1846 - Urodził się Franciszek Chłapowski, lekarz, działacz społeczny na Śląsku, inicjator pierwszej polskiej księgarni oraz pierwszego polskiego przedszkola na Górnym Śląsku. W 1879 roku zajął się dystrybucją tysiąca egzemplarzy elementarza, wydanego dla Górnego Śląska przez Poznańskie Towarzystwo Oświaty Ludowej. Współorganizator Muzeum Przyrodniczego w Poznaniu i miesięcznika "Nowiny Lekarskie”. Zmarł 10 kwietnia 1923 roku.

1863 - Zmarł Józef Korzeniowski, dramaturg, powieściopisarz, poeta, wychowanek i wykładowca Liceum Krzemienieckiego. Stawiany obok Aleksandra Fredry, jako najznakomitszy komediopisarz epoki romantyzmu. Przyczynił się do powstania tak zwanej "komedii charakterów”. Urodził się 19 marca 1797 roku.

1895 - Zmarł arcybiskup metropolita warszawski Zygmunt Szczęsny Feliński, święty Kościoła katolickiego. Po wybuchu Powstania Styczniowego protestował przeciwko carskim represjom, w konsekwencji został skazany na 20-letnie zesłanie do Jarosławia nad Wołgą. Beatyfikowany w 2002 roku, kanonizowany w 2009. Urodził się 1 listopada 1822 roku.

1901 - Urodził się Francis Chichester, angielski lotnik i żeglarz, odznaczony tytułem szlacheckim przez Elżbietę II za najszybsze przepłynięcie samotnie jachtem dookoła Ziemi. W latach 1929-1931 odbył kilka pionierskich, samotnych lotów. W 1960 roku zwyciężył w transatlantyckich regatach samotnych żeglarzy. Przepłynął z Plymouth do Nowego Jorku w 40,5 dnia. W latach 1966-1967 na jachcie "Gipsy Moth IV" odbył najszybszy samotny rejs dookoła świata, przepływając z Plymouth do Sydney - 14 tysięcy 100 mil - w 107 dni i z Sydney, po opłynięciu Przylądka Horn do Plymouth - 15 tysięcy 517 mil -w 119 dni. Francis Chichester osiągnął wtedy rekordową średnią prędkość samotnego żeglarza - 131 mil na dobę. Zmarł 26 sierpnia 1972 roku.

1902 - Urodził się Adam Aston, właściwie Adolf Loewinsohn, aktor i piosenkarz żydowskiego pochodzenia. Śpiewał w języku polskim, hebrajskim i jidysz. Był jednym z najpopularniejszych artystów dwudziestolecia międzywojennego w Polsce. Popularność przyniosły mu sentymentalne tanga, między innymi: "Jesienne róże", "Jest jedna jedyna", "Każdemu wolno kochać" i "Serce matki". Był też wykonawcą popularnej piosenki "Ach, jak przyjemnie". Ochotnik w wojnie polsko-sowieckiej z 1920 roku, brał też czynny udział w bitwie o Monte Cassino w 1944. Zmarł 10 stycznia 1993 roku.

1910 - Urodził się Bolesław Stefański, ksiądz rzymskokatolicki, kapelan Armii Krajowej, partyzant, członek podziemia antykomunistycznego, represjonowany przez UB po II wojnie światowej. Od grudnia 1945 roku był komendantem Pogotowia Akcji Specjalnej - IV Oddziału Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w Warszawie. Wojskowy Sąd Rejonowy skazał go w grudniu 1946 na karę śmierci. Prezydent KRN Bolesław Bierut ułaskawił go, zamieniając karę śmierci na dożywotnie więzienie, która po amnestii została skrócona do 15 lat pozbawienia wolności. Ksiądz Bolesław Stefański odzyskał wolność 14 lutego 1954 roku. W 1992 roku sąd orzekł nieważność wyroku. Zmarł 8 lutego 1964 roku.

1911 - Urodziła się Mary Stewart, brytyjska pisarka. Najbardziej znana z serii powieściowej o czarodzieju Merlinie i królu Arturze, która stanowi mieszankę książki historycznej i opowieści fantasy. Zmarła 9 maja 2014 roku.

1912 - Urodziła się Irena Kwiatkowska, aktorka teatralna i filmowa, artystka kabaretowa, od 1945 roku związana z Polskim Radiem, gwiazda radiowego "Teatrzyku Eterek", później telewizyjnego Kabaretu Starszych Panów. Wystąpiła między innymi w filmach i serialach: "Sprawa do załatwienia", "Dzięcioł", "Lata dwudzieste... lata trzydzieste", "Pan Kleks w kosmosie", "Klub kawalerów", "Czterdziestolatek" i "Wojna domowa". Zmarła 3 marca 2011 roku.

1914 - W czasie I wojny światowej wojska rosyjskie rozpoczęły oblężenie twierdzy Przemyśl. Pierwsze oblężenie zakończyło się 10 października porażką wojsk rosyjskich. Straty strony rosyjskiej oceniono na około 10 tysięcy zabitych, rannych i zaginionych spośród 92 tysięcy żołnierzy. Straty załogi twierdzy wyniosły 313 zabitych, 1282 rannych i 290 zaginionych spośród 131 tysięcznej armii austro-węgierskiej. 110 rocznica

1920 - Urodził się Janusz Brochwicz-Lewiński, pseudonim "Gryf”, oficer Armii Krajowej, uczestnik II wojny światowej, żołnierz batalionu Armii Krajowej 'Parasol”. W czasie Powstania Warszawskiego dowodził legendarną obroną pałacyku Michla na Woli. Zmarł 5 stycznia 2017 roku.

1922 - Urodził się Władysław Wojtkowiak tokarz, poseł na Sejm PRL VII kadencji. Pracował w Fabryce Narzędzi Rolniczych w Jaworze. Od 1976 roku był posłem na Sejm PRL z okręgu Legnica. Zasiadał w Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego oraz w Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.

1924 - Utworzono Korpus Ochrony Pogranicza. Korpus miał chronić wschodnią granicę II Rzeczypospolitej przed penetracją agentów, terrorystów i zwartych uzbrojonych oddziałów dywersyjnych przerzucanych przez sowieckie służby specjalne z terenu ZSRR na terytorium II Rzeczypospolitej. 100 rocznica

1925 - Urodził się Ludwik Sobolewski, żołnierz Armii Krajowej, po wojnie funkcjonariusz wojskowy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, działacz spółdzielczy i sportowy, wieloletni prezes Widzewa Łódź. Zmarł 11 listopada 2008 roku.

1930 - Urodził się David William Huddleston, amerykański aktor, reżyser, producent filmowy i telewizyjny. Wystąpił między innymi w filmach i serialach: "Big Lebowski”, "Płonące siodła”, "Frantic”, "Producenci”, "Kochane kłopoty” i "Prezydencki poker”. Zmarł 2 sierpnia 2016 roku.

1931 - W Polsce rozpoczęto seryjną produkcję samolotu Lublin R.XIII. Do wybuchu II wojny światowej wyprodukowano 273 samolotów tego samolotu w różnych wersjach. Samolot zaprojektował inżynier Jerzy Rudlicki w 1930 roku.

1931 - W Stoczni Gdynia odbyło się wodowanie pierwszej samodzielnie zaprojektowanej i wykonanej jednostki - stalowej motorówki "Samarytanka”. Została zamówiona w 1930 roku przez Urząd Morski w Gdyni, z przeznaczeniem do roli statku sanitarnego do dyspozycji lekarza portowego. Planowano używać jej do przewożenia chorych ze statków stojących na redzie do szpitala kwarantannowego w Babich Dołach. Z powodu niedopracowanej i niewygodnej konstrukcji, do celów sanitarnych używano jej jednak bardzo rzadko.

1935 - Urodził się Ken Kesey, amerykański pisarz, autor głośniej książki "Lot nad kukułczym gniazdem”, która w samych Stanach Zjednoczonych rozeszła się w nakładzie ponad ośmiu milionów egzemplarzy. Zmarł 10 listopada 2001 roku.

1935 - Urodził się Władysław Tajner, skoczek narciarski, narciarz alpejski, dwukrotny olimpijczyk, trzykrotny mistrz Polski. Czterokrotny rekordzista Wielkiej Krokwi. Zmarł 27 lutego 2012 roku.

1938 - W Moskwie rozstrzelany został Bruno Jasieński, właściwie Wiktor Bruno Zysman, poeta, czołowy twórca polskiego futuryzmu, zaliczany do grona poetów wyklętych. Związany z ruchem komunistycznym, aresztowany w 1937 roku w okresie masowego terroru w ZSRS. Bruno Jasieński został skazany na karę śmierci przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR z zarzutu o "udział w kontrrewolucyjnej organizacji terrorystycznej", tego samego dnia zabity i pochowany w bezimiennej mogile w miejscu straceń Kommunarka. Urodził się 17 lipca 1901 roku.

1939 - Sowieci w sile sześciu armii liczących 600-650 tysięcy żołnierzy i ponad pięciu tysięcy czołgów, podzielonych na dwa Fronty: Białoruski i Ukraiński, zaatakowali od wschodu Polskę. Władze sowieckie wypełniły w ten sposób ustalenia tajnego protokołu dodatkowego do paktu Ribbentrop-Mołotow. W nocie dyplomatycznej dostarczonej polskiemu ambasadorowi w Moskwie sowieckie władze napisały, że w związku rozpadem państwa polskiego, ucieczce rządu polskiego, muszą ochronić mienie i życie zamieszkujących wschodnie tereny polskie Ukraińców i Białorusinów. ZSRR uznał wszystkie układy zawarte uprzednio z Polską za nieważne. Nie było publicznego formalnego ogłoszenia przez Prezydenta i rząd RP faktu istnienia stanu wojny pomiędzy ZSRR a Polską, nie było jednoznacznego rozkazu Naczelnego Wodza stawiania oporu sowieckiemu najeźdźcy. Armia Czerwona mordowała jeńców i ludność cywilną. Nastąpiły masowe deportacje na Syberię i do Kazachstanu, które objęły około półtora miliona Polaków, w tym kobiet i dzieci. Sowieci wzięli do niewoli około 250 tysięcy żołnierzy i oficerów, w większości niestawiających oporu, z których ponad 21 tysięcy zamordowali w Katyniu, Miednoje, Charkowie i Bykowni. 85 rocznica

1939 - Pod Tomaszowem Lubelskim rozpoczęły się dwie największe, obok starcia nad Bzurą, bitwy kampanii wrześniowej. Polskie wojska nie zdołały przebić się w kierunku Lwowa przez pozycje niemieckie i po czterech dniach walk dostały się do niewoli. Po ciężkich kilkudniowych walkach polskie wojska zakończyły obronę twierdzy brzeskiej i wycofały się do Terespola. Przebywający pod Warszawą Adolf Hitler wydał osobisty rozkaz ostrzału artyleryjskiego Zamku Królewskiego by zmusić stolicę Polski do kapitulacji. 85 rocznica

1939 - Prezydent RP Ignacy Mościcki oraz rząd z premierem Felicjanem Sławoj Składkowskim przekroczyli wieczorem granicę z Rumunią. Tuż po północy granicę przekroczył Naczelny Wódz Edward Śmigły-Rydz. Do Rumunii ewakuowano też 30 tysięcy polskich żołnierzy. 85 rocznica

1939 - Utworzono Tajną Organizację Wojskową pod komendą podpułkownika Jana Mazurkiewicza. Do połowy 1940 roku jej główną siedzibą był Budapeszt, potem Warszawa. TOW szkoliła członków w prowadzeniu dywersji i sabotażu, zajmowała się produkcją materiałów wybuchowych. W 1943 roku weszła w skład Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. 85 rocznica

1939 - Niemcy zamordowali na terenie cmentarza prawosławnego w Terespolu 60 polskich jeńców. Zabitych pochowano w zbiorowym grobie. 85 rocznica

1939 - 519 marynarzy zginęło po storpedowaniu brytyjskiego lotniskowca HMS "Courageous" przez niemiecki okręt podwodny w pobliżu wybrzeży Irlandii. Pozostałych 701 członków załogi lotniskowca uratowały holenderski liniowiec oceaniczny Veendam i brytyjski frachtowiec "Collingworth". Lotniskowiec "Courageous" był pierwszym brytyjskim okrętem wojennym zatopionym przez siły niemieckie w II wojnie światowej. 85 rocznica

1939 - Zmarł Kazimierz Brokl, historyk sztuki i muzeolog, kustosz Zamku Królewskiego. Zginął podczas ratowania zbiorów z płonącego Zamku. Uratował między innymi kasetę z sercem Tadeusza Kościuszki i XV-wieczny modlitewnik królowej Bony, przenosząc je z kaplicy zamkowej do skarbca katedry Świętego Jana. Urodził się 2 kwietnia 1877 roku. 85 rocznica

1939 - Zmarł Wacław Brunon Baehr, pionier polskiej cytologii i genetyki, kierownik Katedry Cytologii Uniwersytetu Warszawskiego. Niezależnie od Thomasa Hunta Morgana, stwierdził różnice w garniturach chromosomów między gametami męskimi i żeńskimi owadów. Jego prace nad chromosomami przyczyniły się do wyjaśnienia problemów związanych z ustalaniem płci. Urodził się 6 października 1873 roku. 85 rocznica

1940 - W Palmirach Niemcy rozstrzelali grupę około 200 więźniów Pawiaka, w tym 20 kobiet. Najmłodsza ofiara tej egzekucji miała 16 lat, a najstarsza ponad 70.

1940 - Adolf Hitler podjął decyzję o przesunięciu na później operacji "Lew Morski”, czyli inwazji morskiej na Wielką Brytanię. Decyzję podjął dwa dni po nieudanym wielkim nalocie Luftwaffe na Wielką Brytanię. Według dokumentów - niemiecki sztab generalny uważał też, że niemiecka marynarka wojenna - Kriegsmarine - nie była w stanie zapewnić właściwej osłony dla sił desantowych oraz dla transportów z zaopatrzeniem.

1940 - Urodził się Artur Bata, historyk, archeolog i dziennikarz. Był między innymi pracownikiem oddziału krakowskiego Telewizji Polskiej oraz dyrektorem Muzeum Okręgowego w Krośnie. Jest autorem ponad 20 książek w tym między innymi "Wojny o pomnik” poświęconej wydarzeniom z lat 70. XX wieku, jakie miały miejsce w Zyndranowej i wysadzeniu w tej wsi pomnika ku czci ofiar Talerhofu oraz "Bieszczady - Szlakiem walk z bandami UPA” i "Bieszczady w ogniu”, w której opisał zbrodnie popełnione przez ukraińskich nacjonalistów.

1942 - Niemcy wywieźli ponad dwa tysiące Żydów z Sokala koło Lwowa do niemieckiego obozu śmierci w Bełżcu. Podczas akcji wysiedleńczej Niemcy zabili na miejscu w Sokalu 160 Żydów.

1942 - Dowódca niemieckiej marynarki wojennej admirał Karl Dönitz wydał rozkaz zakazujący ratowania rozbitków z zatopionych statków nieprzyjaciela. Dönitz wydał rozkaz po ataku na brytyjski statek "Laconia”, wiozący między innymi włoskich jeńców wojennych. Podczas wyławiania rozbitków U-Booty zostały zaatakowane przez amerykański bombowiec.

1943 - Urodził się János Kis, węgierski filozof, socjolog, politolog, nauczyciel akademicki i polityk, działacz opozycji antykomunistycznej, współzałożyciel i były przewodniczący Związku Wolnych Demokratów.

1944 - W 48. dniu Powstania Warszawskiego z Saskiej Kępy na Przyczółek Czerniakowski przeprawiła się kolejna grupa żołnierzy 9. Pułku Piechoty 3. Dywizji 1. Armii Wojska Polskiego. W ciągu dwóch dni na Czerniaków dotarło w sumie około 1200 żołnierzy. Trwały zaciekłe walki o utrzymanie przyczółku. Na wysokości Marymontu przeprawiła się przez Wisłę jedna kompania z 6. Pułku Piechoty 2. Dywizji Piechoty. W jej skład wchodził pluton rusznic przeciwpancernych i łącznościowcy. Niemiecka artyleria kontynuowała ostrzał Żoliborza, Mokotowa i Śródmieścia. 80 rocznica

1944 - W Holandii rozpoczęła się operacja wojsk sprzymierzonych pod kryptonimem "Market-Garden", której celem było opanowanie przepraw w rejonie Eindhoven, Nijmegen i Arnhem w Holandii. Aliantom udało się przejąć kontrolę nad pierwszymi mostami, ale ostatecznym rezultatem operacji była całkowita porażka, ponieważ nie zdobyto ostatniego mostu w Arnhem. Niemiecka kontrofensywa unicestwiła brytyjską I Dywizję Powietrznodesantową i spowodowała większe straty od tych, które alianci ponieśli podczas lądowania w Normandii. Ogółem w dziewięciodniowej operacji "Market Garden” zginęło, zaginęło lub zostało ciężko rannych blisko 17 tysięcy żołnierzy alianckich. Straty niemieckie szacuje się na od 3 tysięcy 300 do 13 tysięcy 300 żołnierzy. Uczestnicząca w operacji "Market-Garden" polska 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa generała brygady Stanisława Sosabowskiego straciła 342 ludzi, w tym 93 poległych, czyli prawie jedną czwartą stanu wyjściowego. 80 rocznica

1945 - Urodził się Władysław Sidorowicz, lekarz psychiatra, polityk i samorządowiec, minister zdrowia i opieki społecznej w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego w1991 roku, senator VI i VII kadencji. Zmarł 24 lipca 2014 roku.

1946 - W Grecji rozpoczęła się wojna domowa między rządowymi siłami zbrojnymi wspomaganymi militarnie i logistycznie przez Wielką Brytanię oraz Stany Zjednoczone a komunistycznymi partyzantami. Według historyków greckich w wojnie domowej zakończonej w 1949 roku zwycięstwem prawicowego rządu zginęło, co najmniej 70 tysięcy osób. Po wojnie 30 tysięcy greckich dzieci zostało ewakuowanych przez komunistów do krajów Bloku Wschodniego, w tym do Polski.

1952 - Urodził się Tomasz Borkowy, aktor. Grał między innymi w filmach: "Wysokie loty", "Nieznośna lekkość bytu", "Życie na gorąco". Popularność przyniosła mu rola Andrzeja Talara w serialu telewizyjnym "Dom". W stanie wojennym wyemigrował do Wielkiej Brytanii. Przybrał pseudonim sceniczny Tomek Bork, pod którym zagrał w ponad 20. brytyjskich i amerykańskich filmach oraz serialach telewizyjnych. Mieszka w Edynburgu, gdzie prowadzi agencję teatralną i szkołę aktorską.

1952 - Urodził się Krzysztof Kołbasiuk, aktor, związany przede wszystkim z warszawskimi teatrami: Na Woli, Dramatycznym, Polskim. Zagrał również w filmach, między innymi: "Doktor Murek", "Ogniem i mieczem", "Pan Tadeusz". Popularność przyniosła mu rola Łukasza Zbożnego w telewizyjnym serialu "Dom". Zmarł 3 marca 2006 roku.

1955 - Urodził się Jan Jankiewicz, kolarz torowy i szosowy, dwukrotny wicemistrz świata w kolarstwie szosowym, wielokrotny mistrz Polski. W Plebiscycie "Przeglądu Sportowego" został uznany najlepszym sportowcem Polski 1979 roku.

1960 - Urodził się Alan Krueger, amerykański ekonomista, profesor ekonomii Uniwersytetu w Princeton, przewodniczący Rady Doradców Ekonomicznych prezydenta Baracka Obamy. Miał duży wkład w tak zwaną rewolucję wiarygodności w ekonomii, rozwijając i nauczając nowoczesne metody empirycznego testowania teorii i ekonometrycznej analizy danych. Jest jednym z najczęściej cytowanych i czytanych ekonomistów świata. Zmarł 16 marca 2019 roku.

1963 - Pięć osób, w tym piloci doświadczalni Mieczysław Miłosz i Aleksander Wąsowicz, zginęło podczas lotu testowego samolotu PZL MD-12.

1963 - W wyborach parlamentarnych w Iranie po raz pierwszy uczestniczyły kobiety.

1963 - Amerykańska stacja ABC rozpoczęła emisję serialu sensacyjnego "Ścigany", bardzo popularnego także w Polsce w latach 60. Serial oparto na autentycznych wydarzeniach. Główny bohater Richard Kimble to w rzeczywistości Sam Sheppard, który został niesłusznie oskarżony o to, że w lipcu 1954 roku zamordował żonę. Po 12 latach więzienia został oczyszczony z zarzutów. W 1993 Andrew Davis zrealizował kinowy remake serialu "Ścigany", z Harrisonem Fordem i Tommy Lee Jonesem w rolach głównych.

1967 - Zmarł Jerzy Dąbrowski, konstruktor lotniczy, twórca bombowca PZL.37 Łoś, a także autor dwupłatowego ultralekkiego samolotu sportowego D-1 Cykacz. Był to pierwszy samolot sportowy skonstruowany w Polsce. Pracował w Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie. Urodził się 8 września 1899 roku.

1971 - Więzienie opuścili skazani za udział w protestach Marca '68: Jacek Kuroń, Karol Modzelewski i Maciej Kozłowski.

1971 - W Poznaniu odbył się pierwszy występ Kabaretu Tey. Jego założycielami byli Zenon Laskowik, Krzysztof Jaślar oraz Aleksander Gołębiowski. W kabarecie występowali także: Bohdan Smoleń, Rudi Schuberth oraz Janusz Rewiński. Kabaret zakończył swoją działalność w 1988. Sławę kabaretowi przyniosła opolska "Złota Szpilka” przyznana w 1973 roku oraz nagroda Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu w kategorii najlepszego kabaretu.

1973 - W White Plains w stanie Nowy Jork zmarł Oskar Halecki, historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1939 roku przebywał na emigracji. Współzałożyciel, dyrektor i prezes Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku. W pracy naukowej zajmował się historią średniowieczną Litwy i Rusi, dziejami Cesarstwa Bizantyjskiego i średniowieczną Polską. Urodził się 26 maja 1891 roku.

1974 - Podpisano umowę z koncernem FIAT na opracowanie projektu samochodu, przyszłego FSO Polonez. Zgodnie z umową polska strona miała przedstawić własne wytyczne dotyczące nadwozia i norm bezpieczeństwa nowego auta. Warunki postawione włoskim konstruktorom zakładały, że samochód będzie spełniał bieżące i przyszłe normy zderzeniowe, a poziom emisji spalin ma pozwolić na sprzedaż samochodu w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych. Pierwsze siedem egzemplarzy Poloneza, zmontowanych jeszcze w Turynie, trafiło do Polski 20 września 1977 roku. Produkcję seryjną Poloneza rozpoczęto 3 maja 1978 roku. 50 rocznica

1978 - Premiera serialu telewizyjnego "Lalka" w reżyserii Ryszarda Bera. Scenariusz na podstawie powieści Bolesława Prusa napisali Aleksander Ścibor-Rylski i Jadwiga Wojtyłło. W rolach głównych wystąpili: Jerzy Kamas, Małgorzata Braunek i Bronisław Pawlik. Serial jest drugą adaptacją filmową powieści. Powstał dziesięć lat po kinowej adaptacji "Lalki" w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa.

1980 - Powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność” z przewodniczącym Lechem Wałęsą. W Gdańsku, podczas konferencji Międzyzakładowych Komitetów Założycielskich i Międzyzakładowych Komisji Robotniczych z całego kraju, przyjęto propozycję rejestracji wszystkich MKZ, jako jednej organizacji - NSZZ "Solidarność". Za projekt statutu przyjęto statut gdańskiego MKZ.

1988 - W Seulu rozpoczęły się XXIV Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polacy zdobyli 16 medali, w tym dwa złote - judoka Waldemar Legień oraz zapaśnik Andrzej Wroński. Klasyfikację medalową zwyciężyli sportowcy ze Związku Radzieckiego, którzy zdobyli 132 medale, w tym 55 złotych.

1991 - Została udostępniona pierwsza wersja jądra Linuksa. Linux jest jednym z przykładów wolnego i otwartego oprogramowania - jego kod źródłowy może być dowolnie wykorzystywany, modyfikowany i rozpowszechniany. Od kwietnia 2017 roku Android, a tym samym Linux, oficjalnie jest najpopularniejszym systemem operacyjnym na świecie. Pierwsza wersja Linuxa została udostępniona dla architektury komputera PC.

1993 - Po 48 latach oficjalnie pożegnano żołnierzy rosyjskich z Północnej Grupy Wojsk Radzieckich, którzy stacjonowali w Polsce. Obecność wojsk ZSRR była jednym z najbardziej zauważalnych przejawów naszej ograniczonej suwerenności po 1945 roku. Armia Czerwona w Polsce liczyła 53 tysiące żołnierzy oraz 7,5 tysiąca pracowników cywilnych, którym towarzyszyło 40 tysięcy członków rodzin. Rosjanie stacjonowali w 59 garnizonach, w 21 ówczesnych województwach. Korzystali z 13 lotnisk, posiadali bazę morską, sześć poligonów i osiem tysięcy innych obiektów.

1993 - Prochy generała Władysława Sikorskiego zostały przewiezione z Wielkiej Brytanii i złożone na Wawelu. Naczelny Wódz i premier rządu RP na uchodźstwie zginął w katastrofie lotniczej nad Gibraltarem 4 lipca 1943 roku. Szczegółowe okoliczności jego śmierci wciąż nie zostały do końca wyjaśnione. Władysław Sikorski urodził się 20 maja 1881 roku.

1994 - Po raz pierwszy na antenie TVP2 wyemitowano teleturniej "Familiada". Drużynowe przedsięwzięcie budziło duże zainteresowanie widzów. Teleturniej ukazuje się o 14.00, w soboty, niedziele i święta. 30 rocznica

1995 - W Warszawie odsłonięto Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie. Pomnik u zbiegu ulic Muranowskiej i Andersa przedstawia ładunek krzyży łacińskich i prawosławnych, a także żydowską macewę i nagrobek muzułmański, umieszczony na platformie symbolizującej wagon deportacyjny. Przed stojącą na torze kolejowym platformą ułożono 41 podkładów kolejowych, na których umieszczono nazwy pól bitewnych z września 1939 znajdujących się we wschodniej Polsce oraz nazwy miejscowości-miejsc kaźni narodu polskiego w ZSRR.

2006 - Węgierskie radio publiczne zaprezentowało nagrania, na których urzędujący premier Ferenc Gyurcsány przyznaje się do kłamstw w celu utrzymania władzy. Ich ujawnienie wywołało kilkutygodniowe protesty w Budapeszcie. Były to największe protesty na Węgrzech od czasu upadku komunizmu. Oprócz wydarzeń w stolicy, doszło również do zamieszek w innych miastach.

2009 - Prezydent Barack Obama poinformował, że Stany Zjednoczone zrezygnowały z budowy elementów tarczy antyrakietowej w Polsce i Czechach. Według amerykańskich dzienników między innymi "New York Times" i "Wall Street Journal", administracja Obamy wycofała się z budowy elementów tarczy antyrakietowej, by polepszyć stosunki USA z Rosją. Drugą główną przyczyną rezygnacji z budowy tarczy był fakt, że irańskie plany budowy międzykontynentalnych rakiet nuklearnych nie były tak zaawansowane, jak pierwotnie przypuszczano. 15 rocznica

2011 - Zmarła Magda Teresa Wójcik, aktorka i reżyserka, współzałożycielka Teatru Adekwatnego. Wystąpiła między innymi w filmach: "Matka Joanna od Aniołów”, "Samson”, "Człowiek z marmuru”, "Bez znieczulenia”, "Matka Królów”, "Szpital przemienienia” i "Bajland”. Urodziła się 10 czerwca 1934 roku.

2011 - Zmarł Tomasz Zygadło, reżyser filmowy i teatralny. Był reżyserem między innymi filmów: "Ćma”, "Odwet”, "Rebus” i "Sceny dziecięce z życia prowincji”. Urodził się 23 grudnia 1947 roku.

2015 - Zmarł Maciej Sosnowski, satyryk, aktor. Współpracował z "Podwieczorkiem przy mikrofonie", pisał monologi dla Hanki Bielickiej i Janiny Jaroszyńskiej. Wystąpił między innymi w filmach i serialach: "Popiełuszko. Wolność jest w nas”, "Gorący temat”, "Fala zbrodni”. Urodził się 8 kwietnia 1961 roku.

2017 - Zmarł ksiądz Marceli Prawica, duchowny rzymskokatolicki, misjonarz. Do 2017 roku przebywał na misji w Zambii, w dolinie Chingombe, pracował z ludem Lala. Misja w Chingombe działa od 1914 roku, została założona przez polskich jezuitów. Marceli Prawica urodził się 6 września 1939 roku.

2020 - Zmarła Hanna Rek-Wyrobek, piosenkarka, śpiewająca między innymi przebój lat 60. "Gdy mi ciebie zabraknie". W 1957 zajęła drugie miejsce w konkursie piosenki organizowanym przez Polskie Radio. Występowała w "Teatrze Piosenki” w warszawskim Bristolu, współpracowała z teatrami "Syrena” i łódzkim "7.15”. Założyła własny zespół - Hanna Rek Band. W latach 1964-1985 wraz z mężem, Bogusławem Wyrobkiem występowała za granicą. Piosenki w jej wykonaniu znalazły się w kilku filmach, między innymi: "Nad rzeką, której nie ma", "Inspekcji pana Anatola" i "Pan Anatol szuka miliona". Urodziła się 8 maja 1935 roku.

2020 - Zmarł Robert W. Gore, amerykański inżynier chemii, przedsiębiorca i wynalazca, twórca goreteksu. Jako student drugiego roku opracował w 1957 roku z teflonu tworzywo służące do izolacji przewodów, które było wykorzystywane do programu kosmicznego "Apollo". W 1969 roku odkrył, że rozciągając PTFE można stworzyć porowatą strukturę, w efekcie czego stworzył membranę tworzącą lekki, nieprzemakalny i oddychający materiał. W 1976 wprowadził na rynek tkaninę pod nazwą Gore-Tex, którą już w tym samym roku, jako pierwsza zastosowała firma Early Winters, tworząc namioty, a rok później ubrania. Urodził się 15 kwietnia 1937 roku.

2020 - Zmarł Ryszard Wolański, dziennikarz muzyczny, od 1972 roku związany z Polskim Radiem oraz od 1978 z Telewizją Polską. Autor wielu radiowych i telewizyjnych reportaży o muzyce jazzowej. Był również autorem ponad dwóch tysięcy audycji radiowych: "Panorama jazz", "Swingowe granie", "Poznajemy style jazzowe", "Jazz tradycyjny". W 2012 jego książka "Eugeniusz Bodo. Już taki jestem zimny drań” została wyróżniona w kategorii "Najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku” nagrodą jury w konkursie Książka Historyczna Roku. Urodził się 25 lipca 1943 roku.

2021 - Zmarł Alfred Władysław Miodowicz, działacz związkowy i polityk. W latach 1984- 1991 był przewodniczącym Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych liczącego około siedmiu milionów osób. Należał do PZPR i był posłem na sejm PRL IX kadencji. Uczestniczył w przygotowaniach obrad Okrągłego Stołu po stronie rządowej. Urodził się 28 czerwca 1929 roku.

2022 - Zmarł Sławomir Kretkowski, opozycjonista w PRL, uczestnik wydarzeń Marca 1968 roku, więzień polityczny, drukarz Niezależnej Oficyny Wydawniczej. Uczestniczył w proteście ulicznym przeciwko zdjęciu z afisza "Dziadów" Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka. Był sygnatariuszem Listu 101 ze stycznia 1976 przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. Od 1976 współpracował z Komitetem Obrony Robotników. Internowany w czasie stanu wojennego. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyż Wolności i Solidarności. Urodził się 2 lipca 1947 roku.

2022 - Otwarto kanał żeglugowy na Mierzei Wiślanej. Łączy on drogą morską Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską i pozwala na skrócenie, pogłębienie i uproszczenie morskiego szlaku na Bałtyk.

2023 - Zmarł Ryszard Jedliński, szczypiornista, trener, uczestnik igrzysk olimpijskich w Moskwie w 1980 roku. Wraz ze swoim zespołem piłki ręcznej mężczyzn zdobył brązowy medal Mistrzostw Świata w 1982 roku w Niemczech Zachodnich. Urodził się 9 września 1953 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-10-18, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 18 października - Europejski Dzień przeciwko Handlowi Ludźmi. 18 października - Światowy Dzień Menopauzy i Andropauzy, ustanowiony przez Światową Organizację… » więcej 2024-10-17, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 17 października - Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem, ustanowiony w 1992 roku, przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. » więcej 2024-10-16, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 16 października - W Polsce jest obchodzony Dzień Papieża Jana Pawła II, związany z rocznicą wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Apostolską. Został ustanowiony… » więcej 2024-10-15, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 15 października - Międzynarodowy Dzień Białej Laski, dzień osób niewidomych, obchodzony od 1964 roku. 15 października - Europejski Dzień Walki z Rakiem… » więcej 2024-10-14, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 14 października - W Polsce obchodzimy Dzień Edukacji Narodowej (do 1982 Dzień Nauczyciela), w rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej. 14 października… » więcej 2024-10-13, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 13 października - Dzień Ratownictwa Medycznego, obchodzony w Polsce od 2006 roku. 13 października - Międzynarodowy Dzień Ograniczania Skutków Katastrof… » więcej 2024-10-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 października - Światowy Dzień Reumatyzmu. 12 października - Dzień Bezpiecznego Komputera, obchodzony od 2004 roku. 12 października - Dzień Kolumba… » więcej 2024-10-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 października - Międzynarodowy Dzień Dziewcząt, ustanowiony przez ONZ w 2011 roku, w uznaniu ich praw oraz szczególnych wyzwań, przed jakimi stoją na… » więcej 2024-10-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 października - Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, pod patronatem Światowej Organizacji Zdrowia i Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego. 10 października… » więcej 2024-10-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 października - Światowy Dzień Poczty, ustanowiony przez wyspecjalizowaną organizację ONZ - Światowy Związek Pocztowy w 1969 roku na kongresie w Tokio… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »