Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-09-15, 01:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

15 września - Międzynarodowy Dzień Demokracji, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2007 roku.

15 września - Europejski Dzień Prostaty, ustanowiony przez Europejskie Towarzystwo Urologiczne w 2006 roku.

15 września - Dzień Solidarności z Osobami Chorymi na Schizofrenię, obchodzony w Polsce od 2002 roku.

15 września - Wielka Brytania - dzień upamiętniający bitwę o Anglię.

15 września - Międzynarodowy Dzień Kropki.

15 września - Dzień Opakowań.
1254 - Urodził się Marco Polo, wenecki kupiec i podróżnik. Wraz z ojcem i stryjem dotarł do Chin, przemierzając jedwabny szlak. Byli oni jednymi z pierwszych przedstawicieli Zachodu, którzy dotarli do Państwa Środka. Zmarł 8 stycznia 1324 roku. 770. rocznica

1339 - Papieski sąd polubowny po przesłuchaniu 126 świadków w tak zwanym procesie warszawskim nakazał Zakonowi Krzyżackiemu zwrot Polsce Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, Pomorza Gdańskiego oraz ziemi chełmińskiej i michałowskiej. Jednocześnie zasądzono Polsce odszkodowanie w wysokości 194,5 tysiąca grzywien. Papież Benedykt XII nie podtrzymał postanowień procesu warszawskiego i zlecił ponowne zbadanie zasadności roszczeń Polski do spornych ziem. 685. rocznica

1454 - Szlachta polska zgromadzona w obozie pod Cerekwicą koło Chojnic wymogła na królu Kazimierzu Jagiellończyku obietnicę, że przy uchwalaniu nowych ustaw i zwoływaniu pospolitego ruszenia konieczna będzie zgoda sejmików ziemskich. W zamian szlachta zgodziła się na udział bez zapłaty w trwającej wyprawie przeciwko Krzyżakom. 570. rocznica

1463 - W bitwie na Zalewie Wiślanym flota gdańsko-elbląska rozbiła flotę krzyżacką. Flota polska liczyła około 30, a zakonna 44 okręty. W ręce polskie dostało się około 500 jeńców. Wielki mistrz Ludwig von Erlichshausen zdołał zbiec do Królewca.

1697 - W Krakowie odbyła się koronacja księcia saskiego Fryderyka Augusta I Wettina na króla Polski. Nowy władca przyjął imię Augusta II. Fryderyk August spisał swój program polityczny "Jak Polskę przekształcić w kraj kwitnący i cieszący się szacunkiem u sąsiadów". Fundator i pierwszy Kawaler Orderu Orła Białego. Urodził się 12 maja 1670 w Dreźnie, a zmarł 1 lutego 1733 w Warszawie.

1700 - Zmarł André Le Nôtre, francuski architekt krajobrazu, nadworny ogrodnik króla Ludwika XIV uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela szkoły geometrycznego ogrodu francuskiego. Twórca około 50 ogrodów we Włoszech, Francji i Anglii, między innymi w Wersalu. Urodził się 12 marca 1613 roku.

1769 - Rosyjskie wojsko pokonały w bitwie pod Łomazami, koło Białej Podlaskiej, oddziały Konfederatów Barskich dowodzone przez Kazimierza Pułaskiego. W bitwie zginęło około 200 Konfederatów, w tym brat Kazimierza Franciszek Ksawery Pułaski. 255. rocznica

1777 - W czasie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych Naczelny Dowódca Armii Kontynentalnej Jerzy Waszyngton promował Kazimierza Pułaskiego na stopień generała brygady kawalerii amerykańskiej. Cztery dni wcześniej w bitwie pod Brandywine Pułaski uratował życie przyszłemu prezydentowi. Kazimierz Pułaski w latach 1777-1779 walczył w szeregach armii Jerzego Waszyngtona. W 1778 utworzył legion kawalerii, na którego czele odniósł zwycięstwo nad Anglikami w bitwie pod Charleston. Urodził się 4 marca lub 6 marca 1745 w Warszawie, a zmarł 11 października 1779, na skutek obrażeń odniesionych podczas oblężenia Savannah.

1820 - W Krakowie odbyło się uroczyste rozpoczęcie sypania Kopca Kościuszki. Decyzję o budowie kopca dla uczczenia Tadeusza Kościuszki zatwierdził dwa miesiące wcześniej Senat Rządzący Wolnego Miasta Krakowa. Podczas trwającej trzy lata budowy znaczną część prac wykonali ochotnicy. Symboliczny chociażby udział w sypaniu stał się patriotycznym obowiązkiem, brali w nim udział nawet cudzoziemcy odwiedzający Kraków. Budowę zakończono 25 października 1823 roku. Usypany kopiec miał 80 metrów średnicy podstawy, 8,5 metra średnicy u wierzchołka i wysokość 34,1 metra.

1830 - Podczas otwarcia linii kolejowej Liverpool-Manchester zginął brytyjski polityk William Huskisson, pierwsza znana ofiara wypadku kolejowego na świecie. Parowóz zmiażdżył mu lewą nogę. Były minister wojny i kolonii oraz przewodniczący Izby Gmin został natychmiast przewieziony do Manchesteru, gdzie zmarł kilka godzin później.

1847 - Urodził się Tadeusz Borowicz, lekarz anatomopatolog. Zajmował się patologią zapaleń i nowotworów, bakteriologią i patofizjologią krwi. W 1874 roku odkrył pałeczkę duru brzusznego i stworzył teorię powstawania żółtaczek. Opublikował w 1905 roku "Słownik lekarski polski”. Zmarł 20 marca 1928 roku.

1862 - Zmarł Władysław Syrokomla, właściwie Ludwik Władysław Franciszek Kondratowicz herbu Syrokomla, poeta i tłumacz epoki romantyzmu. Autor między innymi poematu "Melodie z domu obłąkanych" oraz gawęd "Jan Dęboróg" i "O Zabłockim i mydle". Często przypisuje mu się autorstwo tekstu piosenki "Wlazł kotek na płotek", jednak jego tekst opiera się na oryginalnej, ludowej przyśpiewce. Urodził się 29 września 1823 roku.

1869 - Urodził się Paweł Owerłło, aktor teatralny i filmowy, tancerz, reżyser. Wystąpił w kilkudziesięciu filmach, między innymi w: "Kłamstwie Krystyny", "Profesorze Wilczurze", "Rapsodii Bałtyku", "Czy Lucyna to dziewczyna?". Zmarł 27 kwietnia 1957 roku. 155. rocznica

1881 - Urodził się Ettore Bugatti, włoski konstruktor i założyciel fabryki samochodów w Molsheim w Alzacji, wynalazca samochodu wyścigowego z silnikiem z doładowaniem. Bugatti skonstruował również samolot, który jednak nigdy nie wystartował, a także samochód, który poruszał się po szynach kolejowych. Zmarł 21 sierpnia 1947 roku.

1883 - Zmarł Joseph Antoine Plateau, belgijski fizyk, który odkrył i opisał zjawisko stroboskopowe. W roku 1832 zbudował pierwszy stroboskop. Urodził się 14 października 1801 roku.

1885 - Zmarł Juliusz Zarębski, kompozytor i pianista. Skomponował między innymi "Kwintet fortepianowy g-moll”, uważany za najwybitniejsze dzieło polskiej kameralistyki romantycznej oraz cykl fortepianowy "Róże i ciernie”. Urodził się 28 lutego 1854 roku.

1890 - Urodziła się Agata Christie, angielska pisarka, autorka między innymi 66 powieści detektywistycznych i 14 zbiorów opowiadań. Twórczyni postaci literackich dwojga detektywów: Belga Herkulesa Poirota oraz starszej pani, detektyw-amator panny Marple. Wydano ponad miliard egzemplarzy jej książek w języku angielskim oraz drugi miliard przetłumaczonych na 45 języków obcych. Najsłynniejsze z jej książek to między innymi: "Zabójstwo Rogera Acroyda", "Śmierć na Nilu" i "Dziesięciu małych Murzynków". Większość jej książek i opowiadań zostało adaptowanych, jako filmy, słuchowiska, gry wideo i komiksy. Wszystkie utwory Agaty Christie objęte były w 1951 roku w Polsce zapisem cenzury, podlegając natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek. Zmarła 12 stycznia 1976 roku.

1894 - Urodził się Jean Renoir, francuski reżyser, scenarzysta, producent filmowy i pisarz, czołowy przedstawiciel francuskiego realizmu. W okresie kina niemego zrealizował między innymi obrazy: "Panna wodna” i "Nana”, według powieści Emila Zoli. W kinie dźwiękowym zasłynął, jako twórca filmów: "Suka”, "Zbrodnia pana Lange”, "Towarzysze broni”, "Reguła gry” i "Południowiec”. W 1974 roku otrzymał Oscara za całokształt twórczości. Zmarł 12 lutego 1979 roku. 130. rocznica

1901 - Urodził się Hans Hilfiker, szwajcarski inżynier elektryk i projektant wzornictwa przemysłowego. Jako pracownik kolei szwajcarskich zaprojektował w 1944 roku zegar kolei szwajcarskich, który stał się ikoną tych kolei. Słynny design zegara skopiowała firma Apple zamieszczając go w systemie iOS, za co na mocy porozumienia, będzie musiała zapłacić szwajcarskim liniom kolejowym. Hans Hilfiker zmarł 2 marca 1993 roku.

1905 - Urodził się Michał Zieliński, podoficer piechoty Wojska Polskiego, muzyk, wykładowca i poeta, głównie znany, jako autor piosenki "Serce w plecaku”, popularnej piosenki z czasów II wojny światowej. Zmarł 14 listopada 1972 roku.

1907 - Urodził się Wacław Karłowicz, ksiądz, kapelan Powstania Warszawskiego i Armii Krajowej. Zasłynął wyniesieniem Krucyfiksu Baryczków z płonącej Katedry Świętego Jana, współorganizował największy szpital powstańczy w czasie walk na Starym Mieście. Po wojnie organizował parafię świętego Wacława na warszawskim Gocławku. W 1979 wraz ze Stefanem Melakiem powołał Konspiracyjny Komitet Katyński. Był inicjatorem budowy pierwszego w Polsce pomnika ofiar zbrodni katyńskiej na warszawskich Powązkach w 1981 roku. Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za "wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz odkrywania i upamiętniania prawdy o dziejach Narodu Polskiego". Zmarł 8 grudnia 2007 roku.

1916 - I wojna światowa: Podczas bitwy nad Sommą Brytyjczycy wprowadzili po raz pierwszy do działań wojennych czołgi. Bitwa rozpoczęła się 1 lipca i trwała do 18 listopada. Zakończyła się zwycięstwem wojsk ententy. Pierwsze czołgi brytyjskie przypominały opancerzone skrzynie, opasane z dwóch stron metalowymi gąsienicami. Nowy rodzaj mechanizmu jezdnego umożliwiał pokonywanie trudnych przeszkód, w tym okopów, a także miażdżenie zasiek z drutu kolczastego. Do bitwy nad Sommą skierowano 49 czołgów, z których część w wyniku awarii nie dotarła nawet do niemieckich pozycji. Początkowo Niemców ogarnęła panika, ale szybko nauczyli się je zwalczać, strzelając z armat na wprost.

1920 - Zmarł Roberto Ardigo, włoski filozof, uznawany za jednego z ojców psychologii. Zasłynął, jako znawca promowania naukowych koncepcji psychologii, opracowanych, jako kompleks teorii percepcji i myśli, że nie ma eksperymentalnych demonstracji. Jest między innymi autorem prac: "Psychologia jako pozytywna nauka”, "Socjologia”, "Fakt psychologiczny percepcji”, "Jedność świadomości”. Urodził się 28 stycznia 1828 roku.

1922 - Urodził się Jackie Cooper, amerykański aktor i reżyser filmowy oraz telewizyjny. Najmłodszy w historii aktor nominowany do Oscara za najlepszą rolę pierwszoplanową. Nominację otrzymał, mając dziewięć lat, za rolę w filmie "Skippy" w 1931 roku. Debiutował, jako 7-latek w serii filmów krótkometrażowych. W pierwszej połowie lat 30. XX wieku był najsłynniejszym dzieckiem Hollywood. Po II wojnie światowej jego gwiazda nieco przybladła. Zagrał między innymi w filmach: "Superman", "Wyspa skarbów", "Kulisy wielkiej rewii". Zmarł 5 maja 2011 roku.

1923 - Urodził się Karol Latowicz polski aktor teatralny i filmowy żydowskiego pochodzenia. Od emigracji w 1968 roku mieszkał w Stanach Zjednoczonych. Zmarł w Nowym Jorku 25 listopada 1984 roku.

1925 - Urodził się Kiriłł Jurjewicz Ławrow, radziecki i rosyjski aktor teatralny i filmowy, reżyser. Wystąpił między innymi w filmach: "Bracia Karamazow”, "Mistrz i Małgorzata”, "Leningrad”. Zmarł 27 kwietnia 2007 roku.

1925 - Urodził się Carlo Rambaldi, włoski twórca filmowych efektów specjalnych. Jest laureatem trzech Oscarów za filmy: "King Kong” w 1976 roku, "Obcy - ósmy pasażer Nostromo” w 1979 oraz "E.T.” w 1982. Zmarł 10 sierpnia 2012 roku.

1926 - Uruchomiono rozgłośnię radiową w Wolnym Mieście Gdańsku. Studio nadawcze mieściło się w budynku dyrekcji poczty przy Targu Maślanym. Nadajniki radiowe i rozgłośnia zlokalizowane były następnie na Gradowej Górze. Po wojnie ulokowano tam stację zagłuszania audycji Radia Wolna Europa.

1926 - Zmarł Rudolf Christoph Eucken, niemiecki filozof, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 1908 rok. Przedstawiciel neoidealizmu. Krytykował pozytywizm i ewolucjonizm w filozofii kultury. Był przeciwny poglądom, które zakładały, że świat można poznać dzięki nauce. Uważał, że losy i dzieje ludzkie leżą w rękach Boga. Napisał "Wielcy myśliciele i ich poglądy na życie". Urodził się 5 stycznia 1846 roku.

1930 - Urodziła się Halszka Osmólska, paleontolog, profesor, specjalizująca się w badaniach dinozaurów i pierwotnych krokodyli, profesor w warszawskim Instytucie Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk. Badała trylobity górnego dewonu i dolnego karbonu z rejonu świętokrzyskiego oraz innych rejonów Europy i Azji. Podczas badań na mongolskiej pustyni Gobi odkryła nowe gatunki dinozaurów i pierwotnych ssaków z epoki późnej kredy. Zmarła 31 marca 2008 roku.

1935 - W Warszawie rozpoczęły się balonowe zawody o Puchar Gordona Bennetta, które zakończyły się zwycięstwem Polaków Zbigniewa Burzyńskiego i Władysława Wysockiego. Ponieważ było trzecie w historii zwycięstwo polskiej załogi Polska otrzymała trofeum na stałe.

1935 - Reichstag, Sejm Rzeszy Niemieckiej, uchwalił tak zwane "ustawy norymberskie”, ustanawiające rasizm w III Rzeszy. Ustawy definiowały, kogo uznawać za Żyda, za mieszańca i Aryjczyka. Żydów można było pozbawić obywatelstwa Rzeszy, ochrony prawnej i własności. Nie mogli również pełnić służby w urzędach państwowych oraz w wojsku. Zakazano im również wywieszać flagę państwową. Zakazane były małżeństwa między "Aryjczykami” i "nie-Aryjczykami”.

1939 - W 15. dniu II wojny światowej wojska niemieckie zajęły Białystok i Przemyśl oraz okrążyły całkowicie Warszawę. W Cechówce, obecnie to część Sulejówka, w odwecie za zabicie żołnierza Wehrmachtu, Niemcy zamordowali około 100 osób, mieszkańców tej miejscowości oraz Zorzy, Miłosny i Długiej Szlacheckiej. Hans Frank został mianowany szefem wyższego zarządu cywilnego okupowanych ziem polskich przy naczelnym dowództwie Wehrmachtu Ober-Ost. 85. rocznica

1939 - Estońskie władze internowały w porcie w Tallinie polski torpedowy okręt podwodny ORP „Orzeł”. Okręt zawinął tam, aby uzyskać pomoc medyczną dla dowódcy i w celu naprawy drobnych uszkodzeń. Po decyzji o internowaniu „Orła” Estończycy zabrali z niego pomoce nawigacyjne, mapy i dziennik okrętowy, rozpoczęli rozbrajanie załogi i okrętu. Okręt wzięli pod straż. Szanse powodzenia ucieczki były nikłe, gdyż „Orzeł” stał zacumowany rufą w kierunku wyjścia z basenu portowego. Jednak dzięki determinacji załogi pod dowództwem kapitana marynarki Jana Grudzińskiego udało się to. Pod ostrzałem estońskim „Orzeł” uciekł w nocy z 17 na 18 września. Pomimo braku map kontynuował służbę na Bałtyku, a następnie przedarł się do Wielkiej Brytanii. 85. rocznica

1940 - Przełomowy dzień w bitwie o Anglię. 630 brytyjskich myśliwców z 31 dywizjonów, w tym dwóch polskich: 302. i 303. odparło dwa naloty 500 niemieckich bombowców osłanianych przez 620 myśliwców. Niemcy stracili tego dnia 61 samolotów i około 80 zabitych pilotów. Straty brytyjskie to 29 maszyn i 16 zabitych pilotów. Porażka zmusiła Niemcy do odłożenia, a w konsekwencji do odstąpienia od inwazji na wyspy brytyjskie. 15 września jest corocznym dniem upamiętniającym Bitwę o Anglię w Wielkiej Brytanii.

1941 - Urodził się Mirosław Hermaszewski, kosmonauta, jako pierwszy i jedyny Polak poleciał w kosmos. W 1976 roku został wyłoniony z grona kilkuset polskich pilotów, jako kandydat do lotu kosmicznego w ramach międzynarodowego programu "Interkosmos". 27 czerwca 1978 roku o godzinie 17.27 wraz z Rosjaninem Piotrem Klimukiem wystartował na statku kosmicznym "Sojuz 30". Później przycumowali do stacji orbitalnej "Salut". Program badawczy polskiego kosmonauty obejmował eksperymenty biologiczne, medyczne i technologiczne, a także obserwacje geofizyczne. Lot trwał siedem dni i 22 godziny. W tym czasie Mirosław Hermaszewski okrążył Ziemię 125 razy. Za udział w locie kosmicznym został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu I Klasy, "Złotą Gwiazdą" Bohatera Związku Radzieckiego oraz Orderem Lenina.

1942 - Wojna na Pacyfiku: koło Wysp Salomona japoński okręt podwodny I-19 wystrzelił najskuteczniejszą salwę II wojny światowej. Z sześciu torped jedna zatopiła niszczyciel USS "O’Brien”, druga uszkodziła pancernik USS "North Carolina”, trzy kolejne lotniskowiec USS "Wasp”,. a szósta omal nie trafiła w lotniskowiec USS "Hornet”. Japoński statek został zatopiony rok później, 25 listopada 1943 na zachód od Wysp Makin. Amerykański niszczyciel USS "Radford” zniszczył okręt za pomocą bomb głębinowych.

1944 - W 46. dniu Powstania Warszawskiego, po ciężkich walkach, Niemcy zdobyli Sielce. Oddziały powstańcze zostały zepchnięte w stronę Wisły. Niemcy zajęli niemal cały Dolny Mokotów. Z Pragi na Czerniaków przeprawił się patrol 1. Armii Wojska Polskiego. Wieczorem powrócił na prawy brzeg Wisły wraz z oficerem ze sztabu podpułkownika Jana Mazurkiewicza "Radosława”, który zawiózł pismo z prośbą o pomoc. Na Żoliborzu wojska niemieckie zdobyły odcinek wybrzeża od Cytadeli do ulicy Krasińskiego, odcinając powstańców od Wisły. Po zajęciu Marymontu Niemcy zaatakowali powstańców na dolnym Żoliborzu. 80. rocznica

1945 - Urodziła się Carmen Maura, hiszpańska aktorka. Wystąpiła między innymi w filmach: "Pepi, Luci, Bom i inne dziewczyny z dzielnicy”, "Matador”, "Prawo pożądania”, "Kobiety na skraju załamania nerwowego”, 'Zmowa milczenia”, "Volver”, "Tetro”. 1946 - Urodził się Tommy Lee Jones, amerykański aktor, reżyser i producent filmowy, laureat Oscara i Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę szeryfa Samuela Gerarda w thrillerze "Ścigany" z 1993 roku. Zagrał też między innymi w filmach: "Wulkan", "JFK" i "Faceci w czerni". Ma swoją gwiazdę na Hollywood Boulevard.

1946 - Urodził się Oliver Stone, amerykański reżyser filmowy, scenarzysta i producent. Był jedenastokrotnie nominowany do Oscara, jako scenarzysta, producent i reżyser. Zdobył trzy Oscary, za scenariusz do filmu "Midnight Express" oraz reżyserię "Plutonu" i "Urodzonego 4 lipca". Otrzymał dwa wyróżnienia Gildii Amerykańskich Reżyserów. Ma też na koncie trzy Złote Globy.

1947 - Początek dziesięciodniowego strajku w Łodzi, wywołanego zmuszaniem pracowników do współzawodnictwa pracy. W czasie manifestacji doszło do starć z siłami bezpieczeństwa, dwie osoby zginęły, kilkadziesiąt zostało aresztowanych.

1948 - Zmarł Edward Kaczor żołnierz armii austriackiej, a następnie oficer Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej od początku jej istnienia. Kawaler Orderu Virtuti Militari, który otrzymał za udział w wojnie polsko - bolszewickiej. Urodził się 17 lutego 1898 roku.

1949 - Rozpoczął się - pierwszy po wojnie - IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny imienia Fryderyka Chopina. Trwał do 15 października. W konkursie startowało 54 pianistów. Dwie równorzędne pierwsze nagrody otrzymały - Halina Czerny-Stefańska i pianistka radziecka Bella Dawidowicz. 75. rocznica

1949 - Przewodniczący niemieckiej Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej CDU Konrad Adenauer został wybrany na pierwszego kanclerza Republiki Federalnej Niemiec. Funkcję tę pełnił do 1963 roku. Dążył do pojednania z Francją, kładł duży nacisk na współpracę Republiki Federalnej Niemiec z aliantami zachodnimi. Jest uważany za jednego z "ojców” zjednoczenia Europy. 75. rocznica

1950 - Urodził się Tomasz Jastrun, poeta, eseista, krytyk literacki, wieloletni współpracownik paryskiej "Kultury”. W czasie PRL działał w opozycji i należał do "Solidarności". Był w Stoczni Gdańskiej podczas strajku sierpniowego, który opisał w reportażu "Las Birnam ruszył". W stanie wojennym przez rok się ukrywał, później był internowany, co opisał w niektórych wierszach. W latach 1982-1988 Tomasz Jastrun redagował drugoobiegowe pismo literackie "Wezwanie". Jest członkiem warszawskiego oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

1951 - Urodziła się Halina Rowicka, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, związana z teatrami stołecznymi - Narodowym, Nowym i Ochoty. Zagrała w filmach: "Ucieczka z kina Wolność”, "Zabij mnie glino”, "Kuchnia polska”, "Szatan z siódmej klasy” oraz serialu telewizyjnym "Dom”. Zaskarbiła sobie sympatię najmłodszej widowni występując w Teatrze Telewizji w cyklu barokowych baśni "Bajki pana Perrault", jako Czerwony Kapturek, Śpiąca królewna, Kopciuszek i królewna w przedstawieniu "Kot w butach".

1953 - Zmarł Erich Mendelsohn, niemiecki architekt modernistyczny. Zaprojektował między innymi obserwatorium astronomiczne Wieża Einsteina w Poczdamie, dom towarowy Rudolf Petersdorff we Wrocławiu, Dom Tekstylny Weichmanna w Gliwicach. Urodził się 21 marca 1887 roku w Olsztynie.

1956 - Urodziła się Maggie Reilly, szkocka wokalistka, zasłynęła przede wszystkim dzięki współpracy z Mikiem Oldfieldem - wystąpiła na pięciu jego albumach. Jej wokal można usłyszeć między innymi w utworach "Family Man”, "Moonlight Shadow”, "Foreign Affair” i "To France”.

1957 - Urodziła się Dorota Kwiatkowska-Rae, aktorka. Grała między innymi w filmach i serialach: "Thais", "Widziadło", "Blondynka", "Hotel 52", "Pensjonat pod Różą ". Zmarła 19 grudnia 2018 roku

1957 - Urodził się Paweł Aleksander Pawlikowski, reżyser i scenarzysta filmowy, w latach 2004-2007 wykładowca na Oxford Brookes University. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Uznanie zdobył filmami dokumentalnymi realizowanymi dla BBC w latach 90. oraz brytyjskimi filmami fabularnymi "Ostatnie wyjście" i "Lato miłości". Międzynarodową sławę przyniosły mu kręcone w Polsce filmy "Ida" oraz "Zimna wojna", nagrodzone Złotymi Lwami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni oraz Orłami dla najlepszego filmu. Za "Idę" Pawlikowski otrzymał również pierwszego w dziejach polskiej kinematografii Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, a za "Zimną wojnę" nagrodę za reżyserię na Festiwalu Filmowym w Cannes.

1965 - Podczas IV sesji II Soboru Watykańskiego papież Paweł VI ogłosił ustanowienie Synodu Biskupów - instytucji doradczej podlegającej bezpośrednio Biskupowi Rzymu. Synod jest zwoływany w celu zachowania wiary, umocnienia dyscypliny kościelnej, a także rozważania problemów związanych z działalnością Kościoła w świecie.

1966 - Zakończyła się załogowa misja kosmiczna Gemini 11. Program "Gemini" miał pomóc w opracowaniu zaawansowanych technik lotu kosmicznego, potrzebnych do realizacji projektu "Apollo", mającego na celu wysłanie ludzi na Księżyc. Jako pierwszy amerykański program lotów kosmicznych, obejmował wyjścia astronautów w przestrzeń kosmiczną i manewry, takie jak spotkania orbitalne i dokowanie. Był to pierwszy amerykański kosmiczny pojazd załogowy wyposażony w komputer pokładowy.

1967 - Zmarł Jerzy Szwajcer, pseudonim "Jotes", karykaturzysta, rysownik, dziennikarz. W okresie międzywojennym jego karykatury publikowały między innymi: "Messager de Bruxelles", londyński "Daily Chronicle" oraz pisma krajowe "Kurier Poranny', "Mucha", "Szczutek". Wydał około 200 tomików i albumów z karykaturą portretową. Po wojnie współpracował między innymi ze "Szpilkami", "Teatrem", "Robotnikiem" i "Trybuną Ludu". Urodził się 13 maja1892 roku.

1967 - Na ekrany kin wszedł film "Sami swoi", jedna z najpopularniejszych polskich komedii opowiadająca o losach dwóch zwaśnionych rodzin - Pawlaków i Kargulów. W filmie niezapomniane kreacje stworzyli Władysław Hańcza i Wacław Kowalski. Film "Sami swoi" okazał się takim sukcesem, że powstały kolejne części - w 1974 roku "Nie ma mocnych" i w 1977 "Kochaj albo rzuć". Film, początkowo w wersji czarno-białej, został skoloryzowany w 2001 roku przez hollywoodzką firmę Dynacs Digital Studios.

1970 - Zmarła Felicja Krysiewicz, muzyk, działaczka kultury. W okresie międzywojennym występowała między innymi w Operze Poznańskiej, w Paryżu, a później na estradach krajowych i w studiu Polskiego Radia w Bydgoszczy. Okupację niemiecką przeżyła w Warszawie. W marcu 1945 roku powróciła do Bydgoszczy. Zorganizowała dział muzyczny Rozgłośni Pomorskiej Polskiego Radia i była jego pierwszym kierownikiem. Z jej inicjatywy w bydgoskiej rozgłośni powstał mały zespół orkiestry, który przekształcił się w Orkiestrę Symfoniczną Rozgłośni Polskiego Radia w Bydgoszczy. W 1946 roku doprowadziła do powstania Pomorskiej Orkiestry Symfonicznej, a dziesięć lat później do utworzenia Studium Operowego w Bydgoszczy. Urodziła się 12 października 1897 roku.

1975 - Zespół Pink Floyd wydał jedną z najważniejszych płyt w swojej dyskografii "Wish You Were Here”. Krążek dedykowany był byłemu członkowi zespołu Sydowi Barrettowi, który cierpiał na schizofrenię. W trakcie nagrywania Barrett odwiedził członków zespołu. Niektórzy krytycy uważają, że był on najbardziej utalentowanym muzykiem grającym w Pink Floyd. Brał udział w nagrywaniu jedynie pierwszego albumu grupy "The Piper at the Gates of Dawn”.

1975 - Zmarł Pawieł Osipowicz Suchoj, radziecki konstruktor lotniczy. Od jego nazwiska pochodzi oznaczenie samolotów "Su”. Był między innymi konstruktorem jednego z pierwszych radzieckich myśliwców odrzutowych - "Su-9” oraz myśliwca przewagi powietrznej "Su-27”, który przez 40 lat, aż do I dekady XXI wieku, był jednym z najnowocześniejszych samolotów tego typu na świecie. Urodził się 22 lipca 1895 roku.

1978 - Zmarł Willy Messerschmitt, niemiecki konstruktor i producent lotniczy. Jego najsłynniejsze samoloty pochodzą z lat 1936-1938 oraz z II wojny światowej. Między innymi jego konstrukcją był pierwszy myśliwiec odrzutowy, który wszedł do służby operacyjnej - Me 262. Urodził się 26 czerwca 1898 roku.

1978 - Otwarto Muzeum Karykatury w Warszawie, zajmujące się dokumentowaniem, gromadzeniem i ekspozycją polskich i zagranicznych grafik artystycznych, malarstwa i fotografii o tematyce satyrycznej. Jego pomysłodawcą, a później długoletnim dyrektorem był znakomity rysownik i satyryk Eryk Lipiński.

1980 - Urodził się Abelard Piotr Giza, komik, stand-uper, scenarzysta, autor tekstów komediowych. Założyciel i lider Kabaretu Limo.

1980 - Zmarł Bill Evans, amerykański muzyk i kompozytor, jeden z najwybitniejszych pianistów jazzowych. Występując z zespołem Milesa Davisa, był jedynym białym członkiem tego słynnego sekstetu. Urodził się 16 sierpnia 1929 roku.

1981 - Początek ostatniego rejsu żaglowca "Dar Pomorza". Mimo, że wielu armatorów było zainteresowanych kupnem statku, dzięki zaangażowaniu wielu osób, które na przełomie 1980 i 81 roku powołały Komitet Założycielski Muzeum "Daru Pomorza", doprowadzono do zachowania żaglowca, jako statku-muzeum. Po adaptacji dla celów muzealnych, został on udostępniony do zwiedzania 27 maja 1983 roku. Zjazd polskich muzealników w 1984 uznał otwarcie "Daru Pomorza” za najciekawsze wydarzenie muzealne poprzedniego sezonu.

1982 - Stan wojenny: Władze komunistyczne aresztowały po powrocie z leczenia w Londynie Jana Józefa Lipskiego, działacza Komitetu Samoobrony Społecznej "KOR". Planowano włączenie go do przygotowywanego procesu liderów KOR, ale w 1984 został wraz z dotychczas aresztowanymi objęty amnestią. Jan Józef Lipski urodził się 25 maja 1926 w Warszawie, a zmarł 10 września 1991 w Krakowie.

1982 - Papież Jan Paweł II przyjął na audiencji szefa OWP Jasira Arafata.

1984 - Urodził się Henryk Karol Albert Dawid, właściwie Henryk Mountbatten-Windsor, brytyjski książę, potocznie zwany księciem Harrym, syn Karola, księcia Walii, i Diany, księżnej Walii, wnuk królowej Elżbiety II. Jest piąty w linii sukcesji do brytyjskiego tronu, po swoim starszym bracie i jego dzieciach. Jest żonaty z Meghan, księżną Sussexu. 40. rocznica

1986 - Na mocy ustawy z 17 lipca 1986 roku zwolniono z zakładów karnych wszystkich więźniów politycznych.

1990 - Na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie odbył się ponowny pogrzeb zmarłego w 1942 roku w Nowym Jorku generała Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego, legionisty, szwoleżera, poety i dyplomaty, a także osobistego adiutanta Józefa Piłsudskiego. Wieniawa-Długoszowski był jedną z najbarwniejszych postaci II Rzeczpospolitej. Stały bywalec warszawskich kawiarni i kabaretów już za życia był owiany legendą. Jako żołnierz słynął z brawurowej odwagi. Z czasem został osobistym adiutantem Józefa Piłsudskiego i jednym z jego najbardziej zaufanych współpracowników. Zmarł śmiercią samobójczą 1 lipca 1942 roku. Urodził się 22 lipca 1881 roku.

1992 - W Winter Park na Florydzie zmarł Władysław Wagner, pierwszy Polak, który na jachtach żaglowych opłynął kulę ziemską. Rejs dookoła świata rozpoczął się w piątek 8 lipca 1932 roku, a zakończył po sześć i pół roku, 4 lipca 1939 roku. W czasie II wojny światowej służył w marynarce wojennej. Po wojnie pozostał na emigracji. Był rybakiem, a następnie prowadził na Portoryko własną stocznię. W 1969 roku zamieszkał na Florydzie. Urodził się 17 września 1912 roku.

2004 - Zmarł Johnny Ramone, amerykański gitarzysta, współzałożyciel zespołu Ramones w 1974 roku, w którym występował wraz z wokalistą Joeyem Ramone aż do jego rozwiązania w 1996. Urodził się 8 października 1948 roku. 20. rocznica

2006 - Zmarła Oriana Fallaci, włoska dziennikarka i pisarka, wieloletnia korespondentka wojenna, autorka wywiadów z takimi postaciami, jak lider palestyński Jaser Arafat czy były amerykański sekretarz stanu Henry Kissinger. W ostatnich latach zasłynęła, jako krytyk fundamentalizmu islamskiego. Podczas II wojny światowej działała w Giustizia e Liberta - włoskim antyfaszystowskim ruchu oporu. Karierę dziennikarską rozpoczęła, w 1950, kiedy to została korespondentką włoskiej gazety. Od 1967 pracowała, jako korespondentka wojenna w Wietnamie, następnie w czasie wojny pakistańsko-indyjskiej, na Bliskim Wschodzie i w Południowej Afryce, pisząc dla wielu znanych gazet. Urodziła się 29 czerwca 1929 roku.

2006 - Premiera polskiego melodramatu "S@motność w sieci", w reżyserii Witolda Adamka, na podstawie bestselerowej powieści Janusza Leona Wiśniewskiego pod tym samym tytułem. Film opisuje miłość dwójki Polaków, którzy prawie całą swoją znajomość ograniczają do kontaktów w Internecie. Główne role grają Magdalena Cielecka i Andrzej Chyra.

2008 - Krach na giełdzie papierów wartościowych Wall Street w Nowym Jorku rozpoczął światowy kryzys finansowy. W "czarny poniedziałek" ogłosił bankructwo Lehman Brothers, czwarty, co do wielkości amerykański bank inwestycyjny i zarazem jeden z najstarszych, a Merrill Lynch został przejęty przez Bank of America. Kryzys został spowodowany głównie udzielaniem ryzykownych pożyczek hipotecznych.

2008 - Zmarł Richard Wright, brytyjski muzyk rockowy, grający na instrumentach klawiszowych, dętych, a także wiolonczeli i skrzypcach. Najbardziej znany z wieloletnich występów z grupą Pink Floyd. Był autorem kilku ważnych utworów grupy, między innymi "The Great Gig in the Sky" oraz "Us and Them". Urodził się 28 lipca 1943 roku.

2011 - Zmarła Regina Smendzianka, pianistka i pedagog, profesor Akademii Muzycznej w Warszawie. Wystąpiła w ponad 50 krajach Europy, Ameryki Północnej i Południowej oraz Bliskiego i Dalekiego Wschodu. W latach 1953-1962 odbyła liczne tournée z wieloma orkiestrami krajowymi, między innymi Filharmonią Narodową, Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia, orkiestrą Filharmonii Pomorskiej. Towarzyszyli jej tacy mistrzowie batuty, jak: Josif Conta, Ogan Durian, George Georgescu, Alojz Klima, Kirył Kondraszyn i Carlo Zecchi. Szczególne miejsce w jej repertuarze zajmowała twórczość Fryderyka Chopina. Urodziła się 9 października 1924 roku.

2016 - Na japońskiej wyspie Okinawa utworzono Park Narodowy Yanbaru. 33. park narodowy w Japonii stworzono w północnej części wyspy Okinawa. Jest siedliskiem dla rodzimych gatunków, w tym dla zagrożonych ptaków z rodziny chruścieli i dzięciołów. Występują tam różne rodzaje subtropikalnej roślinności, lasy namorzynowe i wapienne skały wyrzeźbione przez erozję fal morskich.

2017 - W atmosferze Saturna uległa planowanemu zniszczeniu amerykańsko-europejska sonda Cassini-Huygens. Sonda została wystrzelona w październiku 1997 roku i w lipcu 2004 roku stała się pierwszym sztucznym satelitą Saturna. Dzięki misji Cassini-Huygens poznano wygląd powierzchni Tytana i bezpośrednio zbadano jego atmosferę. Odkryto istnienie czynnych gejzerów na powierzchni Enceladusa - księżyca Saturna oraz wcześniej nieznane księżyce. Bliżej poznano strukturę pierścieni Saturna i ich związki z księżycami planety..

2017 - Zmarł Harry Dean Stanton, amerykański aktor filmowy i wokalista. Grał między innymi w filmach: "Ojciec chrzestny II", "Nieugięty Luke", "Dzikość serca", "Paryż, Teksas", "Ucieczka z Nowego Jorku" i "Obcy - ósmy pasażer Nostromo". Służył w marynarce wojennej USA na Pacyfiku podczas II wojny światowej, między innymi podczas bitwy o Okinawę. Urodził się 14 lipca 1926 roku.

2019 - Otwarto nowe trzy stacje drugiej linii warszawskiego metra: Szwedzka, Targówek Mieszkaniowy i Trocka. Budowę drugiej linii metra w Warszawie rozpoczęto w sierpniu 2010 roku. Pierwsi pasażerowie pojechali pociągami na tej trasie 8 marca 2015 roku. Dziewiętnastokilometrowa linia łączy Bródno z Bemowem. Perony znajdują się na głębokości od 13 do 23 metrów poniżej poziomu terenu. Pociągi rozwijają prędkość maksymalną 60 kilometrów na godzinę. Linia będzie miała łącznie 21 stacji. Do tej pory otwarto ich 18. Ma być gotowa w 2026 roku. 5. rocznica

2019 - Zmarł Artur Rynkiewicz, inżynier, działacz polityczny, społeczny i emigracyjny, minister spraw emigracji w ostatnim Rządzie RP na uchodźstwie w latach 1989-1990. Urodził się 8 grudnia 1927 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Jan Krenz, kompozytor i dyrygent. W latach 1953-1968 dyrygent i dyrektor Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Wielokrotnie występował z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia za granicą, w 1963 odbył, najdłuższe w dziejach polskich zespołów, czteromiesięczne tournée przez ZSRR, Mongolię, Chiny, Japonię po Nową Zelandię i Australię, dając w sumie 55 koncertów. Promował polską muzykę współczesną na forum międzynarodowym. Dokonał prawykonań światowych tak ważnych dla historii muzyki dzieł, jak "Muzyka żałobna na orkiestrę smyczkową" Witolda Lutosławskiego i I Symfonia "1959” Henryka Mikołaja Góreckiego. Urodził się 14 lipca 1926 roku.

2020 - Zmarł Maussa Traore, malijski wojskowy i polityk, prezydent Mali w latach 1968-91. Traoré był przywódcą zamachu stanu przeciwko prezydentowi Modibo Keicie w listopadzie 1968 roku. Po odsunięciu Keity od władzy ogłosił się prezydentem i zaprowadził rządy dyktatorskie, zakazując między innymi działalności partii politycznych. Zniósł też konstytucję z 1960 roku i zastąpił ją tymczasową. W 1993 roku został skazany na karę śmierci za zbrodnie z okresu swej dyktatury, głównie za masakrę w Bamako w marcu 1991, kiedy to zginęło około 300 osób. Został jednak ostatecznie ułaskawiony. Urodził się 25 września 1936 roku.

2021 - Zmarł Alfred Edward Janc, ekonomista i wykładowca, profesor nauk ekonomicznych, były dziekan Wydziału Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, kierownik Katedry Bankowości, były Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego. Urodził się 27 sierpnia 1951 roku.

2022 - Zmarł Saul Kripke, filozof, autor koncepcji "światów możliwych" i logiki modalnej. Zaliczał się także do krytyków teorii identyczności umysłu z ciałem, redukującej procesy psychiczne jedynie do zjawisk fizycznych zachodzących w mózgu. Urodził się 13 listopada 1940 roku.

Zobacz także

2024-10-18, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 18 października - Europejski Dzień przeciwko Handlowi Ludźmi. 18 października - Światowy Dzień Menopauzy i Andropauzy, ustanowiony przez Światową Organizację… » więcej 2024-10-17, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 17 października - Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem, ustanowiony w 1992 roku, przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. » więcej 2024-10-16, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 16 października - W Polsce jest obchodzony Dzień Papieża Jana Pawła II, związany z rocznicą wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Apostolską. Został ustanowiony… » więcej 2024-10-15, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 15 października - Międzynarodowy Dzień Białej Laski, dzień osób niewidomych, obchodzony od 1964 roku. 15 października - Europejski Dzień Walki z Rakiem… » więcej 2024-10-14, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 14 października - W Polsce obchodzimy Dzień Edukacji Narodowej (do 1982 Dzień Nauczyciela), w rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej. 14 października… » więcej 2024-10-13, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 13 października - Dzień Ratownictwa Medycznego, obchodzony w Polsce od 2006 roku. 13 października - Międzynarodowy Dzień Ograniczania Skutków Katastrof… » więcej 2024-10-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 października - Światowy Dzień Reumatyzmu. 12 października - Dzień Bezpiecznego Komputera, obchodzony od 2004 roku. 12 października - Dzień Kolumba… » więcej 2024-10-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 października - Międzynarodowy Dzień Dziewcząt, ustanowiony przez ONZ w 2011 roku, w uznaniu ich praw oraz szczególnych wyzwań, przed jakimi stoją na… » więcej 2024-10-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 października - Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, pod patronatem Światowej Organizacji Zdrowia i Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego. 10 października… » więcej 2024-10-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 października - Światowy Dzień Poczty, ustanowiony przez wyspecjalizowaną organizację ONZ - Światowy Związek Pocztowy w 1969 roku na kongresie w Tokio… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »