Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-09-08, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

8 września - Światowy Dzień Walki z Analfabetyzmem, ustanowiony przez UNESCO w 1965 roku.

8 września - Światowy Dzień Fizjoterapii.

8 września - Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny - Matki Boskiej Siewnej.

8 września - Dzień Dobrej Wiadomości, obchodzony w Polsce od 2001 roku.

8 września - Dzień Marzyciela.
1157 - Urodził się Ryszard I Lwie Serce, król Anglii od 1189. W latach 1190-1192 był jednym z dowódców trzeciej wyprawy krzyżowej. Uwięziony w Austrii w drodze powrotnej, następnie przekazany cesarzowi Henrykowi VI. Został uwolniony w 1194. Zginął, 6 kwietnia 1199 roku, walcząc z francuskim królem Filipem II Augustem o angielskie posiadłości we Francji. Władca niezwykle kontrowersyjny, który swe królestwo traktował, jako źródło dochodów na pokrycie kosztów swych wojen, nigdy nie nauczył się języka angielskiego. Legendę króla wspierał jego niezwykły przydomek, dzięki czemu historia jego panowania aż do XIX wieku przesłonięta była opowieściami z pogranicza baśni.

1253 - W Asyżu papież Innocenty IV kanonizował biskupa krakowskiego Stanisława. Duchowny został przez króla Bolesława Szczodrego skazany na poćwiartowanie, a według przekazów Wincentego Kadłubka - zabity przez monarchę osobiście. Nie są znane przyczyny sporu między królem a biskupem krakowskim - tradycja mówi o napominaniu monarchy za niewłaściwe postępowanie względem poddanych. Gall Anonim w 30 lat po zamordowaniu Stanisława napisał, że biskup dopuścił się zdrady, za którą król wydał go na śmierć przez obcięcie członków. Wincenty Kadłubek pisał, że "Stanisław najpierw grozi mu zagładą królestwa, wreszcie wyciąga ku niemu miecz klątwy" - co jest interpretowane, jako groźba ekskomunikowania króla, która miała wzbudzić gniew monarchy.

1380 - Urodził się Bernard ze Sieny, włoski franciszkanin, reformator zakonu, święty Kościoła katolickiego. Był kaznodzieją, którego wielogodzinne kazania wywierały wielki wpływ na współczesnych. Wzywając do pokuty, modlitwy i przywrócenia sprawiedliwości społecznej - powodował nawrócenia, pogodzenie zwaśnionych stron i wzrost powołań kapłańskich i zakonnych. Był zwolennikiem przywrócenia surowej reguły w zgromadzeniach franciszkańskich. Zmarł 20 maja 1444 roku.

1380 - Wojska ruskie, pod wodzą księcia Dymitra, zwanego Dońskim, pokonały na Kulikowym Polu armię tatarską, dowodzoną przez chana Mamaja. Było to pierwsze wielkie zwycięstwo wojsk ruskich nad Tatarami. Dzięki niemu rozpoczął się proces uniezależniania się Moskwy od zwierzchnictwa Złotej Ordy i budowy państwa rosyjskiego w oparciu o rosnącą potęgę i autorytet Wielkiego Księstwa Moskiewskiego.

1474 - Urodził się Ludovico Ariosto, włoski pisarz i poeta epoki renesansu, twórca epickiego poematu sławiącego rycerstwo "Orland szalony” oraz satyr i komedii. Zmarł 6 lipca 1533 roku. 550 rocznica

1497 - Urodził się Stanisław Górski, historyk, kanonik krakowski i płocki, twórca jednego z największych w XVI-wiecznej Europie zbioru dokumentów dotyczących dziejów Polski i krajów sąsiednich w okresie Odrodzenia. W 1569 roku, jako sekretarz królewski Zygmunta II Augusta wraz z Janem Zamoyskim uczestniczył w spisywaniu inwentarza Archiwum Skarbca Koronnego na Wawelu. Podawana jest też data urodzenia - 8 września 1499 roku. Zmarł 12 marca 1572 roku.

1504 - We Florencji odsłonięto rzeźbę "Dawid” Michała Anioła. Posąg przedstawia biblijnego Dawida bezpośrednio przed podjęciem decyzji o zmierzeniu się z Goliatem. Uchodzi za jedno z najważniejszych dzieł renesansowej rzeźby. Ma niemal cztery i pół metra wysokości. Został wykonany z wielką dbałością o detale - artysta wyrzeźbił nawet naczynia krwionośne. Rzeźba ta jest pierwszym nagim posągiem od czasów starożytnych. 520 rocznica

1514 - Bitwa pod Orszą. Rozegrała się w czasie wojny litewsko-moskiewskiej między wojskami litewsko-polskimi pod dowództwem hetmana wielkiego litewskiego księcia Konstantego Ostrogskiego a wojskami moskiewskimi pod dowództwem Iwana Czeladnina. Zwycięstwo odniosło wojsko litewsko-polskie. Niewątpliwym sukcesem było wykorzystanie propagandowe wyniku tej bitwy, jako karty przetargowej w stosunkach z Habsburgami i wydatnie przyczyniło się do rozbicia ligi antyjagiellońskiej. 510 rocznica

1523 - Zmarł Maciej z Miechowa, lekarz, historyk, geograf, astrolog, profesor i rektor Akademii Krakowskiej. Wśród jego dzieł poczesne miejsce zajmuje "Chronica Polonorum", pierwsze drukowane dzieje Polski, obejmujące czasy najwcześniejsze, czyli od mitycznych początków, aż do roku 1506, a więc do czasów Zygmunta Starego. "Kronika Polaków" była podsumowaniem wieloletnich badań Miechowity nad historią i geografią ziem polskich. Urodził się w 1457 roku.

1655 - Podczas II wojny północnej, zwanej w Polsce "potopem szwedzkim”, wojska szwedzkie zajęły bez walki Warszawę. Miasto kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk aż ostatecznie zostało przez Szwedów opuszczone 23 czerwca 1657 roku. Okupacja doprowadziła do ogromnego zniszczenia stolicy i wywiezienia wielu dóbr kultury. Do Szwecji wywieziono niezwykle cenne zbiory bibliotek: zamkowej i ujazdowskiej oraz akta z archiwum Metryki Koronnej. Gdy w lipcu 1656 roku Warszawa została odbita - część zagrabionych dóbr udało się odzyskać i zwrócić pierwotnym właścicielom.

1717 - Biskup chełmski Krzysztof Andrzej Jan Szembek koronował koronami papieskimi obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Na uroczystość przybyło na Jasną Górę około 200 tysięcy pielgrzymów.

1775 - Na Malcie wybuchło powstanie księży przeciwko rządzącemu wyspą zakonowi joannitów. Wojska Zakonu stłumiły rebelię w ciągu kilku godzin, aresztując powstańców, z których część została następnie stracona, a część zesłana lub uwięziona. Powodem buntu był wybór na Wielkiego Mistrza Francisco Ximenes de Texada. Po swojej elekcji stwierdził on, że skarb Zakonu jest bardzo uszczuplony i zarządził oszczędności, w tym zmniejszenie wydatków kleru oraz podniesienie ceny kukurydzy. Ximenes wydał też edykt, zakazujący polowania na dzikie króliki. Sprawiło to, że stał się bardzo niepopularny, tak wśród duchowieństwa, jak i pośród ludu.

1788 - Urodził się William Collins, angielski malarz, ojciec powieściopisarza Wilkie Collinsa i malarza Charlesa Allstona Collinsa. Malował pejzaże wiejskie, sceny rodzajowe, wśród bohaterów jego obrazów często były dzieci. Zmarł 17 lutego 1847 roku.

1792 - W Warszawie odbyła się premiera dramatu mieszczańskiego Wojciecha Bogusławskiego "Henryk VI na łowach". Sztuka nawiązuje do popularnego w literaturze motywu interwencji dobrego króla w sprawy krzywdzonych poddanych. Była to pierwsza na ziemiach polskich ustanowiona dekretem papieskim koronacja wizerunku Matki Bożej z Dzieciątkiem, dokonana poza Rzymem.

1830 - Urodził się Frederic Mistral, francuski poeta, filolog i leksykograf tworzący w dialekcie prowansalskim języka oksytańskiego. Dążył do odnowy kulturowego dziedzictwa Prowansji. Za najsłynniejsze dzieło Mistrala uchodzi poemat epicki w 12 pieśniach "Mirejo". W 1904 poetę uhonorowano Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury, za - jak podano w uzasadnieniu - "świeżość i oryginalność pełnych natchnienia utworów poetyckich, prawdziwie oddających realia życia oraz ducha narodu”. Zmarł 25 marca 1914 roku.

1831 - Powstanie Listopadowe: Warszawa skapitulowała przed armią rosyjską po trwającej trzy dni bitwie. Po pertraktacjach pokojowych rano do miasta wkroczyły wojska rosyjskie. Nie napotykały oporu, ponieważ wojska polskie - liczące wówczas jeszcze ponad 30 tysięcy żołnierzy - kazał wycofać za Wisłę generał Jan Krukowiecki, licząc na ich ocalenie i możliwość użycia w innych rejonach Polski. Oddziały polskie przeniosły się do Modlina i Zamościa, gdzie broniły się do października, aż do upadku Powstania Listopadowego.

1831 - Urodził się Wilhelm Raabe, jeden z najwybitniejszych i najoryginalniejszych pisarzy niemieckich, przez współczesnych długo niedoceniany, mistrz realistycznej charakterystyki, głęboko współczujący z powodu niedoli i cierpienia ludzkiego. Zmarł 15 listopada 1910 roku.

1841 - Urodził się Antoni Dvorak, czeski kompozytor, jeden z głównych twórców czeskiej szkoły narodowej. Był kompozytorem wszechstronnym: tworzył symfonie, kwartety smyczkowe, opery, poematy symfoniczne, pieśni, msze, utwory fortepianowe oraz koncerty. To właśnie o nim Johannes Brahms pisał: "Gdybym wiedział, że wiolonczela jest zdolna do takich rzeczy, sam bym napisał ten koncert”. Zmarł 1 maja 1904 roku.

1863 - Urodził się William Wymark Jacobs, brytyjski nowelista i powieściopisarz. Tworzył przeważnie dzieła humorystyczne oraz horrory. Najbardziej znanym jego utworem literackim jest nowela grozy "Małpia łapka" ze zbioru "The Lady of the Barge". Zmarł 1 września 1943 roku.

1871 - Na łamach "British Journal of Photography” brytyjski lekarz i wynalazca Richard Leach Maddox poinformował o odkryciu techniki bromo-żelatynowej. Warstwa żelatynowa umożliwiła wcześniejsze przygotowanie kliszy i skrócenie czasu naświetlania klisz. Wynalazek ten umożliwił powstanie pierwszych fabryk materiałów fotograficznych.

1873 - W belgijskiej Gandawie powołano Instytut Prawa Międzynarodowego. Opracował między innymi dokumenty wykorzystane przy tworzeniu konwencji haskich na temat prawa konfliktów zbrojnych. W 1904 roku Instytut został nagrodzony Pokojową Nagrodą Nobla.

1873 - Urodził się Michał Siedlecki, zoolog. Zajmował się protozoologią, cytologią oraz biologią morza. Walczył o objęcie ochroną rzadkich zwierząt, między innymi żubra, wieloryba, jesiotra i wielu gatunków ptaków. Prowadził także badania nad mikroorganizmami. Z Franciszkiem Kryształowiczem badał patogenezę kiły i biologię krętka bladego, a z Fritzem Schaudinnem przyczynił się do wyjaśnienia patogenezy malarii. Po rozpoczęciu okupacji niemieckiej w Polsce, aresztowany 6 listopada 1939 podczas akcji Sonderaktion Krakau. Zmarł 11 stycznia 1940 w niemieckim obozie zagłady Sachsenhausen.

1886 - Urodził się Siegfried Sassoon, angielski poeta i autor, znany z tworzenia antywojennej, satyrycznej poezji podczas I wojny światowej. Żołnierz brytyjskiej armii. Został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego oraz Krzyżem Wojskowym. Wywarł wielki wpływ na Wilfreda Owena. Zmarł 1 września 1967 roku.

1888 - Zainaugurowała rozgrywki angielsko-walijska The Football League, pierwsza liga piłkarska na świecie. W rywalizacji uczestniczyło 12 zespołów z północnej oraz środkowej Anglii. Klub rozgrywał z każdym z zespołów dwa spotkania - jedno na własnym boisku, drugie na boisku przeciwnika. Pierwszym zwycięzcą ligi został zespół Preston North End.

1894 - Urodził się Willem Pijper, holenderski kompozytor, krytyk muzyczny i wykładowca muzyki. Powszechnie uważany za najważniejszego przedstawiciela holenderskiej muzyki współczesnej. Jako kompozytor Pijper wypracował własny, indywidualny styl. W przeciwieństwie do wielu współczesnych mu kompozytorów nigdy nie ulegał panującym modom. Jako nauczyciel wywarł ogromny wpływ na współczesną muzykę holenderską. Zmarł 18 marca 1947 roku. 130 rocznica

1895 - Zmarł Friedrich Gottlob Keller, niemiecki wynalazca. Rozwinął metodę wytwarzania papieru przy użyciu pulpy drzewnej, dzięki czemu stworzył podstawy produkcji taniego papieru na dużą skalę. Urodził się 27 czerwca 1816 roku.

1895 - Zmarł Adam Opel, niemiecki inżynier i przemysłowiec. W 1862 roku założył fabrykę maszyn do szycia, która od lat 90. XIX wieku zajęła się produkcją samochodów i urządzeń chłodniczych. Przed II wojną światową fabryka była już głównym dostawcą sprzętu motoryzacyjnego dla armii niemieckiej. Urodził się 9 maja 1837 roku.

1899 - Urodził się Jerzy Dąbrowski, inżynier mechanik, konstruktor lotniczy, autor projektu dwusilnikowego bombowca PZL-37 "Łoś". Podczas II wojny światowej oficer techniczny Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. W 1955 roku przeniósł się do USA i rozpoczął pracę w wytwórni samolotów Cessna. Od 1958 pracował nad fotelami wyrzucanymi oraz oddzielaną awaryjnie kabiną naddźwiękowego bombowca B-58 Hustler. Od kwietnia 1959 pracował w wytwórni Boeinga w biurze studiów. Zajmował się tam między innymi konstrukcją kabiny statku kosmicznego "Gemini". Zmarł 17 września 1967 roku. 125 rocznica

1899 - Wmurowano kamień węgielny pod budowę gmachu głównego Politechniki Warszawskiej. Część obiektów szkolnych uruchomiono już jesienią 1902 roku. Oddane do użytku budynki wyposażono w najnowocześniejsze instalacje i urządzenia. Wykonano system centralnego ogrzewania i wentylacji. Budowla projektu Stefana Szyllera nawiązuje do stylu włoskiego renesansu i baroku. Przetrwała dwie wojny, w tym bombardowania w czasie Powstania Warszawskiego. Najbardziej reprezentacyjną częścią jest fronton ozdobiony rzeźbami płaskorzeźbami i ozdobami ściennymi - sgraffito oraz pięcioboczny dziedziniec z ozdobnymi krużgankami i szklanym, witrażowym dachem. 125 rocznica

1905 - Na stokach warszawskiej Cytadeli władze carskie przeprowadziły egzekucję Marcina Kasprzaka, działacza socjalistycznego, członka PPS zaboru pruskiego i Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy. Był organizatorem pierwszej manifestacji pierwszomajowej na ziemiach polskich w 1890 roku. W 1901 roku wspólnie z Różą Luksemburg zaangażował się w sprawę strajku dzieci wrzesińskich. Został skazany na śmierć po tym, jak wpadła założona przez niego nielegalna drukarnia, a on sam zabił czterech interweniujących żandarmów. Marcin Kasprzak urodził się 2 listopada 1860 roku.

1908 - Urodził się Franciszek Witaszek, lekarz, autor wielu prac medycznych, głównie z dziedziny higieny. Był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Pielęgniarskiej PCK w Poznaniu. Tam też w 1932 roku założył pierwszą w Polsce wytwórnię strun chirurgicznych i technicznych. Podczas II wojny światowej członek podziemnej organizacji bojowej "Ojczyzna", szef Związku Odwetu Okręgu Poznańskiego, części Związku Walki Zbrojnej w randze kapitana. Zginął zamordowany przez Niemców 8 stycznia 1943 roku.

1908 - Urodziła się Maria Szerocka, pseudonim "Mucha" i "Masza", nauczycielka, członkini Przysposobienia Wojskowego Kobiet, a podczas II wojny światowej żołnierz ZWZ-AK. Wielokrotnie podejmowała skomplikowane operacje kurierskie - między innymi wraz z Eugenią Litwinow pseudonim "Jasiek” przeniosła radiostację z Warszawy do Budapesztu. Wcześniej trzykrotnie zatrzymana - była odbijana z aresztów lub uciekała samodzielnie. Została zamordowana 28 stycznia 1943 roku przez gestapo.

1909 - Urodził się Józef Noji, lekkoatleta, olimpijczyk, rekordzista Polski w biegach na pięć tysięcy i dziesięć tysięcy metrów. Był obok Janusza Kusocińskiego najbardziej znanym polskim długodystansowcem lat 30. XX wieku. Ze względu na swoje osiągnięcia sportowe zwrócił uwagę Niemców. Dwukrotnie proponowali mu podpisanie niemieckiej listy narodowościowej tak zwanej volkslisty oferując dobrze płatne stanowisko i związane z tym przywileje. Józef Noji dwukrotnie odmówił. Działacz Związku Walki Zbrojnej podczas okupacji, zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, 15 lutego 1943 roku. 115 rocznica

1910 - W Bregencji w Austrii urodził się Irmfried Eberl, nazistowski zbrodniarz, doktor medycyny, uczestnik realizowanej przez III Rzeszę akcji "T4" - likwidacji osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych. Pierwszy komendant niemieckiego obozu zagłady w Treblince, aresztowany przez władze alianckie w 1947 roku. Przed rozpoczęciem procesu, 16 lutego 1948, popełnił samobójstwo.

1910 - Urodził się Wojciech Wasiutyński, pisarz, publicysta, działacz narodowy, współtwórca deklaracji ideowej Obozu Narodowo-Radykalnego, jeden z liderów ONR-Falanga. Po wybuchu wojny na emigracji we Francji, a następnie w Wielkiej Brytanii. W latach 1947-1958 redaktor "Myśli Polskiej" - organu Stronnictwa Narodowego wydawanego w Londynie. Od 1958 do 1973 roku zastępca kierownika sekcji polskiej Radia Wolna Europa w Nowym Jorku, założyciel Instytutu Romana Dmowskiego. Zmarł 19 sierpnia 1994 roku.

1911 - Urodził się Tomasz Kiesewetter, kompozytor, dyrygent i pedagog, profesor Państwowej Szkoły Muzycznej w Łodzi. Dyrygował między innymi Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Łódzkiej i Orkiestrą Polskiego Radia w Łodzi. Twórca utworów symfonicznych, kameralnych i baletów. W czasie II wojny światowej działał w ruchu oporu, biorąc czynny udział w walce przeciwko niemieckim okupantom. Zmarł 29 listopada 1992 roku.

1911 - Zmarł biskup krakowski, kardynał Jan Puzyna. Urodził się 13 września 1842 roku.

1914 - I wojna światowa: Początek I bitwy nad Jeziorami Mazurskimi, w której wojska niemieckie pod dowództwem generała Paula von Hindenburga pokonały armię rosyjska generała Pawła von Rennenkampfa. W jej wyniku wojska rosyjskie - ponosząc duże straty - zostały zmuszone do wycofania się poza granice Prus. 110 rocznica

1914 - Koło Żółkwi odbyła się pierwsza w historii walka samolotów. Rosyjski pilot Piotr Niestierow staranował austriacki samolot rozpoznawczy, w wyniku, czego maszyny rozbiły się, a Niestierow i dwóch lotników austriackich zginęli. Prawdopodobnie Rosjanin zamierzał uderzyć w górny płat samolotu wroga od góry podwoziem swojego samolotu, lecz w rzeczywistości uderzył go śmigłem, co spowodowało uszkodzenia także jego maszyny. 110 rocznica

1918 - Urodził się Derek Harold Richard Barton, chemik brytyjski, laureat Nagrody Nobla z dziedziny chemii w 1969 roku za badanie wpływu stereochemii na szybkość reakcji chemicznych i za wkład w rozwój analizy konformacyjnej i jej zastosowanie w chemii. Zmarł 16 marca 1998.

1920 - Urodził się Lesław Bartelski, poeta, pisarz, historyk, żołnierz Powstania Warszawskiego, autor powieści, między innymi: "Dialog z cieniem”, "Ludzie zza rzeki” i "Rajski ogród”, szkicu - "Sylwetki polskich pisarzy współczesnych” oraz monografii: "Powstanie Warszawskie”, "Mokotów 1944” i "Pułk AK Baszta". Zmarł 27 marca 2006 roku.

1920 - Zmarł Rudolf Mosse, niemiecki filantrop pochodzenia żydowskiego, drukarz i wydawca. W 1867 roku założył w Berlinie "Annoncen-Expedition Rudolf Mosse". Najbardziej znana gazeta tego wydawnictwa to "Berliner Tageblatt", która stała się jednym z najbardziej wpływowych dzienników w Berlinie. Rudolf Mosse zbudował w Berlinie dom dla sierot i przeznaczył 100 tysięcy marek na stypendia dla studentów. Ufundował także wiele budynków w Grodzisku Wielkopolskim, gdzie się urodził, między innymi szpital. Wydał także "Księgę adresową Polski". Urodził się 8 maja 1843 roku w Grodzisku Wielkopolskim.

1920 - Zmarł Harmon Northrop Morse, amerykański chemik. Dziś znany jest głównie z odkrycia paracetamolu, ale substancja ta stała się popularna dopiero po jego śmierci. W pierwszej połowie XX wieku znany był ze swoich badań nad ciśnieniem osmotycznym. Równanie do obliczania ciśnienia osmotycznego zostało nazwane właśnie po Harmonie Northropie Morse'ie. Urodził się 15 października 1848 roku.

1921 - Zmarł Jan Janský, czeski lekarz neurolog i psychiatra, pionier serologii. Przypisuje się mu pierwszy podział grup krwi na cztery typy w oparciu o układ grupowy ABO. Był orędownikiem krwiodawstwa. Dziś honorowi dawcy krwi w Czechach są nagradzani medalem jego imienia. Urodził się 3 kwietnia 1873 roku.

1922 - Zmarł Léon Joseph Florentin Bonnat, francuski malarz, uznany portrecista. Malował również sceny religijne, orientalne i pejzażowe. Uczestniczył w dekoracji Panteonu, do którego namalował "Męczeństwo świętego Dionizego". Na jego twórczość duży wpływ miała sztuka hiszpańska, szczególnie prace Diego Velázqueza. Był uznanym pedagogiem, wykształcił wielu znanych malarzy. Urodził się 20 czerwca 1833 roku.

1924 - Urodziła się Maria Górecka-Nowicka, aktorka, występująca głównie na scenach tearalnych w Krakowie i Łodzi. Grała także drugoplanwe role w filmach i występowała w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. W 1976 roku wystąpiła w tytułowej roli Królowej Śniegu w przedstawieniu Marii Billiżanki w Teatrze Bagatela im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, w tym samym teatrze zagrała między innymi rolę Eugenii w dramacie Sławomira Mrożka "Tango" w 1979 roku. Zmarła 6 sierpnia 2017 roku. 100 rocznica

1925 - Urodził się Peter Sellers, brytyjski aktor komiczny, odtwórca ról w filmach: "Doktor Strangelowe”, "Wystarczy być” i "Co słychać koteczku?" oraz w serii komedii kryminalnych "Różowa pantera". Jest uważany za jednego z najwybitniejszych aktorów komediowych w historii. Zmarł 24 lipca 1980 roku.

1926 - Osiem lat po zakończeniu pierwszej wojny światowej, Niemcy zostały przyjęte w poczet stałych członków Rady Ligi Narodów. Celem Ligi było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie, a impulsem do jej utworzenia była liczba ofiar I wojny światowej. Siedzibą organizacji była Genewa. 13 lat po przyjęciu do tej organizacji Niemiec, wybuchła II wojna światowa.

1927 - Publicysta i pisarz Tadeusz Dołęga-Mostowicz został ciężko pobity na ulicy przez sanacyjnych bojówkarzy, a następnie wywieziony na skraj lasu pod Warszawą i tam wrzucony nieprzytomny do glinianki. Życie uratował mu przypadkowy świadek. Akt terroru wobec dziennikarza potępiły zgodnie wszystkie gazety i siły polityczne. Prasa opozycyjna podejrzewała rząd o sprawstwo lub inspirację pobicia. Według opozycji miała to być próba zastraszenia lub nawet unieszkodliwienia krytycznego publicysty. Przedstawiciele władzy zaprzeczali tym sugestiom. Śledztwo, któremu nadano najwyższy status, szybko wykazało jednak, że sprawcami napadu byli funkcjonariusze policji, którymi kierował żołnierz oddelegowany z wojska do policji. Tadeusz Dołęga-Mostowicz urodził się 10 sierpnia 1898, a zmarł 20 września 1939 roku.

1927 - Amerykanin Clyde Cessna założył produkującą lekkie samoloty firmę Cessna. Historia firmy sięga początków XX wieku, kiedy to w 1911 roku farmer Clyde Cessna, wybudował drewniany samolot i przeleciał nim, jako pierwszy trasę pomiędzy rzeką Missisipi oraz Górami Skalistymi. Sukces biznesowy jest zasługą jego wnuka - Dwane’a Wallace’a.

1930 - Kompania 3M wprowadziła do sprzedaży przezroczystą taśmę klejącą. Pierwotnie klej umieszczano jedynie na jej brzegach, co uznane zostało za przejaw skąpstwa i do taśmy przylgnęła nazwa "scotch tape”. Od roku 1945 przedsiębiorstwo na opakowaniach taśmy umieszcza szkocką kratę, a nazwa "Scotch" pozostaje zastrzeżonym znakiem towarowym należącym do tej spółki.

1933 - Urodził się Marian Więckowski, kolarz szosowy, trener i działacz kolarski, zawodnik Legii Warszawa, trzykrotny zwycięzca Tour de Pologne w latach 1954-1956. Jest również rekordzistą Tour de Pologne pod względem liczby etapów przejechanych w koszulce lidera - 20. Marian Więckowski po zakończeniu kariery został trenerem. Był przez wiele lat szefem działu szkolenia w Polskim Związku Kolarskim, zajmował się także trenowaniem dzieci i młodzieży. Zmarł 17 lipca 2020 roku.

1938 - Premiera filmu "Druga młodość" w reżyserii Michała Waszyńskiego. Scenariusz powstał na motywach dramatu Henry'ego Bataille'a "Maman Colibri". Główne role zagrali: Witold Zacharewicz, Maria Gorczyńska i Kazimierz Junosza-Stępowski.

1938 - Urodził się Piotr Janczerski, właściwie Piotr Janik, wokalista i autor tekstów piosenek, aktor, scenarzysta i reżyser. Był wokalistą zespołu Niebiesko-Czarni, z którym w 1967 roku wystąpił w filmie "Mocne uderzenie". Założył folkową grupę No To Co i zespół Bractwo Kurkowe. Tworzył także muzykę oraz teksty piosenek i scenariusze programów dla dzieci. Za popularyzację polskiego folkloru otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki oraz Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji. Zmarł 6 marca 2018 roku.

1939 - Początek naziemnej obrony Warszawy, kierowanej przez generałów: Waleriana Czumę, Juliusza Rómmla, Tadeusza Kutrzebę oraz komisarza cywilnego prezydenta Stefana Starzyńskiego. Obrona stolicy trwała 20 dni i wzięli w niej udział oprócz żołnierzy liczni ochotnicy cywilni. 28 września na terenie fabryki Skoda na Rakowcu została podpisana umowa kapitulacyjna, ze strony polskiej przez generała Kutrzebę, ze strony niemieckiej - generała Johannesa Blaskowitza. 85 rocznica

1941 - Zmarł Giuseppe Amisani, włoski malarz portrecista z okresu belle époque zwany "malarzem królów". Urodził się 7 grudnia 1881 roku.

1941 - Rozpoczęło się oblężenie Leningradu, który był jednym z trzech głównych celów niemieckiej operacji "Barbarossa". Trwało blisko 900 dni - do 27 stycznia 1944 roku, kiedy sowiecka ofensywa zmusiła Niemców do wycofania się. Z powodu głodu, mrozu, bombardowań i ostrzału artyleryjskiego zginęło około 1,5 miliona żołnierzy radzieckich oraz cywilnych mieszkańców miasta.1 maja 1945 roku Leningrad otrzymał tytuł "miasta-bohatera Związku Radzieckiego”.

1942 - W niemieckim obozie koncentracyjnym Dachau zamordowany został ksiądz Adam Bargielski, wikariusz parafii Myszyniec. Beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II w 1999 roku. 9 kwietnia 1940 zgłosił się do gestapo z prośbą, by mógł zastąpić w więzieniu aresztowanego 83-letniego proboszcza Klemensa Sawickiego. Księdza Bargielskiego skierowano do niemieckiego obozu koncentracyjnego Soldau w Działdowie, a później do Mauthausen-Gusen i Dachau gdzie zarejestrowano go, jako numer 22061. Niósł zawsze pomoc współwięźniom. Zamordowany został przez strażnika obozu. Urodził się 7 stycznia 1903 roku.

1944 - 39. dzień Powstania Warszawskiego. Tego dnia trwały walki o Śródmieście, Powstańcy utracili pozycje w gmachach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Kościoła Świętego Krzyża i Komendy Policji na Krakowskim Przedmieściu. Niemcom nie udało się przejąć kontroli nad Alejami Jerozolimskimi, gdzie powstańcy kontrolowali barykadę i przejście przekopem na drugą stronę Alej. Warszawę opuściło około sześciu tysięcy cywilów - głównie kobiet z dziećmi. Tego dnia zmarli od ran kapral Leopold Mikołaj Tworkowski, pseudonim "Maciej" oraz zastępca dowódcy 6. kompanii batalionu "Kiliński" - Czesław Zadrożny. 80 rocznica

1944 - Urodziła się Mira Kubasińska, piosenkarka, wokalistka rockowej grupy Breakout. Jej najbardziej znane przeboje pochodzą z pierwszej płyty zespołu, "Na drugim brzegu tęczy”, a są to: utwór tytułowy, "Poszłabym za tobą” i "Gdybyś kochał, hej”. Po rozwiązaniu grupy w 1982 roku artystka wycofała się z estrady, występując okazjonalnie. W Ostrowcu Świętokrzyskim corocznie odbywa się bluesowo-rockowy festiwal jej imienia - "Wielki Ogień”. W Otwocku organizowane są Zaduszki Bluesowe imienia Miry Kubasińskiej. Zmarła 25 października 2005 roku. 80 rocznica

1944 - Urodziła się Ada Rusowicz, wokalistka zespołu "Niebiesko-Czarni" w latach 1963-1976. Jej największe przeboje to: "Masz u mnie plus”, "Mogło być inaczej”, "Hej, dziewczyno, hej”, "Nie pukaj do moich drzwi”. Zginęła w wypadku samochodowym, 1 stycznia 1991 roku. 80 rocznica

1945 - Urodził się Aleksander Fabisiak, aktor Starego Teatru w Krakowie, dziekan Wydział Aktorskiego krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej imienia Ludwika Solskiego. Zagrał między innymi w filmach: "Psy”, "Śmierć jak kromka chleba” i "Katyń". Pracował z takimi reżyserami, jak Andrzej Wajda czy Krzysztof Zanussi.

1945 - Pułkownik Jan Mazurkiewicz "Radosław", w czasie II wojny światowej zastępca, a następnie szef Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, podczas Powstania Warszawskiego dowódca Zgrupowania "Radosław", wezwał byłych żołnierzy Armii Krajowej do ujawnienia się. U części oficerów AK spotkało się to z dezaprobatą, a nawet posądzeniem o zdradę. W wyniku jego apelu ujawniło się około 50 tysięcy dawnych członków podziemia zbrojnego. Jan Mazurkiewicz urodził się 27 sierpnia 1896 we Lwowie, a zmarł 4 maja 1988 w Warszawie.

1946 - Urodził się Aziz Sancar, turecki naukowiec, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 2015 roku za badania mechanistyczne nad naprawą DNA.

1946 - Urodził się Krzysztof Krawczyk, piosenkarz, wokalista zespołu Trubadurzy, wykonawca przebojów: "Pamiętam Ciebie z tamtych lat", "Jak minął dzień", "Byle było tak", "Parostatek" i "Mój przyjacielu". Jego popularność wyznaczają tysiące kilometrów przebytych tras koncertowych w Europie i na świecie oraz wielka liczba nagród i wyróżnień. W swojej karierze śpiewał i nagrywał płyty z różnorodną muzyką od popu poprzez rhythm & bluesa, swing, soul, jazz, rock and rolla, country, tango, kolędy, piosenki i pieśni religijne aż po dance, folk, funky, reggae, muzykę cygańską i biesiadną. Zmarł 5 kwietnia 2021 roku.

1946 - Rząd wydał dekret o ustroju rolnym i osadnictwie na Ziemiach Odzyskanych.

1947 - Urodził się Benjamin Orr, właściwie Benjamin Orzechowski, amerykański gitarzysta basowy i wokalista polskiego pochodzenia, członek amerykańskiego zespołu nowofalowego The Cars, w którym występował nieprzerwanie w latach 1976-1988. Można go usłyszeć w największych przebojach The Cars: "Drive”, "Just What I Needed” i "Let’s Go” (1979). Zmarł 4 października 2000 roku.

1949 - Zmarł Richard Strauss, niemiecki kompozytor i dyrygent, autor 14 oper: "Salome”, "Elektra”, "Kawaler srebrnej róży”, "Ariadna na Naksos”, "Arabella”, poematów symfonicznych: "Śmierć i wyzwolenie” i "Tako rzecze Zaratustra”. Jednym z najważniejszych gatunków w jego twórczości były pieśni, których skomponował około 150. Reprezentant muzyki późnego romantyzmu. Urodził się 11 czerwca 1864 roku. 75 rocznica

1950 - Urodził się Jerzy Radziwiłowicz, aktor teatralny i filmowy. W pamięci widzów zapisał się głównie z ról: Mateusza Birkuta i jego syna Macieja Tomczyka w dwóch filmach fabularnych Andrzeja Wajdy: "Człowiek z marmuru" i "Człowiek z żelaza". Od 1998 ponownie związany z Warszawą. Jest aktorem stołecznego Teatru Narodowego. W 2015 roku odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1950 - W Libanie zmarła Hanka Ordonówna, aktorka, piosenkarka, gwiazda warszawskich kabaretów w latach 30. ubiegłego wieku. Sławę, nieprzemijającą do wybuchu wojny, dało jej wykonanie piosenki "Miłość ci wszystko wybaczy” w filmie "Szpieg w masce". Jest autorką zbioru wierszy "Piosenki, których nigdy nie zaśpiewam" oraz opowieści "Tułacze dzieci". Urodziła się 4 sierpnia 1902 roku.

1951 - W San Francisco podpisano traktat pokojowy między Japonią a krajami walczącymi z nią podczas II wojny światowej. Japonia zrzekła się zdobyczy uzyskanych w ciągu poprzednich 80 lat, między innymi Korei, Tajwanu, Południowego Sachalinu i Kuryli. Stany Zjednoczone zastrzegły sobie prawo utrzymywania baz wojskowych na jej terytorium. Traktat wszedł w życie 28 kwietnia 1952 roku. Przez Polskę został podpisany 8 lutego 1957 roku.

1951 - Urodził się Franciszek Gągor, generał Wojska Polskiego, doktor nauk wojskowych, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w latach 2006-2010, specjalista w dziedzinie rozpoznania i operacji pokojowych. W 1991 roku został zastępcą dowódcy polskiego kontyngentu w operacji "Pustynna Burza”, a w 1992 służył, jako zastępca dowódcy sektora Misji Obserwacyjnej ONZ w Iraku i Kuwejcie. Zginął w katastrofie smoleńskiej, 10 kwietnia 2010 roku.

1957 - Urodził się Maciej Kozłowski, aktor, znany między innymi z ról w filmach: "Ogniem i mieczem", "Wiedźmin", "Kingsajz", "Kroll" i "Psy". Za najważniejszą kreację teatralną uważał wcielenie się w postać niezrównoważonego psychicznie mężczyzny w spektaklu "Zagubieni" Macieja Dejczera. Znany także z działalności sportowej. Zdeklarowany fan piłki nożnej i obrońca Reprezentacji Artystów Polskich. Zmarł 11 maja 2010 roku.

1958 - W katastrofie podczas nocnego lotu balonem zginął Franciszek Hynek, pilot, baloniarz, dwukrotny zdobywca Pucharu Gordona Benetta, organizator sportu balonowego w Polsce. Balon "Poznań", którym leciał feralnego dnia, zahaczył o linię wysokiego napięcia przechodzącą przez las. Doszło do zapalenia powłoki balonu i eksplozji. Urodził się 1 grudnia 1897 roku.

1962 - Polski film Romana Polańskiego "Nóż w wodzie" otrzymał nagrodę "Fipresci" na festiwalu w Wenecji. Dramat psychologiczny rozgrywa się między trzema postaciami - dojrzałym mężczyzną, jego młodszą żoną i młodym chłopakiem, którego para zabrała, jako autostopowicza, a potem zaprosiła na jacht. Film był interpretowany w kategoriach socjo-politycznych, ale też analizowany psychoanalitycznie. Według plebiscytu przeprowadzonego na 120-lecie kinematografii - "Nóż w wodzie" znalazł się w pierwszej piątce najlepszych polskich filmów. Amerykański reżyser Martin Scorsese uznał "Nóż w wodzie" za jedno z arcydzieł polskiej kinematografii i wytypował go do prezentacji w Stanach Zjednoczonych oraz Kanadzie podczas festiwalu polskich filmów "Martin Scorsese Presents: Masterpieces of Polish Cinema".

1966 - Premiera pierwszego odcinka amerykańskiego serialu telewizyjnego "Star Trek". Serial i jego bohaterowie oraz statki kosmiczne zyskały wielką popularność. Choć premierowa emisja nie okazała się wielkim sukcesem, za sprawą licznych powtórek serial zyskał ogromną popularność i dał początek trwającej do dzisiaj produkcji kolejnych filmów, seriali i gier wideo spod znaku "Star Trek". Pierwotnie wyemitowano 79 odcinków, podzielonych na trzy sezony. Niepublikowany wcześniej pierwszy odcinek pilotowy, pochodzący z 1964 roku, trafił na antenę dopiero w 1988 roku.

1967 - 39 marynarzy zginęło w wyniku eksplozji i pożaru na znajdującym się na Morzu Norweskim radzieckim atomowym okręcie podwodnym K-3 "Leninskij Komsomoł”. Pozostali przy życiu członkowie załogi zdołali jednak doprowadzić uszkodzony okręt do portu na półwyspie Kola. Szczegóły wypadku nie zostały ujawnione do dzisiaj.

1968 - Podczas centralnych uroczystości dożynkowych na warszawskim Stadionie 10-lecia, Ryszard Siwiec dokonał aktu samospalenia. Był to protest przeciwko agresji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji i systemowi totalitarnemu. Zmarł po czterech dniach w Szpitalu Praskim w wyniku odniesionych oparzeń. Jego protest został przemilczany przez wszystkie oficjalne media w Polsce. Bezpośrednim świadkom funkcjonariusze SB wmawiali, że Ryszard Siwiec był niezrównoważony psychicznie. Dopiero w 1991 roku powstał film o tamtych wydarzeniach zatytułowany "Usłyszcie mój krzyk".

1968 - Urodził się Agustin Egurrola, polski tancerz i choreograf pochodzenia kubańskiego. Międzynarodowy sędzia tańca towarzyskiego i tańca nowoczesnego. Wielokrotny mistrz Polski w tańcach latynoamerykańskich i w stylu South-American Show Dance. Założyciel kilku formacji tanecznych oraz sieci szkół tańca.

1970 - Zmarł Percy Spencer, amerykański inżynier. Zasłynął, jako wynalazca mikrofalówki, która miała wysokość 1,5 metra, ważyła 300 kilogramów i kosztowała pięć tysięcy dolarów. Opatentował łącznie około 300 wynalazków. Percy Spencer był wynalazcą, który nie skończył nawet szkoły podstawowej. Urodził się 9 lipca 1894 roku.

1970 - Premiera filmu "Krajobraz po bitwie" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Obraz powstał na podstawie opowiadania "Bitwa pod Grunwaldem" Tadeusza Borowskiego. Akcja filmu toczy się na terenie byłego obozu koncentracyjnego w zachodnich Niemczech, który został wyzwolony przez wojska amerykańskie. Główne role zagrali: Daniel Olbrychski, Stanisława Celińska i Jerzy Zelnik.

1971 - Urodził się David James Arquette, amerykański aktor, znany głównie z ról w cyklu horrorów "Krzyk"; także producent filmowy, reżyser, scenarzysta i wrestler.

1972 - Sąd wojewódzki w Opolu skazał braci Kowalczyków, oskarżonych o zamach bombowy na aulę Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, w przeddzień uroczystości z okazji Dnia Milicjanta. Jerzy Kowalczyk skazany został na karę śmierci, a Ryszard Kowalczyk na 25 lat pozbawienia wolności. W styczniu 1973 roku Rada Państwa złagodziła wyrok na Jerzego Kowalczyka, skazując go - podobnie, jak jego brata - na 25 lat więzienia. W 1993 roku prezydent Lech Wałęsa podjął decyzję o zatarciu wyroków skazujących obu braci oraz przywrócił im prawa obywatelskie. W październiku 2016 prezydent Andrzej Duda nadał im obu Krzyże Kawalerskie Orderu Odrodzenia Polski.

1972 - W Myślenicach urodził się Bartosz Konopka, reżyser. W 2010 roku nominowany do Oscara za film "Królik po berlińsku" w kategorii najlepszy dokument krótkometrażowy. W październiku 2011 roku powołany do Rady Polskiego Instytutu Sztuki Filmów.

1974 - Prezydent USA Gerald Ford udzielił nadzwyczajnego, prewencyjnego aktu łaski swemu poprzednikowi Richardowi Nixonowi, który ustąpił z urzędu w związku z aferą Watergate. Ułaskawienie uniemożliwiło postawienie Richarda Nixona przed sądem za wszystkie przestępstwa, jakich dopuścił się w czasie swej prezydentury. 50 rocznica

1976 - Urodziła się Anna Barańska, himalaistka, zdobywczyni trzech ośmiotysięczników. Pierwsza Polka na szczycie Mount Everestu, zdobytego od strony północnej, 21 maja 2009 roku.

1976 - W Londynie zmarł August Agbola O’Brown, pseudonim "Ali”, polski muzyk pochodzenia nigeryjskiego, działacz konspiracji. Prawdopodobnie jedyny czarnoskóry uczestnik Powstania Warszawskiego. Urodził się na terenie dzisiejszej Nigerii. Do Polski trafił w 1922 roku, zamieszkał w Warszawie. Z zawodu był muzykiem jazzowym - perkusistą, pracował w warszawskich lokalach rozrywkowych. W 1949 roku zgłosił się do ZBoWiD. W ankiecie personalnej napisał, że brał udział w obronie Warszawy w 1939 roku, a także w Powstaniu Warszawskim. W 1958 roku wyemigrował z rodziną do Wielkiej Brytanii. Urodził się 22 lipca 1895 roku w Lagos.

1977 - W Telewizji Polskiej wyemitowano pierwszy odcinek programu popularnonaukowego "Sonda". Audycje powstawały do 29 września 1989 roku. Prowadzone były przez Zdzisława Kamińskiego i Andrzeja Kurka, a współtworzone przez Marka Siudyma oraz przez kilka lat przez Tomasza Pycia. Emisja nowych odcinków została przerwana 29 września 1989 roku z powodu śmierci obu prowadzących, którzy zginęli w wypadku samochodowym pod Raciborzem. Według dostępnych zapisów powstało 488 odcinków "Sondy".

1978 - Kopalnia Soli "Wieliczka" została wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego UNESCO. Kopalnia - muzeum została uznana za jeden z cudów Polski. Co roku odwiedza ją ponad milion turystów z Polski i zagranicy.

1980 - Zmarł Willard Libby, amerykański chemik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii. Wynalazł metodę mierzenia czasu połowicznego rozpadu izotopu węgla 14C, co stało się podstawą bardzo ścisłego określania daty pochodzenia próbek, tak zwanego datowania radiowęglowego, zwłaszcza pochodzenia organicznego - zwłok, szkieletów, papirusów, skamielin. Metoda ta znalazła zastosowanie we współczesnej archeologii i kryminologii. W 1960 roku Willard Libby otrzymał za jej opracowanie Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. Urodził się 17 grudnia 1908 roku.

1981 - Na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ "Solidarność” uchwalono "Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej", zachęcające do walki o prawa obywatelskie i pracownicze. Na tekst dokumentu szybko zareagowała Moskwa. 10 września 1981 roku agencja TASS nazwała zjazd "Solidarności” antysowiecką orgią, a Leonid Breżniew oświadczył, że "Posłanie" to "niebezpieczny i prowokacyjny dokument". Po kilkunastu dniach 'Solidarność” otrzymała pozytywną odpowiedź na to przesłanie od rosyjskich robotników z Moskwy. Inicjatywę tę poparł również słynny rosyjski pisarz i dysydent Aleksander Sołżenicyn.

1982 - Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego skazał na 25 lat więzienia Roberta Chechłacza, członka założonej przez grupę nastolatków organizacji "Siły Zbrojne Polski Podziemnej", głównego oskarżonego o zabójstwo starszego sierżanta MO Zdzisława Karosa. Wśród ośmiu skazanych osób był też ksiądz Sylwester Zych, który oskarżony został o próbę obalenia siłą ustroju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i przynależność do organizacji zbrojnej. Powodem oskarżenia duchownego było przechowywanie przez niego pistoletu, który został zabrany sierżantowi Karosowi. Media pisały o pomocy księdza w zabójstwie.

1985 - Zmarł John Franklin Enders, amerykański naukowiec, mikrobiolog, bakteriolog, w 1954 roku laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny za dokonanie odkrycia, że wirus polio namnaża się w tkankach zwierzęcych. Przyczyniło się to do stworzenia szczepionki przeciwko chorobie Heinego-Medina. Prowadził też badania w zakresie chorób wirusowych: odry, grypy, świnki. Urodził się 10 lutego 1897 roku.

1989 - Zmarła Zofia Dybowska-Aleksandrowicz - reżyserka teatralna, dubbingowa i realizatorka dźwięku. Promowała polską szkołę dubbingu, sama była reżyserką dubbingu kilkudziesięciu filmów, w tym: "Między nami, jaskiniowcami", "Gdy drzewa były duże", "Podróż balonem" i innych. Urodziła się 17 maja 1928 roku. 35 rocznica

1991 - Macedonia ogłosiła niepodległość od Socjalistycznej Federacji Republiki Jugosławii. Wywołało to gwałtowny sprzeciw Grecji, która uważała się za jedynego spadkobiercę tradycji starożytnej Macedonii. Z powodu konfliktu o nazwę Grecja blokowała członkostwo Macedonii w instytucjach międzynarodowych. Od 27 marca 2020 Macedonia Północna jest członkiem NATO.

1992 - W Moskwie podpisano porozumienie o wycofaniu wojsk rosyjskich z terytorium Litwy do 31 sierpnia 1993 roku.

1993 - Siedem osób zginęło, a ponad 50 zostało rannych w katastrofie tramwaju w Poznaniu. Rozpędzony pojazd na zakręcie wypadł z szyn i uderzył w budynek. Był to wypadek z największą liczbą ofiar w historii poznańskiego transportu zbiorowego. Za winnego katastrofy uznano motorniczego. Został on skazany na trzy lata więzienia.

1995 - Zmarła Olga Iwinskaja, rosyjska poetka, muza Borysa Pasternaka, znana, jako Łara, bohaterka powieści "Doktor Żywago”. Urodziła się 16 czerwca 1912 roku.

1996 - 90 procent spośród głosujących w referendum na japońskiej Okinawie opowiedziało się za redukcją amerykańskiej obecności wojskowej na tej wyspie. W czasie II wojny światowej na Okinawie doszło do wielkiej operacji desantowej wojsk amerykańskich, która spotkała się z zaciętą obroną Japończyków. Jest to jedno z nielicznych miejsc w Japonii, gdzie były prowadzone lądowe działania wojenne. Podobnie jak pozostała część Japonii, Okinawa znalazła się pod okupacją amerykańską, ale trwała ona tu dłużej, niż na pozostałym obszarze kraju. Wyspa wróciła pod zarząd Japonii dopiero w 1972 roku. Po wojnie umieszczono tu amerykańskie bazy wojskowe. Z wyspy startowały superfortece B-52 do nalotów na Wietnam.

1997 - Premiera filmu "Historie miłosne" w reżyserii Jerzego Stuhra. Twórca zadedykował film Krzysztofowi Kieślowskiemu, zmarłemu w marcu 1996 reżyserowi, z którym niegdyś wielokrotnie współpracował. W 1997 "Historie miłosne" były polskim kandydatem do Oscara w kategorii najlepszego filmu nieanglojęzycznego, jednak ostatecznie nie otrzymały nominacji. Główne role zagrali: Jerzy Stuhr, Katarzyna Figura, Dominika Ostałowska i Irina Ałfiorowa.

2000 - Premiera filmu "Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową" w reżyserii Krzysztofa Zanussiego. Film opowiada o chorym mężczyźnie, który wie, że nie ma już szans na wyzdrowienie i czeka na śmierć. Główne role zagrali: Zbigniew Zapasiewicz, Aleksander Fabisiak i Krystyna Janda. Na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni obraz zdobył Wielką Nagrodę "Złote Lwy Gdańskie” dla najlepszego filmu oraz nagrodę za główną rolę męską.

2003 - Zmarła Leni Riefenstahl, niemiecka reżyserka filmowa znana z nowatorskiej estetyki. Jej osoba i twórczość budziła często kontrowersje z powodu filmów propagandowych, jakie nakręciła w okresie hitleryzmu. Mimo kontrowersyjnych filmów - Leni Riefenstahl zdobyła uznanie w historii filmu, jako twórczyni nowej estetyki filmowej, zwłaszcza w sposobie pokazywania ludzkiego ciała i, choć propaganda jej wczesnych filmów budzi niechęć, to ich estetyka każe twórcom filmowym określać je mianem wybitnych. Urodziła się 22 sierpnia 1902.

2003 - Zmarł Jerzy Boniecki, pisarz, dziennikarz paryskiej "Kultury", pomysłodawca, organizator i fundator założonej w 1980 roku w Australii Niezależnej Fundacji Popierania Kultury Polskiej POLCUL. Był także aktywnym działaczem Amnesty International. Urodził się 29 maja 1929 roku.

2006 - Premiera filmu "Plac Zbawiciela" w reżyserii Krzysztofa Krauzego i Joanny Kos-Krauze, opartej na faktach opowieści o dramatycznych losach małżeństwa z dwójką dzieci, które znalazło się w finansowych tarapatach. Krytycy i publiczność zgodnie uznali "Plac Zbawiciela" za jeden z najlepszych polskich filmów ostatnich lat.

2008 - Urodził się Hector Zazou, francusko-hiszpański kompozytor, muzyk i producent muzyczny, który współpracował z wieloma artystami o międzynarodowej renomie reprezentującymi rozmaite kultury świata, między innymi: Laurie Anderson, Björk, Dead Can Dance, Brian Eno, Robert Fripp, Mad Professor i Suzanne Vega. Zmarł 8 września 2008 roku.

2009 - Zmarł Aage Niels Bohr, duński fizyk teoretyk, profesor uniwersytetu w Kopenhadze, badał zjawiska dotyczące absorpcji cząstek, teorii reakcji jądrowych oraz był współtwórcą modelu jądra atomowego, laureat Nagrody Nobla w 1975 roku, w dziedzinie fizyki, za "odkrycie związku między ruchem kolektywnym i ruchem jednocząstkowym i rozwinięcie teorii budowy jąder atomowych oparte na tym związku”. Urodził się 19 czerwca 1922 roku. 15 rocznica

2011 - We Wrocławiu rozpoczął się Europejski Kongres Kultury, w którym uczestniczyło ponad 200 tysięcy ludzi. Program imprezy opierał się na czterech filarach: spotkaniu ministrów kultury krajów UE, dyskusjach czołowych europejskich intelektualistów, debatach w ramach inicjatywy "A Soul for Europe" i wydarzeniach artystycznych.

2011 - Otwarto Juventus Stadium w Turynie, wybudowany w miejscu wyburzonego Stadio delle Alpi. Obiekt powstał w latach 2009-2011. W pierwszym meczu, rozegranym 8 września 2011 roku, Juventus zremisował 1:1 z Notts County. Jest to pierwszy w historii włoskiego futbolu stadion należący w całości do klubu. Wszystkie pozostałe zespoły rozgrywają mecze na stadionach miejskich. Może pomieścić 41 tysięcy 254 widzów.

2012 - Zmarł William Moggridge, brytyjski informatyk, projektant przemysłowy, twórca pierwszego laptopa nazwanego GRiD Compass, jeden z ojców projektowania interakcji, zwolennik projektowania zorientowanego na użytkownika. Urodził się 25 czerwca 1943 roku.

2014 - Zmarła Magda Olivero, włoska śpiewaczka operowa, jedna z legend sceny operowej, śpiewająca od lat 30. XX wieku. Występowała przez cztery dekady na scenach europejskich i amerykańskich. Zadebiutowała w Metropolitan Opera w Nowym Jorku, rolą Toski. Urodziła się 25 marca 1910 roku. 10 rocznica

2015 - Zmarł ksiądz Bogusław Piechuta, działacz opozycyjny w PRL, gwardian Klasztoru Ojców Kapucynów w Krośnie. Dzięki jego kazaniom i pomysłom klasztor w Krośnie stał się w latach 80. oazą wolności dla opozycji. Organizował Duszpasterstwo Ludzi Pracy, Cywilizację Miłości, Msze za Ojczyznę i Dni Kultury Chrześcijańskiej oraz zapraszał znanych opozycyjnych działaczy i artystów i otaczał opieką osoby represjonowane i ich rodziny. Jego kazania ściągały wielu wiernych. Był represjonowany. Urodził się 23 listopada 1946 roku.

2016 - Zmarł Prince Buster, jamajski muzyk pochodzący z Kingston. Jeden z prekursorów muzyki ska i rocksteady. Urodził się 24 maja 1938 roku.

2018 - W Monachium zmarł Aleksander Menhard, dziennikarz, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego. W 1952 został pracownikiem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium. Był autorem programu "Każdy ma swoje hobby" i współredaktorem Panoramy Dnia. Ze stacją tą pozostawał związany do czasu przejścia w 1989 na emeryturę. Zajmował się także działalnością społeczną, jako wiceprezes oddziału koła AK w RFN oraz organizator wystaw kulturalnych. Jest autorem książki "Polskimi śladami w Monachium". Urodził się 28 marca 1927 roku.

2019 - Zmarł Andrzej Głoskowski, aktor teatralny i filmowy. Zagrał między innymi w filmach: "Maria Curie", "Znachor" i "Komediantka". Wystąpił też w kilkudziesięciu spektaklach Teatru Telewizji. Urodził się 25 września 1935 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Ronald Harwood, brytyjski dramaturg, autor między innymi "Garderobianego", powieściopisarz i scenarzysta filmowy. Zdobył Oscara za "Pianistę". Urodził się 9 listopada 1943 roku.

2020 - Zmarł Edward Mikołajczyk, dziennikarz telewizyjny, między innymi prezenter telewizyjnego "Studia 2". Pracował w służbie dyplomatycznej, był także rzecznikiem prasowym Polskiego Związku Piłki Nożnej. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 20 października 1940 roku

2021 - 49 osób zginęło, a 72 zostały ranne w pożarze więzienia w Tangerang w Indonezji. Do pożaru doszło w zakładzie karnym, który został przystosowany do pobytu 600 więźniów, jednak feralnego dnia przebywało w nim ponad dwa tysiące osadzonych. Większość więźniów stanowili przestępcy skazani za przestępstwa narkotykowe. W zakładzie przebywali również cudzoziemcy. Za przyczynę pożaru uznaje się zwarcie instalacji elektrycznej, która nie była wymieniana od czasu wybudowania więzienia w 1972 roku.

2021 - Zmarł Bartosz Sosnowski, piosenkarz bluesowy, kompozytor, gitarzysta; grał również na banjo i instrumentach perkusyjnych. Miał charakterystyczny, chropowaty głos. Jego debiutancki album został zarejestrowany w całości na sprzęcie, który mieści się w jednej torbie podróżnej, stąd jego nazwa "The Hand Luggage Studio". Nagrodzony Nagrodą Muzyczną Programu Trzeciego Polskiego Radia - "Mateusz”, Urodził się 30 kwietnia 1983 roku.

2022 - Zmarła Elżbieta II, brytyjska królowa zasiadająca na tronie od 1952 roku, pochodząca z dynastii Windsor. Królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, była najdłużej panującym monarchą na świecie, a także w historii Wielkiej Brytanii. Czas jej panowania określa się mianem "drugiej epoki elżbietańskiej". Urodziła się 21 kwietnia 1926 roku.

2022 - Po śmierci królowej Wielkiej Brytanii Elżbiety II, nowym monarchą został 73-letni syn królowej książę Karol z Walii, przyjmując imię Karol III.

2023 - Zmarł Paweł Sanakiewicz, aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. Występował głównie na scenach krakowskich: w Teatrze Bagatela im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego i w Teatrze im. Juliusza Słowackiego oraz w Teatrze Nowym. Grał takźe w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie i na innych scenach w Polsce. Występował również w flmach, w rolach drugoplanowych. Miał na swoim koncie także kilkadzisiąt ról dubbingowych. Urodził się 3 października 1954 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-09-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 września - Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego. 25 września - Światowy Dzień Rzek. 25 września - Światowy Dzień Farmaceuty. 25… » więcej 2024-09-24, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 24 września - Święto narodowe Republiki Gwinei Bissau - Dzień Niepodległości, obchodzony w rocznicę ogłoszenia niepodległości w 1973 roku. » więcej 2024-09-23, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 23 września - Święto narodowe Arabii Saudyjskiej, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1932 roku. » więcej 2024-09-22, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 22 września - Ostatni dzień Europejskiego Tygodnia Mobilności, trwającego od 16 do 22 września. 22 września - Światowy Dzień Nosorożca. 22 września… » więcej 2024-09-21, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 21 września - Międzynarodowy Dzień Pokoju, oficjalnie ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, w 2001 roku, obchodzony od 1982 roku.. 21 września - Międzynarodowy… » więcej 2024-09-20, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 20 września - Ogólnopolski Dzień Przedszkolaka, ustanowiony z inicjatywy Rzecznika Praw Dziecka uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 13 września 2013… » więcej 2024-09-19, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 19 września - Dzień Dzikiej Fauny, Flory i Naturalnych Siedlisk, przypadający w rocznicę przyjęcia Konwencji Berneńskiej z 1979 roku.. 19 września -… » więcej 2024-09-18, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 18 września - Światowy Dzień Monitoringu Wody. 18 września - Międzynarodowy Dzień Geologa. 18 września - Święto narodowe Chile, obchodzonemu w rocznicę… » więcej 2024-09-17, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 17 września - W rocznicę sowieckiej agresji na Polskę w 1939 roku jest obchodzony Światowy Dzień Sybiraka. 17 września - Światowy Dzień Bezpieczeństwa… » więcej 2024-09-16, godz. 05:00 Kartka z kalendarza 16 września - Międzynarodowy Dzień Kardiologii Interwencyjnej. 16 września - Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej, ustanowiony przez Zgromadzenie… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »