Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-08-18, 01:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

18 sierpnia 29 p.n.e. - W Rzymie poświęcono Świątynię Cezara, poświęconą - uznanemu za boga przez Senat rzymski - Juliuszowi Cezarowi. Budowla stanęła na Forum Romanum pomiędzy Regią, Świątynią Kastorów i Bazyliką Emiliańską. Do dziś zachowało się podium, a także fragmenty architektonicznych dekoracji.
690 - Wu Zetian została jedyną kobietą-cesarzem w historii Chin. Prowadziła brutalną politykę, która dotykała również jej bliskich. Za jej panowania doszło do rozwoju gospodarczego Chin, a taoizm został zastąpiony, jako religia państwowa buddyzmem. W 705 roku doszło do buntu gwardii cesarskiej, która obaliła cesarzową.

1227 - Zmarł Czyngis Chan, twórca i władca imperium mongolskiego. Zjednoczył koczownicze ludy Azji Środkowej, podbił północne Chiny, uzależnił Syberię i spustoszył wschodnią Europę. Jeden z największych zdobywców w dziejach świata. Urodził się w 1155 roku według źródeł muzułmańskich lub w 1162 według źródeł chińskich i mongolskich.

1409 - Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim: Oddziały zakonne zdobyły, a następnie spaliły zamek w Dobrzyniu. Dowodzący obroną starosta Jan Chełmicki został zabity. 615. rocznica

1611 - Urodziła się Ludwika Maria Gonzaga, księżniczka mantuańska, królowa polska, żona Władysława IV i Jana II Kazimierza, energiczna, oczytana i ambitna. Sprowadziła do Polski trzy zakony - Księży Misjonarzy, Sióstr Miłosierdzia oraz Wizytek. Założyła w 1661 roku pierwszą polską gazetę "Merkuriusz Polski”. Prowadziła pierwszy polski salon literacki, w którym bywał między innymi Jan Andrzej Morsztyn. Miała ambitne plany gospodarcze i polityczne - postulowała wzmocnienie władzy króla i senatu, zmianę systemu głosowania w sejmie. Zmarła 10 maja 1667 roku.

1750 - Urodził się Antonio Salieri, włoski kompozytor, kapelmistrz, pedagog. Nauczyciel między innymi: Ludwiga von Beethovena, Franza Schuberta, Franza Liszta. Od 1766 roku przebywał na dworze cesarskim w Wiedniu, gdzie pełnił funkcję kapelmistrza. Autor 30 oper, licznych symfonii, kantat, mszy i oratoriów. Zmarł 7 maja 1825 roku.

1772 - Konfederacja barska: Konfederaci broniący Jasnej Góry skapitulowali przed wojskami rosyjskimi. Kazimierz Pułaski i Michał Walewski podstępem zajęli klasztor 10 września 1770 roku, czyniąc go bazą konfederacką. Klasztor próbował zdobyć pułkownik Iwan Drewicz, operujący w tym rejonie. Ostatecznie udało mu się to po 1,5 roku walk.

1783 - Nad zachodnią Europą przeleciał bardzo rzadki tak zwany meteor muskający atmosferę. Niezwykle jasny bolid zaobserwowany został nad Wyspami Brytyjskimi. Ponieważ w owym czasie tego typu zjawiska były słabo znane, wydarzenie to wzbudziło duże zainteresowanie. Analiza obserwacji wykazała, że meteor wszedł w atmosferę Ziemi od strony morza Północnego i przeleciał nad wschodnim wybrzeżem Szkocji, Anglii oraz kanału La Manche. Po przebyciu około 1600 kilometrów rozpadł się nad południowo-zachodnią Francją lub północnymi Włochami.

1788 - Urodził sie Jean Lugol, francuski lekarz, który opracował i udoskonalił metodę leczenia powiększenia tarczycy przy pomocy roztworu jodku potasu i samego jodu, zwanego od jego nazwiska płynem Lugola. W latach 1829-1834 napisał także cztery opracowania na temat gruźliczego zapalenia węzłów chłonnych. Zapamiętany, jako doskonały praktyk, niepoddający się medycznym modom, skłonny do innowacji terapeutycznych. Zmarł 16 września 1851.

1810 - Urodził się Jules Perrot, francuski tancerz i choreograf, pierwszy tancerz i choreograf w Operze Paryskiej i londyńskiej oraz teatrów w Petersburgu. Twórca baletów o silnie rozwiniętej akcji dramatycznej. Jeden z najwybitniejszych tancerzy epoki romantyzmu. Zmarł 29 sierpnia 1892 roku.

1812 - Inwazja Napoleona na Rosję: zwycięstwami wojsk napoleońskich zakończyły się: bitwa pod Smoleńskiem i I bitwa pod Połockiem.

1829 - Podczas koncertu w Wiedniu Fryderyk Chopin po raz pierwszy wykonał publicznie swoje "Rondo a la Krakowiak". Utwór na fortepian i orkiestrę skomponowany w 1828 dedykowany był księżnej Annie z Sapiehów Adamowej Czartoryskiej. Oryginalny rękopis partytury znajduje się w Muzeum Czartoryskich w Krakowie. 195. rocznica

1830 - Urodził się Franciszek Józef I, cesarz Austrii od 1848 roku, król Węgier od 1867 roku i konstytucyjnej Monarchii Austro-Węgierskiej. Jego panowanie przyniosło Austro-Węgrom prawie pół wieku pokoju, ale uzależniło je politycznie od Niemiec. Jednym z ostatnich dokumentów, jakie podpisał cesarz, był Akt 5 listopada, powołujący samodzielne państwo polskie pod patronatem Niemiec i Austro-Węgier. Zmarł 21 listopada 1916 roku.

1850 - Zmarł Honoriusz Balzac, powieściopisarz francuski, obok Dickensa i Tołstoja jeden z najważniejszych współtwórców współczesnej powieści europejskiej. Autor monumentalnego cyklu powieściowego "Komedia ludzka", przedstawiającego obraz społeczeństwa francuskiego od czasów rewolucji francuskiej po rządy Ludwika Filipa I. Urodził się 20 maja 1799 roku.

1868 - Francuski astronom Pierre Janssen, obserwując koronę słoneczną w trakcie zaćmienia, odkrył hel - drugi po wodorze najbardziej rozpowszechniony pierwiastek we wszechświecie, na Ziemi występujący jedynie w śladowych ilościach. Hel jest najmniej aktywnym pierwiastkiem chemicznym. Praktycznie cały hel, który mógł pierwotnie być na Ziemi, z powodu niereaktywności nie związał się w żaden związek i uleciał z atmosfery w Kosmos.

1882 - Urodził się Stanisław Stroński, filolog, romanista, polityk, publicysta, polityk - członek Ligi Narodowej, autor prac historycznych i publicystycznych oraz poświęconych literaturze prowansalskiej, autor sformułowania "Cud nad Wisłą”. Autor artykułu prasowego "Zawada", który stał się zaczątkiem kampanii nienawiści przeciwko pierwszemu prezydentowi RP Gabrielowi Narutowiczowi, zakończonej jego zamordowaniem. Od 1945 roku przebywał na emigracji, gdzie był między innymi profesorom Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie. Współzałożyciel Instytutu imienia Władysława Sikorskiego w Londynie. Zmarł 20 października 1955 roku.

1885 - Urodził się Roman Kramsztyk, malarz i grafik pochodzenia żydowskiego, założyciel grupy artystycznej Rytm, przedstawiciel nurtu klasycyzującego w polskim malarstwie. Autor pejzaży, aktów, portretów, martwych natur oraz cyklu rysunków z getta. Jego rysunki z tego okresu zachowały się w Archiwum Ringelbluma. Zginął w getcie warszawskim 6 sierpnia 1942 roku.

1896 - Zmarł Richard Avenarius, niemiecki filozof, profesor filozofii w Zurychu, twórca radykalnie pozytywistycznego kierunku filozoficznego, zwanego empiriokrytycyzmem. Postulował filozofię naukową, która miała polegać na czystych opisach opartych na doświadczeniu, a wolnych od interpretujących koncepcji takich jak zarówno metafizyka, jak i materializm. Urodził się 19 listopada 1843 roku.

1899 - Urodził się Ludwik Sempoliński, aktor, śpiewak, reżyser, profesor warszawskiej PWST, związany między innymi z Teatrem Syrena. Wystąpił w filmach: "Pan Twardowski", "Piętro wyżej", "Paweł i Gaweł", "Żołnierz królowej Madagaskaru", "Skarb" i "Irena do domu!". W czasie II wojny światowej musiał się ukrywać przed okupantami niemieckimi za parodię Hitlera w piosence "Ten wąsik" z popularnej rewii muzycznej "Orzeł czy Rzeszka". Z tego powodu przeniósł się do Wilna. Zmarł 17 kwietnia 1981 roku. 215. rocznica

1900 - Urodziła się Julia Rapiej, siostra nazaretanka, męczennica, błogosławiona Kościoła katolickiego. Była jedną z 11 zakonnic ze Zgromadzenia Najświętszej Rodziny z Nazaretu, które w czasie II wojny światowej zgłosiły się na śmierć za mieszkańców Nowogródka. W mieście, gdzie siostry przebywały po likwidacji ich klasztoru przez sowietów, pojawili się gestapowcy i zaczęli aresztowania. Zapowiedzieli rozstrzelanie 120 osób, ale zakonnice zadeklarowały, że chcą dobrowolnie oddać życie za aresztowanych. Wezwano je na gestapo 31 lipca 1943 roku, a 1 sierpnia wszystkie rozstrzelano.

1904 - Urodził się Francis Max Factor, amerykański biznesmen, syn sławnego pioniera w dziedzinie kosmetyki, który poszedł w ślady ojca i został wizażystą oraz szefem wytwórni kosmetyków. Wynalazł True-Color, trwałą szminkę do ust, wprowadził nowe rodzaje kosmetyków, między innymi wodoodporne tusze do rzęs. Od 1941 przedsiębiorstwo dostarczało szminki do kamuflażu dla amerykańskich żołnierzy. W 1991 roku firmę Max Factor przejęła firma Procter & Gamble. Zmarł 7 czerwca1996 roku. 120. rocznica

1905 - Urodził się Charles Clyde Ebbets, amerykański fotograf, autor słynnej fotografii "Lunch atop a Skyscraper". Pierwszy aparat fotograficzny kupił sobie w wieku ośmiu lat. Gdy miał 15 lat, z powodów finansowych musiał przerwać naukę i zaczął pracować w redakcji lokalnej gazety. W dorosłym życiu oprócz fotografowania występował jako akrobata chodzący po skrzydle samolotu, kierowca wyścigowy i wrestler. Jesienią 1932 roku był zatrudniony jako fotograf na budowie Rockefeller Center w Nowym Jorku. Wówczas zrobił zdjęcie przedstawiające robotników odpoczywających na belce konstrukcji na 69. piętrze. Zmarł 14 lipca 1978 roku.

1906 - Urodził się Marcel Carné, francuski reżyser filmowy, mistrz kameralnych melodramatów z lat 30. i 40. XX wieku. Twórca obrazów: "Brzask", "Ludzie za mgłą", "Mordercy w imieniu prawa" i "Wrota nocy". Zmarł 31 października 1996 roku.

1906 - Wanda Krahelska z Organizacji Bojowej PPS przeprowadziła nieudany zamach bombowy na generała-gubernatora warszawskiego Gieorgija Skałona, odpowiadającego za największe represje w Królestwie od 1863 roku. Z rzuconych z balkonu trzech bomb, dwie eksplodowały, raniąc tylko eskortę.

1909 - Urodził się Władysław Jan Jasiński, instruktor harcerski. W czasie II wojny światowej twórca organizacji konspiracyjnej "Odwet" w Tarnobrzegu, dowódca oddziału partyzanckiego "Jędrusie". Grupa Jasińskiego przeprowadziła wiele akcji, między innymi zajmując niemieckie transporty i magazyny żywności. Wykonywała także wyroki śmierci na konfidentach. Władysław Jasiński zginął w walce z Niemcami 9 stycznia 1943, zdradzony przez mieszkańca wsi Tursko Wielkie. 115. rocznica

1914 - I wojna światowa: rozpoczęła się niemiecka ofensywa na Francję. Plan niemiecki przewidywał gwałtowne uderzenie jak największymi siłami na ten kraj, dla całkowitego wyeliminowania tego państwa z wojny, a następnie zwrócenia całej armii przeciwko wolno mobilizującej się Rosji. 110. rocznica

1919 - Uczestnicy I Powstania Śląskiego odnieśli zwycięstwo nad siłami niemieckimi w bitwie pod Godowem. Głównym celem starcia było otwarcie drogi z Śląska Cieszyńskiego na północ w kierunku Wodzisławia Śląskiego. 105. rocznica

1920 - W wojnie polsko-bolszewickiej wojska polskie odniosły zwycięstwo w bitwie pod Brodnicą, tego samego dnia rozpoczęła się dwudniowa bitwa o Płock.

1921 - Urodził się Zdzisław Żygulski, historyk sztuki, militarysta, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, kurator Muzeum Czartoryskich, znawca uzbrojenia i kostiumologii, działacz Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy. Zmarł 14 maja 2015 roku.

1925 - Spółka pod nazwą Polskie Radio dostała koncesję na nadawanie przez 20 lat radiowego programu ogólnopolskiego. Otrzymała w ten sposób prawo budowania i eksploatacji urządzeń radiofonicznych na terenie kraju. Do konkursu zgłosiło się dziesięć spółek i firm, w tym Polskie Towarzystwo Radiotechniczne, które miało najlepsze zaplecze techniczne i największe szanse na wygraną. Spółka Polskie Radio, która ostatecznie konkurs wygrała, mogła dzięki tej decyzji już osiem miesięcy później, 18 kwietnia 1926 o godzinie 17.00, rozpocząć nadawanie programu przez stację nadawczą w Warszawie. Spółkę "Polskie Radio" założyli lekarz Zygmunt Chamiec oraz inżynier Tadeusz Sułkowski.

1925 - Urodził się Brian Wilson Aldiss, angielski pisarz science fiction. Autor powieści: “Siwobrody”, “Mroczne lata świetlne”, “Kto zastąpi człowieka?”. Pięciokrotnie otrzymał British SF Award, dwukrotnie nagrodę Hugo. Uhonorowany nagrodą Damon Knight Memorial Grand Master Award w 1999 roku za dorobek życia. Zmarł 19 sierpnia 2017 roku

1932 - Szkocki pilot Jim Mollison dokonał lekkim samolotem sportowym de Havilland Puss Moth pierwszego samotnego przelotu nad Atlantykiem w trudniejszym kierunku zachodnim - z Portmarnock koło Dublina w Irlandii do Pennfield Ridge w Nowym Brunszwiku w Kanadzie. Słynny pilot, który wielokrotnie bił lotnicze rekordy świata urodził się 19 kwietnia 1905, a zmarł 30 października 1959 roku.

1932 - Urodził się Luc Montagnier, francuski wirusolog, współodkrywca wirusa HIV w 1983, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny z 2008 roku, wspólnie z Françoise Barré-Sinoussi. W 1983 kierowana przez Montagniera grupa badawcza, w której skład wchodziła Françoise Barré-Sinoussi, wyizolowała wirusa zespołu nabytego niedoboru odporności, zwanego HIV. Zmarł 8 lutego 2022 roku.

1933 - W Paryżu urodził się Roman Polański, reżyser, aktor i producent filmowy. Za obraz "Nóż w wodzie” został nominowany do Oskara w 1962 roku, co otworzyło mu drzwi do międzynarodowej kariery reżyserskiej. Twórca filmów: "Nóż w wodzie", "Wstręt”, "Matnia”, "Chinatown", "Tess”, "Dziecko Rosemary”, "Dziewiąte wrota” "Rzeź" i "Oficer i szpieg". Jego "Pianista" z 2002 roku otrzymał trzy Oscary: za najlepszą reżyserię, scenariusz adaptowany oraz rolę męską. W 1969 roku jego żona Sharon Tate, będąca w ciąży, została zamordowana przez sektę Charlesa Mansona. W 1978 roku oskarżony o zgwałcenie 13-latki uciekł z USA i jest przez ten kraj do tej pory ścigany.

1936 - Urodził się Robert Redford, amerykański aktor, reżyser oraz producent filmowy. Znany z obrazów: "Żądło", "Pożegnanie z Afryką", "Trzy dni kondora", "Wielki Gatsby", "O jeden most za daleko". W 1980 roku zadebiutował, jako reżyser filmem "Zwykli ludzie", za który został uhonorowany Oscarem i Złotym Globem. 7 sierpnia 2018 poinformował o zakończeniu kariery aktorskiej.

1937 - Urodził się Edward Stachura, poeta, prozaik. Zadebiutował w 1957 roku na łamach dwutygodnika "Uwaga”. W jego twórczości dochodzi do głosu konflikt między naturalną potrzebą afirmacji życia, natury, człowieka i elementarnych wartości etycznych, a poczuciem obcości i egzystencjalnego lęku przed współczesną, ograniczającą wolność jednostki cywilizacją. Autor powieści "Siekierezada” ,"Wszystko jest poezja", tomu poetyckiego "Dużo ognia", poematów "Po ogrodzie niech hula szarańcza", "Kropka nad ypsylonem". Zmarł śmiercią samobójczą 24 lipca 1979 roku.

1940 - Urodził się Adam Makowicz, pianista i kompozytor jazzowy. Jego fascynacja jazzem zaowocowała świetną techniką i własnym stylem gry, a płyty i koncerty przyniosły mu uznanie na całym świecie. Początkowo współpracował między innymi ze Zbigniewem Namysłowskim, Urszulą Dudziak, zespołem Novi Singers. Od końca lat 70. występuje najczęściej, jako solista. Poza utworami jazzowymi ma w swoim repertuarze także klasykę, szczególnie Fryderyka Chopina. W 2011 roku ukazała się biografia Adama Makowicza "Grać pierwszy fortepian" Marka Strasza.

1940 - Zmarł Walter Percy Chrysler, amerykański pionier automobilizmu. Swoją karierę zaczął w przedsiębiorstwie specjalizującym się w produkcji lokomotyw. W 1911 przeniósł się do Buick Motor Company, skąd w 1919 roku trafił do Willys-Overland Motor Company, gdzie zarabiał zawrotną jak na tamte czasy pensję w wysokości miliona dolarów rocznie. W 1921 roku przejął znane przedsiębiorstwo Maxwell automobile, po czym przekształcił je w Chrysler Corporation. Sfinansował budowę Chrysler Building w Nowym Jorku, wówczas największego budynku na świecie. W 1928 roku otrzymał tytuł "Człowieka Roku" tygodnika "Time”. Urodził się 2 kwietnia 1875 roku.

1941 - Front wschodni: po załamaniu obrony radzieckiej w Zaporożu, na rozkaz Józefa Stalina, żołnierze NKWD wysadzili zaporę Dnieprowskiej Elektrowni Wodnej. Według szacunków historyków zginęło od 20 tysięcy do 120 tysięcy osób. 1942 - Niemcy zakończyli likwidację getta w Radomiu. Około 30 tysięcy Żydów zostało wywiezionych do niemieckiego obozu zagłady w Treblince, gdzie niemal wszyscy zginęli. Wojnę przeżyło kilkuset radomskich Żydów, lecz większość z nich opuściła później miasto.

1943 - Dzięki informacjom dostarczonym przez wywiad Armii Krajowej, w nocy z 17 na 18 sierpnia lotnictwo brytyjskie zbombardowało niemiecki ośrodek naukowo-konstrukcyjny i poligon badań nad samolotami-pociskami V-1 i pociskami rakietowymi typu V-2 w Peenemünde.

1944 - 18. dzień Powstania Warszawskiego. Trwało bombardowanie Starego Miasta pociskami kruszącymi i zapalającymi. Niemcy przeprowadzili też zmasowany ostrzał artyleryjski i z moździerzy. Nadal toczyły się zacięte walki na Starówce oraz w Śródmieściu, w rejonie Politechniki. Tego dnia w zbombardowanym szpitalu przy ulicy Miodowej poległ podporucznik AK Jan Romocki "Bonawentura". 80. rocznica

1944 - Armia Czerwona zajęła Sandomierz. Miasto nie ucierpiało podczas działań wojennych. 80. rocznica

1946 - Urodziła się Karin Stanek (podawany jest też 1943 rok), piosenkarka, solistka zespołu Czerwono-Czarni. Zadebiutowała w 1962 roku piosenką "Jimmy Joe”. W latach 60. XX wieku była najpopularniejszą polską wokalistką. Wylansowała przeboje: "Malowana lala”, "Jedziemy autostopem”, "Chłopiec z gitarą” i "Trzysta tysięcy gitar”. W 1976 roku wyjechała do Niemiec. Zmarła 15 lutego 2011 roku.

1946 - Urodziła się Irena Jarocka, piosenkarka, popularna w latach 60. i 70. Wylansowała kilka przebojów tamtych lat: "Motylem jestem”, "Odpływają kawiarenki”, "Kocha się raz”, "Śpiewam pod gołym niebem” i "Gondolierzy znad Wisły”. W latach 1990-2007 przebywała w Stanach Zjednoczonych. Autorka autobiograficznej książki "Motylem jestem, czyli piosenka o mnie samej”. Zmarła 21 stycznia 2012 roku. 1946 - Józef Kuraś, pseudonim "Ogień", wraz ze swoim oddziałem zorganizował i przeprowadził akcję rozbicia i opanowania więzienia świętego Michała w Krakowie. Uwolniono kilkudziesięciu więźniów - żołnierzy Armii Krajowej, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość oraz Narodowych Sił Zbrojnych.

1947 - W wyniku eksplozji amunicji w porcie wojennym w hiszpańskim Kadyksie według oficjalnych danych zginęło 147 osób, a około pięciu tysięcy zostało rannych.

1951 - Stocznia Szczecińska imienia Adolfa Warskiego rozpoczęła produkcję. Powstała po II wojnie światowej na terenie byłych stoczni niemieckich AG Vulcan Stettin i Stettiner Oderwerke. Zostały one zniszczone w czasie alianckich nalotów oraz w wyniku demontażu części wyposażenia przez wycofujących się Niemców oraz przez Armię Czerwoną, zarządzającą miastem do 5 lipca 1945 roku.

1952 - Urodził się Patrick Swayze, amerykański aktor, tancerz i wokalista. Zagrał między innymi w filmach: "Wykidajło”, "Uwierz w ducha”, "Prawo krwi”, "Ślicznotki” i "Wszystko zostaje w rodzinie”. Dużą popularność przyniósł mu serial telewizyjny "Północ - Południe” oraz film "Dirty Dancing” z 1987 roku, gdzie zaprezentował swój talent taneczny, a także możliwości wokalne. Zmarł 14 września 2009 roku.

1954 - Urodził się Janusz Leon Wiśniewski, naukowiec i pisarz, współautor pierwszego w świecie programu komputerowego "AutoNom” do automatycznego tworzenia systematycznych nazw organicznych związków chemicznych. Autor powieści: "S@motność w sieci”, "Bajkoterapia”, "Intymna teoria względności”, "Arytmia uczuć”, "Ślady" i "Udręka braku pożądania". Tłumaczenia jego książek ukazały się w 19 krajach. 70. rocznica

1957 - Zginął Wawrzyniec Żuławski, taternik i alpinista, kompozytor, muzykolog, a także pisarz i publicysta muzyczny, profesor Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, uczestnik Powstania Warszawskiego. Swoje przeżycia związane z górami opisał między innymi w książkach "Wędrówki alpejskie” i "Sygnały ze skalnych ścian”. W jego niektórych kompozycjach muzycznych również przewija się tematyka tatrzańska. Zginął przysypany lawiną, w czasie wyprawy ratowniczej w Alpach. Urodził się 14 lutego 1916 roku.

1965 - Zmarł Jerzy Harald, kompozytor, pianista, skrzypek i dyrygent, autor piosenek, między innymi: "Brzydula i rudzielec", "Warszawa, ja i ty", "Zachodzi słoneczko". Przed wojną był akompaniatorem i członkiem orkiestry Polskiego Radia w Katowicach. Po wojnie w latach 1945-1947 kierował Redakcją Muzyki Rozrywkowej, jednocześnie prowadząc Małą Orkiestrę Rozrywkową Rozgłośni Śląskiej Polskiego Radia. Urodził się 12 listopada 1916 roku.

1966 - Pierwsze masowe wystąpienie w Pekinie Czerwonej Gwardii zapoczątkowało w Chinach rewolucję kulturalną, która zakończyła się w 1976 roku aresztowaniem członków tak zwanej "bandy czworga". Nazwa odnosiła się do czwórki radykalnych i skrajnie lewicowych działaczy Komunistycznej Partii Chin.

1967 - Premiera filmu kryminalnego "Morderca zostawia ślad" w reżyserii Aleksandra Ścibora-Rylskiego. Akcja toczy się podczas II wojny światowej. Ostatnią swoją rolę zagrał w tym obrazie Zbigniew Cybulski, który zmarł tragicznie we Wrocławiu przed ukończeniem filmu. W trakcie postsynchronizacji postaci granej przez Zbigniewa Cybulskiego głosu użyczył już Tadeusz Łomnicki. Główne role zagrali też: Tadeusz Schmidt, Władysław Kowalski i Tadeusz Kalinowski.

1969 - Urodził się Christian Slater, amerykański aktor i reżyser. Grał w filmach: "Imię Róży", "Czarodziej", "Mistrz deskorolki", "Młode strzelby II", "Wywiad z wampirem". "Więcej czadu” i "Kontrakt”. 55. rocznica

1969 - Urodził się Edward Norton, amerykański aktor, reżyser i scenarzysta. Grał w filmach: "Frida", "Czerwony smok", "Włoska robota", "Wszyscy mówią: kocham cię”, "Królestwo niebieskie”, "Skandalista Larry Flint”. Debiut reżyserski Nortona z 2000 roku nosi tytuł "Zakazany owoc". 55. rocznica

1969 - Jimi Hendrix wystąpił na Festiwalu Woodstock przed publicznością liczącą około 300 tysięcy widzów. Ponad dwugodzinny występ najwybitniejszego i najbardziej wpływowego gitarzysty rockowego w historii muzyki rozpoczął się około godziny 9.00 rano. Hendrix był najlepiej opłacanym artystą festiwalu, za występ otrzymał 18 tysięcy dolarów plus 12 tysięcy za prawa do filmu z jego występu. 55. rocznica

1970 - Urodził się Zbigniew Ziobro, polityk i prawnik. W latach 2005-2007 minister sprawiedliwości i prokurator generalny w rządach Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego, od 2015 minister sprawiedliwości w rządach Beaty Szydło oraz Mateusza Morawieckiego, od 2016 również ponownie prokurator generalny. Poseł na Sejm IV, V, VI, VIII i IX kadencji, poseł do Parlamentu Europejskiego VII kadencji, współzałożyciel i prezes Solidarnej Polski, która działa obecnie pod nazwą Suwerenna Polska. W 2023 roku zdiagnozowano u niego raka przełyku.

1976 - Zmarł ksiądz Roman Kotlarz, kapelan robotników radomskiego Czerwca 1976 roku i działacz opozycji. Wzywany na przesłuchania, przechodził "ścieżki zdrowia". Kilka razy w brutalny sposób został pobity do nieprzytomności przez "nieznanych sprawców". 15 sierpnia 1976 roku odprawiał w parafii w Pelagowie mszę świętą za zamordowanych i pobitych robotników. W jej trakcie zasłabł. Po trzydniowym pobycie w szpitalu zmarł. Urodził się 17 października 1928 roku.

1976 - W Warszawie zmarł Julian Kulski, żołnierz Legionów Polskich, oficer Wojska Polskiego. Od 1935 roku był wiceprezydentem Warszawy. Pełnił to stanowisko także w dniu wybuchu II wojny światowej. Po aresztowaniu przez Niemców prezydenta Stefana Starzyńskiego, został komisarycznym burmistrzem miasta Warszawa, za zgodą Państwa Podziemnego, aż do sierpnia 1944 roku. Odznaczony trzykrotnie austro-węgierskim Medalem Waleczności za służbę w Legionach, za wojnę w 1920 roku - Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych, a po raz czwarty nagrodzony Krzyżem Walecznych w 1939 za obronę Warszawy. Urodził się 5 grudnia 1892 roku.

1976 - Pastor Oskar Brüsewitz dokonał w Halle samospalenia w proteście przeciw komunistycznemu reżimowi w NRD. Ksiądz ustawił obok swojego samochodu tablice z napisem: "Kościół w NRD oskarża komunizm! Za uciskanie dzieci i młodzieży w szkołach”, po czym przed kościołem świętego Michała w Zeitz oblał się benzyną i podpalił. Zmarł na skutek rozległych poparzeń w okręgowym szpitalu w Halle-Dölau. Urodził się 30 maja 1929 roku.

1977 - Na pogrzeb Elvisa Presleya w okolice Graceland w Memphis przybyło ponad 100 tysięcy osób. W ciągu kilku godzin zabrakło kwiatów w całym Memphis. W ostatnim okresie życia artysta tracił na popularności, coraz częściej odwoływał koncerty. Miał kłopoty zdrowotne związane z uzależnieniem od leków i temu przypisywano jego zgon, ale według ustaleń lekarzy, Elvis przeszedł rozległy zawał serca. Za winnego kłopotów zdrowotnych Presleya uznano osobistego lekarza, który wypisywał mu niezliczone recepty na leki, które miały poprawić samopoczucie, a nieuchronnie rujnowały jego zdrowie.

1980 - W Gdańsku strajkujący złożyli 21 postulatów na ręce wojewody gdańskiego. Zostały sformułowane dzień wcześniej. Najważniejsze żądanie strajkujących stoczniowców dotyczyło utworzenia Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego. Wprowadzenie w życie postulatów było możliwe po podpisaniu w Gdańsku porozumień z rządem 31 sierpnia 1980 roku. Zapoczątkowały one proces upadku komunizmu w Polsce i pośrednio zmiany ustrojowe w innych europejskich państwach bloku komunistycznego.

1980 - W Szczecinie w Stoczni Remontowej "Parnica" rozpoczął się pierwszy strajk. Tego samego dnia do protestu dołączyły dwa wydziały Stoczni imienia Warskiego oraz stoczniowcy z "Gryfii". Powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy pod przewodnictwem Mariana Jurczyka. Komitet sformułował listę 36 postulatów. Na pierwszym miejscu, obok żądań o charakterze socjalnym i gospodarczym, znalazł się postulat dotyczący prawa do zakładania niezależnych związków zawodowych.

1982 - Stan wojenny: Strajki protestacyjne w Szczecinie i Elblągu w drugą rocznicę Sierpnia '80.

1983 - Zmarł Jan Zachwatowicz, architekt, konserwator i historyk sztuki, autor koncepcji odbudowy Starego Miasta w Warszawie oraz twórca międzynarodowego znaku obiektu zabytkowego, wykorzystywanego dla oznaczania cennych miejsc i budynków. Generalny konserwator zabytków w latach 1945-1957, wieloletni kierownik Katedry i Zakładu Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej. Po II wojnie światowej kierował Biurem Odbudowy Stolicy. Urodził się 4 marca 1900 roku.

1984 - W Moskwie rozpoczęły się - konkurencyjne wobec igrzysk olimpijskich w Los Angeles - zawody Przyjaźń 84, w których uczestniczyło dwa tysiące sportowców z 40 państw. Związek Radziecki zbojkotował igrzyska w ramach retorsji za bojkot olimpiady w Moskwie w 1980. W ślad za ZSRR poszły inne kraje socjalistyczne. Termin rozgrywania zawodów wybrano tak, by nie kolidowały ze zmaganiami olimpijczyków. Tym samym umożliwiono start również reprezentantom krajów, które nie bojkotowały igrzysk w Los Angeles. Ogółem w zawodach udział wzięło 2300 sportowców z 50 państw. 40. rocznica

1985 - W Warszawie i we Wrocławiu zakończyły się pierwsze kongresy międzynarodowe Świadków Jehowy w Polsce. Łącznie uczestniczyło w nich około 45 tysięcy osób z całego świata. Były to pierwsze tego typu spotkania Świadków Jehowy, których działalność w Polsce nie była legalna. 29 września 1985 roku Polskie Radio nadało 30-minutowe sprawozdanie z tych zgromadzeń, w którym znalazły się fragmenty programu kongresu.

1987 - Zmarł Wszechwład Maracewicz, wojskowy, morski oficer pokładowy niszczycieli, komandor podporucznik. Podczas II wojny światowej dowodził ORP "Piorun” i "Krakowiak”. Jego okręty brały udział w osłonie desantu na Sycylię, rajdzie na wody Dodekanezu i lądowaniu w Normandii, Uczestniczyły też w operacji "Deadlight" - topieniu poddanych niemieckich U-Bootów. Jako ostatni dowódca okrętu w 1946 roku przekazał ORP "Piorun” Brytyjczykom. Wyemigrował w 1948 roku do Argentyny. Pracował jako I oficer na statkach handlowych. Urodził się 26 października 1907 roku.

1988 - Zmarł Tadeusz Kulisiewicz, grafik i rysownik, członek Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików "Ryt”, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Autor cykli drzeworytów: "Szlembark”, "Bacówka”, "Wieś w Gorcach”. Stworzył liczne cykle rysunków z podróży: "Chiny”, "Indie”, "Meksyk”. Prace wykonane tuszem wzbogacał kolorem i ilustracją. Urodził się 13 listopada 1899 roku.

1989 - Premiera filmu "Konsul" w reżyserii Mirosława Borka, opartego na prawdziwej historii Czesława Śliwy, fałszerza i hochsztaplera z okresu PRL. W filmie zagrali między innymi Piotr Fronczewski, Maria Pakulnis i Jerzy Bończak.

1990 - Prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow przywrócił obywatelstwo radzieckie pisarzowi i dysydentowi Aleksandrowi Sołżenicynowi, wydalonemu z kraju w 1974 roku. Był symbolem antykomunistycznej Rosji. Spędził osiem lat w łagrze. W 1970 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla za całokształt twórczości. W 1973 roku KGB skonfiskowało jego słynny "Archipelag Gułag”. Zmarł 4 sierpnia 2008 roku.

1991 - Pucz moskiewski. W nocy z 18 na 19 sierpnia w byłym Związku Radzieckim wprowadzono stan wyjątkowy. Obowiązki prezydenta państwa przejął Gienadij Janajew, dotychczasowy wiceprezydent. 21 sierpnia aresztowano przywódców puczu i przywrócono do władzy Michaiła Gorbaczowa.

1996 - Podczas mityngu lekkoatletycznego w niemieckim Eberstadt Artur Partyka ustanowił do dziś aktualny rekord Polski w skoku wzwyż, wynoszący 2 metry i 38 centymetrów.

2003 - Zmarł Leszek Nekanda-Trepka, inżynier, promotor spawalnictwa, profesor i współtwórca Katedry Spawalnictwa Politechniki Warszawskiej. Podczas II wojny światowej uczestniczył w życiu konspiracyjnym w szeregach Armii Krajowej, walczył też w Powstaniu Warszawskim. Urodził się 22 lutego 1907 roku.

2004 - Zmarł Elmer Bernstein, amerykański kompozytor muzyki filmowej. Autor muzyki do takich obrazów jak "Siedmiu wspaniałych", "Blues Brothers", "Zaklinacz deszczu", "Zabić drozda", "Gangi Nowego Jorku", "Bardzo Dziki Zachód", "Wiek niewinności" i "Pogromcy duchów". Skomponował ponad 200 ścieżek dźwiękowych dla filmu i telewizji, a także kilka dzieł na orkiestrę symfoniczną. Był 14 razy nominowany do Oscara, raz go zdobywając. Urodził się 4 kwietnia 1922 roku. 20. rocznica

2004 - Podczas XXVIII letnich Igrzysk Olimpijskich w Atenach Otylia Jędrzejczak zwyciężyła w finałowym wyścigu na 200 metrów stylem motylkowym, zdobywając dla Polski pierwszy złoty medal olimpijski w pływaniu. 20. rocznica

2005 - Papież Benedykt XVI przybył do Kolonii na XX Światowe Dni Młodzieży, rozpoczynając pierwszą pielgrzymkę zagraniczną w czasie swojego pontyfikatu. Benedykt XVI był drugim papieżem odwiedzającym Niemcy, wcześniej trzy razy jego ojczyznę odwiedził Jan Paweł II.

2006 - Zmarł Stefan Witas, aktor operetkowy i piosenkarz. W jego repertuarze były arie operowe i operetkowe, pieśni, kolędy, piosenki kabaretowe i utwory taneczne. Grał w filmach, między innymi "Irena do domu", "Cafe pod Minogą" i 'Inspekcja pana Anatola". Występował w audycji radiowej Trójki "Podwieczorek przy mikrofonie". Urodził się 21 czerwca 1908 roku.

2008 - Podczas XXIX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Pekinie gimnastyk Leszek Blanik zdobył złoty medal w konkurencji skoku przez konia. Jest również pierwszym polskim sportowcem, którego nazwiskiem nazwano element gimnastyczny. Zapisany pod numerem 332 przez Międzynarodową Federację Gimnastyczną skok-przerzut, podwójne salto w przód w pozycji łamanej otrzymał nazwę „blanik”. Leszek Blanik jako pierwszy sportowiec poprawnie wykonał ten skok.

2010 - We francuskim Montpellier odsłonięto pomnik Włodzimierza Lenina. Posąg ma trzy metry wysokości i wykonany jest z brązu. Autorem projektu jest François Cacheux. Monument postawiono wbrew protestom części lokalnej społeczności - był pierwszą realizacją panteonu znaczących postaci XX wieku. Następne uwiecznienione postacie to: Mao Zedong, Charles de Gaulle, Winston Churchill, Franklin Delano Roosevelt, Nelson Mandela, Mahatma Gandhi, Golda Meir i Gamal Abdel Naser. Wykonanie każdej z figur kosztowało około 200 tysięcy euro.

2011 - W ataku na polski patrol w północnej części prowincji Ghazni zginął sierżant (stopień przyznany pośmiertnie) Szymon Sitarczuk. Miał 28 lat. Służył w 1. Brzeskiej Brygadzie Saperów, był saperem, kierowcą i zwiadowcą. Jako pierwszy z polskich żołnierzy na misji w Afganistanie wyróżniony tytułem honorowym "Hero of the Battle”. Polski saper otrzymał je za pracę zwiadowczą. Został wówczas ranny podczas operacji odnalezienia skrytki rebeliantów zawierającej 22 pociski moździerzowe, ale mimo obrażeń, sprawdził teren i została odnaleziona kolejna mina przygotowana do użycia przeciwko siłom koalicji antyrebeliankiej.

2015 - Dżihadyści z Państwa Islamskiego zamordowali w Palmyrze syryjskiego archeologa Chalida Muhammada al-Asada, a jego pozbawione głowy ciało wywiesili na widok publiczny. Był odkrywcą wielu zabytkowych cmentarzysk, w tym jednego bizantyjskiego, w ogrodzie muzeum Palmiry. Zajmował się zawodowo wykopaliskami i konserwacją Palmiry. Był jej naczelnym konserwatorem przez 40 lat począwszy od 1963 roku. Współpracował z niemieckimi, amerykańskimi, francuskimi, polskimi i szwajcarskimi misjami archeologicznymi. Ukoronowaniem jego pracy było wpisanie Palmiry na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

2017 - Około godziny 1.00 w mieście Cambrils w Katalonii kierujący samochodem osobowym terrorysta usiłował staranować patrol policji, potrącając przy tym pięciu przechodniów i funkcjonariusza. Po oddanych przez policję strzałach pojazd się wywrócił, po czym wybiegło z niego uzbrojonych w noże pięciu mężczyzn, z których czterech zostało zastrzelonych na miejscu. Piąty, zanim zginął, zdołał jeszcze przebiec 500 metrów i zranić przechodnia.

2017 - W fińskim Turku 18-letni Marokańczyk zaatakował nożem przechodniów, zabijając dwóch i raniąc osiem osób. Żadna organizacja nie przyznała się do zorganizowania tego zamachu.

2017 - Zmarła Mirosława Litmanowicz, szachistka, mistrzyni międzynarodowa od 1967 roku. W latach 1957-1972 pięciokrotnie reprezentowała Polskę na szachowych olimpiadach. Po zakończeniu czynnej kariery zaczęła pisać podręczniki gry w szachy dla dzieci i młodzieży. Za swoje osiągnięcia szachowe została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi. Urodziła się 6 września 1928 roku.

2017 - Misjonarka Helena Kmieć została pośmiertnie Honorową Obywatelką Libiąża. W styczniu 2017 r. wyjechała jako wolontariuszka na misję do Boliwii, gdzie miała pomagać siostrom służebniczkom dębickim w prowadzonej przez nie ochronce dla dzieci w Cochabambie. Zginęła w nocy z 24 na 25 stycznia 2017 roku, ugodzona nożem w czasie napadu na tę placówkę. W marcu 2018 boliwijski sąd skazał jej zabójcę na 30 lat pozbawienia wolności. W lutym 2017 została pośmiertnie odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi za zasługi w działalności charytatywnej i społecznej oraz zaangażowanie na rzecz osób potrzebujących pomocy. Helena Kmieć urodziła się 9 lutego 1991 roku.

2018 - Zmarł Bronisław Józef Opałko, artysta kabaretowy, aktor, kompozytor i autor tekstów. Od lat 70. XX wieku twórca i wykonawca postaci Genowefy Pigwy. Współpracował między innymi z Zespołem Adwokackim Dyskrecja. Tworzył kabaret Pigwa-Show, w którym skecze przeplatane były piosenkami kabaretowymi. Występował na festynach, koncertach, a także ze specjalnym programem na eventach i imprezach okolicznościowych. Urodził się 17 lutego 1952 roku.

2018 - Zmarł Kofi Annan, były sekretarz generalny ONZ, laureat pokojowej Nagrody Nobla. Pochodzący z Ghany polityk był pierwszym czarnoskórym sekretarzem generalnym Organizacji Narodów Zjednoczonych. Pełnił ten urząd przez dwie kadencje, w latach 1997-2006. W 2001 roku wraz z ONZ został wyróżniony pokojową nagrodą Nobla. Po zakończeniu drugiej kadencji był specjalnym wysłannikiem ONZ do Syrii, gdzie prowadził działania na rzecz zakończenia wojny domowej. Urodził się 8 kwietnia 1938 roku.

2019 - Zmarł Piotr Woźniak-Starak, producent filmowy, przedsiębiorca. Współwłaściciel i członek zarządu przedsiębiorstwa producenckiego Watchout Studio. Dwa najbardziej znane filmy wyprodukowane przez Staraka to "Bogowie" w reżyserii Łukasza Palkowskiego, który w Polsce obejrzało ponad dwa miliony widzów, oraz "Sztuka kochania. Historia Michaliny Wisłockiej" w reżyserii Marii Sadowskiej. Był zaangażowany również w produkcję filmu "Katyń" Andrzeja Wajdy oraz "Opowieści z Narnii". Zaginął na jeziorze Kisajno koło Giżycka na Mazurach, w nocy wypadł do wody z motorówki. Urodził się 10 lipca 1980 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Wojciech Karpiński, pisarz, tłumacz, historyk sztuki. W 1980 roku był jednym z sygnatariuszy apelu środowiska intelektualistów do władz PRL o podjęcie rozmów z robotnikami. Publikował w paryskiej "Kulturze”, "Res Publice”, "Tygodniku Powszechnym”, "Więzi”, "Znaku” i "Zeszytach Literackich”. Pisał o twórcach emigracyjnych, między innymi o Gustawie Herlingu. Współautor książki: "Od Mochnackiego do Piłsudskiego. Sylwetki polityczne XIX " wydanej w 1997 oraz autor publikacji "Szkice o wolności" " Słowiański spór", "Cień Metternicha", "Prywatna historia wolności" Urodził się 11 maja 1943 roku.

2021 - Zmarł Joseph Lee Galloway, amerykański dziennikarz, korespondent wojenny, publicysta, felietonista. Otrzymał szereg nagród i wyróżnień, między innymi w 1991 roku nagrodę National Magazine Award za artykuł z okładki "US News" o bitwach w dolinie Ia Đrăng w Wietnamie. W maju 1998 został odznaczony Brązową Gwiazdą w uznaniu za bohaterstwo, 15 listopada 1965 roku, podczas bitwy pod Ia Đrăng. W czasie walk z narażeniem własnego bezpieczeństwa udzielał pomocy rannym żołnierzom. Jego działania zostały przedstawione w filmie "Byliśmy żołnierzami". Urodził się 13 listopada 1941 roku.

2022 - Zmarła Josephine Tewson, brytyjska aktorka znana przede wszystkim z roli w popularnym serialu komediowym "Co ludzie powiedzą?". Urodziła się 26 lutego 1931 roku.

2022 - Zmarł John Powell, amerykański lekkoatleta specjalizujący się w rzucie dyskiem. Siedmiokrotny mistrz Stanów Zjednoczonych, dwukrotny brązowy medalista olimpijski. Urodził się 25 czerwca 1947 roku.

2023 - W wieku 100 lat zmarł James Lane Buckley, amerykański katolicki polityk Partii Konserwatywnej. Zasłynął jako gorliwy obrońca życia. Walczył o to zwłaszcza w Senacie , w którym zasiadał w latach 1971-77 i reprezentował stan Nowy Jork. Był starszym bratem jednego z mentorów amerykańskich konserwatystów, Williama Buckleya. Urodził się 9 marca 1923 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-11-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 listopada - Hubertus - święto myśliwych, leśników i jeźdźców. » więcej 2024-11-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 listopada - Dzień Zaduszny. Kościół katolicki wspomina wszystkich wiernych zmarłych. Tradycyjnie tego dnia odwiedzamy groby bliskich, składamy kwiaty… » więcej 2024-11-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 listopada - Światowy Dzień Wegan, obchodzony dla upamiętnienia powstania Towarzystwa Wegańskiego w 1944 roku. » więcej 2024-10-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 października - Dzień Reformacji, obchodzony przez Kościół ewangelicki w rocznicę ogłoszenia tez Marcina Lutra w Wittenberdze. 31 października - Światowy… » więcej 2024-10-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 października - Dzień Pamięci Ofiar Represji Politycznych w Rosji, obchodzony od 1991 roku. 30 października - Ostatni dzień trwającego od 24 października… » więcej 2024-10-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 października - Światowy Dzień Świadomości Udaru Mózgu 29 października - Światowy Dzień Chorych na Łuszczycę 29 października - Turcja: Święto… » więcej 2024-10-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 października - Święto narodowe Czech, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości przez Czechosłowację w 1918 roku. 28 października - Międzynarodowy… » więcej 2024-10-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 października - Światowy Dzień Dziedzictwa Audiowizualnego. 27 października - Święto Terenowych Organów Administracji Wojskowej. 27 października… » więcej 2024-10-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 października - Święto narodowe Austrii, obchodzone w rocznicę przyjęcia w 1955 roku ustawy o neutralności republiki. 26 października - Światowy Dzień… » więcej 2024-10-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 października - Europejski Dzień Sprawiedliwości Obywatelskiej. 25 października - Dzień Ustawy o Ochronie Zwierząt, obchodzony w Polsce także jako… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »