Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-09-13, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

13 września - Dzień Programisty.
1195 - Bez rozstrzygnięcia zakończyła się bitwa nad Mozgawą, koło Jędrzejowa, między oddziałami Mieszka III Starego, Mieszka I Plątonogiego i Jarosława opolskiego z wojskami Leszka Białego i Romana Halickiego. Powodem konfliktu był wybór po śmierci Kazimierza II Sprawiedliwego na księcia krakowskiego, liczącego osiem lat Leszka Białego.

1321 - Zmarł Dante Alighieri, włoski poeta, filozof i polityk (podawana jest także data 14 września 1321). Jego najwybitniejszym dziełem jest poemat "Boska komedia", uważany za arcydzieło literatury światowej i szczytowe osiągnięcie literatury średniowiecznej. Jako pierwszy pisał w dialekcie toskańskim. Dante uważał, że utwory literackie należy pisać w językach narodowych, a łacinę powinno się ograniczyć do rozpraw naukowych. Urodził się w maju lub czerwcu 1265 roku.

1501 - Michał Anioł rozpoczął pracę nad rzeźbą Dawida. Posąg przedstawiający biblijnego Dawida bezpośrednio przed walką z Goliatem, uchodzi za jedno z najważniejszych dzieł renesansu. Obok Piety jest najbardziej znaną rzeźbą tego artysty. Rzeźba Dawida ma ponad pięć metrów wysokości, wykonana została z dbałością o detale - artysta wyrzeźbił nawet naczynia krwionośne. Po ukończeniu, 8 września 1504, posąg stanął obok wejścia do Palazzo Vecchio na Piazza della Signoria we Florencji. Stał tam 369 lat.

1637 - Żona Władysława IV Wazy Cecylia Renata Habsburżanka została koronowana w kościele Świętego Jana w Warszawie na królową Polski.

1732 - Został zawarty traktat Loewenwolda, tak zwane "przymierze trzech czarnych orłów": Rosji, Austrii i Prus. Dokument dotyczył następstwa tronu w Polsce po śmierci Augusta II i przeznaczał go infantowi portugalskiemu don Emanuelowi. W razie oporu ze strony Rzeczypospolitej, trzy mocarstwa zobowiązały się do zbrojnej interwencji. Nigdy nie ratyfikowany, traktat ten był w rzeczywistości manewrem dyplomatycznym Rosji i Austrii, które chciały odciągnąć Prusy od powstającego właśnie sojuszu sasko-francuskiego. Najważniejszym jego celem było niedopuszczenie do przedłużenia unii polsko-saskiej.

1739 - Urodził się Jan Krzysztof Kluk, przyrodnik, ksiądz, autor pierwszego polskiego podręcznika geologii i mineralogii pod tytułem "Rzeczy kopalnych osobliwie zdatniejszych szukanie, poznanie i zażycie”. Zmarł 2 lipca 1796 roku. 285 rocznica

1764 - Stanisław August Poniatowski podpisał pacta conventa - zobowiązania króla określające jego program w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury. Zobowiązał się między innymi do poślubienia katoliczki i przestrzegania równości praw całej szlachty bez względu na stan posiadania. 260 rocznica

1775 - Urodziła się Laura Secord, bohaterka narodowa Kanady. W czasie amerykańskiej okupacji południowego Ontario ostrzegła Brytyjczyków przed atakiem amerykańskim pod Beaver Dams. Amerykanie tracąc element zaskoczenia przegrali potyczkę i dostali się do niewoli. Zmarła 17 października 1868 roku.

1803 - Urodził się Maurycy Mochnacki, działacz polityczny, publicysta, krytyk literacki i muzyczny, przedstawiciel rewolucjonizmu szlacheckiego. Był jednym z organizatorów i przywódców Towarzystwa Patriotycznego w czasie powstania listopadowego. Jest autorem prac "O literaturze polskiej w wieku XIX" i "Powstanie narodu polskiego". Zmarł 20 grudnia1834 roku.

1830 - Urodziła się Marie von Ebner-Eschenbach, austriacka pisarka, należąca do grona najważniejszych pisarzy niemieckojęzycznych końca XIX wieku. Głównym tematem jej książek są problemy społeczne w monarchii austriacko-węgierskiej. Zmarła 12 marca 1916 roku.

1840 - Urodził się Jan Kanty Walery Eljasz-Radzikowski, malarz i fotograf, popularyzator Tatr i Zakopanego, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego, autor przewodników tatrzańskich. Zmarł 23 marca 1905 roku.

1857 - Urodził się Michał Drzymała, chłop wielkopolski, symbol walki o polskość w zaborze pruskim. Nie otrzymawszy od władz zaborczych zezwolenia na budowę domu mieszkalnego, kupił stary wóz cyrkowy, w którym zamieszkał wraz z rodziną na swojej ziemi. Wóz Drzymały stał się symbolem walki Polaków z germanizacyjną polityką Prus. Zmarł 25 kwietnia 1937 roku. Został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1860 - Urodził się John Joseph "Black Jack" Pershing, amerykański generał. Jego imieniem nazwano pocisk rakietowy i czołg. Urodzony na wsi i pracujący w młodości, jako nauczyciel, jako jedyny w historii, ukończył karierę wojskową z najwyższym możliwym do osiągnięcia stopniem w armii amerykańskiej "General of the Armies". Za wspomnienia "My Experience in the World War” otrzymał w 1932 roku nagrodę Pulitzera. Zmarł 15 lipca 1948 roku.

1880 - Zmarł Jan Kloka, duchowny katolicki, działacz społeczny, wieloletni proboszcz w Nowym Mieście Lubawskim. W 1855 roku zainicjował działalność Bractwa Trzeźwości, zaledwie po miesiącu istnienia zrzeszającego niemal półtora tysiąca parafian. Proboszcz Kloka należał do inicjatorów utworzenia w Nowym Mieście gimnazjum katolickiego oraz powołał do życia chór kościelny. Urodził się 9 stycznia 1811 roku.

1886 - Założono Amerykańskie Towarzystwo Filatelistyczne, największe stowarzyszenie filatelistów na świecie. Organizacja skupia prawie 32 tysiące członków z ponad 110 krajów.

1886 - Urodził się Robert Robinson, angielski chemik, profesor uniwersytetów w: Sydney, Liverpoolu i Oksfordzie, członek Royal Society. Prowadził badania alkaloidów i antocyjanów, wyjaśnił budowę morfiny i strychniny, zsyntetyzował penicylinę. Uhonorowany w 1947 roku Nagrodą Nobla, w dziedzinie chemii, za badania nad alkaloidami. Zmarł 8 lutego 1975 roku.

1894 - Urodził się Julian Tuwim, poeta, tłumacz, współzałożyciel grupy poetów Skamander, współzałożyciel kabaretu Pikador, kierownik literackich scen - Qui pro Quo, Banda i Cyrulik Warszawski, a także współpracownik tygodnika "Wiadomości Literackie”. Autor zbiorów wierszy: "Czyhanie na Boga”, "Kwiaty polskie”, "Sokrates tańczący”, wierszy dla dzieci: "Lokomotywa”, "Słoń Trąbalski”. Zmarł 27 grudnia 1953 roku. 130 rocznica

1894 - Urodził się John Boynton Priestley, brytyjski pisarz, współzałożyciel Międzynarodowego Instytutu Teatralnego w Paryżu, autor między innymi powieści: "Zaciemnienie w Gretley” i "Słońce świeci w sobotę”. Zmarł 14 sierpnia 1984 roku. 130 rocznica

1896 - Urodził się Tadeusz Szeligowski, kompozytor, pedagog, prawnik i animator życia muzycznego, profesor wyższych szkół muzycznych w Wilnie, Poznaniu i Warszawie, publicysta muzyczny, piszący dla: "Kuriera Wileńskiego”, "Tygodnika Wileńskiego”, "Muzyki” i "Kuriera Poznańskiego”. Autor utworów kameralnych, orkiestrowych, wokalno-instrumentalnych, oper. Zmarł 10 stycznia 1963 roku.

1902 - Sąd polubowny rozstrzygnął na rzecz Austrii spór z Węgrami o Morskie Oko.

1903 - Urodziła się Claudette Colbert, słynna gwiazda filmowa lat 30. i 40. XX wieku, laureatka Oscara w 1934 roku, za rolę w filmie Franca Capry "Ich noce", z Clarkiem Gablem. Film ten był pierwszym w historii, który dostał pięć Oscarów. Zmarła 30 lipca 1996 roku.

1905 - Urodził się Eugeniusz Poreda, aktor, reżyser teatralny i scenograf. Wystąpił między innymi w filmach: "Dzięcioł”, "Kościuszko pod Racławicami". W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, dowódcą organizacji Wawer obwodu "Stare Miasto". Zmarł 17 czerwca 1972 roku.

1906 - W Paryżu Brazylijczyk Alberto Santos-Dumont po raz pierwszy w Europie oderwał się samolotem własnej konstrukcji od ziemi, pokonując odległość około siedmiu metrów. 23 października 1906 samolotem swojej konstrukcji Santos-Dumont przeleciał na oczach publiczności odległość 60 metrów, zdobywając nagrodę Ernesta Archdeacona, ufundowaną za przelot co najmniej 25 metrów. 12 listopada przeleciał dystans 220 metrów w czasie 22 sekund.

1917 - Urodził się Tadeusz Orłowski, lekarz, profesor Akademii Medycznej w Warszawie, członek Polskiej Akademii Nauk i wielu zagranicznych towarzystw naukowych. Pionier polskiej transplantologii. W 1966 roku, wraz z Janem Nielubowiczem, dokonał pierwszego udanego przeszczepu nerki. Pasjonował się też wspinaczką. Wytyczył liczne nowe drogi w Tatrach, przełomowe dla rozwoju taternictwa; w szczególności pierwsze przejście Żlebu Drege'a, komina Świerza i północno-zachodniej ściany Galerii Gankowej. To ostatnie przejście było uznawane za najtrudniejszą drogę okresu międzywojennego w Tatrach. Zmarł 30 lipca 2008 roku.

1921 - Urodził się Edward Chudzyński, pisarz, krytyk literacki, uczestnik Powstania Warszawskiego, jeniec w niemieckim stalagu, oficer II Korpusu Polskiego we Włoszech, redaktor "Dziennika Polskiego” i miesięcznika "Orzeł Biały”. Autor utworów scenicznych: "Wodewil Warszawski”, "Ulica Podwale”, "Miłość surowo wzbroniona” i "Jasełka polskie”. Od 1947 roku przebywał w Anglii. Zmarł 30 listopada 1990 roku.

1921 - Upadł pierwszy rząd Wincentego Witosa. Utworzony został 24 lipca 1920 roku przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego po ustąpieniu rządu Władysława Grabskiego.

1922 - Urodziła się Yma Sumac, peruwiańska śpiewaczka i aktorka, obdarzona pięciooktawową skalą głosu. Była międzynarodową gwiazdą muzyki egzotycznej nazywaną "Słowikiem Andów”. W repertuarze Ymy Súmac znajdowały się tradycyjne południowoamerykańskie piosenki w amerykańskich aranżacjach, często wzbogacane wokalizami obejmującymi pełną skalę głosu artystki. W 1955 otrzymała obywatelstwo amerykańskie. W 1971 nagrała ostatni album studyjny, "Miracles", ale nadal się pojawiała w programach telewizyjnych, koncertowała w Stanach Zjednoczonych i Europie. Zaprzestała działalności artystycznej w 1997. W 2006 odbyła ostatnią podróż do Peru, gdzie została odznaczona Orderem Słońca Peru. Zmarła 1 listopada 2008 roku.

1923 - Generał Miguel Primo de Rivera dokonał bezkrwawego zamachu stanu w Hiszpanii. Okres powojenny okazał się bardzo trudny dla kondycji gospodarczej Hiszpanii. Kraj cierpiał z powodu bezrobocia i biedy. Państwo musiało stawić czoła powstaniu w Maroku. Latem 1921 roku armia hiszpańska doznała strasznej klęski z rąk powstańców w bitwie pod Annual. Porażka spowodowała polityczny kryzys w Hiszpanii. Szanowany generał Miguel Primo de Rivera widział rosnące wrzenie społeczne, terroryzm, anarchizm, wzrost nacjonalizmu w Katalonii i rozkład systemu partyjnego. Po skutecznym przeprowadzeniu zamachu stanu generała poparła większość jednostek wojskowych. Primo de Rivera ogłosił manifest, tłumaczący narodowi powód zamachu. Gromił w nim klasę polityczną, oskarżając ją o brak patriotyzmu i zrujnowanie Hiszpanii w imię własnych interesów. Generał ogłosił, że dyktatura jest systemem przejściowym, ale musi funkcjonować, aż posprząta bałagan spowodowany przez polityków. Był premierem Hiszpanii od 1923 do 1930 roku.

1924 - Urodził się Maurice Jarre, francuski kompozytor muzyki filmowej. Autorem muzyki do filmaów: "Zmierzch bogów", "Jezus z Nazaretu" "Stowarzyszenie Umarłych Poetów" i wielu innych. Trzykrotny laureat Oskara, za muzykę do obrazów: "Lawrence z Arabii" z 1962 roku, "Doktor Żywago" z 1965 i "Podróż do Indii" z 1984 roku. Był ojcem kompozytora muzyki elektronicznej Jeana-Michela Jarre'a. Urodził się 29 marca 2009 roku. 100 rocznica

1925 - Otwarto Port lotniczy Łódź-Lublinek. Do końca lat 50. był ważnym węzłem komunikacyjnym w Polsce, lecz z bliżej nieokreślonych powodów został zamknięty. Pod koniec lat 90. XX w lotnisko zostało ponownie otwarte do użytku publicznego.

1925 - Urodził się Eugeniusz Banaszczyk, śpiewak operowy - baryton, aktor. Był solistą Teatru Wielkiego w Warszawie oraz Opery Bałtyckiej. Na początku swojej kariery był śpiewakiem w Polskim Radiu w Łodzi. Wystąpił też w serialu telewizyjnym "Ile jest życia”. Zmarł 19 lipca 2007 roku.

1926 - Minister Komunikacji Paweł Romocki podpisał ze Stocznią Cesarską w Gdańsku umowę na budowę dwóch statków pasażersko-salonowych, późniejszych SS "Gdynia” i SS "Gdańsk”.

1927 - W Warszawie zmarł generał Antoni Listowski, w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził między innymi 2. Armią i Frontem Ukraińskim. W 1919 roku odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Wojskowego Virtuti Militari. Urodził się 29 marca 1865 w Warszawie.

1930 - Urodził się Karol Jonca, prawnik, publicysta, badacz filozofii prawa, historii państwa i prawa, historii faszyzmu i wojskowości. Członek-założyciel Fundacji "Krzyżowa” dla porozumienia Europejskiego oraz Uniwersytetu Europejskiego "Viadrina” we Frankfurcie nad Odrą. Zmarł 13 stycznia 2008 roku.

1931 - Urodził się Ksawery Jasieński, lektor i spiker Polskiego Radia. Jego głęboki głos rozpoznają nie tylko radiowi słuchacze, lecz także miłośnicy filmów fabularnych i przyrodniczych oraz osoby jeżdżące warszawskim metrem, dla którego nagrał komunikaty do poszczególnych stacji. Laureat Złotego i Diamentowego Mikrofonu Polskiego Radia. Spokrewniony z Witoldem Gombrowiczem. Jego przodkowie pieczętowali się herbem Dołęga.

1934 - Urodził się Zbigniew Zapasiewicz, aktor, reżyser i pedagog, dziekan warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Był związany z warszawskimi teatrami - Dramatycznym, Polskim i Powszechnym. Wystąpił między innymi w filmach: "Barwy ochronne”, "Bez znieczulenia”, "Ziemia obiecana”, "Mazepa”, "Lalka”, "Korczak” i "Życie, jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową”. Był wieloletnim współpracownikiem Teatru Polskiego Radia. Zmarł 14 lipca 2009 roku. 90 rocznica

1936 - W rozegranym w Warszawie towarzyskim meczu piłkarskim reprezentacja Polski zremisowała z Niemcami 1:1.

1937 - Zmarł Bolesław Wysłouch, socjalista, współorganizator ruchu ludowego w Galicji, publicysta, wydawca i redaktor pism: "Przegląd Społeczny”, "Kurier lwowski” i "Przyjaciel ludu”, inicjator utworzenia Stronnictwa Ludowego w Galicji i Towarzystwa Przyjaciół Oświaty, w latach 20. XX wieku - senator. Urodził się 22 listopada 1855 roku.

1937 - Zmarł Henryk Liefeldt, motocyklista, automobilista, jeden z pionierów sportów motorowych w Polsce. W 1927 roku nadano mu tytuł "Pierwszego Mistrza Polski w Jeździe Automobilowej”. Brał udział w tworzeniu w niepodległej Polsce lotnictwa wojskowego. Służył w 8. Eskadrze Wywiadowczej. Brał czynny udział w licznych lotach bojowych w 1919 roku. Urodził się 14 kwietnia 1894 roku.

1938 - Urodził się Janusz Głowacki, prozaik, dramaturg, felietonista. Autor powieści: "Dzień słodkiej śmierci”, "Paradis”, opowiadań: "Nowy taniec la-ba-da”, "Moc truchleje”, "Polowanie na muchy” i "Coraz trudniej kochać”, oraz licznych felietonów. Współautor scenariusza do filmu "Rejs”. Zmarł 19 sierpnia 2017 roku.

1939 - Niemcy zamordowali w Zambrowie 200 polskich jeńców wojennych. 100 kolejnych jeńców zostało rannych po tym jak żołnierze Wehrmachtu zaczęli strzelać do czterech tysięcy polskich jeńców spędzonych na plac w miejscowych koszarach. 85 rocznica

1939 - Niemcy zbombardowali Frampol w województwie lubelskim. Niemcy przeprowadzili nalot by ocenić skuteczność taktyki bombardowania w warunkach polowych. We Frampolu nie było żadnych celów wojskowych. W nalocie wzięło udział ponad 100 bombowców, które zrzuciły 700 ton bomb. Miasto zostało prawie całkowicie zniszczone. Według niektórych źródeł, na których opiera się między innymi historyk Norman Davies, zginęła prawie połowa - 1500 osób - mieszkańców Frampola. 85 rocznica

1939 - Żołnierze niemieccy zamordowali w Cecylówce Głowaczowskiej koło Kozienic 54 mężczyzn, mieszkańców wsi i okolic. Niemcy zamknęli ich w stodole, do której wrzucono granaty, a później oblano benzyną i podpalono. 85 rocznica

1939 - Pociąg z 75 tonami złota z rezerw Banku Polskiego przekroczył granicę polsko-rumuńską w Śniatyniu. Polskie złoto poprzez Konstancę, Stambuł i Bejrut dotarło 5 października do francuskiego Tulonu. Była to jedna z najlepiej zorganizowanych operacji logistyczno - dyplomatycznych, przeprowadzona wbrew niemieckim staraniom udaremnienia transportu. 85 rocznica

1940 - Podczas Bitwy o Anglię niemieckie bomby zniszczyły kaplicę Pałacu Buckingham w Londynie. Rodzina królewska - Jerzy VI i jego żona Elżbieta - w okresie wojny i bombardowań Londynu nie opuścili pałacu, solidaryzując się z mieszkańcami bombardowanych dzielnic.

1941 - W Brahiniu koło Homla na Białorusi Niemcy zamordowali około 300 Żydów. Brahińscy Żydzi dostali rozkaz zgromadzenia się tego dnia w szkole w celu wybrania przedstawiciela i jego zastępcy. Kiedy weszli do budynku, zostali jednak otoczeni przez Niemców i zamknięci. Potem zostali wyprowadzeni w grupach na koniec wioski i rozstrzelani.

1944 - W 44. dniu Powstania Warszawskiego po raz pierwszy powstańcy otrzymali pomoc ze strony Sowietów. Samoloty radzieckie zrzuciły broń i żywność w Śródmieściu. Niemcy wysadzili mosty na Wiśle i rozpoczęli pacyfikacje Solca i Czerniakowa, mordując mieszkańców oraz rannych, znajdujących się w szpitalach powstańczych. 80 rocznica

1946 - Przewodniczący Krajowej Rady Narodowej Bolesław Bierut wydał dekret o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego osób narodowości niemieckiej. Akt prawny pozbawiał polskiego obywatelstwa osoby, które w czasie wojny wykazały "niemiecką odrębność narodową”. Osoby pozbawione obywatelstwa podlegały wysiedleniu, ich majątek przepadał i nie podlegał dziedziczeniu.

1946 - W więzieniu przy ulicy Montelupich w Krakowie został stracony austriacki zbrodniarz wojenny Amon Göth. Był jednym z największych zbrodniarzy nazistowskich. Jako komendant niemieckiego obozu koncentracyjnego Plaszów oraz likwidator gett żydowskich w Krakowie i Tarnowie osobiście mordował więźniów.

1946 - Urodził się Frank Marshall, amerykański producent filmowy i reżyser. Ma na swoim koncie produkcje wielu filmowych przebojów, między innymi cykl "Powrót do przyszłości" czy serii filmów o przygodach Indiany Jonesa. Współpracował z takimi słynnymi reżyserami, jak Steven Spielberg, Robert Zemeckis czy M. Night Shyamalan. Poświęca się także działalności publicznej i sportowi. Pięć produkowanych przez Marshalla filmów nominowanych było do Oscara w kategorii Najlepszy film: "Poszukiwacze zaginionej Arki", "Kolor purpury", "Szósty zmysł", "Niepokonany", "Ciekawy przypadek Benjamina Buttona".

1946 - Urodził się Sławomir Petelicki, twórca i pierwszy dowódca jednostki wojskowej GROM. Był specjalistą od dalekiego rozpoznania i dywersji, a także do spraw desantu śmigłowcowego. Brał udział w wielu tajnych operacjach zagranicznych. W czasach PRL Sławomir Petelicki był pracownikiem SB i dyplomatą. Wiele lat spędził za granicą - w Chinach, Wietnamie Północnym, Nowym Jorku. Był między innymi odpowiedzialny za kontrwywiad zagraniczny. W kraju zajmował się wywiadem ekonomicznym. W 1990 roku objął dowództwo GROM. Zmarł 16 czerwca 2012 w Warszawie, od postrzału w głowę. Prokuratura uznała, że było to samobójstwo.

1949 - Zmarł August Krogh, duński fizjolog, który prowadził badania nad krążeniem krwi. Odkrył zależność produkcji energii od ilości tlenu pochłanianego przez organizm. Wynalazca tak zwanego spirometru Krogha, aparatu do mierzenia ilości pochłanianego w płucach tlenu. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, w 1920 roku, za odkrycie regulacyjnego mechanizmu naczyń włoskowatych. Urodził się 15 listopada 1874 roku. 75 rocznica

1950 - Urodził się Włodzimierz Cimoszewicz, prawnik, polityk. W latach 1993-1995 był wicepremierem oraz ministrem sprawiedliwości i prokuratorem generalnym, w latach 1995-1996 wicemarszałkiem Sejmu, w latach 1996-1997 prezesem Rady Ministrów, w latach 2001-2005 ministrem spraw zagranicznych, w 2005 marszałkiem Sejmu. Obecnie jest eurodeputowanym.

1955 - Urodził się Czesław Okińczyc, litewski prawnik, adwokat, działacz polskiej mniejszości narodowej na Litwie, poseł na Sejm. W 1992 roku założył w Wilnie Radio "Znad Wilii” nadające w języku polskim. Pełni funkcję prezesa rozgłośni. W 2006 został doradcą premiera Litwy do spraw mniejszości narodowych.

1955 - Urodziła się Izabela Tomaszewska, urzędniczka państwowa, w latach 2006-2010 dyrektor Zespołu Protokolarnego Prezydenta RP. Zginęła 10 kwietnia 2010 roku w katastrofie polskiego samolotu Tu-154 w Smoleńsku w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej.

1958 - Urodził się Domenico Dolce włoski projektant mody, współzałożyciel prestiżowego domu mody Dolce & Gabbana.

1960 - Urodził się Jacek Lenartowicz, aktor, prezenter telewizyjny. Grał między innymi w filmach i serialach: "Faustyna”, "Panna z mokrą głową”, "Sezon na leszcza”, "Edi”, "Prosta historia o miłości”, "Ojciec Mateusz”, "Klinika samotnych serc”, "Plebania”.

1964 - Zmarł Jan Mazurkiewicz, porucznik piechoty Wojska Polskiego, żołnierz Legionów Polskich, kawaler Orderu Virtuti Militari. W okresie międzywojennym, od 1928 roku był sędzią, a od 1945 roku został powołany na urząd prokuratora i zajmował się między innymi zorganizowaniem i przeprowadzeniem egzekucji Rudolfa Hoessa, zbrodniarza nazistowskiego straconego w 1947 roku, na terenie dawnego obozu KL Auschwitz. Jan Mazurkiewicz urodził się 29 maja 1895 roku. 60 rocznica

1965 - Urodził się Adam Krzesiński, szermierz, florecista, olimpijczyk z Barcelony z 1992 roku, Atlanty w 1996 i Sydney w 2000. Brązowy i srebrny medalista olimpijski w drużynie. Od 2005 roku sekretarz generalny Polskiego Komitetu Olimpijskiego.

1967 - Urodził się Michael Johnson, amerykański lekkoatleta, biegał na 200 i 400 metrów oraz w sztafecie. Podczas swojej kariery zdobył łącznie osiem złotych medali mistrzostw świata oraz cztery złote medale olimpijskie.

1970 - Urodził się Przemysław Nowakowski, dziennikarz, dramaturg, scenarzysta filmowy i telewizyjny. Jest między innymi autorem scenariuszy filmów i seriali: "Katyń”, "Krew Boga”, "Blondynka”, "Bez tajemnic”. Pisał scenariusze do polskich wersji programu dla dzieci "Ulica Sezamkowa". Pracował, jako dziennikarz w Polskim Radiu.

1971 - Prześladowany w kraju ze względów politycznych Eugeniusz Pieniążek przekroczył nielegalnie granicę na własnej konstrukcji jednoosobowym samolocie "Kukułka" i przez Słowację i Węgry dotarł do Suboticy w Jugosławii. Pod koniec lat 60., kiedy SB odmówiła mu wydania paszportu, postanowił skonstruować samolot, którym chciał uciec za granicę. Latem 1971 roku maszyna została oficjalnie zarejestrowana, jako konstrukcja amatorska. 13 września 1971 Eugeniusz Pieniążek nielegalnie opuścił terytorium Polski. Przez Słowację i Węgry dotarł do Jugosławii. Tam został aresztowany, a po wypuszczeniu na wolność przez Austrię trafił do Szwecji, gdzie przetransportował także swój samolot. W 1973 roku sprowadził do Szwecji rodzinę. Na początku lat 90. XX wieku wrócił do Polski. Urodził się 1 stycznia 1934 roku, zmarł 7 lutego 2020 roku.

1971 - Wyznaczony na następcę Mao Zedonga chiński polityk i wojskowy Lin Biao miał, według oficjalnej wersji, zginąć wraz z rodziną w katastrofie lotniczej nad Mongolią, podczas próby ucieczki do ZSRR po nieudanym spisku na życie Mao.

1973 - Podpisanie w Gdańsku przez Danię, Finlandię, Niemiecką Republikę Demokratyczną, Polskę, Republikę Federalną Niemiec, Szwecję i ZSRR międzynarodowej konwencji o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów Morza Bałtyckiego.

1977 - Zmarł Leopold Stokowski, amerykański dyrygent, polskiego pochodzenia. Kierował orkiestrą symfoniczną w Filadelfii, założył American Symphony Orchestra, propagował twórczość współczesnych polskich kompozytorów, między innymi Bolesława Szabelskiego i Andrzeja Panufnika. Za wkład w realizację filmu animowanego "Fantazja” Walta Disneya, w 1941 roku został uhonorowany Oscarem. Urodził się 18 kwietnia 1882 roku.

1982 - Premiera filmu "Konopielka" w reżyserii Witolda Leszczyńskiego. Akcja filmu rozgrywa się w PRL, w podlaskiej wsi Taplary, której mieszkańcy odseparowani od świata bagnem, toczą spokojne, życie z dala od cywilizacji i zgiełku. Pewnego dnia we wsi pojawiają się przedstawiciele z powiatu i nauczycielka, którzy chcą założyć elektryczność i otworzyć szkołę. Główne role zagrali: Krzysztof Majchrzak, Anna Seniuk i Joanna Sienkiewicz.

1982 - Radziecka interwencja w Afganistanie: 105 mieszkańców wioski Padkwab-e Szana zostało spalonych żywcem przez żołnierzy radzieckich.

1982 - W wypadku samochodowym została ciężko ranna księżna Monako i była amerykańska aktorka Grace Grimaldi. W wyniku odniesionych obrażeń zmarła następnego dnia. Występowała między innymi w filmach: "Dziewczyna z prowincji", "M jak morderstwo", "Okno na podwórze" i "Wyższe sfery".

1983 - Początek protestacyjnej głodówki więźniów politycznych w Zakładzie Karnym w Barczewie. W wyniku protestu osadzeni uzyskali polepszenie warunków odbywania kary.

1984 - Zmarł Stanisław Lachowicz, aktor, śpiewak operowy, reżyser. Był reżyserem i solistą Krakowskiego Teatru Muzycznego. Urodził się w 1920 roku. 40 rocznica

1985 - Premiera gry wideo "Super Mario Bros”. W rankingach najlepszych gier w historii branży "Super Mario Bros” klasyfikowana jest na pierwszym lub drugim miejscu. Sprzedano jej ponad 40 milionów egzemplarzy.

1987 - Zmarł Mervyn LeRoy, amerykański reżyser i producent filmowy, a w młodości także aktor. Twórca najsłynniejszej amerykańskiej ekranizacji powieści Henryka Sienkiewicza "Quo vadis" z 1951 roku. W 1943 otrzymał jedyną w swej karierze nominację do Oscara za reżyserię filmu "Zagubione dni". Był producentem głośnego filmu "Czarnoksiężnik z krainy Oz" z Judy Garland. Urodził się 15 października 1900 roku.

1993 - Szef OWP Jaser Arafat i premier Izraela Icchak Rabin podpisali w Waszyngtonie układ przewidujący utworzenie Autonomii Palestyńskiej. Porozumienie kończyło trwającą od 1987 roku intifadę.

1993 - W krypcie Archikatedry Warszawskiej pochowano sprowadzone ze Szwajcarii prochy byłego prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Prezydent II Rzeczpospolitej zmarł 2 października 1946 roku w Versoix koło Genewy.

1995 - Legia Warszawa, jako pierwszy polski zespół, rozegrała mecz w Lidze Mistrzów, pokonując norweski Rosenborg Trondheim 3:1. Legia wyszła ze swej grupy na drugim miejscu i w ćwierćfinale zmierzyła się z Panathinaikosem Ateny. Pierwszy mecz w Warszawie zakończył się bezbramkowym remisem, a w rewanżu na Stadionie Olimpijskim w Atenach Grecy zwyciężyli 3:0 eliminując stołeczny klub.

1996 - Zmarł Tupac Shakur, znany również, jako 2Pac i Makaveli, amerykański raper, poeta, aktor i aktywista społeczny. Według "Black Entertainment Television” był najbardziej wpływowym raperem w historii, natomiast magazyn "Rolling Stone” umieścił go na 86. miejscu wśród 100 największych artystów wszech czasów. Urodził się 16 czerwca 1971 roku.

1996 - Zmarł Wiktor Woroszylski, poeta, prozaik, publicysta, tłumacz literatury rosyjskiej, na przełomie lat 40. i 50. - propagator zasad realizmu socjalistycznego, od lat 70. - związany z ruchem opozycyjnym. Autor między innymi prac: "O Tadeuszu Borowskim, jego życiu i twórczości”, "Kto zabił Puszkina”, ""Dziennik internowania”, Dziennik węgierski 1956”, oraz utworów dla dzieci i młodzieży: "I ty zostaniesz Indianinem”, O Felku, Żbiku i Mamutku”. Urodził się 8 czerwca 1927 roku.

1999 - 118 osób zginęło, a ponad 200 zostało rannych w zamachu bombowym na blok mieszkalny w Moskwie. W ciągu dwóch tygodni przeprowadzono cztery zamachy, poza Moskwą też w Bujnaksku i Wołgodońsku. Zginęło łącznie blisko 300 osób. Władze Rosji, z Władimirem Putinem na czele, oskarżyły separatystów czeczeńskich o przeprowadzenie tych aktów terroryzmu i kilka dni później wydały rozkaz wejścia wojsk do Dagestanu. 25 rocznica

2008 - Zmarł Olin James Stephens, uważany za jednego z najwybitniejszych konstruktorów jachtów XX wieku. Najsłynniejszym projektem konstruktora był 19-stopowy "Lightning" oraz 13,5-stopowy "Blue Jay". Urodził się 13 kwietnia 1908 roku.

2009 - W finale mistrzostw Europy w siatkówce mężczyzn rozgrywanych w Turcji Polska reprezentacja pokonała drużynę Francji 3:1 zdobywając złoty medal i tytuł mistrza kontynentu. Jest to jedyny tytuł mistrzów Europy zdobyty przez polskich siatkarzy. 15 rocznica

2010 - Zmarł Jarosław Kukulski, kompozytor. Był autorem największych przebojów napisanych dla żony - Anny Jantar: "Najtrudniejszy pierwszy krok”, "Tyle słońca w całym mieście”, "Moje jedyne marzenie”. Po śmierci piosenkarki komponował dla córki Natalii i wielu innych znanych polskich artystów: Ireny Jarockiej, Eleni, Krzysztofa Krawczyka, Haliny Frąckowiak, Bogusława Meca. Twórca muzyki do filmów. Urodził się 25 maja 1944 roku.

2013 - W katastrofie prywatnego śmigłowca Robinson R44 w okolicy miejscowości Stara Kiszewa w województwie pomorskim zginęły trzy osoby.

2016 - Zmarł Krzysztof Raczkowiak, fotoreporter. Fotografią zainteresował się, jako student Politechniki Wrocławskiej. Od 1974 był fotoreporterem prasowym tygodnika Zagłębia Miedziowego w Lubinie. Znany jest przede wszystkim, jako autor zdjęć dokumentujących zbrodnię lubińską z 31 sierpnia 1982, w tym fotografii grupy mężczyzn niosących śmiertelnie rannego Michała Adamowicza. Urodził się w 1952 roku.

2017 - Zmarł biskup Kazimierz Ryczan, duchowny rzymskokatolicki, doktor habilitowany nauk teologicznych. Był wykładowcą teologii pastoralnej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, biskupem diecezjalnym kieleckim w latach 1993-2014, a od 2014 biskupem seniorem diecezji kieleckiej. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 10 lutego 1939 roku.

2017 - Zmarł Władysław Seńko, historyk filozofii, tłumacz, profesor nauk humanistycznych, pracownik Polskiej Akademii Nauk. Specjalista w zakresie historii filozofii polskiej. Zajmował się między innymi historią filozofii polskiej XV wieku. Wchodził w skład komitetu redakcyjnego czasopisma "Studia Mediewistyczne". Urodził się 15 lipca 1928 roku.

2017- Zmarł Frank Vincent, amerykański aktor, muzyk, autor i przedsiębiorca. Był ulubionym artystą Martina Scorsese, u którego grał drugoplanowe role w takich jego filmach, jak "Wściekły Byk", "Chłopcy z ferajny" i "Kasyno". Występował też w roli Phila Leotardo, szefa nowojorskiej rodziny przestępczej Lupertazzi, w serialu "Rodzina Soprano". Urodził się 15 kwietnia 1937 lub 4 sierpnia 1939 roku.

2018 - Zmarł Tadeusz Drewnowski, filolog polski, dziennikarz, literaturoznawca i krytyk literacki, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1960-1982 kierownik działu kultury tygodnika "Polityka”, edytor twórczości Tadeusza Borowskiego i "Dzienników" Marii Dąbrowskiej. W czasie II wojny światowej żołnierz ZWZ i Armii Krajowej. Urodził się 1 grudnia 1926 roku.

2019 - Zmarł Eddie Money, właściwie Edward Joseph Mahoney, amerykański wokalista rockowy, saksofonista, gitarzysta oraz autor tekstów. Jego największe przeboje to między innymi: "Baby Hold On”, "Two Tickets to Paradise”, "I Wanna Go Back”, "Shakin" i "The Love in Your Eyes ”. W 1987 roku otrzymał nagrodę Grammy dla najlepszego rockowego wokalisty za piosenkę "Take Me Home Tonight”. Urodził się 21 marca 1949 roku. 5 rocznica

2021 - Zmarł Antony Hewish, brytyjski astrofizyk i radioastronom, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, za rok 1974, za pionierskie badania w dziedzinie radioastronomii i odkrycie pulsarów. Urodził się 11 maja 1924 roku.

2021 - Zmarła Krystyna Kołodziejczyk-Szyszko, aktorka. Występowała w Teatrze Dramatycznym w Koszalinie, Teatrze Polskim w Bydgoszczy, Teatrze Polskim w Poznaniu, Teatrze Studio w Warszawie, Teatrze Nowym w Warszawie, Och-Teatrze w Warszawie. Zagrała między innymi w filmach: "Cafe pod Minogą", "Czterej pancerni i pies", "Chłopi" oraz "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz". W 2019 została odznaczona Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Urodziła się 30 marca 1939 roku.

2022 - Zmarł profesor Mieczysław Gogacz - filozof, przedstawiciel tomizmu. Zajmował się historią filozofii średniowiecznej, zagadnieniami bytu, teorią poznania, estetyki, pedagogiki, teorii kultury, mistyki i życia religijnego.Autor wielu prac naukowych i kilkunastu książek, w tym: "Obrona intelektu" z 1969 roku , "Ważniejsze zagadnienia metafizyki" z 1973 roku czy "Platonizm i arystotelizm. Dwie drogi metafizyki" z 1996 roku Urodził się 17 listopada 1926 roku.

2022 - Zmarł Grzegorz Matuszak, socjolog, wykładowca akademicki, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego. Po przemianach ustrojowych polityk i samorządowiec, w latach 1996-2001 przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi, senator V kadencji z ramienia SLD. Urodził się 8 stycznia 1941 roku.

2023 - Zmarł Piotr Mierzewski, lekarz, działacz opozycji antykomunistycznej w okresie PRL, a po przemianach ustrojowych - urzędnik państwowy. Był wiceministrem zdrowia w latach 1989-1992. Od 1994 do 2011 roku pracował w Departamncie Zdrowia Publicznego w Radzie Europy. Urodził się 5 września 1950 roku. 1 rocznica 13 września - Dzień Weterana Służby Granicznej - święto obchodzone od 1986 roku, dla upamiętnienia powołania Wojsk Ochrony Pogranicza 13 września 1945 roku.

Zobacz także

2024-10-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 października - Światowy Dzień Poczty, ustanowiony przez wyspecjalizowaną organizację ONZ - Światowy Związek Pocztowy w 1969 roku na kongresie w Tokio… » więcej 2024-10-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 października - Chorwacja obchodzi Święto Niepodległości, w rocznicę ogłoszenia w 1991 roku pełnej niepodległości. 8 października - Międzynarodowy… » więcej 2024-10-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 października - Światowy Dzień Ludzkich Siedlisk, znany także pod nazwą Światowy Dzień Habitatu. Został wprowadzony w 1986 roku z inicjatywy ONZ. Ma na… » więcej 2024-10-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 października - Światowy Dzień Mózgowego Porażenia Dziecięcego - jego obchody mają na celu podnoszenie świadomości społecznej na temat mózgowego porażenia… » więcej 2024-10-05, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 5 października - Światowy Dzień Nauczyciela, proklamowany przez UNESCO w 1994 roku. Upamiętnia podpisanie w 1966 roku "Rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela”… » więcej 2024-10-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 października - Światowy Dzień Zwierząt, rozpoczynający Światowy Tydzień Zwierząt, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1999 roku. 4 października… » więcej 2024-10-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 października - Dzień Jedności Niemiec, święto narodowe Niemiec w rocznicę zjednoczenia RFN i NRD w 1990 roku. » więcej 2024-10-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 października - Międzynarodowy Dzień bez Przemocy, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 15 czerwca 2006 roku. 2 października - Dzień Pamięci o… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 października - Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1990 roku. 1 października - Międzynarodowy Dzień Muzyki… » więcej 2024-09-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 września - Międzynarodowy Dzień Tłumacza. 30 września - Dzień Archiwisty. 30 września - Światowy Dzień Copywritera. 30 września - Dzień… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »