Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-08-16, 01:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

16 sierpnia - Światowy Dzień Roller Coastera. Upamiętnia opatentowanie przez Edwina Prescotta pierwszego roller coastera z pionową pętlą 16 sierpnia 1898 roku.
1264 - Książę Bolesław Pobożny ogłosił statut kaliski. Zagwarantował Żydom istnienie sądów żydowskich i osobnych sądów dla spraw, w których brali udział zarówno Żydzi, jak i chrześcijanie. Dodatkowo zapewniał wolność osobistą i bezpieczeństwo Żydom, włączając w to swobodę wyznania, podróżowania i handlu. 760. rocznica

1456 - W Toruniu dowódcy zaciężnych wojsk krzyżackich zawarli układ o sprzedaży Polsce sześciu zamków i miast państwa Zakonu Krzyżackiego - Malborka, Tczewa, Iławy, Chojnic, Czarnego i Debrzna

1557 - Urodził się Agostino Carracci, włoski malarz i rytownik, przełomu renesansu i baroku, teoretyk malarstwa. Kształcił się u Prospera Fontany i Lodovica Carracciego. Twórca między innymi fresków w Palazzo del Giardino w Parmie oraz obrazu "Komunia Świętego Hieronima”. Jest też autorem około 270 sztychów, częściowo własnego pomysłu, częściowo według dzieł włoskich mistrzów XVI wieku. Współzałożyciel bolońskiej Akademii Carraccich. Zmarł 22 marca 1602 roku.

1705 - Zmarł Jacob Bernoulli, szwajcarski matematyk i fizyk. Stworzył podstawy rachunku prawdopodobieństwa i przyczynił się do rozwoju rachunku różniczkowego i wariacyjnego. Wprowadził pojęcia całki i biegunowego układu współrzędnych. Urodził się 27 grudnia 1654 roku.

1770 - Zwycięstwo konfederatów barskich nad Rosjanami w bitwie pod Kościanem. Konfederaci jednak nie wykorzystali swojego sukcesu i nie doprowadzili do ataku na zajęty przez Rosjan w marcu Poznań, ze względu na nieporozumienia w swoich szeregach.

1794 - W czasie insurekcji kościuszkowskiej w Warszawie wprowadzono do obiegu pierwsze polskie banknoty zastępujące monety kruszcowe. Warszawa była otoczona wojskami rosyjskimi i miała bardzo ograniczone możliwości emisji pieniędzy. Kruszcu, z którego bito monety, czyli srebra i złota, po prostu brakowało. Stąd też władze Insurekcji - Rada Najwyższa Narodowa - podjęły decyzję o emisji pieniądza papierowego, zwanego wtedy Biletem Skarbowym. 230. rocznica

1801 - Urodził się Ludwik Bierkowski, lekarz, chirurg, jeden z prekursorów wychowania fizycznego w Polsce. Pierwszy w naszym kraju zastosował w 1847 roku chloroform do narkozy chirurgicznej. Założył w Krakowie Klinikę Chirurgiczną, zakład ortopedyczny, szkołę gimnastyki, pływania i łyżwiarstwa. Skłonił władze Rzeczypospolitej Krakowskiej do wprowadzenia obowiązkowego wychowania fizycznego w szkołach. Zmarł 27 czerwca 1860 roku.

1807 - Urodził się Ludwik Gąsiorowski, lekarz, historyk medycyny, filantrop, uczestnik powstania listopadowego i Wiosny Ludów - pracował jako lekarz w szpitalach powstańczych. Zapoczątkował badania z historii medycyny w Polsce. Autor "Zbioru wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce od czasów najdawniejszych aż do czasów najnowszych”. Zmarł 9 grudnia 1863 roku. Podawana jest także inna data urodzin - 25 sierpnia 1808 roku.

1812 - Początek bitwy pod Smoleńskiem, zakończonej 18 sierpnia, wycofaniem się wojsk rosyjskich, a następnie zajęciem miasta przez żołnierzy armii Napoleona I. W bitwie starły się armia francusko-polska licząca 175 tysięcy żołnierzy, dowodzonych przez Napoleona, oraz 130-tysięczna armia rosyjska. Do Smoleńska, jako pierwsze wkroczyły oddziały polskie. Rosjanie wycofali się ze Smoleńska, po drodze paląc miasto. Z 2,5 tysiąca domów ocalało 350. Na polu bitwy zginęło 11 tysięcy Rosjan i około dziewięciu tysięcy Francuzów i Polaków.

1815 - Urodził się Jan Bosko, włoski duchowny, założyciel zgromadzenia salezjanów i salezjanek, a także zakładu wychowawczego - oratorium pod patronatem Franciszka Salezego. Obowiązywały w nim zasady wychowawcze opierające się na rozumie, religii i miłości wychowawczej, zakazujące kar cielesnych. Założył 65 takich placówek. Kanonizowany w 1934 roku. Zmarł 31 stycznia 1888 roku.

1832 - Urodził się Wilhelm Wundt, niemiecki psycholog i filozof, uważany za twórcę psychologii eksperymentalnej. W 1879 roku założył w Lipsku laboratorium psychologiczne. Data ta jest uważana za początek psychologii klasycznej. Zmarł 31 sierpnia 1920 roku.

1845 - Urodził się Gabriel Jonas Lippmann, francuski fizyk. Jako pierwszy opisał zjawiska elektrokapilarne. Opracował metodę reprodukcji barw, opartą na zjawisku interferencji światła. W 1908 roku otrzymał za to Nagrodę Nobla. Zmarł 13 lipca 1921 roku.

1858 - Królowa brytyjska Wiktoria i prezydent USA James Buchanan oficjalnie zainaugurowali działalność pierwszego transatlantyckiego kabla telegraficznego, wymieniając telegramy z pozdrowieniami. Kabel, który połączył Amerykę Północną z Europą, skrócił do kilku minut czas potrzebny na dostarczenie wiadomości z jednego kontynentu na drugi. Poprzednio używano w tym celu statków, co trwało około dziesięciu dni. Miesiąc po inauguracji kabel, wskutek zastosowania zbyt wysokiego napięcia, uległ zniszczeniu.

1860 - Urodził się Karol Dominik Witkowski, malarz portrecista. Połowę swojego życia spędził na emigracji w USA, gdzie znany był głównie z obrazów dzieci, w szczególności uboższych dzieci z przedmieść Newark. Jego portrety ukazywały dzieci w trakcie ich codziennych zajęć, zabaw lub prac zarobkowych w charakterze gazeciarzy czy czyścibutów. Nierzadko pozującym towarzyszyły zwierzęta. Zmarł 17 maja 1910 roku.

1875 - Urodził się Franciszek Bujak, historyk, badacz dziejów społeczno-gospodarczych. Stworzył szkołę badawczą polskiej historii gospodarczej, zwłaszcza dziejów wsi. Inicjator serii wydawniczej "Badania Dziejów Społecznych i Gospodarczych" oraz czasopisma "Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych". Autor wielu prac, między innymi: "Studia nad osadnictwem Małopolski" i "Wieś zachodniogalicyjska u schyłku XIX wieku". Autor pierwszej monografii socjologicznej wsi: "Żmiąca wieś powiatu limanowskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne". Zmarł 21 marca 1953 roku.

1897 - Rozpoczęła się belgijska wyprawa antarktyczna, w której udział wzięli Henryk Arctowski i Antoni Bolesław Dobrowolski. Belgijską wyprawę uznaje się za jeden z kamieni milowych w historii ekspedycji antarktycznych. Po raz pierwszy udowodniono, bowiem, że człowiek może przetrwać antarktyczną zimę wraz z towarzyszącą jej nocą polarną. Dzięki przeprowadzonym całorocznym obserwacjom, zebranym próbkom geologicznym i zbiorom flory i fauny, mapom i fotografiom, zgromadzono szczegółową wiedzę, która była przełomowa dla dalszych badań antarktycznych.

1898 - Zmarł Franciszek Krupiński, pijar, filozof, kaznodzieja, przedstawiciel pozytywizmu. Pierwszy w Polsce propagował poglądy Auguste'a Comte’a, Johna Stuarta Milla i Herberta Spencera. Autor między innymi prac 'Filozofia w Polsce”, "Szkoła pozytywna” i "Nasza filozofia”. Urodził się 22 stycznia 1836 roku.

1899 - Urodziła się Maria Wittek, komendantka Wojskowych Służb Kobiet Armii Krajowej podczas okupacji niemieckiej. Pierwsza w dziejach oręża polskiego kobieta generał. Nominację otrzymała w 1992 roku. Działalność w konspiracji rozpoczęła w 1917 roku, jako studentka Uniwersytetu Kijowskiego. Ostatnią akcję konspiracyjną zorganizowała w grudniu 1981 roku, kiedy ukrywała dokumenty NSZZ "Solidarność" Uniwersytetu Warszawskiego. Zmarła 19 kwietnia 1997 roku. 125. rocznica

1899 - Zmarł Robert Bunsen, niemiecki fizykochemik, profesor uniwersytetów w Heidelbergu i Wrocławiu. Wraz z Gustavem Kirchhoffem opracował metody analizy spektralnej oraz odkrył cez i rubid. Zajmował się również elektrolitycznym otrzymywaniem czystych metali, takich jak chrom, magnez, sód, glin. W 1850 roku skonstruował laboratoryjny palnik gazowy, nazwany później palnikiem Bunsena. Urodził się 30 lub 31 marca 1811 roku. 125. rocznica

1905 - Urodził się Marian Rejewski, matematyk i kryptolog. Należał do zespołu, który złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Sukces Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego umożliwił odczytywanie przez Brytyjczyków zaszyfrowanej korespondencji niemieckiej podczas II wojny światowej, przyczyniając się do wygrania wojny przez aliantów. Zmarł 13 lutego 1980 roku.

1905 - Otwarto nieistniejącą już stację kolejową Gdańsk Wąskotorowy. Została wybudowana, wraz z lewobrzeżną częścią Gdańskiej Kolei Dojazdowej, przez Zachodniopruską Spółkę Małych Kolei. Pierwotnie istniały trzy tory główne, dworzec oraz niewielka parowozownia. Po krótkim okresie funkcjonowania układ torowy oraz zaplecze zostało znacznie rozbudowane. Stacja istniała do 1974 roku, kiedy to została zlikwidowana.

1906 - Urodził się Edward Ochab, działacz komunistyczny, I sekretarz KC PZPR w 1956 roku, w latach 1964-1968 przewodniczący Rady Państwa. W marcu 1966 roku przekazał kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu odmowną decyzję władz w sprawie zaproszenia papieża Pawła VI na obchody uroczystości tysiąclecia Chrztu Polski. Zmarł 1 maja 1989 roku.

1910 - Zmarł Zygmunt Gloger, etnograf, archeolog i historyk, organizator i prezes Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Jego główne prace to: ”Obchody weselne”, "Księga rzeczy polskich”, "Pieśni ludu” oraz najważniejsza - "Encyklopedia staropolska ilustrowana”, która ciągle jest cennym przewodnikiem po kulturze staropolskiej. Urodził się 3 listopada 1845 roku.

1911 - Car Mikołaj II wydał zarządzenie o likwidacji Twierdzy Warszawa. Kompleks składał się z 29 fortów i dużych punktów oporu, uzupełniały ją liczne lokalne, ziemne punkty oporu i baterie artyleryjskie. Centralnym punktem była Cytadela Aleksandrowska wraz z jej fortami. Tak ukształtowana twierdza weszła w skład Warszawskiego Rejonu Fortecznego. W pierwszej kolejności niszczono obiekty bojowe, mogące w późniejszym okresie utrudniać odbicie twierdzy. W dalszej kolejności przeprowadzano systematyczną rozbiórkę umocnień, poczynając od prawej strony Wisły.

1913 - Urodził się Menachem Begin, prawicowy polityk izraelski, wieloletni przywódca opozycji, a w latach 1977-1983 - premier. W 1978 roku, wspólnie z prezydentem Egiptu Anwarem Sadatem, otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Urodził się w Brześciu nad Bugiem, od najmłodszych lat działał w organizacjach związanych z ruchem syjonistycznym. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie wojny aresztowany przez NKWD, trafił do łagru. Wyszedł na wolność w 1942 roku na mocy układu Sikorski-Majski i dostał się do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, tworzonych pod wodzą generała Władysława Andersa. Za cichą zgodą dowództwa został później w Palestynie, by walczyć o Izrael. Jego największym osiągnięciem było wynegocjowanie porozumienia pokojowego z Egiptem podczas rozmów w amerykańskim Camp David. Zmarł 9 marca 1992 roku.

1914 - W Krakowie utworzono Naczelny Komitet Narodowy, jako najwyższą władzę wojskową, polityczną i skarbową Polaków w Galicji. Na jej czele stanął Juliusz Leo - galicyjski prawnik i ekonomista. Komitet skupiał organizacje narodowe i początkowo miał nastawienie proaustriackie dążące do utworzenia zjednoczonej monarchii Austro-Węgier i Polski. Jednak nie spotkało się to z poparciem innych środowisk patriotycznych. Komitet stopniowo tracił na znaczeniu i został rozwiązany po 1918 roku. 110. rocznica

1919 - W nocy z 16 na 17 sierpnia rozpoczęło się pierwsze powstanie śląskie przeciwko Niemcom. Powstańcami niezadowolonymi z terroru i represji niemieckich dowodził Alfons Zgrzebniok. Walki zakończyły się 24 sierpnia przegraną i ucieczką powstańców przed represjami do Zagłębia Dąbrowskiego i województwa krakowskiego. 105. rocznica

1920 - Urodził się Charles Bukowski, amerykański eseista, poeta i scenarzysta niemieckiego pochodzenia. Jego twórczość była inspirowana własnymi doświadczeniami, związanymi z alkoholem, biedą, niedolą pisarza i słabościami każdego człowieka. Pomimo wulgarnego języka i prostego stylu, jego dzieła ujmują wrażliwością i głębokim zrozumieniem ludzkiej natury. Autor: "Na południe od nigdzie", "Płonąc w wodzie, tonąc w ogniu", "Szmira”, "Kobiety” i 'Listonosz”. Zmarł 9 marca 1994 roku.

1920 - Bitwa Warszawska: Początek polskiej kontrofensywy znad Wieprza na tyły Frontu Zachodniego wojsk bolszewickich walczących o Warszawę. Józef Piłsudski, który objął dowództwo grup wykonujących uderzenie, wykonał niespodziewany dla bolszewików atak na ich skrzydło i tyły. Uderzenie zakończyło się wielkim sukcesem zmuszającym wojska bolszewickie do wycofania się. Tego samego dnia rozkazem ministra wojny utworzono obóz dla internowanych w Jabłonnie.

1921 - Zmarł Piotr I Karadjordević, król Serbii, pierwszy król Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, później nazywanego Jugosławią. Jako król Serbii wsławił się reformami konstytucji, wojska, systemu edukacji, rolnictwa. Został zapamiętany jako król Piotr I Wybawiciel. Urodził się 29 czerwca 1844 roku.

1924 - Urodził się Stanisław Różewicz, scenarzysta, reżyser filmów fabularnych i dokumentalnych, między innymi "Wolne miasto”, "Miejsce na ziemi”, "Westerplatte”. Podejmował problematykę psychologiczno-moralną dotyczącą historii: "Miejsce na ziemi”, "Samotność we dwoje”, "Pasja”, a także współczesną: "Kobieta w kapeluszu”, "Nocny gość”. Był wieloletnim kierownikiem artystycznym Zespołu filmowego TOR. Zmarł 9 listopada 2008 roku. 100. rocznica

1933 - Urodził się Witold Leszczyński, reżyser, scenarzysta, operator filmowy, autor filmów: "Żywot Mateusza", "Konopielka", "Siekierezada" i "Requiem". "Siekierezada" otrzymała Nagrodę Forum Młodego Kina na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie oraz Grand Prix Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Zmarł 1 września 2007 roku.

1935 - Brytyjsko-duńska wyprawa zdobyła leżącą na Grenlandii górę Gunnbjorna, najwyższy szczyt Arktyki liczący trzy tysiące 694 metry nad poziomem morza. Nazwa szczytu pochodzi od imienia norweskiego żeglarza Gunnbjörna Ulfssona.

1936 - Urodził się Edward Wende, prawnik, adwokat, senator I i II kadencji, poseł na Sejm III kadencji. W latach 70. i 80. bronił działaczy opozycji w procesach politycznych, między innymi Bronisława Geremka i Klemensa Szaniawskiego oraz robotników z Ursusa. Był także pełnomocnikiem oskarżycieli posiłkowych w procesie zabójców księdza Jerzego Popiełuszki. W latach 1993-1997 i od 2001 roku do śmierci pełnił funkcję sędziego Trybunału Stanu. Zmarł 28 maja 2002 roku.

1936 - W Berlinie zakończyły się XI Letnie Igrzyska Olimpijskie. Przed ich rozpoczęciem część krajów rozważała zbojkotowanie imprezy i rozegranie konkurencyjnych zawodów. Organizatorzy berlińskich igrzysk zapewnili jednak, że zawody zostaną przeprowadzone w myśl zasad Karty Olimpijskiej. Reprezentacja Polski zdobyła na tej imprezie sześć medali: trzy srebrne i trzy brązowe.

1937 - Urodził się Mohammad Oudeh, terrorysta palestyński, jeden z przywódców organizacji terrorystycznej Czarny Wrzesień. Autor planu uprowadzenia izraelskich sportowców podczas olimpiady w Monachium w 1972. Został ranny w zamachu w Warszawie, 1 sierpnia 1982 roku. Został postrzelony pięć razy w hotelu Victoria. Leczył się początkowo w Warszawie, a następnie w Berlinie Wschodnim, gdzie "opiekę" nad nim przejęło Stasi. Zmarł 3 lipca 2010 roku.

1938 - W ramach wielkiej czystki w ZSRR, na polecenie Józefa Stalina, Komintern, czyli Miedzynarodówka Komunistyczna, rozwiązała Komunistyczną Partię Polski. Organizacja powstała w 1918 roku. Jej celem strategicznym była rewolucja społeczna, która wiązała się w ujęciu KPP z likwidacją państwa polskiego i wcieleniem jego terenów do ZSRR jako republiki sowieckiej. W Polsce partia była nielegalna od marca 1919.

1940 - Zmarł Henri Desgrange, francuski kolarz, wydawca gazety sportowej "L’Auto" oraz pomysłodawca i organizator Tour de France. 19 stycznia 1903 "L’Auto" ogłosiło organizację pierwszego wyścigu wieloetapowego na świecie. "Wielka Pętla”, bo tak nazywano Tour de France, stała się z czasem jednym z najważniejszych wydarzeń sportowych, a Henri Desgrange został dyrektorem i organizatorem wyścigu. Urodził się 31 stycznia 1865.

1943 - Wybuch powstania w getcie białostockim, drugiego co do wielkości, po powstaniu w getcie warszawskim, zbrojnego zrywu ludności żydowskiej przeciwko Niemcom. Walki trwały do 20 sierpnia. Tego dnia Niemcy zakończyli akcję likwidacji dzielnicy żydowskiej - ostatnich więźniów, około 30 tysięcy osób, wywieźli do obozów zagłady Treblinka II i Auschwitz-Birkenau. Z około 60 tysięcy białostockich Żydów okupację niemiecką przeżyło zaledwie kilkuset.

1944 - 16. dzień Powstania Warszawskiego. Powstańcy nadal skutecznie bronili Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych, w okolice Powązek dotarły oddziały z Puszczy Kampinoskiej ze wsparciem dla walczących. W wybuchu kamienicy wysadzonej przez Niemców zginął poeta Tadeusz Gajcy oraz jego przyjaciel Zdzisław Stroiński, a także Eugeniusz Stasiecki, szef Głównej Kwatery Harcerzy Szarych Szeregów "Pasieki", zastępca Naczelnika Szarych Szeregów, dowodzący natarciem dwóch plutonów w okolicy ulicy Stawki. Tego dnia po raz kolejny niemieckie radio nadało fałszywy komunikat o zdławieniu Powstania Warszawskiego. 80. rocznica

1944 - W Powstaniu Warszawskim zginął Tadeusz Gajcy, poeta, krytyk literacki, żołnierz Armii Krajowej i uczestnik Powstania Warszawskiego, poeta pokolenia Kolumbów. Autor tomików poezji - "Grom powszedni”, "Poezje wybrane”, a także sztuki scenicznej "Homer i Orchidea”. Urodził się 8 lutego 1922 roku. 80. rocznica

1945 - W Moskwie została podpisana umowa o polsko-radzieckiej granicy państwowej. Powoływała się na ustalenia konferencji jałtańskiej. Podstawą wytyczenia granicy miała być tak zwana linia Curzona. Faktycznie granica wschodnia odchylała się na długości 80 kilometrów od styku z granicą litewską ku południu, na niekorzyść Polski, w tym maksymalnie w rejonie Grodna o 22 kilometry.

1945 - W Moskwie podpisano umowę między Polską i ZSRR "w sprawie wynagrodzenia szkód wyrządzonych przez okupację niemiecką". Dokument regulował rozmiary i tryb świadczeń dla Polski. Określono też sposób i zakres zaspokojenia roszczeń Polski z tytułu reparacji z radzieckiej strefy okupacyjnej Niemiec oraz z udziału ZSRR w reparacjach z zachodnich stref okupacyjnych.

1949 - Zmarła Margaret Mitchell, amerykańska pisarka, autorka powieści o czasach wojny secesyjnej "Przeminęło z wiatrem". Na podstawie książki w 1939 roku powstał nagrodzony czterema Oscarami film Victora Fleminga z Vivien Leigh i Clarkiem Gablem w rolach głównych. Margaret Mitchell słynęła z dobroczynności i zaangażowania w sprawy społeczne - doprowadziła do powstania izby przyjęć w szpitalu w Atlancie, z której mogli korzystać zarówno czarni, jak i biali, działała na rzecz praw czarnych Amerykanów. Urodziła się 8 listopada 1900 roku. 75. rocznica

1950 - Urodził się Marek Frąckowiak, aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. Zagrał w około 100 produkcjach, między innymi w filmach i serialach: "Alternatywy 4", "C.K. Dezerterzy", "Polskie drogi", "07 zgłoś się", "Psy", "Ogniem i mieczem" oraz "Popiełuszko. Wolność jest w nas". Zmarł 6 listopada 2017 roku.

1951 - Zmarł Louis Jouvet, francuski aktor i reżyser teatralny, z zawodu aptekarz. Po debiucie w 1910 roku okazał się jednym z najlepszych aktorów Francji. Grał w filmie i teatrze. Jego zespół teatralny odniósł znaczący sukces w Nowym Jorku. Urodził się 24 grudnia 1887 roku.

1954 - Urodził się James Cameron, amerykański reżyser, scenarzysta, producent i montażysta filmowy. Autor między innymi obrazów: "Terminator", "Titanic", "Głębia", "Obcy - decydujące starcie", "Prawdziwe kłamstwa", "Awatar”. James Cameron interesuje się również oceanologią i wyprawami do głębin oceanicznych. Podczas realizacji filmu "Titanic" schodził do wraku statku kilkadziesiąt razy. 70. rocznica

1958 - Urodziła się Madonna, wlaściwie Madonna Louise Veronica Ciccone, amerykańska piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów, producentka muzyczna i aktorka pochodzenia włoskiego. Jest zaliczana do grona najpopularniejszych muzyków w historii, a ze względu na sukcesy w przemyśle muzycznym nazywana jest „królową popu”. W 2022 roku oszacowano, że jej nagrania sprzedały się w liczbie ponad 400 milionów egzemplarzy, co czyni ją kobietą z największą liczbą sprzedanych wydawnictw muzycznych w historii. Madonna jest również laureatką około 300 nagród, w tym 7 Grammy, 20 MTV Video Music Awards oraz Złotego Globa za rolę w musicalu „Evita”.

1960 - Cypr odzyskał niepodległość po 86 latach panowania Brytyjczyków. Pierwszym prezydentem republiki został arcybiskup Makarios III.

1962 - Perkusista Pete Best został wyrzucony z grupy The Beatles. Dołączył do zespołu w sierpniu 1960 tuż przed wyjazdem na występy do Hamburga. Zastąpił go Ringo Starr. On sam założył zespół The Pete Best Band, którego został perkusistą. Jedna z jego płyt nosiła tytuł "Best of the Beatles", co chociaż było zgodne z prawdą, to przez grę słów wprowadzało w błąd kupujących, którzy spodziewali się składanki najlepszych utworów Beatlesów.

1966 - W bazie lotniczej Chacor wylądował iracki myśliwiec MiG-21, którego pilot Munir Redfa został namówiony przez Mosad do ucieczki do Izraela. W ten sposób uzyskano dostęp do zaawansowanej radzieckiej technologii lotniczej.

1975 - Został aresztowany amerykański seryjny morderca Ted Bundy. Był jednym z najkrwawszych seryjnych zabójców w historii USA. W latach 1974-1978 zabił co najmniej 30 kobiet. Często wykorzystywał seksualnie swe ofiary. Po ponad dekadzie zaprzeczania zarzutom przyznał się do 30 zabójstw na terenie sześciu stanów, jednak ich całkowita liczba nie jest znana. Dwukrotnie udało mu się uciec z budynków wymiaru sprawiedliwości. Został skazany na śmierć i stracony na krześle elektrycznym.

1977 - Zmarł Elvis Presley, piosenkarz i aktor amerykański. Był prekursorem rock and rolla i jedną z najbardziej znaczących postaci w kulturze masowej XX wieku. Okrzyknięty "królem rock and rolla", światową karierę rozpoczął dzięki nagranej w 1956 roku piosence "Heartbreak Hotel”. Wylansował liczne przeboje, między innymi "Jailhouse Rock” i 'Love Me Tender”. Dał ponad 800 koncertów, wystąpił w ponad 30 filmach, między innymi: “Kochaj mnie czule”, “Błękitne Hawaje”, "Szczęśliwa dziewczyna”. Do chwili śmierci sprzedano 400 milionów płyt z jego piosenkami. Po śmierci został pożegnany przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Jimmiego Cartera słowami: "Jego muzyka, jego osobowość zmieniły oblicze amerykańskiej kultury. Elvis Presley był symbolem buntowniczego ducha naszego narodu". Urodził się 8 stycznia 1935 roku.

1979 - Zmarł Jerzy Jurandot, satyryk, autor komedii: "Rachunek nieprawdopodobieństwa", "Dziewiąty sprawiedliwy", tomów satyr: "Niedobrze, panie Bobrze”, "Frontem i afrontem”, "Moja tfurczość", a także wspomnień "Dzieje śmiechu". Napisał też dialogi do filmów - "Ada! to nie wypada", "Manewry miłosne" czy "Pani minister tańczy". Po wojnie był dyrektorem Rozgłośni Polskiego Radia w Lublinie, współpracował z kilkoma teatrami żołnierskimi i prasą satyryczną, był także naczelnikiem Wydziału Estrady Ministerstwa Kultury i Sztuki. W Łodzi utworzył i był wieloletnim kierownikiem Teatru Satyrycznego "Syrena", przeniesionego w 1948 roku do Warszawy. W latach 1952-55 pełnił funkcję dyrektora Teatru Satyryków w Warszawie. Ponadto współpracował z tygodnikiem "Szpilki". Urodził się 19 marca 1911 roku. 45. rocznica

1980 - W Gdańsku powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy pod przewodnictwem Lecha Wałęsy. Dzień później sformułowano 21 postulatów MKS. Najważniejsze żądania strajkujących stoczniowców dotyczyły utworzenia Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego i zapewnienia prawa do strajku.

1985 - W Warszawie i we Wrocławiu rozpoczęły się pierwsze w Polsce kongresy międzynarodowe Świadków Jehowy pod hasłem "Lud zachowujący prawość”. Łącznie uczestniczyło w nich około 45 tysięcy osób z całego świata. Były to pierwsze tego typu spotkania Świadków Jehowy, których działalność w Polsce nie była legalna. 29 września 1985 roku Polskie Radio nadało 30-minutowe sprawozdanie z tych zgromadzeń, w którym znalazły się fragmenty programu kongresu.

1986 - W Wielkiej Brytanii zmarł Ignacy Wieniewski, historyk literatury, filolog klasyczny, tłumacz. Autor przekładów z literatury greckiej i rzymskiej - "Eneida", "Iliada". Podpisał list pisarzy polskich na Obczyźnie, solidaryzujących się z sygnatariuszami protestu przeciwko zmianom w konstytucji PRL. Urodził się 28 stycznia 1896 roku.

1987 - W wyniku katastrofy samolotu McDonnell Douglas MD-80 pod Detroit w stanie Michigan zginęło 156 osób, w tym dwóch motocyklistów na ziemi, a pięciu kierowców zostało rannych. Spośród osób będących na pokładzie przeżyła jedynie 4-letnia dziewczynka.

1991 - Zmarł Luigi Zampa, włoski reżyser filmowy, scenarzysta, dramaturg, jeden z przedstawicieli neorealizmu w kinie włoskim. Twórca obrazów - "Proces przeciwko miastu", "Lekarz kasy chorych" i "Trudne lata". W latach 50. i 60. stał się czołowym satyrykiem włoskiego kina, a jego komedie cieszyły się ogromnym powodzeniem. Najczęściej w roli głównej występował u niego znany włoski komik Alberto Sordi. Urodził się 2 stycznia 1905 roku.

1991 - Zakończyła się IV pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski. Głównym celem wizyty były VI Światowe Dni Młodzieży w Częstochowie. Ponadto Jan Paweł II odwiedził Kraków i Wadowice. Na Jasnej Górze, gdzie papież przebywał od 14 do 16 sierpnia, zgromadziło się milion 700 tysięcy ludzi, głównie młodych.

2002 - Początek VIII pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Polski. Głównym celem czterodniowej wizyty było poświęcenie Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach, w którym spoczywają prochy Faustyny Kowalskiej. Pielgrzymka ta ze względu na tematykę kultu Bożego Miłosierdzia miała charakter uniwersalny i budziła duże zainteresowanie całego świata, jak żadna z dotychczasowych. Była to ostatnia podróż apostolska papieża Jana Pawła II do Ojczyzny.

2002 - Zmarł profesor Tadeusz Płużański, filozof, autor licznych publikacji naukowych, wspomnień i wierszy, więzień stalinowski. Uczestniczył w kampanii wrześniowej, w której został ciężko ranny. Później działał w konspiracji, a po aresztowaniu przez gestapo był więziony w niemieckim obozie Stuthoff. Po wyjściu na wolność w 1945 roku współpracował z Witoldem Pileckim. Został aresztowany i skazany na karę śmierci zamienioną później na dożywocie. W 1994 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski "za wybitne zasługi na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz działalność społeczną w organizacjach kombatanckich". Urodził się 15 sierpnia 1920 roku.

2005 - Ewangelicki duchowny, założyciel wspólnoty z Taizé, 90-letni brat Roger został zamordowany trzema ciosami nożem przez 36-letnią, psychicznie chorą Rumunkę. Do ataku doszło podczas wieczornych modlitw w siedzibie wspólnoty. Zamach zszokował całą Francję i świat chrześcijański. Sprawczyni zamachu została uznana za niepoczytalną i została umieszczona w specjalistycznym ośrodku psychiatrycznym w Dijon. Motywy jej ataku nie są znane, podczas procesu wielokrotnie zmieniała zeznania.

2007 - Wojna w Afganistanie: incydent w Nangar Khel. Polscy żołnierze przeprowadzili ostrzał wielkokalibrowym karabinem maszynowym i granatami moździerzowymi wioski, w wyniku którego śmierć poniosło sześć osób, trzy zostały ciężko ranne. Ciężko rannych przewieziono na leczenie do Polski, a rodzinom zabitych wypłacono odszkodowania. Sąd skazał trzech żołnierzy za wykonanie rozkazu niezgodnie z jego treścią i obowiązującymi Polski Kontyngent Wojskowy w Afganistanie zasadami użycia broni.

2008 - Zmarła Anna Świderkówna, historyk literatury, filolog, papirolog, biblistka, popularyzatorka wiedzy o antyku i Biblii. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego - ponad 30 lat kierowała Katedrą Papirologii. Autorka wielu prac naukowych: "Hellada królów”, "Rozmowy o Biblii”, "Koń, który trafił do historii”, redaktorka "Słownika pisarzy antycznych”. Do końca życia współpracowała z warszawskim Radiem Józef, tworząc cotygodniową audycję "Prawie wszystko o Biblii”. Urodziła się 5 grudnia 1925 roku.

2010 - W Waszyngtonie zmarła Zofia Korbońska, żołnierz Armii Krajowej, działaczka Polonii Amerykańskiej, żona Delegata Rządu na Kraj Stefana Korbońskiego. Uczestniczka Powstania Warszawskiego. Odznaczona Krzyżem Oficerskim oraz Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski "za wybitne zasługi w walkach o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej oraz działalność polonijną". W 2000 roku została odznaczona Medalem Polonia Mater Nostra Est. Urodziła się 10 maja 1915 roku.

2011 - Zmarła Akiko Futaba, japońska aktorka i piosenkarka. Pod koniec II wojny światowej była jedną z najbardziej popularnych wokalistek w Japonii. 6 sierpnia 1945 roku cudem uniknęła śmierci podczas atomowego ataku na Hiroszimę - pociąg, którym jechała, w chwili eksplozji przejeżdżał przez tunel. Urodziła się 2 lutego 1915 roku.

2013 - Zmarł David Rees, matematyk brytyjski, zajmujący się algebrą. Był członkiem zespołu pracującego nad złamaniem szyfru Enigmy w czasie II wojny światowej. Urodził się 28 maja 1918 roku.

2017 - Zmarł Henryk Jasiorowski, profesor nauk przyrodniczych, zootechnik specjalizujący się w genetyce, hodowli i produkcji zwierzęcej. W latach 1975-81 był rektorem Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Był autorem ponad 200 prac naukowych w czasopismach polskich i zagranicznych. Urodził się 7 czerwca 1926 roku.

2018 - Zmarła amerykańska piosenkarka Aretha Franklin, nazywana "królową soulu". Koncertowała od 14. roku życia, wydała ponad 50 płyt. Zdobyła 18 nagród muzycznych Grammy. Była pierwszą kobietą, która została przyjęta do Rock and Roll Hall of Fame. Do jej największych przebojów należą słynne utwory: "Respect”, "I Say a Little Prayer”, a także "Day Dreaming”, "Jump to It”, "Freeway of Love” i "A Rose Is Still a Rose". Urodziła się 25 marca 1942 roku.

2019 - Zmarł Peter Fonda, amerykański aktor, scenarzysta oraz reżyser filmowy i telewizyjny. Pochodził z aktorskiej rodziny. Sławę przyniósł mu "Swobodny jeździec" - nie tylko zagrał w nim jedną z głównych ról, ale był także współtwórcą scenariusza i współproducentem filmu. Zrealizowane wspólnie z Dennisem Hopperem dzieło, opowiadające o podróży dwóch motocyklistów przez południe USA w burzliwych latach 60., szybko zyskało status filmu kultowego, a Peter Fonda do dziś jest kojarzony głównie z rolą Wyatta. Stał się bohaterem piosenki "She Said She Said” Beatlesów. Miał na swoim koncie dwie nominacje do Oscara. Urodził się 23 lutego 1940 roku. 5. rocznica

2021 - Zmarł Sean Lock, brytyjski komik i aktor telewizyjny, laureat nagrody British Comedy Awards z 2000 roku, w kategorii stand-up. Był także nominowany do Perrier Comedy Award. Karierę rozpoczynał występując, jako komik w londyńskich pubach. Jego układy na scenie, telewizji i radiu były często surrealistyczne i wykonywane w śmiertelnie ponurym stylu. Urodził się 22 kwietnia 1963 roku.

2023 - Stocznia Wojenna w Gdyni rozpoczęła budowę nowoczesnej fregaty dla Marynarki Wojennej w programie Miecznik. Budowę kadłuba do pierwszego egzemplarza zainaugurowało uroczyste, symboliczne palenie blach. Fregaty z programu Miecznik będą jednostkami wielozadaniowymi. Mierzące około 140 metrów okręty zostaną wyposażone w nowoczesne systemy radiolokacyjne, artyleryjskie oraz rakietowe. Ich zadaniem będzie zabezpieczanie szlaków żeglugowych oraz infrastruktury energetycznej, a także wypełnianie zadań NATO-wskich. Będą mogły zwalczać cele naziemne, nawodne, podwodne i powietrzne. Pierwszy okręt - o nazwie „Wicher” - ma wejść do służby w 2029 roku. 1. rocznica

2023 - Spółka PGE PAK Energia Jądrowa złożyła w Ministerstwie Klimatu i Środowiska wniosek o wydanie decyzji zasadniczej w sprawie budowy elektrowni jądrowej w regionie Konin - Pątnów w Wielkopolsce. Akceptacja wniosku pozwoli spółce na wybudowanie elektrowni we współpracy z koreańskim dostawcą technologii, spółką KHNP. PGE PAK Energia Jądrowa została powołana przez Polską Grupę Energetyczną oraz ZEPAK. Planowana przez spółkę inwestycja będzie drugą polską elektrownią jądrową. Harmonogram zakłada jej uruchomienie w 2035 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-10-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 października - Światowy Dzień Poczty, ustanowiony przez wyspecjalizowaną organizację ONZ - Światowy Związek Pocztowy w 1969 roku na kongresie w Tokio… » więcej 2024-10-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 października - Chorwacja obchodzi Święto Niepodległości, w rocznicę ogłoszenia w 1991 roku pełnej niepodległości. 8 października - Międzynarodowy… » więcej 2024-10-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 października - Światowy Dzień Ludzkich Siedlisk, znany także pod nazwą Światowy Dzień Habitatu. Został wprowadzony w 1986 roku z inicjatywy ONZ. Ma na… » więcej 2024-10-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 października - Światowy Dzień Mózgowego Porażenia Dziecięcego - jego obchody mają na celu podnoszenie świadomości społecznej na temat mózgowego porażenia… » więcej 2024-10-05, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 5 października - Światowy Dzień Nauczyciela, proklamowany przez UNESCO w 1994 roku. Upamiętnia podpisanie w 1966 roku "Rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela”… » więcej 2024-10-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 października - Światowy Dzień Zwierząt, rozpoczynający Światowy Tydzień Zwierząt, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1999 roku. 4 października… » więcej 2024-10-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 października - Dzień Jedności Niemiec, święto narodowe Niemiec w rocznicę zjednoczenia RFN i NRD w 1990 roku. » więcej 2024-10-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 października - Międzynarodowy Dzień bez Przemocy, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 15 czerwca 2006 roku. 2 października - Dzień Pamięci o… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 października - Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1990 roku. 1 października - Międzynarodowy Dzień Muzyki… » więcej 2024-09-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 września - Międzynarodowy Dzień Tłumacza. 30 września - Dzień Archiwisty. 30 września - Światowy Dzień Copywritera. 30 września - Dzień… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »