Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-09-03, 01:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

3 września - Święto Niepodległości Republiki San Marino.

3 września - Dzień Wieżowców.
301 - Zostało utworzone San Marino przez chrześcijańskiego budowniczego, kamieniarza lub kowala, zwanego świętym Marinusem. Gdy uciekał przed prześladowcą chrześcijan, cesarzem rzymskim Dioklecjanem, ukrył się na szczycie Monte Titano - najwyższym z siedmiu wzgórz San Marino. Tam założył małą wspólnotę chrześcijańską. Właścicielka ziemi, Rimini, zapisała ją w testamencie wspólnocie chrześcijańskiej. Na pamiątkę kamieniarza ziemię nazwano "Ziemią San Marino”, by w końcu zmienić ją na "Republika San Marino”. San Marino uważa się za najstarszą istniejącą republikę świata.

1189 - Ryszard I Lwie Serce został koronowany na króla Anglii. Urodził się 8 września 1157 roku, zmarł 6 kwietnia 1199. Ryszard I Lwie Serce był jednym z dowódców trzeciej wyprawy krzyżowej, a swe królestwo traktował, jako źródło dochodów na pokrycie kosztów swych wojen. Nigdy nie nauczył się angielskiego, a w kraju przebywał okazjonalnie. Jest bohaterem wielu opowieści z pogranicza baśni. 835. rocznica

1603 - Urodził się Jan Jonston, przyrodoznawca, historyk, pedagog, lekarz. Szczególne zasługi ma w dziedzinie entomologii, botaniki i ornitologii. Autor prac typu encyklopedycznego - "Idea Hygieinse” i "Historiae naturalis de avibus”. Pisał po łacinie. Zmarł 8 czerwca 1675 roku.

1612 - II wojna polsko-rosyjska: druga w ciągu trzech dni nieudana próba odsieczy dla oblężonej na Kremlu polskiej załogi, podjęta przez hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza. Oblężenie doprowadziło w końcu do kapitulacji polskiej załogi Kremla 7 listopada 1612. W Rosji rocznica wypędzenia polskiej załogi z Kremla jest od 2005 roku obchodzona, jako święto narodowe pod nazwą Dzień Jedności Narodowej.

1658 - Zmarł Oliver Cromwell, angielski mąż stanu, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii w latach 1653-1658. Uważany jest za dziesiątego spośród 100 najwybitniejszych Brytyjczyków wszech czasów. Był twórcą dominującej - oprócz Francji - roli Anglii w Europie Zachodniej. Urodził się 25 kwietnia 1599 roku.

1734 - Urodził się Joseph Wright, angielski malarz. Jako pierwszy wprowadził do malarstwa tematykę przemysłową. Zmarł 29 sierpnia 1797 roku. 290. rocznica

1783 - W Wersalu został podpisany przez Anglię, Francję i Hiszpanię traktat pokojowy, na mocy którego uznano niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. W zawartych równocześnie układach z pozostałymi stronami wojny Brytyjczycy zrzekli się na rzecz Hiszpanii Florydy i Minorki, a na rzecz Królestwa Francji między innymi kilku wysp antylskich, w tym Tobago.

1828 - Urodził się Władysław Łuszczkiewicz, malarz, historyk sztuki. Współorganizator i pierwszy dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie, członek Akademii Umiejętności, badacz polskich zabytków. W ciągu 44 lat pracy pedagogicznej wykształcił kilka pokoleń polskich malarzy, między innymi Jana Matejkę, Artura Grottgera, Jacka Malczewskiego i Stanisława Wyspiańskiego. Zmarł 23 maja 1900 roku.

1863 - 1100 powstańców styczniowych pokonało około czterech tysięcy rosyjskich żołnierzy w bitwie pod Panasówką, koło Biłgoraja. Była to jedna z największych bitew powstania styczniowego. Straty polskie w bitwie wyniosły 35 zabitych i 100 rannych. Po stronie rosyjskiej zabitych i rannych było 360 żołnierzy.

1875 - Urodził się Ferdynand Porsche, austriacki konstruktor samochodów, ciągników oraz czołgów. Skonstruował w sumie ponad 300 różnych pojazdów mechanicznych i uzyskał około tysiąca patentów w branży motoryzacyjnej, w tym Volkswagena "Garbusa". Porsche projektował i produkował dla armii niemieckiej zatrudniając, oprócz etatowych pracowników, kilka tysięcy wykwalifikowanych więźniów przywiezionych z obozów koncentracyjnych, między innymi z Auschwitz. W 1945 francuskie władze okupacyjne aresztowały go, jako zbrodniarza wojennego. Zmarł 30 stycznia 1951 roku.

1888 - Urodził się Adam Remigiusz Grocholski, projektodawca i ostatni dowódca organizacji dywersyjnej "Wachlarz", działającej w czasie okupacji niemieckiej poza granicami Rzeczypospolitej sprzed 17 września 1939 roku. W Powstaniu Warszawskim dowodził oddziałami pułku "Waligóry". Zmarł 17 marca 1965 roku w Cannes.

1899 - Huragan San Ciriaco zabił 3855 osób na Bahamach, Dominikanie, Haiti, Kubie, Portoryko i w Stanach Zjednoczonych. San Ciriaco wiał z prędkością 240 kilometrów na godzinę i trwał cztery tygodnie. 125. rocznica

1899 - Urodził się Frank Burnet, australijski wirusolog i immunolog, laureat Nagrody Nobla w 1960 roku w dziedzinie medycyny, wspólnie z Peterem Medawarem, za prace doświadczalne nad tak zwaną nabytą tolerancją immunologiczną. Badania te odegrały ważną rolę w przeszczepach tkanek i narządów. Zmarł 31 sierpnia 1985 roku. 125. rocznica

1914 - Kardynał Giacomo della Chiesa został wybrany na papieża i przyjął imię Benedykt XV. Jego pontyfikat był uwarunkowany I wojną światową. Podejmował wiele inicjatyw pokojowych oraz starał się łagodzić skutki wojny, między innymi organizował pomoc dla ofiar wojny. Benedykt XV urodził się 21 listopada 1854 roku, a zmarł 22 stycznia 1922 roku. 110. rocznica

1919 - Polska i Francja podpisały porozumienie o warunkach wyjazdów polskich robotników do Francji i powołały Francuską Misję Robotniczą w Częstochowie, Poznaniu i Warszawie. W latach 1920- 1923 wyjechało do Francji pół miliona Polaków. Polacy znajdowali zatrudnienie głównie w górnictwie, hutnictwie, przemyśle i rolnictwie. 105. rocznica

1922 - We Włoszech otwarto tory wyścigowy Autodromo Nazionale di Monza, niedaleko miejscowości Monza na północ od Mediolanu. Rozgrywany jest na nim wyścig Grand Prix Włoch Formuły 1. Tor ma pozwala na rozwinięcie i utrzymanie prędkości 360 km na godzinę, z wyjątkiem słynnego zakrętu Parabolica (obecnie Alboreto).

1928 - Urodziła się Danuta Siedzikówna, sanitariuszka 5. Wileńskiej Brygady AK, pseudonim Inka. W czerwcu 1946 roku w wyniku zdrady została w Gdańsku aresztowana przez komunistyczną bezpiekę. Mimo brutalnego śledztwa, nie wydała swoich współtowarzyszy walki. Komunistyczny sąd skazał ją na karę śmierci. Wyrok wykonano 28 sierpnia 1946 roku, sześć dni przed jej osiemnastymi urodzinami.

1922 - Zmarł Ferdynand Karo, farmaceuta, botanik, uczestnik Powstania Styczniowego, zesłaniec syberyjski. Przebywając w Irkucku i Nerczyńsku badał roślinność leczniczą. Opracował ponad 80 tysięcy kart zielnikowych. Jest uważany za odkrywcę 19 gatunków roślin. Urodził się 6 maja 1845 roku.

1932 - Urodził się Jerzy Łojek, eseista, historyk, działacz opozycji w PRL. Był współzałożycielem Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Za udział w opozycji oraz badanie sprawy Katynia wielokrotnie szykanowany przez władze komunistyczne, które między innymi sprzeciwiły się nadaniu mu tytułu profesorskiego. Zmarł 7 października 1986 roku.

1932 - Urodził się Stanisław Michalski, aktor, dyrektor Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Wystąpił w ponad 90 filmach i produkcjach telewizyjnych: "Popielec", "Danton", "Człowiek z żelaza", "Blaszany bębenek", "Na kłopoty... Bednarski". Grał drugoplanową rolę dziadka Kuby w serialu "Rodzina zastępcza". Zmarł 1 lutego 2011 roku.

1935 - W porcie w Gdyni żaglowiec „Dar Pomorza” zakończył, trwający blisko rok, rejs dookoła świata. Był to pierwszy rejs polskiej bandery handlowej na takiej trasie. Podróż pod dowództwem pierwszego komendanta "Daru Pomorza" - kapitana żeglugi wielkiej Konstantego Maciejewicza-Matyjewicza rozpoczęła się 16 września 1934 roku. W dniu powrotu do Gdyni na stermaszcie fregaty zawisł wimpel (proporzec, służący też jako wskaźnik kierunku wiatru) o długości 39 metrów. Był to symbol przebytych w czasie podróży 39 tysięcy mil morskich.

1939 - Wielka Brytania i Francja, zgodnie z umowami podpisanymi z Polską, wypowiedziały wojnę Niemcom. Rozpoczęła się tak zwana "udawana wojna", zwana też "wojną siedzącą". Choć oba państwa gwarantowały nienaruszalność granic Polski i zobowiązały się do interwencji zbrojnej, nie podjęły zdecydowanych działań, ograniczając się do niewielkiej ofensywy lądowej. 85. rocznica

1939 - Rozpoczęła się akcja niemieckich dywersantów w celu opanowania Bydgoszczy, nazywana w niemieckiej propagandzie "krwawą niedzielą”. Stłumienie dywersji przez Wojsko Polskie i miejscową Straż Obywatelską, 3 i 4 września, zostało wykorzystane przez propagandę państwową III Rzeszy, jako dowód na polskie okrucieństwa wobec mniejszości niemieckiej w Polsce. Było pretekstem do masowych egzekucji przeprowadzanych publicznie przez Wehrmacht i uwięzienia w niemieckich obozach koncentracyjnych tysięcy polskich mieszkańców Bydgoszczy i Pomorza Nadwiślańskiego, które znalazły się pod okupacją III Rzeszy. 85. rocznica

1939 - Generał Walerian Czuma został mianowany dowódcą Obrony Warszawy. Początkowo dysponował jedynie skromnymi siłami garnizonu miejskiego, jednak w krótkim czasie zdołał zgromadzić około 70 tysięcy oficerów i żołnierzy. 8 września dowództwo całości Armii "Warszawa” objął generał Juliusz Rómmel. Urodził się 24 grudnia 1890 roku. 85. rocznica

1939 - Wojska niemieckie wkroczyły do Częstochowy. Polskie straty w walkach o Częstochowę wyniosły około 50 zabitych, rannych i zaginionych, a niemieckie ponad 250 zabitych, rannych i wziętych do niewoli. Niemcy stracili ponad 60 czołgów i samochodów pancernych, sześciu samolotów, kilkadziesiąt samochodów i ciągników oraz kilka dział. 85. rocznica

1939 - Utworzono Legion Czesko-Słowacki, który walczył po polskiej stronie podczas wojny obronnej. Ochotnicza formacja zbrojna złożona z Czechów i Słowaków w sile około 180 żołnierzy została utworzona z uciekinierów, którzy przybyli do Polski po zajęciu Czech przez wojska niemieckie w marcu 1939 roku. 85. rocznica

1941 - W niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz Niemcy przeprowadzili masową egzekucję więźniów przy użyciu gazu cyklon B. W pierwszej egzekucji w komorach gazowych Niemcy zabili 600 radzieckich jeńców wojennych oraz 250 Polaków. Do niemieckiego obozu w Auschwitz dostarczono co najmniej 25 ton cyklonu B. Według szacunków podawanych na oficjalnej stronie Muzeum Auschwitz-Birkenau w komorach gazowych cyklonem B Niemcy zabili ponad milion ludzi, z czego około 900 tysięcy Żydów.

1941 - Urodził się Stan Borys, właściwie Stanisław Guzek, wokalista, kompozytor, członek zespołu Blackout. W 1969 rozpoczął karierę solową, wydając swój pierwszy album. W 1972 wystąpił gościnnie w filmie "Uciec jak najbliżej". W sezonie 1974/1975 występował w Teatrze Syrena w Warszawie. W latach 1975-2004 mieszkał za granicą, najpierw w Chicago, potem w Toronto i Las Vegas. W 2004 był gwiazdą największego polskiego festiwalu w Syracuse w północno-wschodniej części USA. W 2006 zaczął występować z zespołem "Imię Jego 44" z Wrocławia, a 5 listopada 2006 w Filharmonii w Rzeszowie obchodził 45-lecie pracy artystycznej. We wrześniu 2009 ukazał się zbiór jego wierszy "Co jest urokiem tego życia". W 2015 został laureatem Honorowego Złotego Mikrofonu za "romantyczną duszę niestrudzonego krzewiciela polskiej poezji, twórcze poszukiwania oraz wielką przyjaźń z Polskim Radiem, obecną w jego słowach i muzyce". W lutym 2019 przeszedł rozległy udar mózgu, po którym został częściowo sparaliżowany.

1943 - Włochy podpisały zawieszenie broni z aliantami. Zgodnie z zawartym w tajemnicy układem Włochy zobowiązały się do wstrzymania działań wojennych po stronie państw Osi, a formalnie bezwarunkowo kapitulowały przed sprzymierzonymi. Dokument wszedł w życie po jego publicznym ogłoszeniu 8 września. Ogłoszenie dokumentu sprowokowało natychmiastową reakcję nazistowskich Niemiec, które zerwały łączący je z Włochami Pakt Stalowy i zaatakowały wojska włoskie stacjonujące w południowej Francji, na Bałkanach, w Grecji i w samych Włoszech. Włoskie siły zbrojne zostały w szybkim tempie pokonane, a większość kraju znalazła się pod niemiecką okupacją.

1944 - W 34. dniu Powstania Warszawskiego Polacy odpierali ataki Niemców na północną część Śródmieścia. Niemcy ostrzeliwali pozycje powstańców z dział i zrzucali bomby ze samolotów. Oddział z Grupy AK "Kampinos” dowodzony przez porucznika Adolfa Pilcha pseudonim "Dolina” dokonał w nocy z 2 na 3 września wypadu na wieś Truskaw, gdzie stacjonował kolaboracyjny, rosyjski batalion Waffen-SS złożony z żołnierzy Rosyjskiej Wyzwoleńczej Armii Ludowej RONA. Zginęło od 91 do 250 Rosjan, a 100 zostało rannych. Rosyjski batalion był jednym z dwóch, które wchodziły w skład pułku szturmowego utworzonego z inicjatywy Heinricha Himmlera do stłumienia Powstania warszawskiego. Pułk liczył około 1700 żołnierzy. W kolejnym nocnym ataku na Marianów z 3 na 4 września partyzanci AK rozbili dwie kompanie RONA. W sumie straty pułku RONA wyniosły prawie połowę stanu wyjściowego, około 800 osób. Walki pod Truskawiem i Marianowem były ostatnimi akcjami zbrojnymi rosyjskiej brygady. 80. rocznica

1946 - Rząd RP na uchodźstwie rozwiązał Polskie Siły Zbrojne.

1947 - Urodził się Zbigniew Kamiński, reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Autor scenariuszy do serialu "Jan Serce" z 1981 roku oraz filmów, których był także reżyserem i producentem: "Europejska noc" z 1992 i "Niemcy" z 1996 roku.

1948 - Urodził się Krzysztof Zaleski, aktor, reżyser teatralny. Jeden z najwybitniejszych ówczesnych młodych twórców, którzy weszli do teatru polskiego na przełomie lat 70. i 80. XX wieku. Zagrał między innymi w filmach: "Gorączka", "Matka Królów", "Jezioro Bodeńskie", "Zabij mnie glino". Jako reżyser współpracował z Teatrem Telewizji i wieloma stołecznymi teatrami, był wykładowcą warszawskiej PWST i prodziekanem Wydziału Reżyserskiego. Od 2006 roku pełnił funkcję dyrektora Teatru Polskiego Radia, a od 2007 - dyrektora i redaktora naczelnego Programu Drugiego Polskiego Radia. Zmarł 20 października 2008 roku.

1948 - Zmarł Edward Benesz, czeski polityk, prawnik i socjolog. W latach 1935-1938 był prezydentem, od 1940 do 1945 roku premierem rządu emigracyjnego w Londynie, by po zakończeniu II wojny światowej zostać ponownie wybranym na prezydenta Czechosłowacji. W 1948 ustąpił ze stanowiska pod naciskiem ZSRR, nie chcąc podpisać nowej komunistycznej konstytucji kraju. Urodził się 28 maja 1884 roku.

1950 - Włoch Giuseppe Farina został pierwszym mistrzem świata Formuły 1. Pierwsze lata Formuły 1 były zdominowane przez zespoły fabryczne - Alfę Romeo, Ferrari, Mercedesa i Maserati. Używano przedwojennych samochodów takich jak Alfa Romeo 158. Pojazdy były wyposażone w wąskie bieżnikowane opony i montowane z przodu silniki: 1,5-litrowe z turbodoładowaniem lub 4,5-litrowe bez doładowania.

1953 - Weszła w życie Europejska Konwencja Praw Człowieka. Na jej podstawie powołano do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu. Skargi do Trybunału mogą składać zarówno osoby indywidualne, grupy osób i organizacje pozarządowe, jak i państwa-strony konwencji. Polska przystąpiła do Rady Europy 26 listopada 1991 roku.

1956 - Amerykanin Parry O’Brien po raz pierwszy przekroczył granicę 19 metrów w pchnięciu kulą - 19 metrów i sześć centymetrów. Obecny rekord świata mężczyzn - 23 metry i 56 centymetrów - należy od 27 maja 2023 roku do Amerykanina Rayana Crousera, a rekord Polski - 22 metry i 32 centymetry do Michała Haratyka.

1961 - Reprezentacja Kuwejtu w piłce nożnej w swym pierwszym oficjalnym meczu zremisowała z Libią 2:2. Spotkanie zostało rozegrane podczas igrzysk panarabskich. Zespół najlepsze piłkarskie dni przeżywał pod koniec lat 70. i na początku 80. W latach 1976-1984 reprezentanci Kuwejtu trzykrotnie stawali na podium w rozgrywkach o Puchar Azji, raz - w 1980 roku - zdobywając główne trofeum. W 1982 roku po raz pierwszy i jak na razie ostatni Kuwejt wystąpił na mistrzostwach świata. Na hiszpańskich boiskach drużyna prowadzona przez Brazylijczyka Carlosa Alberto Parreirę przegrała dwa mecze, jeden zremisowała i z zaledwie punktem na koncie pożegnała się z turniejem na ostatnim miejscu w grupie.

1962 - Zmarł Edward Estlin Cummings (znany, jako E.E. Cummings), amerykański poeta, dramaturg i malarz. Należał do nowojorskiej awangardy literackiej pierwszej połowy XX wieku, był uważany za jednego z głównych jej reprezentantów. Słowa jego wiersza „Gdy kwitnie żonkil” w tłumaczeniu Stanisława Barańczaka przybliża odbiorcom Grzegorz Turnau w albumie "Pod światło". E.E. Cummings urodził się 14 października 1894 roku.

1964 - Urodził się Bogdan Łyszkiewicz, muzyk, wokalista, kompozytor, autor tekstów, lider zespołu Chłopcy z Placu Broni. Często, ze względu na fryzurę i charakterystyczne okulary, określany polskim Johnem Lennonem. Zadebiutował w 1987 na festiwalu w Jarocinie. W połowie lat 90. Bogdan Łyszkiewicz nagrał bestselerowe albumy "O! Ela" i "Kocham Cię". Zmarł 23 czerwca 2000 roku wskutek wypadku samochodowego. 60. rocznica

1967 - Zmarł Juliusz Rómmel, generał, dowódca armii "Łódź" i "Warszawa" w kampanii wrześniowej 1939 roku. W latach 1939-1945 przebywał w niewoli niemieckiej. Po zakończeniu wojny, jako jeden z nielicznych generałów II Rzeczypospolitej Polskiej, porozumiał się z władzami komunistycznymi i zamieszkał w Polsce. Autor wspomnień "Za honor i ojczyznę". Urodził się 3 czerwca 1881 roku.

1968 - Urodził się Piotr Rubik, kompozytor, multiinstrumentalista, producent muzyczny. Jest producentem płyt Tytusa Wojnowicza, Małgorzaty Walewskiej, Katarzyny Skrzyneckiej, Michała Bajora, Georginy Tarasiuk. Napisał utwór "Dotyk” dla Edyty Górniak oraz pieśń "Dove Vai”, promującą film "Quo Vadis" w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

1971 - Katar uzyskał niepodległość od Wielkiej Brytanii. W tym samym roku przystąpił do Organizacji Narodów Zjednoczonych i Ligi Państw Arabskich. W 1972 w wyniku bezkrwawego zamachu stanu władzę zdobył Chalifa ibn Ahmad Al Sani. Katar dwa razy w historii był pod zaborami: w latach 1871-1916 wcielony do Imperium Osmańskiego, a w latach 1916-1971 pod protektoratem Wielkiej Brytanii.

1972 - Urodziła się Maja Ostaszewska, aktorka. Wystąpiła między innymi w filmach: "7 uczuć", "Magnezja" i "Jack Strong", za który w 2015 roku otrzymała statuetkę Orła za najlepszą rolę kobiecą. Kolejnego Orła zdobyła w 2016 za najlepszą główną rolę kobiecą w filmie "Body/Ciało".

1973 - Premiera filmu "Hubal" w reżyserii Bohdana Poręby, opisującego losy oddziału kawalerii majora Henryka Dobrzańskiego, ostatniej, regularnej jednostki wojsk II Rzeczypospolitej, który nie złożył broni po przegranej kampanii wrześniowej. W filmie zagrali między innymi: Ryszard Filipski, Małgorzata Potocka i Tadeusz Janczar.

1974 - Zmarł Romuald Gutt, architekt, przedstawiciel modernizmu, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Politechniki Warszawskiej. Do jego najważniejszych prac należą: kolonie domów jednorodzinnych na Żoliborzu, budynek Głównego Urzędu Statystycznego, poczta w Ciechocinku. Jest też współautorem budynku Ambasady Chin w Warszawie. Urodził się 6 lutego 1888 roku. 50. rocznica

1976 - Amerykańska sonda kosmiczna Viking 2 wylądowała na Marsie. Misja zakończyła się pełnym sukcesem - badania Marsa, planowane początkowo na 90 dni, trwały 1245. 25 lipca 1978.roku lądownik Viking 2 nadał ostatni meldunek. Przeprowadzone eksperymenty nie dały rezultatów świadczących o występowaniu życia.

1979 - Zmarł Wincenty Okołowicz, geograf, specjalista w zakresie geomorfologii i klimatologii, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Autor mapy "Strefy klimatyczne świata” oraz pierwszego polskiego podręcznika do klimatologii "Klimatologia ogólna”. Urodził się 26 czerwca 1906 roku. 45. rocznica

1979 - Zmarł Jan Sunderland, fotografik, artysta plastyk, krytyk i teoretyk sztuki, współzałożyciel Związku Polskich Artystów Fotografików. Posiadacz najwyższego międzynarodowego tytułu w fotografii artystycznej - Excellence Honoraire FIAP. Urodził się 7 lutego 1891 roku. 45. rocznica

1980 - W Kopalni Węgla Kamiennego "Manifest Lipcowy" w Jastrzębiu zostało zawarte porozumienie między przedstawicielami rządu i Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Do 21 postulatów wysuniętych przez załogi zakładów strajkujących na Wybrzeżu Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w KWK "Manifest Lipcowy" dołączył własne, dotyczące spraw płacowych, socjalno-bytowych oraz zarządzania i organizacji pracy. Główną zasługą porozumień jastrzębskich było wywalczenie przez MKS wolnych sobót dla ogółu polskich pracowników.

1984 - Zmarł Leszek Romuald Sołonowicz, architekt tworzący w Polsce i Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Jest między innymi współprojektantem Klubu "Stodoła", Domu Książki Uniwersus i hotelu Victoria w Warszawie. Urodził się 7 lutego 1931 roku. 40. rocznica

1986 - Zmarł Wirgiliusz Gryń, aktor teatralny i filmowy. Zagrał ponad 100 ról w filmach, ale często epizodycznych. Grał między w serialu "Dom" oraz w trzyczęściowym filmie "Jak rozpętałem drugą wojnę światową". Urodził się 9 czerwca 1928 roku.

1987- Siedem osób zginęło, a 73 zostały ranne w katastrofie tramwajowej w Warszawie,na skrzyżowaniu ulic Wolskiej i Młynarskiej. Winnym spowodowania wypadku uznano motorniczego jednego ze składów, który od niedawna prowadził tramwaje i na skutek braku doświadczenia nie zwrócił uwagi na złe położenie zwrotnicy. Dwie i pół godziny po katastrofie tramwajowej na Woli, na stacji kolejowej Warszawa Włochy doszło do zderzenia dwóch pociągów, w wyniku której śmierć poniosło osiem osób. 3 września 1987 roku jest określany jako „Czarny czwartek” warszawskiej komunikacji miejskiej.

1989 - Zmarł Jan Trepczyk, jeden z najwybitniejszych poetów kaszubskich, pieśniarz, członek Zrzeszenia Regionalnego Kaszubów w Kartuzach i kręgu Zrzeszeńców oraz Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego ideolog kaszubski, leksykograf - autor słownika polsko-kaszubskiego, pedagog, współzałożyciel Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. Jest autorem między innymi zbiorów wierszy: "Moja stegna", "Odecknienié". Urodził się 22 października 1907 roku. 35. rocznica

1990 - Zmarł Mieczysław Fogg, jeden z najbardziej popularnych polskich piosenkarzy. Wylansował przeboje kilku pokoleń: 'Czerwone maki na Monte Cassino”, 'Kwiat paproci”, "Melodia”, "Co nam zostało z tych lat”, "Tango milonga”, "Pieśń o matce”, "Pierwszy siwy włos”. Wydał wspomnienia "Od palanta do belcanta". Urodził się 30 maja 1901 roku.

1991 - Zmarł Frank Capra, amerykański reżyser włoskiego pochodzenia. Karierę w Hollywood rozpoczął jeszcze przy filmach niemych. Największe sukcesy odnosił w latach 30. XX wieku, reżyserując wzruszające komedie, opowiadające o prostych, zwyczajnych ludziach i pokazujące ludzką dobroć i solidarność. W czasie II wojny światowej, współpracując z Biurem Informacji Wojennej wyreżyserował serię filmów dokumentalno-propagandowych "Dlaczego walczymy". Otrzymał trzy Oscary za filmy "Pan z milionami”, "Ich noce" oraz "Cieszmy się życiem”. Urodził się 18 maja 1897 roku.

1992 - Zmarł profesor Wojciech Bartel, historyk prawa, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie oraz członek Polskiej Akademii Umiejętności. Zajmował się prawem kanonicznym oraz historią prawa państwowego i historią nauki. Urodził się 27 grudnia 1923 roku.

1991 - Zmarł Józef Balcerak, dziennikarz i działacz jazzowy, jedna z najważniejszych postaci w historii polskiego ruchu jazzowego. W czasie wojny został wywieziony w głąb ZSRR. Wrócił do Polski, będąc korespondentem wojennym 4. Pomorskiej Dywizji Piechoty, kontynuując szlak bojowy do Berlina. Był założycielem i długoletnim redaktorem naczelnym miesięcznika "Jazz”, którego pierwszy numer ukazał się w 1956 roku. Było to pierwszy w Europie Wschodniej pismo poświęcone muzyce jazzowej, źródło wiedzy o jazzie zarówno dla początkujących melomanów, jak i dla wyrobionych słuchaczy. Józef Balcerak był stałym współpracownikiem Jazz Museum and The Jazz Archive Uniwersytetu Nowoorleańskiego, był także honorowym obywatelem Nowego Orleanu. Jest autorem książki "Magia Jazzu”. Urodził się 7 marca 1915 roku.

1998 - Urodził się Brajan Chlebowski, sześciolatek, który 8 lutego 2005 roku zginął w pożarze kamienicy w Łodzi, zdążywszy wcześniej zadzwonić po straż pożarną. Uratowani z pożaru zostali dzięki temu - jego 36-letni wówczas ojciec i kilkudziesięcioro mieszkańców kamienicy. Matka chłopca była w tym czasie w pracy. Chłopiec uległ zatruciu tlenkiem węgla. W pogrzebie Brajana uczestniczyły władze miasta, krewni, a także uratowani mieszkańcy kamienicy. Ówczesny prezydent Aleksander Kwaśniewski odznaczył dziecko pośmiertnie medalem Za Ofiarność i Odwagę. Brajan jest najmłodszą osobą wyróżnioną tym medalem.

1999 - Założono Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Powstał na bazie Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. UKSW to publiczna uczelnia, która kształci w różnych dziedzinach nauki: od kierunków humanistyczno-społecznych po ścisłe, przyrodnicze, a od 2019 roku także medyczne. Wszystkie wydziały uczelni znajdują się pod nadzorem ministra nauki i szkolnictwa wyższego, ale nad czterema: Teologicznym, Filozofii Chrześcijańskiej, Prawa Kanonicznego oraz Studiów nad Rodziną nadzór ponadto sprawują władze kościelne. Na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego studiuje ponad 12 tysięcy studentów. 25. rocznica

2000 - W Watykanie, w czasie uroczystej mszy świętej z udziałem stu tysięcy wiernych papież Jan Paweł II dokonał beatyfikacji dwóch swoich poprzedników - Piusa IX i Jana XXIII, papieży, z inicjatywy których odbyły się dwa sobory. Pius IX, którego 32-letni pontyfikat byl najdłuższym w historii, zwołał Sobór Watykański I. Przyniósł on między innymi dogmat o nieomylności papieża. Jan XXIII, którego pontyfikat trwał niecałe pięć lat, rozpoczął Vaticanum Secundum, Sobór Watykański II, rozpoczynający dialog Kościoła ze światem współczesnym. Beatyfikacja Piusa IX, ostatniego "papieża-króla", za którego pontyfikatu upadło Państwo Kościelne i który był przeciwny zjednoczeniu Italii, spotkała się z krytyką we Włoszech. Na uroczystość nie przybył ani prezydent republiki, ani szef włoskiego rządu.

2004 - Rosyjskie siły specjalne odbiły z rąk terrorystów szkołę w Biesłanie, w Osetii Północnej. Podczas akcji zginęło 385 osób, w tym 171 dzieci a ponad 785 osób odniosło obrażenia. Szkoła w Biesłanie, została opanowana 1 września przez grupę uzbrojonych terrorystów należących do sił czeczeńskiego dowódcy polowego Szamila Basajewa. 20. rocznica

2007 - Zmarł Steve Fossett, amerykański przedsiębiorca, milioner i podróżnik, którego hobby było bicie różnego typu rekordów. Na swoim koncie miał około 115 pobitych rekordów, między innymi, jako pierwszy człowiek samotnie, bez międzylądowań i bez uzupełnienia paliwa, obleciał świat w czasie 67 godzin. W 2002 roku okrążył samotnie kulę ziemską balonem. Urodził się 22 kwietnia 1944 roku.

2009 - Zmarła Krystyna Gryczełowska, scenarzystka i reżyserka filmów dokumentalnych, jedna z twórczyń polskiej szkoły dokumentu lat 60. Autorka ponad 30 filmów, między innymi: "Miasteczko”, "Zawsze rodzi się chleb”, "Władza”, "Krzeczowice. Jesień”. Urodziła się w 24 czerwca 1931 roku. 15. rocznica

2010 - Zmarł Bogdan Paprocki, śpiewak operowy, tenor, uważany za jednego z najwybitniejszych polskich pieśniarzy doby powojennej. Od 1957 roku związany z Teatrem Wielkim w Warszawie. Grał rolę Stefana w "Strasznym dworze” w 250 spektaklach, Jontka w "Halce” śpiewał 248 razy, Pinkertona w "Madame Butterfly” - 200 razy. Urodził się 23 września 1919 roku.

2011 - Zmarł kardynał Andrzej Maria Deskur, wysoki urzędnik Kurii Rzymskiej. Pochodził z polskiej rodziny szlacheckiej herbu "Góra Złotoskalista" o korzeniach francuskich. Był wieloletnim przyjacielem papieża Jana Pawła II. W czasie konklawe, które wybrało Karola Wojtyłę na papieża, arcybiskup Deskur przebywał po ciężkim udarze mózgu w klinice Gemelli. Nowy papież odwiedził go w szpitalu krótko po elekcji. Od czasu tej choroby kardynał Deskur poruszał się na wózku inwalidzkim. W 2006 roku został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego. Urodził się 29 lutego 1924 roku.

2012 - Zmarł Waldemar Kocoń, wokalista, autor piosenek, popularny w latach 70. Jego największe przeboje to: "Piosenka w polowym mundurze”, "Jadę na urlop”, "Kocham listy od ciebie”, "Dobry to czas”. Urodził się 17 kwietnia 1949 roku.

2014 - Astronomowie z Uniwersytetu Hawajskiego odkryli, że Droga Mleczna jest częścią supergromady galaktyk 100 razy większej niż wcześniej sądzono. Nazwano ją Laniakea. 10. rocznica 2018 - Zmarł Stanisław Olczak, historyk i archiwoznawca, profesor nauk humanistycznych. Był sekretarzem generalnym Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Urodził się 4 kwietnia 1936 roku.

2018 - Zmarła Jacqueline Pearce, brytyjska aktorka filmowa i telewizyjna. Grała między innymi w filmach i serialach: "Blake’s 7", "Doktor Who", "Kroniki młodego Indiana Jonesa", "Młot", "Plaga żywych trupów". Urodziła się 20 grudnia 1943 roku.

2019 - Zmarł Romuald Szejd, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, założyciel Teatru Scena Prezentacje w Warszawie, którego był reżyserem i dyrektorem. Był absolwentem wydziału aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej imienia Leona Schillera w Łodzi, i reżyserii w warszawskiej PWST imienia Aleksandra Zelwerowicza. W latach 60. występował w Poznaniu i Wrocławiu. W roku 1979 założył Teatr Scena Prezentacje w Warszawie. Występował także w Teatrze Telewizji. Urodził się 7 kwietnia 1938 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Zdzisław Bradel, polityk i działacz samorządowy, działacz opozycji w okresie PRL. Publikował w prasie katolickiej, w latach 1976-1977 był uczestnikiem akcji pomocy represjonowanym robotnikom Radomia. Był uczestnikiem głodówki protestacyjnej w bazylice Matki Boskiej Piekarskiej w Piekarach Śląskich przeciwko wykreśleniu tej miejscowości z trasy pielgrzymki Jana Pawła II w 1979 roku. W 1982 był internowany w Iławie. W latach 80. angażował się w działalność w ruchu Komunia i Wyzwolenie. Po 1990 roku działacz samorządowy, aktywny w formacjach politycznych: Zjednoczenia Chrześcijańsko Narodowego, Ruchu Odbudowy Polski oraz Partii Chrześcijańskich Demokratów. Pośmiertnie Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta. Urodził się 21 czerwca 1950 roku.

2021 - Zmarła Bernadetta Matuszczak, kompozytorka i pianistka Autorka wielu kompozycji, w tym: "Pieśń żałobna pamięci ofiar Katynia na sopran i organy", a także "Dzikie łabędzie, suita baletowa na aktora i taśmę", "Libera me... na baryton i taśmę" oraz "Sny dziecięce na fortepian" i wiele innych. W 2008 roku nagrodzona Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Urodziła się 10 marca 1931 roku.

2021 - Kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej: rozpoczęła się operacja "Silne Wsparcie”, przeprowadzana przez Wojska Obrony Terytorialnej w celu wsparcia władz i społeczności lokalnych oraz działań Straży Granicznej.

2022 - Zmarła Krystyna Szafraniec, socjolog, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Specjalności naukowe: socjologia wsi, socjologia edukacji, socjologia młodzieży, psychologia społeczna. Pełniła funkcję wiceprzewodniczącej Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Zginęła w wyniku obrażeń poniesionych podczas wypadku samochodowego. Urodziła się 12 marca 1955 roku.

2023 - Zmarł Piotr Winczura, wioślarz, reprezentant i wielokrotny mistrz Polski, złoty medalista w dwójce ze sternikiem w latach 1984 i 1985. Startował w barwach AZS UMK Toruń. Urodził się 21 kwietnia 1957 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-09-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 września - Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego. 25 września - Światowy Dzień Rzek. 25 września - Światowy Dzień Farmaceuty. 25… » więcej 2024-09-24, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 24 września - Święto narodowe Republiki Gwinei Bissau - Dzień Niepodległości, obchodzony w rocznicę ogłoszenia niepodległości w 1973 roku. » więcej 2024-09-23, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 23 września - Święto narodowe Arabii Saudyjskiej, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1932 roku. » więcej 2024-09-22, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 22 września - Ostatni dzień Europejskiego Tygodnia Mobilności, trwającego od 16 do 22 września. 22 września - Światowy Dzień Nosorożca. 22 września… » więcej 2024-09-21, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 21 września - Międzynarodowy Dzień Pokoju, oficjalnie ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, w 2001 roku, obchodzony od 1982 roku.. 21 września - Międzynarodowy… » więcej 2024-09-20, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 20 września - Ogólnopolski Dzień Przedszkolaka, ustanowiony z inicjatywy Rzecznika Praw Dziecka uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 13 września 2013… » więcej 2024-09-19, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 19 września - Dzień Dzikiej Fauny, Flory i Naturalnych Siedlisk, przypadający w rocznicę przyjęcia Konwencji Berneńskiej z 1979 roku.. 19 września -… » więcej 2024-09-18, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 18 września - Światowy Dzień Monitoringu Wody. 18 września - Międzynarodowy Dzień Geologa. 18 września - Święto narodowe Chile, obchodzonemu w rocznicę… » więcej 2024-09-17, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 17 września - W rocznicę sowieckiej agresji na Polskę w 1939 roku jest obchodzony Światowy Dzień Sybiraka. 17 września - Światowy Dzień Bezpieczeństwa… » więcej 2024-09-16, godz. 05:00 Kartka z kalendarza 16 września - Międzynarodowy Dzień Kardiologii Interwencyjnej. 16 września - Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej, ustanowiony przez Zgromadzenie… » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »