Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-08-13, 01:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

13 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Osób Leworęcznych, organizowany od 1992 roku przez światową organizację Klub Mańkutów, z siedzibą w Wielkiej Brytanii.
1698 - Król Polski i elektor saski August II Mocny i car Rosji Piotr I Wielki zawarli w Rawie Ruskiej sojusz wojskowy wymierzony przeciwko Szwecji.

1727 - Symboliczny początek ekumenizmu. Osadnicy ze wspólnoty religijnej założonej przez Nikolausa von Zinzendorfa w Herrnhut mimo różnic doktrynalnych i wyznaniowych przystąpili wspólnie do Komunii Świętej.

1807 - Urodził się Lucjan Siemieński, poeta, pisarz, krytyk literacki, tłumacz, uczestnik powstania listopadowego, autor wierszy, inspirowanych polskim i ukraińskim folklorem, felietonów, gawęd biograficznych, tłumacz "Odysei" Homera. Zmarł 27 listopada 1877 roku.

1814 - Urodził się Anders Angström, szwedzki fizyk i astronom, jeden z twórców astrofizyki, profesor Uniwersytetu w Uppsali, członek Szwedzkiej Akademii Nauk. Zajmował się badaniami nad analizą widmową i opublikował pierwszą mapę widma słonecznego, prowadził badania nad Kometą Halleya, odkrył wodór w atmosferze Słońca. W 1905 roku jego nazwiskiem nazwano jednostkę długości w systemie metrycznym - angstrem, która wynosi 0,1 nanometra, czyli jedną dziesięciomiliardową metra. Zmarł 21 czerwca 1874 roku. 210. rocznica

1826 - Zmarł René Théophile Hyacinthe Laennec, francuski lekarz, wynalazca stetoskopu. W 1819 opublikował dzieło "O osłuchiwaniu", poświęcone nowemu wówczas rodzajowi diagnostyki medycznej - wprowadził drewnianą słuchawkę służącą do osłuchiwania płuc i serca. Wprowadzone przez Laennec'a metody dotrwały, w niemal niezmienionej postaci, do dzisiaj. Bazując na osłuchiwaniu, lekarz opisał wiele swoistych objawów, zwłaszcza w gruźlicy płuc, wiążąc je następnie z odpowiednimi badaniami patomorfologicznymi. Urodził się 17 lutego 1781 roku.

1844 - Urodził się Johann Friedrich Miescher, szwajcarski chemik, badacz metabolizmu komórki oraz odkrywca kwasów nukleinowych. Prowadząc badania odkrył, że znajdują się one głównie w chromosomach. Zmarł 26 sierpnia 1895 roku. 180. rocznica

1858 - Urodził się Ludwik Stasiak, malarz, rysownik, pisarz, dziennikarz, publicysta, historyk sztuki i wydawca. Jego dorobek malarski obejmuje obrazy rodzajowe, historyczne, religijne, pejzaże, alegorie, portrety, autoportrety i dioramy. Był także wziętym ilustratorem popularnych magazynów oraz autorem popularnych powieści historycznych i rozpraw publicystyczno-naukowych. Ludwik Stasiak zaliczany jest do nurtu chłopomanii. Często tematem jego obrazów było piękno wiejskiego krajobrazu, życie codzienne wsi i obrzędy ludowe. Zmarł 3 grudnia 1924 roku.

1863 - Zmarł Eugene Delacroix, francuski malarz, przedstawiciel romantyzmu, autor prac przedstawiających tematy współczesne, religijne, portretów: 'Wolność wiodąca lud na barykady”, "Rzeź na Chios” oraz "Portret Chopina”. Urodził się 26 kwietnia 1798 roku.

1863 - Urodził się William Isaac Thomas, amerykański socjolog, jeden z pionierów amerykańskiej socjologii i psychologii społecznej, autor pięciotomowej monografii o życiu polskich emigrantów w Stanach Zjednoczonych "Chłop polski w Europie i Ameryce”. Zmarł 5 grudnia 1947 roku.

1866 - Urodził się Giovanni Agnelli, włoski inżynier i przemysłowiec, jeden z założycieli koncernu samochodowego FIAT i jego prezes od 1920 roku do śmierci w 1945. Zmarł 16 grudnia 1945 roku.

1868 - Trzęsienie ziemi z epicentrum w okolicy chilijskiego miasta Arica spowodowało śmierć 25 tysięcy osób.

1871 - Urodził się Karol Liebknecht, niemiecki socjalista, organizator rewolucji listopadowej w Niemczech, w 1918 roku. Był jednym z przywódców założonej w 1889 roku II Międzynarodówki, współzałożycielem i do 1910 przewodniczącym Socjalistycznej Międzynarodówki Młodzieży w Stuttgarcie. Został zamordowany przez nacjonalistów z Freikorps wraz z Różą Luksemburg po rozbiciu Powstania Spartakusa w Berlinie w 15 stycznia 1919.

1873 - Urodził się Józef Haller, legionista, generał, polityk, głównodowodzący polską armią organizowaną we Francji w 1918 roku, tak zwaną "Błękitną Armią”, z którą później uczestniczył w przejmowaniu Pomorza spod władzy niemieckiej na mocy traktatu wersalskiego. W 1919 i 1920 roku brał udział w walkach z bolszewikami. W okresie międzywojennym był między innymi członkiem Rady Wojennej i posłem na Sejm. Zmarł 4 czerwca 1960 roku.

1876 - Na Bayreuther Festspiele odbyła się premiera opery "Pierścień Nibelunga" Richarda Wagnera. Ten czteroczęściowy dramat muzyczny zainspirowany został przez średniowieczny epos niemiecki "Pieśń o Nibelungach". Składają się nań następujące utwory: "Złoto Renu", "Walkiria", "Zygfryd" i "Zmierzch bogów". To monumentalne dzieło, trwające około 14 godzin, jest przeznaczone do wystawiania przez trzy dni. Premiera całości "Pierścienia Nibelunga" miała miejsce od 13 do 17 sierpnia 1876 roku w specjalnie na potrzeby twórczości Wagnera wzniesionym teatrze operowym w Bayreuth.

1882 - Zmarł William Jevons, angielski logik i ekonomista, uznawany za jednego z twórców subiektywistycznego kierunku w ekonomii. Uważał, że ekonomia powinna badać ilościową stronę zjawisk gospodarczych, wysunął koncepcję, zgodnie z którą falowanie życia gospodarczego jest związane z występowaniem plam na Słońcu. Popularyzator nauki i autor podręczników - "Teoria ekonomii politycznej” i "Logika”. Urodził się 1 września 1835 roku.

1886 - Urodził się Henryk Brokman, lekarz pediatra i immunolog, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku i w Warszawie. Pierwszy w Polsce podjął badania z immunologii. Prowadził też badania dotyczące problemów alergii, immunologii wieku dziecięcego, choroby reumatycznej dzieci. Prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, redaktor naczelny czasopisma "Pediatria Polska". Zmarł 6 sierpnia 1976 roku.

1888 - Urodził się John Loggie Baird, wynalazca brytyjski, jeden z twórców podstaw technicznych telewizji. W 1924 skonstruował telewizor czarnobiały, jest także autorem pierwszego systemu telewizji kolorowej. Uruchomił transmisję telewizyjną z Europy do Ameryki Północnej oraz Południowej, był także wynalazcą noktowizora. Zmarł 14 czerwca 1946 roku.

1899 - Urodził się Alfred Hitchcock, angielski reżyser i producent filmowy, pionier thrillera psychologicznego, mistrz filmów grozy: "Ptaki”, "Rozdarta kurtyna”, "Nieznajomi z pociągu”, "Okno na podwórze”, "Psychoza”, "Oberża Jamajka”, "Rebeka”, "Intryga rodzinna”. Często uważany jest za najlepszego brytyjskiego reżysera wszech czasów i jednego z najlepszych i najbardziej wpływowych reżyserów w historii kina. Odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego. Od 1940 roku pracował w Stanach Zjednoczonych. Zmarł 29 kwietnia 1980 roku. 125. rocznica

1900 - Niemiecki parowiec Deutschland ustanowił nowy rekord szybkości na trasie Ameryka - Europa. Odległość z Nowego Jorku do Plymuth w Anglii pokonał w pięć dni 11 godzin i 45 minut.

1902 - Urodził się Felix Wankel, niemiecki mechanik i konstruktor, wynalazca silnika z wirującym tłokiem, nazwanego od jego nazwiska "silnikiem Wankla". Sam nie korzystał ze swoich wynalazków, ponieważ nie miał prawa jazdy. W czasie rządów NSDAP w Niemczech był więziony, ale w czasie II wojny światowej jego zakłady mechaniczne dostarczały części do silników sprzętu lotnictwa i marynarki niemieckiej. Po wojnie był więziony przez Aliantów za współpracę z hitlerowcami. Felix Wankel był zadeklarowanym obrońcom praw zwierząt i przeciwnikiem wykorzystania ich do celów laboratoryjnych. Zmarł 9 października 1988 roku.

1904 - Urodził się Charles "Buddy" Rogers, amerykański aktor, producent filmowy i muzyk jazzowy. Zmarł 21 kwietnia 1999 roku. 120. rocznica

1908 - Urodził się Andrzej Wolica, poeta, pisarz, scenarzysta, członek grupy poetyckiej "Kwadryga”. Był wielokrotnie więziony za działalność w Komunistycznej Partii Polski. Jest autorem zbiorów wierszy: "Młoty w dłoniach”, "Wiersze wybrane”. Jesienią 1939 roku został aresztowany przez NKWD we Lwowie. Data i okoliczności jego śmierci są nieznane. Przypuszczalnie zmarł w 1940 roku, w czasie "Wielkiej czystki" w ZSRR.

1910 - Zmarła Florence Nightingale, angielska pielęgniarka, twórczyni nowoczesnego pielęgniarstwa. W czasie wojny krymskiej zorganizowała opiekę pielęgniarską nad rannymi żołnierzami angielskimi. Była zwana "Damą z lampą". Założyła pierwszą szkołę pielęgniarek w Londynie. Była ekspertem armii angielskiej do spraw pielęgniarstwa i opieki nad żołnierzami. Urodziła się 12 maja 1820 roku.

1911 - Michał Scipio del Campo wykonał na samolocie Etrich, jako pierwszy polski pilot, 18-minutowy przelot nad Warszawą na wysokości od 400 do 500 metrów. Leciał na trasie Lotnisko Mokotowskie wzdłuż Marszałkowskiej nad Ogród Saski, dalej krąg nad Starym Miastem i Zamkiem Królewskim, powrót na Pole Mokotowskie trasą wzdłuż Traktu Królewskiego i Alei Jerozolimskich. Nestor polskiego lotnictwa zmarł w 1984 roku.

1912 - Zmarł Jules Massenet, francuski kompozytor, profesor Konserwatorium Paryskiego, autor 25 oper, między innymi: "Werter”, "Don Kichot”, "Cyd”, "Dzwonnik z Notre Dame”, "Kuglarz Madonny”, w większości utworzonych na podstawie arcydzieł literatury światowej. Urodził się 12 maja 1842 roku.

1913 - Zmarł August Bebel, niemiecki działacz polityczny, jeden z założycieli niemieckiej socjaldemokracji w 1875, na czele której stał aż do śmierci, autor prac społecznych, między innymi "Kobieta i socjalizm”, oraz wspomnień "Z mojego życia”. Urodził się 22 lutego 1840 roku.

1917 - Zmarł Deuard Buchner, niemiecki chemik, profesor chemii na uniwersytetach w Berlinie, Wrocławiu i Kolonii, prowadził prace nad alkoholową fermentacją drożdżową i procesami fermentacyjnymi, bez udziału komórek żywych, odkrywca enzymów, między innymi laktozy i zymazy, pirazolu i fermentacji bezalkoholowej, laureat Nagrody Nobla w 1907 roku, w dziedzinie chemii. Urodził się 20 maja 1860 roku.

1918 - Urodził się Frederick Sanger, angielski biochemik, jedyny uczony, który dwukrotnie otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii - w 1958 roku za nową metodę zastosowaną do ustalenia struktury insuliny, i w 1980 roku, za enzymatyczną metodę sekwencjonowania DNA. Zmarł 19 listopada 2013 roku.

1919 - Urodził się George Shearing, amerykański pianista i kompozytor jazzowym pochodzenia angielskiego, niewidomy od urodzenia. Dużą popularność zdobyła jego kompozycja "Lullaby of Birdland”. Zmarł 14 lutego 2011 roku. 105. rocznica

1920 - Początek bitwy o Warszawę, znanej, jako "Cud nad Wisłą”, która trwała do 15 sierpnia. Wojska polskie, dowodzone przez Józefa Piłsudskiego, zwyciężyły Armię Czerwoną, pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego. Bitwa Warszawska jest uznana za jedno z 18 starć decydujących o losach świata. To zwycięstwo na blisko 20 lat zapewniło naszemu krajowi niepodległość i równocześnie uchroniło Europę od ataku bolszewików.

1922 - Urodził się Jan Szymborski, duchowny katolicki, egzorcysta archidiecezji warszawskiej. Funkcję tę pełnił od 1999 roku. Opublikował wiele artykułów i książek o tej tematyce. Zasiadał też w Archidiecezjalnej Komisji Liturgicznej, przez lata był członkiem Kolegium Duszpasterstwa Archidiecezji Warszawskiej i w latach 70. - wizytatorem nauki religii w Warszawie. Od 1980 do 1994 roku pełnił funkcję sekretarza Komisji Episkopatu Polski do spraw Duchowieństwa. Zmarł 28 grudnia 2016 roku.

1923 - Do budowanego portu w Gdyni zawinął pierwszy statek oceaniczny - SS "Kentucky" pod banderą francuską.

1926 - Urodził się Fidel Castro, wieloletni przywódca Kuby. Przez niemal pół wieku pełnił najważniejsze funkcje w państwie. Jego władza praktycznie nie podlegała ograniczeniom. Był postacią kontrowersyjną. Oklaskiwany przez jednych, jako orędownik antyimperializmu, humanitaryzmu i socjalizmu, przez innych postrzegany, jako dyktator, który nadzorował łamanie praw człowieka na Kubie. W 2008 roku, z powodu choroby przekazał ster władzy swemu młodszemu bratu, Raulowi. W latach 1959-2008 prezydent i premier Kuby, przywódca rewolucji kubańskiej, ze względu na przewodzenie Armii Powstańczej w latach 1956-1959 popularnie nazywany El Comandante. Zmarł 25 listopada 2016 r.

1927 - Zmarł James Olivier Curwood, amerykański pisarz, autor popularnych powieści przygodowych, poświęconych życiu zwierząt, traperów i poszukiwaczy złota Dalekiej Północy: 'Szara wilczyca”, "Władca skalnej doliny”, "Włóczęgi Północy”, "Najdziksze serca”, "Dolina Ludzi Milczących”. Książki Curwooda były popularne w Polsce. Polscy czytelnicy mogli, jako jedyni na świecie, poznać kontynuację przygód bohaterów "Łowców wilków" i" Łowców złota" w książce "Łowcy przygód", napisanej przez tłumaczkę dzieł Curwooda Halinę Borowikową, występującą pod pseudonimem literackim "Jerzy Marlicz”. Urodził się 12 czerwca 1878 roku.

1929 - Urodził się Augustyn Bloch, kompozytor i organista, wiceprezes Związku Kompozytorów Polskich. W latach 1954-1977 był stałym współpracownikiem Teatru Polskiego Radia, jako twórca muzyki do sztuk i słuchowisk. Autor kompozycji religijnych: "Albowiem nadejdzie światłość twoja", "Litania Ostrobramska", "Oratorium Gedanense 1997". Zmarł 6 kwietnia 2006 roku. 95. rocznica

1933 - Urodził się Rosław Szaybo, plakacista, fotograf i projektant okładek płyt i książek. W 1966 roku wyjechał do Wielkiej Brytanii. Pracował między innymi w firmie fonograficznej CBS Records Great Britain, gdzie zaprojektował około dwóch tysięcy okładek płyt, między innymi dla: Eltona Johna, Roya Orbisona, Santany i Janis Joplin. Jest też autorem okładki do płyty Krzysztofa Komedy "Astigmatic” oraz herbu gminy Purda na Mazurach. Był prawnukiem Józefa Szaybo, rotmistrza kawalerii z czasów powstania styczniowego.

1935 - Urodził się Bolesław Abart, aktor Teatru Współczesnego we Wrocławiu, grał w filmach: "Życie jak poker”, "Matka Królów”, "Frankenstein”, "Potop”, "Wiedźmin”, ”Francuski numer”, "Kopciuszek”, wystąpił w serialach telewizyjnych: "Świat według Kiepskich” i "Plebania”.

1936 - W Genewie utworzono Światowy Kongres Żydów. Jest to obecnie międzynarodowa federacja organizacji i gmin żydowskich z ponad 100 krajów. Siedziba WJC znajduje się w Nowym Jorku, a jej instytut badawczy w Jerozolimie. Utrzymuje międzynarodowe biura w Paryżu, Buenos Aires, Genewie, Brukseli, Budapeszcie, Johannesburgu, Moskwie, Ottawie i Sydney. Jednym z ważnych założeń Kongresu jest rozwiązanie "trudnej sytuacji żydowskich uchodźców wygnanych lub zmuszonych do ucieczki przed prześladowaniami i śmiercią z krajów arabskich”. Członkostwo jest otwarte dla wszystkich Żydów, niezależnie od poglądów społecznych, politycznych lub gospodarczych.

1936 - Podczas XI Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie polscy piłkarze przegrali w meczu o brązowy medal z Norwegią 2:3.

1938 - Urodził się Andrzej Jaroszewski, dziennikarz radiowy, związany z Programem I Polskiego Radia, jeden z założycieli "Sygnałów dnia”, propagator i popularyzator jazzu. Działacz Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi w 2002 roku. Zmarł 9 lipca 2003 roku.

1942 - W lesie koło wsi Tylawa Niemcy rozstrzelali 500 Żydów z Dukli, Jaślisk i Rymanowa. Na miejscu kaźni znajduje się zbiorowa mogiła i pomnik.

1944 - Zginął Józef Orwid, aktor rewiowy i filmowy, występował głównie, jako aktor charakterystyczny. Zagrał między innymi w filmach: "Jadzia", "Antek policmajster", "Manewry miłosne", "Zapomniana melodia”, "Paweł i Gaweł”. Zginął w Powstaniu Warszawskim, w wyniku eksplozji niemieckiego tak zwanego "czołgu-pułapki", w podwórzu kamienicy przy ulicy Kilińskiego. Urodził się 14 listopada 1891 roku. 80. rocznica

1944 - W 13. dniu Powstania Warszawskiego doszło do wybuchu tak zwanego "czołgu-pułapki". W eksplozji na ulicy Kilińskiego zginęło ponad 300 osób. Zniszczeniu uległa część murów katedry Świętego Jana Chrzciciela. Wbrew obiegowej opinii - pojazd, który eksplodował na Starym Mieście, nie był czołgiem. W ataku na barykadę przy Podwalu, Niemcy zastosowali nowy rodzaj broni - transporter opancerzony z zamocowanym na zewnątrz ładunkiem wybuchowym. Według relacji weterana batalionu "Gustaw" Witolda Piaseckiego pseudonim "Wiktor” - Niemcy początkowo mieli wykorzystać pojazd do rozbicia barykady, ale gdy zdobyli go powstańcy - celowo zamienili pojazd w pułapkę, pozwolili na wyprowadzenie go na teren Starówki, gdzie zgromadziły się tłumy, by go oglądać - w efekcie zginęło kilkaset osób. W eksplozji niemieckiego ładunku rany odniósł dowódca Armii Krajowej generał Tadeusz "Bór" Komorowski, który obserwował pochód ze zdobytym pojazdem z okna Pałacu Raczyńskich. Po utracie przez powstańców okolic ulicy Stawki - Niemcy zamknęli okrążenie Starego Miasta, a dowódca SS generał Erich von dem Bach-Zelewski wydał rozkaz zniszczenia dzielnicy wraz z broniącymi jej oddziałami. 80. rocznica

1944 - Zginął rozstrzelany przez Niemców Antoni Kocjan, pilot i konstruktor szybowcowy. Znalazł się w grupie ostatnich więźniów Pawiaka. Przed II wojną światową zbudowano około 850 szybowców jego konstrukcji, jego projekty stanowiły podstawę polskiego szkolnictwa szybowcowego i miały znaczny udział w polskim sporcie szybowcowym. Produkcja "Komara” została wznowiona w Polsce również po wojnie. W czasie wojny trafił do Auschwitz, ale po 10 miesiącach został zwolniony. Zaczął działać w konspiracji, był żołnierzem Armii Krajowej. Zorganizował produkcję broni, a części zamawiał na postawie fałszywych dokumentów, w niemieckich zakładach wytwórczych. Pod jego kierunkiem udało się wykryć fabrykę latających bomb i rakiet V-2 w Peenemünde i zdobyć jej plany, co umożliwiło aliantom przeprowadzenie w marcu 1943 roku nalotu, który zniszczył fabrykę. Urodził się 12 sierpnia 1902 roku. 80. rocznica

1946 - Urodził się Stefan Melak, dziennikarz, działacz niepodległościowy okresu PRL. W 1979 roku z jego inspiracji i księdza Wacława Karłowicza powstał Konspiracyjny Komitet Katyński. Kierował głośną konspiracyjną akcją ustawienia 31 lipca 1981 w tak zwanej Dolince Katyńskiej na Cmentarzu na Powązkach w Warszawie, pierwszego w Polsce "Pomnika Katyńskiego". Pomnik został usunięty po kilku godzinach, odzyskany w 1989, ponownie odsłonięty w 1995 roku. Był internowany za działalność antykomunistyczną oraz udział w zjazdach Solidarności. Po zwolnieniu aktywnie uczestniczył w działalności podziemnej, zajmując się między innymi wydawaniem w tak zwanym drugim obiegu książek o tematyce katyńskiej. Stefan Melak zginął w katastrofie smoleńskiej, 10 kwietnia 2010 roku.

1946 - Zmarł Herbert George Wells, brytyjski pisarz, pionier powieści fantastyczno-naukowych, takich jak "Wehikuł czasu", "Wyspa doktora Moreau" i "Wojna światów". Wells napisał 64 książki, głównie z obszaru fantastyki, ale także powieści obyczajowe, filozoficzno-historyczne oraz z zakresu biologii. Adaptacja radiowa "Wojny światów" wykonana przez Orsona Wellesa wywołała w 1938 roku panikę w USA, gdyż słuchacze uznali słuchowisko za relację z prawdziwej inwazji. Urodził się 21 września 1866 roku.

1949 - Urodził się Tadeusz Mytnik, kolarz szosowy i torowy, srebrny medalista olimpijski, trzykrotny medalista szosowych mistrzostw świata, wielokrotny mistrz Polski oraz zwycięzca Tour de Pologne w 1975 roku. Po zakończeniu w 1988 czynnej kariery zawodniczej prowadzi w Gdyni sklep rowerowy z serwisem oraz jest organizatorem wyścigów kolarskich. 75. rocznica

1950 - Urodził się Krzysztof Kolberger, aktor, reżyser teatralny i filmowy. Do jego najbardziej znanych ról teatralnych należą - tytułowa w "Wacława dziejach" Garczyńskiego i Konrada w "Dziadach" Mickiewicza. Zagrał w wielu obrazach, między innymi: "Na straży swej stać będę", "Kontrakt", "Rajska jabłoń" i "Dziewczęta z Nowolipek". Reżyserował na scenie Opery Wrocławskiej "Krakowiaków i górali", grał w telewizyjnych serialach - "Kuchnia polska" i "Ekstradycja". Zmarł 7 stycznia 2011 roku.

1951 - W Warszawie zapadł wyrok w tak zwanym procesie generałów Stanisława Tatara, Jerzego Kirchmayera, Franciszka Hermana i Stefan Mossora. Zostali oskarżeni przez władze komunistyczne o szpiegostwo i zorganizowanie spisku przeciwko władzy ludowej. Skazani zostali na kary dożywotniego więzienia.

1952 - W łagrze pod Stalingradem zmarł Wilhelm Hosenfeld, oficer Wehrmachtu, odznaczony pośmiertnie medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata między innymi za uratowanie podczas wojny ukrywającego się w gruzach Warszawy pianisty Władysława Szpilmana. Wilhelm Hosenfeld pomógł w ocaleniu także wielu innych osób, Polaków i Żydów organizując dla nich dokumenty, zatrudniając ich w obiektach sportowych, którymi się zajmował w swoim batalionie wartowniczym. Swój stosunek do zbrodni niemieckich opisał w listach do żony i dzienniku, który jej przesłał w paczce z bielizną. W 1945 trafił do łagru radzieckiego, został skazany na ciężkie roboty - mimo wstawiennictwa i świadectw składanych przez uratowanych. W 2007 prezydent Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Hosenfelda Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2009 roku instytut Yad Vashem przyznał mu tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Wilhelm Hosenfeld urodził się 2 maja 1895 roku.

1953 - Zmarł Ryszard Ordyński, reżyser teatralny i filmowy, scenarzysta; autor między innymi filmów" "Pan Tadeusz", "Janko Muzykant" i "Dziesięciu z Pawiaka". Od 1937 r. mieszkał w Paryżu, gdzie był korespondentem prasy polskiej. Po klęsce Francji w II wojnie światowej, wyemigrował w 1940 do Stanów Zjednoczonych i tam podjął pracę w wytwórniach filmowych. W 1947 wrócił do Polski i reżyserował w Warszawie, najpierw w Teatrze Polskim, a od 1951 do końca życia w Teatrze Nowym. Urodził się 5 października 1878 roku.

1956 - Zmarł Jakub Kołas, właściwie Konstanty Mickiewicz, białoruski poeta i pisarz, działacz narodowy, nauczyciel, współzałożyciel Uniwersytetu Białoruskiego w Mińsku, autor zbioru wierszy "Pieśni żalby”, opowiadań "Kazki życia”, powieści: "Na rostaniach”, "U palieskaj puszczy” oraz "U hłybi Palessia”. Urodził się 3 listopada 1882 roku.

1956 - Urodził się Marian Woronin, lekkoatleta, sprinter, wicemistrz olimpijski z Moskwy w 1980 roku, mistrz Europy z Pragi w 1978 roku, w sztafecie cztery razy 100 metrów, brązowy medalista Mistrzostw Europy w biegu na 100 metrów z Aten w 1982 roku. Obecnie przedsiębiorca, działacz sportowy, prezes Fundacji Polskiej Lekkiej Atletyki. Kawaler Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderu Uśmiechu.

1957 - Urodził się David Crane, amerykański scenarzysta i producent telewizyjny, współtwórca serialu komediowego "Przyjaciele".

1960 - Urodził się Janusz Kurtyka, historyk, działacz opozycji niepodległościowej, prezes Instytutu Pamięci Narodowej w latach 2005-2010. Był autorem pierwszej wydanej w Polsce biografii generała Leopolda Okulickiego, opublikowanej w nielegalnym obiegu w 1989 roku. Zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem.

1961 - W nocy z 12 na 13 sierpnia władze NRD rozpoczęły budowę muru, a tym samym zamykanie granicy między wschodnim sektorem Berlina, a jego zachodnią częścią. Chciały zatrzymać narastającą falę ucieczek do zachodniego Berlina. Przez 28 lat mur był symbolem podziału Europy na dwa bloki polityczno-wojskowe. Podczas prób ucieczki przez mur straciło życie od 136 do 238 osób.

1961 - Zmarła Adeline De Walt Reynolds, amerykańska aktorka, która zadebiutowała w wieku 79 lat w filmie "Come Live with Me" w 1941 roku. Później zagrała w około 25 filmach oraz licznych produkcjach telewizyjnych. Urodziła się 13 sierpnia 1961 roku.

1971 - Urodziła się Katarzyna Herman, aktorka, zagrała w filmach: "Wszystko co kocham”, "Generał Nil”, ”Więzy krwi”, "Przemiany”, "Płonące wieżowce", "Oszukane", "W sypialni".

1974 - Zmarła Maria Ossowska, wybitny filozof i socjolog, teoretyk moralności, profesor uniwersytetów w Łodzi i w Warszawie. Urodziła się 26 stycznia 1896 roku. 50. rocznica

1977 - Zmarł arcybiskup Antoni Baraniak, salezjanin, metropolita poznański w latach 1957-1977, sługa Boży Kościoła katolickiego. Był kapelanem i sekretarzem prymasów Polski Augusta Hlonda, a potem Stefana Wyszyńskiego. W okresie stalinowskim prześladowany przez władze komunistyczne. Po aresztowaniu 1953 roku, przez trzy lata był przetrzymywany i torturowany w więzieniu mokotowskim. Śledczy starali się skłonić go do obciążenia prymasa Wyszyńskiego, ale mimo brutalności nie uzyskali swojego celu. W 40 lat po jego śmierci wszczęto proces beatyfikacyjny. Urodził się 1 stycznia 1904 roku.

1982 - Zmarł Adam Ważyk, poeta, prozaik, eseista, tłumacz literatury antycznej - Horacego, francuskiej - Eluarda, Malraux, rosyjskiej - Puszkina, należał do polskiej awangardy międzywojennej, w czasie II wojny - działacz Związku Patriotów Polskich, po wojnie - między innymi redaktor miesięcznika "Twórczość”. Autor zbiorów poezji "Serce granatu”, "Wiersze i poematy”, "Wagon”, "Zdarzenie”, "Poemat dla dorosłych i inne wiersze”, opracowań "Antologia współczesnej poezji francuskiej”, a także wielu esejów i szkiców literackich. Urodził się 17 listopada 1905 roku.

1982 - Stan wojenny: Demonstracje uliczne i starcia z milicją w Gdańsku, Nowej Hucie, Warszawie i Wrocławiu.

1984 - Zmarł Mieczysław Cybulski, aktor filmowy, w okresie międzywojennym wystąpił w około 40 filmach, w tym: "Granica”, "Wrzos”, "Rena”, "Serce matki”, "Dodek na froncie”, "Wierna rzeka”. Ze względu na warunki zewnętrzne grywał zwykle role amantów. Po wojnie wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Urodził się 16 marca 1903 roku. 40. rocznica

1991 - Rozpoczął się drugi etap pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, związany z 6. Światowymi Dniami Młodzieży w Częstochowie. Na Jasną Górę przybyło milion 700 tysięcy osób z 80 krajów świata. Po raz pierwszy na ŚDM spotkali się ludzie z byłego bloku wschodniego i zachodniego, w tym liczna grupa ze Związku Radzieckiego. Jan Paweł II wygłosił sześć przemówień do młodych.

1993 - Zmarł Andrzej Stockinger, piosenkarz i aktor. Występował w teatrach warszawskich: Teatrze Domu Wojska Polskiego, Buffo, Syrena, Komedia, Rozmaitości, Współczesnym, śpiewał w zespole muzycznym "Czwórka Szacha”. Zagrał również w filmach: "Miś”, "Królowa Bona”, "Lawa”, "Lata dwudzieste… lata trzydzieste”. Urodził się 27 lutego 1928 roku.

1994 - Zmarła Zdzisława Bytnarowa, pedagog, podporucznik Armii Krajowej "Sławka". W czasie Powstania Warszawskiego kierowała Harcerską Pocztą Polową w Śródmieściu, matka Janka "Rudego", Bytnara - bohatera "Kamieni na szaniec". Przed wojną Zdzisława Bytnarowa- absolwentka Akademii Pedagogiki Specjalnej Marii Grzegorzewskiej - założyła i prowadziła publiczną szkołę powszechną dla dzieci i młodzieży z trudnościami intelektualnymi. Do placówki uczęszczało około 320 uczniów. W czasie wojny szkołę rozwiązano, ale Zdzisława Bytnarowa nadal prowadziła tajne nauczanie. W1943 roku straciła męża - wywiezionego do niemieckiego obozu Auschwitz, i syna Janka Bytnara Rudego, który zmarł od ran zadanych mu podczas tortur na Pawiaku. Po wybuchu Powstania Warszawskiego pracowała w Kwaterze Głównej Szarych Szeregów, pod koniec służby w stopniu podporucznika. Kierowała Harcerską Pocztą Polową w Śródmieściu, była łączniczką szefa Poczt Polowych Komendy Okręgu, działała też w zespole cenzorskim Harcerskiej Poczty Polowej. Po upadku powstania trafiła do niewoli niemieckiej, do obozów Fallingbostel, Bergen-Belsen, Holsdorf. Po wojnie wróciła do pracy pedagogicznej, później była wizytatorem szkół dla dzieci przewlekle chorych. Za zasługi była odznaczona między innymi: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Warszawskim Krzyżem Powstańczym i złotą odznaką Związku Nauczycielstwa Polskiego. Urodziła się 12 marca 1901 roku. 30. rocznica

1994 - Zmarł Manfred Woerner, niemiecki polityk, członek CDU - Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej, sekretarz generalny NATO w latach 1988-1994. Urodził się 24 września 1934 roku. 30. rocznica

1996 - Zmarł marszałek Antonio de Spinola, pierwszy prezydent demokratycznej Portugalii, jedna z czołowych postaci rebelii portugalskiej armii, znanej pod nazwą "rewolucji goździków” z 25 kwietnia 1974 roku. Położyła ona kres 40-letniej faszystowskiej dyktaturze w tym kraju i otworzyła drogę do niepodległości byłym portugalskim koloniom w Afryce. W latach 1975-1976 przebywał na emigracji. Urodził się 11 kwietnia 1910 roku.

1998 - Zmarł Julien Green, francuski pisarz katolicki, pochodzenia amerykańskiego, autor powieści poruszających problemy psychologiczne, moralne i filozoficzne. Najbardziej znane to: "Gdybym był tobą”, "Każdy w swojej nocy” i "Brat Franciszek”. Urodził się 6 września 1900 roku.

1999 - Zmarł Ignatz Bubis, przywódca Wspólnoty Żydowskiej w Niemczech. Urodzony we Wrocławiu, w 1945 roku wrócił do Niemiec i osiedlił się we Frankfurcie nad Menem. Handlował nieruchomościami, był multimilionerem. Przez wiele lat przewodniczył frankfurckiej gminie żydowskiej. W 1992 roku został wybrany na przewodniczącego Centralnej Rady Żydów w Niemczech. Był także wiceprzewodniczącym Światowego Kongresu Żydów. Urodził się 12 stycznia 1927 roku. 25. rocznica

1999 - Zmarł Nathaniel Kleitman, amerykański fizjolog, badacz snu, profesor Uniwersytetu w Chicago. Wraz z Eugenem Aserinskym odkrył fazę REM - szybkich ruchów oka - w przebiegu snu. Autor pracy "Sen i stan czuwania”. Urodził się 26 kwietnia 1895 roku. 25. rocznica

1999 - Zmarła Maria Krüger, pisarka literatury dziecięcej oraz dziennikarka w prasie dla dorosłych czytelników, z zawodu ekonomistka. Autorka wielu poczytnych książek dla młodzieży, jak: "Godzina pąsowej róży", "Klimek i Klementynka", "Karolcia" i "Witaj Karolciu!". Stworzyła widowisko telewizyjne "Miś z okienka". W latach 1950-52 prowadziła redakcję audycji dla kobiet w Polskim Radiu, a od 1955 do 1956 roku pracowała w telewizji. Publikowała w "Świerszczyku" i "Płomyku". Urodziła się 6 września 1904 roku. 25. rocznica

2001 - W Skopje podpisano porozumienie kończące półroczny konflikt w Macedonii, gwarantujące konstytucyjną ochronę mniejszości albańskiej i przewidujące rozbrojenie albańskich rebeliantów przez NATO.

2002 - Prezydent Iranu Mohammad Chatami, jako pierwsza od 40 lat irańska głowa państwa złożył wizytę w Afganistanie.

2004 - W Atenach rozpoczęły się XXVIII Letnie Igrzyska Olimpijskie. 20. rocznica

2007 - Prezydent Lech Kaczyński odwołał na wniosek premiera Jarosława Kaczyńskiego ministrów z Ligi Polskich Rodzin i Samoobrony RP.

2007 - Zmarł Jerome Haynes, jamajski gitarzysta, muzyk sesyjny Studia One, współzałożyciel i wieloletni członek zespołu The Skatalites; jeden z prekursorów muzyki ska i rocksteady. Urodził się 5 maja 1927 roku.

2008 - Zmarł Jan Karoń, skrzypek i lutnik, współzałożyciel Stowarzyszenia Polskich Artystów Lutników. Autor artykułów z dziedziny lutnictwa i książki "Poznaj swoje skrzypce”, która stała się kompendium wiedzy dla skrzypków i lutników. Urodził się 6 lutego 1919 roku.

2014 - Zmarł Frans Brüggen, holenderski flecista, dyrygent i pedagog. Był wirtuozem gry na flecie prostym oraz znawcą stylu wykonawczego muzyki baroku. Koncertował w całej Europie. Wraz z Sieuwertem Versterem założył w 1981 roku Orkiestrę XVIII wieku, zespół muzyków różnych narodowości, wykonujący muzykę dawną na instrumentach z epoki i ich kopiach. Współpracował z takimi orkiestrami jak: Royal Concertgebouw Orchestra, Rotterdam Philharmonic, czy Wiener Philharmoniker. Urodził się 30 października 1934 roku. 10. rocznica

2019 - Zmarła Halina Piłatówna, aktorka filmowa i teatralna. Była związana z Teatrem Śląskim imienia Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach i Teatrem Nowym w Zabrzu. Występowała także w Teatrze Telewizji i jednym ze słuchowisk Teatru Polskiego Radia, w 1954 roku. Zagrała w filmach "Próba ognia" w 1976 roku i w "Blisko, coraz bliżej" w 1986 roku. Urodziła się 1 stycznia 1925 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Stefan Ludwik Hahn, profesor nauk technicznych specjalizujący się w metrologii elektromagnetycznej, radioelektronice i radiokomunikacji. Członek korespondent krajowy Polskiej Akademii Nauk. Powstaniec warszawski, żołnierz Służby Łączności w Wydziale Łączności Okręgu Warszawskiego AK o pseudonimach "Stefański" oraz "Stefan. Urodził się 20 lutego 1921 roku.

2021 - Zmarł ksiądz biskup Henryk Hoser, duchowny rzymskokatolicki, pallotyn, lekarz, misjonarz, wizytator apostolski w Rwandzie, biskup diecezjalny warszawsko-praski, wizytator apostolski w Medjugorie. W 2015 odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 27 listopada 1942 roku.

2021 - Zmarł Gino Strada, włoski chirurg, założyciel organizacji pozarządowej Emergency, udzielającej bezpłatnej medycznej pomocy ofiarom wojen, min lądowych i głodu. Urodził się 21 kwietnia 1948 roku.

2023 - Muzeum Wojska Polskiego rozpoczęło działanie w nowej siedzibie - na warszawskiej Cytadeli. Wystawę inauguracyjną zwiedziło ponad trzy tysiące osób, a w pikniku historycznym wzięło udział ponad sześć tysięcy. Ceremonię otwarcia uświetniła kompania reprezentacyjna Wojska Polskiego, orkiestra wojskowa oraz oddziały pieszych i konnych rekonstruktorów historycznych z kilkudziesięciu bractw i chorągwi z całej Polski, którzy reprezentowali żołnierzy polskich wojsk od X do XX wieku. Muzeum zostało utworzone dekretem Naczelnego Wodza, Marszałka Józefa Piłsudskiego 22 kwietnia 1920 roku. Pierwszym jego dyrektorem był pułkownik Bronisław Gembarzewski. Otwarcia placówki, która mieściła się przy ulicy Podwale 15, dokonał 22 marca 1922 roku generał Józef Haller. Od 1933 roku mieściła się ona w gmachu Muzeum Narodowego w centrum Warszawy. Za okupacji część kolekcji została rozgrabiona i wywieziona do Niemiec, a wnętrza muzeum okupant wykorzystywał jako magazyny Waffen-SS. Obecnie kolekcja Muzeum Wojska Polskiego liczy ponad 300 tysięcy eksponatów. 1. rocznica

2023 - W Kodniu na Podlasiu odsłonięto pomnik upamiętniający zwycięską bitwę o miasto w pierwszym dniu Powstania Styczniowego. Rozegrała się ona w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku. Powstańczy oddział składający się z 250 osób - głównie szlachty zaściankowej - uzbrojonych w kosy i kilka pistoletów zaatakował rosyjski garnizon liczący 350 żołnierzy. Nikt z powstańców nie zginął, po stronie rosyjskiej było pięciu zabitych, 15 rannych i 55 żołnierzy wziętych do niewoli. Powstańcy zdobyli 50 karabinów, amunicję oraz pieniądze, w sumie cztery tysiące rubli. Odsłonięcie monumentu dłuta Mariusza Drapikowskiego rozpoczęło obchody 300-lecia koronacji obrazu Matki Bożej Kodeńskiej. Ich punktem kulminacyjnym była ponowna koronacja cudownego wizerunku koronami papieskimi 15 sierpnia 2023 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-10-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 października - Światowy Dzień Poczty, ustanowiony przez wyspecjalizowaną organizację ONZ - Światowy Związek Pocztowy w 1969 roku na kongresie w Tokio… » więcej 2024-10-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 października - Chorwacja obchodzi Święto Niepodległości, w rocznicę ogłoszenia w 1991 roku pełnej niepodległości. 8 października - Międzynarodowy… » więcej 2024-10-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 października - Światowy Dzień Ludzkich Siedlisk, znany także pod nazwą Światowy Dzień Habitatu. Został wprowadzony w 1986 roku z inicjatywy ONZ. Ma na… » więcej 2024-10-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 października - Światowy Dzień Mózgowego Porażenia Dziecięcego - jego obchody mają na celu podnoszenie świadomości społecznej na temat mózgowego porażenia… » więcej 2024-10-05, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 5 października - Światowy Dzień Nauczyciela, proklamowany przez UNESCO w 1994 roku. Upamiętnia podpisanie w 1966 roku "Rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela”… » więcej 2024-10-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 października - Światowy Dzień Zwierząt, rozpoczynający Światowy Tydzień Zwierząt, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1999 roku. 4 października… » więcej 2024-10-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 października - Dzień Jedności Niemiec, święto narodowe Niemiec w rocznicę zjednoczenia RFN i NRD w 1990 roku. » więcej 2024-10-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 października - Międzynarodowy Dzień bez Przemocy, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 15 czerwca 2006 roku. 2 października - Dzień Pamięci o… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 października - Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1990 roku. 1 października - Międzynarodowy Dzień Muzyki… » więcej 2024-09-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 września - Międzynarodowy Dzień Tłumacza. 30 września - Dzień Archiwisty. 30 września - Światowy Dzień Copywritera. 30 września - Dzień… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »