Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-08-05, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

5 sierpnia - Chorwacja obchodzi Dzień Zwycięstwa i Dumy Państwowej - święto z okazji zdobycia w 1995 roku przez wojska chorwackie miasta Knin.

5 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Piwa i Piwowara.

5 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Alopecji - choroby skóry głowy nazywanej łysieniem plackowatym.
1358 - Król Kazimierz Wielki przyznał Będzinowi prawa miejskie. Pierwszym znanym wójtem Będzina był Hinko zwany Ethiopusem. Miasto swój największy rozkwit przeżywało w XVI wieku, w epoce jagiellońskiej, dzięki licznym przywilejom królewskim. Obecnie Będzin jest miastem powiatowym w województwie śląskim. Liczy około 55,5 tysiąca mieszkańców.

1460 - W trakcie wojny 13-letniej wojska polskie odbiły Malbork. Na śmierć skazano burmistrza miasta wspierającego Krzyżaków. Zamek został oddany Krzyżakom przez mieszczan we wrześniu 1457 roku.

1461 - Urodził się Aleksander Jagiellończyk, od 1492 roku wielki książę litewski, od 1501 roku król Polski. Po uchwaleniu przez sejm w Radomiu konstytucji praw "Nihil novi" poważnie ograniczającej kompetencje prawodawcze króla potwierdził jej postanowienia. Zmarł 19 sierpnia 1506 roku.

1473 - Leonardo da Vinci wykonał swój najstarszy znany rysunek "Pejzaż z rzeką". Rysunek przedstawia pejzaż z rzeką, prawdopodobnie jest to przedstawienie dolnej części doliny Arno, z której Leonardo da Vinci pochodził.

1579 - Zmarł ksiądz Stanisław Hozjusz, teolog, pisarz, pochodzenia niemieckiego, biskup chełmiński i warmiński, od 1561 roku - kardynał. Przewodniczył obradom soboru powszechnego w Trydencie w latach 1545-1563. W 1565 roku sprowadził do Polski zakon jezuitów i założył w Braniewie kolegium jezuickie. Urodził się 5 maja 1504 roku. 445 rocznica

1598 - Flota z królem Polski i Szwecji Zygmuntem III Wazą na czele wypłynęła z Helu w celu stłumienia buntu księcia Karola Sudermańskiego. Zygmunt poniósł porażkę w bitwie pod Linköping w październiku tego roku, co doprowadziło do jego detronizacji przez Riksdag w 1599 roku. Jednocześnie jednak sejm sztokholmski uznał syna Zygmunta III - królewicza Władysława IV Wazę za następcę tronu. Postawiono natomiast warunek, że królewicz na przybyć do Szwecji gdzie zostanie wychowany w religii dominującej w Szwecji, czyli wierze luterańskiej.

1729 - Zmarł Thomas Newcomen, angielski kupiec i wynalazca. Skonstruował silnik parowy wykorzystujący tłok w cylindrze. Jego pierwszy działający silnik został zainstalowany w kopalni węgla kamiennego w Dudley w hrabstwie Staffordshire w 1712 roku. Urodził się w lutym 1663 roku. 295 rocznica

1735 - Nowojorski drukarz, wydawca, redaktor i dziennikarz John Peter Zenger został uniewinniony od zarzutów działalności wywrotowej i zniesławienia Williama Cosby’ego, ówczesnego gubernatora kolonii Nowy Jork. Dziennikarz udowodnił, że ujawniane informacje na temat Cosby'ego były prawdziwe. Proces stał się znaczącym i ważnym czynnikiem w rozwoju wolności prasy na kontynencie północnoamerykańskim.

1772 - Austria, Prusy i Rosja podpisały w Petersburgu traktaty o podziale ziem polskich. W wyniku pierwszego rozbioru Polska straciła prawie jedna trzecią obszaru - 211 tysięcy kilometrów kwadratowych i 35 procent ludności - 4,5 miliona osób. Austria otrzymała całą południową Polskę po Zbrucz z Lwowem, ale bez Krakowa. Prusy anektowały Warmię i Prusy Królewskie bez Gdańska i Torunia. Rosja zagarnęła Inflanty Polskie oraz wschodnie, peryferyjne krańce Rzeczypospolitej za Dnieprem, Drucią i Dźwiną utrzymując poza tym swój protektorat nad resztą okrojonego kraju. Drugi rozbiór Polski odbył się w 1793 roku, a trzeci w 1795.

1804 - Pożar zniszczył połowę Nidzicy. Spaliło się 69 domów, kościół, plebania, szkoła, a także zabudowania gospodarcze. W następnym roku - podczas odbudowy miasta - powiększono rynek, rozbierając Bramę Polską. 220 rocznica

1815 - W folwarku Czarci Kąt koło Wilna zmarł Hieronim Stroynowski, biskup wileński, prawnik, filozof prawa, ekonomista, członek Komisji Edukacji Narodowej, profesor Akademii Wileńskiej i jej rektor w latach 1799-1806. W 1785 roku opublikował swoje najważniejsze dzieło - "Nauka prawa przyrodzonego, politycznego, ekonomiki politycznej i prawa narodów". Urodził się 20 września 1752 roku

1816 - Zmarł Tomasz Wawrzecki, generał i polityk, minister sprawiedliwości w Królestwie Polskim. Po pojmaniu Tadeusza Kościuszki był od 10 października do 16 listopada 1794 roku ostatnim naczelnikiem powstania kościuszkowskiego. Urodził się 7 marca 1759 roku.

1820 - Urodził się Ludwik Henryk Spiess, farmaceuta, przemysłowiec, prekursor przemysłu farmaceutycznego w Polsce. W 1848 roku wybudował fabrykę nawozów sztucznych w Rudzie Guzowskiej, obecnym Żyrardowie. Po przejęciu po ojcu jednego z największych w Królestwie Polskim zakładów chemicznych - fabryki w Tarchominie przeniósł do niej produkcję nawozów sztucznych, rozbudował ją i zaczął produkować tam też leki i kosmetyki. Fabryka ta jest poprzednikiem tarchomińskiej Polfy. Zmarł 5 września 1896 roku.

1827 - Urodził się Marian Langiewicz, generał, dyktator w Powstaniu Styczniowym. Dowodził w bitwach pod - Skałą i Grochowiskami. Zmarł 10 maja 1887 roku.

1844 - Urodził się Ilja Riepin, rosyjski malarz. Autor między innymi obrazów: "Burłacy na Wołdze”, "Powrót zesłańca”, "Procesja w guberni kurskiej”. Zmarł 29 września 1930 roku. 180 rocznica

1850 - Urodził się Guy de Maupassant, francuski pisarz zaliczany do nurtu naturalizmu i dekadentyzmu, znany zwłaszcza ze swoich nowel. Jego utwory zawierają silne akcenty ironii, satyry i krytyki społecznej, przedstawiają realistyczny, pełen pesymizmu obraz ówczesnego społeczeństwa. Autor między innymi powieści "Bel Ami" oraz "Piotr i Jan". Od 1880 do 1890 opublikował ponad 260 nowel w 16 tomach. Zmarł 6 lipca 1893 roku.

1852 - Otwarto linię kolejową Bydgoszcz-Tczew-Gdańsk. W ten sposób Bydgoszcz uzyskała połączenie z wybrzeżem morskim i przez Elbląg z Królewcem. Linię o długości 162 kilometrów uruchomiono w obecności króla pruskiego Wilhelma IV. W 1861 z inicjatywy rządu pruskiego rozpoczęto budowę Kolei Warszawsko-Bydgoskiej, które było pierwszym połączeniem północnych Niemiec z Rosją.

1858 - Zakończono kładzenie pierwszego transatlantyckiego kabla telegraficznego. Łączył Amerykę Północną z Europą, skracając do kilku minut czas potrzebny na dostarczenie wiadomości między tymi kontynentami. Poprzednio używano w tym celu statków, co trwało około dziesięciu dni. 16 sierpnia królowa brytyjska Wiktoria wysłała telegram gratulacyjny do prezydenta USA Jamesa Buchanana przez kabel transatlantycki, w którym wyraziła nadzieję, iż będzie to "dodatkowa linia łącząca kraje, których przyjaźń oparta jest na wspólnym interesie i wzajemnym szacunku”.

1864 - Na stokach warszawskiej cytadeli został stracony Romuald Traugutt, ostatni dyktator Powstania Styczniowego, które - skierowane przeciwko rosyjskiemu zaborcy - było największym zrywem narodowowyzwoleńczym Polaków. Poświęcenie dla ojczyzny i tragiczna śmierć generała Traugutta w wieku 38 lat, poniesiona z rąk zaborców, spowodowały, że stał się zarówno symbolem patriotyzmu, jak i całego Powstania Styczniowego. Wraz z generał em zostali straceni czterej członkowie powstańczego Rządu Narodowego. Urodził się 16 stycznia 1826 roku. 160 rocznica

1884 - Urodził się Ludwik Hirszfeld, biolog, hematolog, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, twórca polskiej szkoły immunologicznej. Do jego najważniejszych osiągnięć naukowych należy praca nad grupami krwi. Prowadził ją w latach 1907-1911 wraz z Emilem von Dungernem w Zurychu. Odkrył wówczas prawa dziedziczenia grupy krwi, które zastosował do celów dochodzenia ojcostwa i wprowadził oznaczenie grup krwi, jako 0, A, B i AB, przyjęte na całym świecie w 1928. Oznaczył również czynnik Rh i odkrył przyczynę konfliktu serologicznego. Zmarł 7 marca 1954 roku. 140 rocznica 1888 - Bertha Benz wraz z dwoma nastoletnimi synami wybrała się bez wiedzy męża Carla skonstruowanym przez niego pojazdem Benz Patent-Motorwagen Nummer 3 w podróż z Mannheim do rodzinnego Pforzheim. Tym samym Bertha Benz zapisała się w historii, jako pierwsza osoba, której udało się samodzielnie pokonać automobilem ponad 100-kilometrowy dystans.

1893 - Zmarł James Lord Pierpont, amerykański autor tekstów piosenek, muzyk, kompozytor i organista. Napisał i skomponował melodię do standardu bożonarodzeniowego, piosenki "Jingle Bells” z 1857 roku. Utwór ten stał się jednym z symboli Bożego Narodzenia i jest jedną z najczęściej granych i najłatwiej rozpoznawalnych piosenek na świecie. W 1970 nazwisko Pierpointa zostało umieszczone w hali sław Songwriters Hall of Fame. Urodził się 25 kwietnia 1822 roku.

1895 - Zmarł Fryderyk Engels, niemiecki myśliciel i działacz polityczny, współzałożyciel I i II Międzynarodówki. Wspólnie z Marksem opublikował "Manifest Komunistyczny". Urodził się 28 listopada 1820 roku.

1900 - Urodził się Leonard Buczkowski, aktor i reżyser filmowy. Przed wojną zrealizował między innymi najdroższy wówczas polski film batalistyczny "Gwiaździsta eskadra". Opowiadał o grupie amerykańskich pilotów, którzy sformowali w Polsce tak zwaną Eskadrę Kościuszkowską i walczyli w szeregach polskiej armii podczas wojny polsko-bolszewickiej. Wszystkie kopie filmu zostały wywiezione lub zniszczone przez Rosjan po 1945 roku. Po wojnie Leonard Buczkowski był między innymi reżyserem "Zakazanych piosenek", "Skarbu", "Przygody na Mariensztacie", "Smarkuli" oraz "Marysi i Napoleona". Zmarł 19 lutego 1967 roku.

1904 - Urodziła się Janina Broniewska, pisarka, publicystka i pedagog. W latach 30. XX wieku - redaktorka "Płomyka”. Autorka książek dla dzieci i młodzieży, między innymi: "Ciapek włóczęga", "Filip i jego załoga na kółkach", "Historia gałgankowej Balbisi", "Czołg pułkownika Kukułki”. W okresie stalinizmu była propagatorką socrealizmu. Zmarła 17 lutego 1981 roku. 120 rocznica

1904 - Zmarł Carl Weigert, niemiecki lekarz patolog, profesor Uniwersytetu w Lipsku. Był pierwszym, który wybarwił bakterie w preparacie mikroskopowym oraz, jako pierwszy opisał zawał mięśnia sercowego. Urodził się 19 marca 1845 roku. 120 rocznica

1906 - Urodził się John Huston, amerykański reżyser, aktor i scenarzysta. Jest zdobywcą dwóch Oscarów w 1948 roku za reżyserię i scenariusz adaptowany filmu "Skarb Sierra Madre". Reżyserował też między innymi "Sokoła maltańskiego", "Asfaltową dżunglę", "Noc iguany", "Skłóconych z życiem", "Pod wulkanem" i "Honor Prizzich". Zmarł 28 sierpnia 1987 roku.

1908 - Zmarł generał Walery Wróblewski, działacz rewolucyjno-demokratyczny, jeden z przywódców Powstania Styczniowego. Po jego upadku przebywał na emigracji we Francji. W wyniku jego starań zastał utworzony w Turcji pierwszy polski legion pod dowództwem majora Józefa Jagmina. Urodził się 27 grudnia 1836 roku.

1909 - W Częstochowie rozpoczęła się Wystawa Przemysłu i Rolnictwa. Była to największa przed I wojną światową wystawa przemysłowa na ziemiach polskich. W imprezie, która trwała do 3 października, uczestniczyło 660 wystawców, a zwiedziło ją ponad pół miliona osób. 115 rocznica

1914 - W Cleveland w amerykańskim stanie Ohio uruchomiono pierwszą elektryczną sygnalizację świetlną. Sygnalizator na skrzyżowaniu ulic East 105th Street i Euclid Avenue był ręcznie sterowany. Na słupie znajdowały się trzy ramiona z dwiema lampami na każdym. Na czerwonej lampie wyświetlał się napis "stop", a na zielonej napis "go". 110 rocznica

1915 - W czasie I wojny światowej wojska niemieckie wkroczyły do opuszczonej przez Rosjan Warszawy. Przed ewakuacją Rosjanie wysadzili mosty: Poniatowskiego, Kierbedzia i przeprawę przy Cytadeli oraz podpalili dworce Petersburski i Terespolski. Niemcy chcąc wkupić się w łaski Polaków, zezwolili jesienią na reaktywację polskiego szkolnictwa. Wprowadzili obowiązek szkolny, reaktywowali działalność Politechniki Warszawskiej i Uniwersytetu Warszawskiego.

1920 - Papież Benedykt XV skierował do biskupów świata przesłanie "O zmiłowanie Boga nad nieszczęsną Polską". Miało ono związek z wojną polsko-bolszewicką i trwającą inwazją na nasz kraj.

1921 - Urodził się Roman Bratny, pisarz, poeta, dramatopisarz. Autor między innymi powieści: "Kolumbowie. Rocznik 20", "Ile jest życia” oraz opowiadań: "Rozstrzelane wesele", "Błazen Królestwa Niebieskiego". Walczył w Powstaniu Warszawskim. Zmarł 5 listopada 2017 roku.

1922 - W Krakowie rozpoczął się I zjazd legionistów Piłsudskiego. W obecności Józefa Piłsudskiego, Edwarda Śmigłego-Rydza oraz ponad 2,5 tysiąca Legionistów specjalną uchwałą zostało powołane Muzeum Czynu Niepodległościowego. Podjęto również decyzje o budowie Domu imienia Józefa Piłsudskiego w historycznych, krakowskich Oleandrach oraz Pomnika Józefa Piłsudskiego i Czynu Niepodległościowego.

1924 - Urodził się Marian Dmochowski, członek rządu Józefa Cyrankiewicza.Jako ekonomista kierował resortem handlu zagranicznego w latach 1968- 1969. Natomiast później, od 1977 do 1983 roku był podsekretarzem stanu w resorcie spraw zagranicznych. Zmarł 1 grudnia 2010 roku. 100 rocznica

1925 - Urodził się Franciszek Szydełko, pułkownik Milicji Obywatelskiej, treser zwierząt i konsultant filmowy. Przez ponad 50 lat aktywności zawodowej wytresował ponad 500 zwierząt na potrzeby 148 filmów. Oprócz psów grających rolę Szarika w "Czterech pancernych" i Cywila tresował też dogi - Łosia i Apacza - grające rolę Saby w filmie "W pustyni i w puszczy" oraz zwierzęta na potrzeby filmów "Noce i dnie", "Szaleństwa panny Ewy" oraz "Ogniem i mieczem", jak też świnię udającą dzika w "Nie ma mocnych". Zagrał epizodyczne role w 49 filmach. Zmarł 30 marca 2020.

1927 - Urodził się Janusz Tazbir, historyk, profesor nauk humanistycznych, badacz dziejów kultury staropolskiej oraz reformacji i kontrreformacji w Polsce, członek Polskiej Akademii Nauk. Jest autorem sformułowania "Państwo bez stosów", oznaczającego dawną Rzeczpospolitą. Zmarł 3 maja 2016 roku.

1930 - Urodził się Neil Armstrong, amerykański kosmonauta, pierwszy człowiek, który stanął na Księżycu, 21 lipca 1969 roku, jako członek załogi amerykańskiego statku kosmicznego Apollo-11. Wypowiedział wtedy pamiętne słowa: "To jest mały krok dla człowieka, ale wielki skok dla ludzkości”. Zmarł 25 sierpnia 2012 roku. Urna z jego prochami spoczęła na dnie Atlantyku, zgodnie z ostatnią wolą astronauty.

1931 - Urodził się Janusz Majewski, reżyser filmowy, dramatopisarz, scenarzysta, wykładowca. Rektor Warszawskiej Szkoły Filmowej. Autor między innymi filmów: "Zaklęte rewiry", "C.K. Dezerterzy", "Królowa Bona", "Lokis", "Złoto dezerterów" i "Po sezonie".

1935 - Urodził się Michael Ballhaus, niemiecki operator filmowy. Twórca zdjęć do obrazów: "Dracula”, "Małżeństwo Marii Braun”, "Gangi Nowego Jorku”, "Kolor pieniędzy”, "Ostatnie kuszenie Chrystusa” i "Telepasja". Trzykrotnie nominowany do Oscara. W 2016 otrzymał Honorowego Złotego Niedźwiedzia za całokształt twórczości na 66. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie. Zmarł 12 kwietnia 2017 roku.

1935 - Urodził się John Saxon, amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Zdobywca nagrody Złotego Globu w nieistniejącej już kategorii "najlepsza wschodząca gwiazda - aktor” w 1958 roku. Znany głównie z roli Ropera w filmie "Wejście smoka" z 1973 roku oraz porucznika Dona Thomspona w horrorach z serii "Koszmar z ulicy Wiązów". Zmarł 25 lipca 2020 roku.

1938 - Urodziła się Maria Wachowiak, aktorka i reżyser teatralny. Grała między innymi w filmach: "Daleka jest droga”, "Naganiacz”, "Jej powrót". W Teatrze Polskiego Radia wyreżyserowała między innymi słuchowisko "Ania z Zielonego Wzgórza". W 1982 roku wyemigrowała do Niemiec, gdzie wystąpiła w trzech filmach fabularnych i serialu telewizyjnym. Pracowała też w Radiu Wolna Europa. Zmarła 19 kwietnia 2019 roku.

1940 - Podpisano polsko-brytyjską umowę wojskową, regulującą tworzenie polskich sił zbrojnych w Wielkiej Brytanii. Na jej mocy 26 tysięcy Polaków walczyło w Europie i Afryce. Utworzono I Korpus Polski, przemianowany w 1942 na I Korpus Pancerno-Motorowy, Samodzielną Brygadę Spadochronową i 1. Dywizję Pancerną. Również w sierpniu sformowano polskie dywizjony lotnictwa myśliwskiego - 302 i 303.

1941 - W Ołyce na Wołyniu Niemcy wspierani przez ukraińskich policjantów rozstrzelali na cmentarzu 682 żydowskich mężczyzn. W połowie 1941 roku w Ołyce mieszkało około 2,5 tysiąca Żydów.

1942 - Niemcy zlikwidowali prowadzony przez Janusza Korczaka warszawski Dom Sierot. Janusz Korczak, dziesięciu wychowawców i 192 sieroty zostali wypędzeni na Umschlagplatz, skąd zostali przewiezieni do niemieckiego obozu zagłady w Treblince, gdzie zostali zamordowani. Dom sierot istniał od 1912 roku.

1942 - Premier generał Władysław Sikorski mianował Delegatem Rządu na Kraj profesora Jana Piekałkiewicza ze Stronnictwa Ludowego. W grudniu 1942 Jan Piekałkiewicz wydał w "Biuletynie Informacyjnym” odezwę o powszechnym obowiązku walki cywilnej. W grudniu 1942 zatwierdził powołanie Rady Pomocy Żydom "Żegota”. Następnie polecił dokumentowanie zbrodni niemieckich oraz objęcie opieką więźniów politycznych. Napiętnował kolaborantów i osoby pomagające Niemcom w wyniszczaniu narodu polskiego, jako zdrajców. W lutym 1943 został aresztowany przez gestapo i przewieziony do więzienia na Pawiaku. Po torturach został zamordowany 19 czerwca 1943 roku.

1943 - Oddział Kedywu Armii Krajowej przeprowadził akcję "Pensjonat”, w wyniku której z więzienia w Jaśle uwolniono 66 więźniów politycznych i umożliwiono ucieczkę 67 więźniom pospolitym. Pięcioosobowa grupa partyzantów AK pod dowództwem porucznika Zenona Soboty "Korczaka" dostała się do silnie strzeżonego więzienia podstępem, dzięki współpracy strażnika więziennego

1943 - W niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau zmarła Rutka Laskier, polska Żydówka z Będzina, nazywana czasem "polską Anną Frank”. W ostatnim roku życia, podczas II wojny światowej prowadziła pamiętnik, wydany 60 lat po Holokauście, w kwietniu 2006, a który stał się sensacją na skalę pamiętnika Dawida Rubinowicza. Urodziła się 12 czerwca 1929 roku.

1944 - W piątym dniu Powstania Warszawskiego żołnierze harcerskiego batalionu Armii Krajowej "Zośka" wyzwolili niemiecki obóz koncentracyjny KL Warschau - tak zwaną Gęsiówkę, uwalniając około 350 Żydów. Od razu po wyzwoleniu powstał żydowski pluton sformowany przez Henryka Ledermana, który dołączył do batalionu "Zośka". Od wczesnych godzin porannych niemieckie oddziały wspierane przez lotnictwo, artylerię oraz broń pancerną szturmowały polskie barykady na ulicach Wolskiej i Górczewskiej. Niemieckie postępy były dość nieznaczne. Dopiero około godziny 10:30 Niemcy zdołali sforsować polską barykadę przy skrzyżowaniu ulic Górczewskiej i Działdowskiej. Około południa opanowali zajezdnię tramwajową przy ulicy Młynarskiej, a następnie pobliski Szpital Zakaźny św. Stanisława. Po zajęciu placówki Niemcy rozstrzelali dwa tysiące osób, w tym personel, chorych oraz zatrzymanych mieszkańców Woli. Wieczorem po zdobyciu szpitala św. Łazarza Niemcy zamordowali tysiąc osób, poza personelem i chorymi, okolicznych mieszkańców. Rzeź mieszkańców warszawskiej Woli jest jedną z największych zbrodni na ludności cywilnej w czasie II wojny światowej. W dniach 5-7 sierpnia Niemcy zamordowali kilkadziesiąt tysięcy polskich mężczyzn, kobiet i dzieci. 80 rocznica 1944 - Około 400 partyzantów z połączonych oddziałów Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej pokonało w bitwie o Skalbmierz na Kielecczyźnie niemiecką ekspedycję karną złożoną z formacji policyjnych i wojskowych w sile około 900 ludzi. W bitwie poległo 21 partyzantów, kilkunastu zaś zostało rannych. Zginęły także 64 osoby cywilne, rozstrzelane przez Niemców. Straty niemieckie wyniosły około 100 zabitych. 80 rocznica

1944 - Zmarł Jędrzej Moraczewski, polityk socjalistyczny II Rzeczypospolitej Polskiej, premier w latach 1918-1919, minister w wielu rządach okresu międzywojennego. Autor prac: "Rządy ludowe w Polsce”, "Granica między Polską a Ukrainą” i "Rozważania nad położeniem politycznym i gospodarczym Polski". Urodził się 13 stycznia 1870 roku. 80 rocznica

1945 - W nocy z 4 na 5 sierpnia zgrupowanie poakowskich oddziałów partyzanckich, związanych z Delegaturą Sił Zbrojnych, pod dowództwem kapitana Antoniego Hedy "Szarego", zaatakowało więzienie UB w Kielcach uwalniając ponad 350 więźniów. Wśród uwolnionych AK-owców byli dowódca batalionu Józef Wyrwa pseudonim "Stary”, cichociemny Ludwik Wiechuła "Jeleń”, Michał Mandziara "Siwy” i Stanisław Kosicki, pierwowzór Maćka Chełmickiego z dzieła "Popiół i diament" Jerzego Andrzejewskiego.

1947 - Urodził się Marian Dziędziel, aktor, związany z Teatrem imienia Juliusza Słowackiego w Krakowie. Wystąpił między innymi w filmach: "Sezon na leszcza", "Wesele", "Dom zły", "Kret", "1920 Bitwa Warszawska" i "Supermarket", a także w serialach: "Blisko, coraz bliżej", "Wataha" i "Oficer". Za występ w "Weselu" został wyróżniony w 2004 roku nagrodą za najlepszą rolę męską na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni oraz Polską Nagrodą Filmową.

1948 - Urodził się Efraim Zuroff, izraelski historyk urodzony w USA, nazywany "ostatnim łowcą nazistów”. Jest dyrektorem biura Centrum Szymona Wiesenthala w Jerozolimie oraz koordynatorem akcji poszukiwania zbrodniarzy hitlerowskich na całym świecie prowadzonym przez biuro. Uzyskał światowy rozgłos dzięki swojemu zaangażowaniu w odkrycie miejsca pobytu w Argentynie Dinko Šakića, komendanta obozu koncentracyjnego Jasenovac.

1949 - Ponad pięć tysięcy osób zginęło w wyniku trzęsienia ziemi, które zniszczyło miasto Ambato w środkowym Ekwadorze i 50 okolicznych miejscowości. Wstrząs o sile 6,8 stopnia w skali Richtera pozbawił dachu nad głową około 100 tysięcy osób. Była to największa klęska żywiołowa w historii tego południowoamerykańskiego kraju. 75 rocznica

1950 - W Stuttgarcie proklamowana została "Karta niemieckich wypędzonych ze stron ojczystych". Karta Wypędzonych uważana jest za sztandarowy dokument Związku Wypędzonych BdV. Tygodnik "Der Spiegel” oszacował, że jedna trzecia z około 200 tysięcy członków BdV w początkowych latach jego istnienia należała do Narodowosocjalistyczna NSDAP. Niemiecki Bundestag w uchwale uznał, że "Karta wypędzonych ze stron ojczystych” była "kamieniem milowym na drodze do integracji i pojednania”, ponieważ organizacje wypędzonych, zaledwie pięć lat po wojnie, wyrzekły się w niej zemsty i odwetu oraz zobowiązały się do budowy zjednoczonej Europy.

1953 - Premiera filmu wojennego "Stąd do wieczności" w reżyserii Freda Zinnemanna. Była to adaptacja powieści Jamesa Jonesa o tym samym tytule. Obraz został nagrodzony ośmioma Oscarami, w tym statuetką dla najlepszego filmu. W filmie zagrali między innymi: Burt Lancaster, Montgomery Clift i Deborah Kerr.

1954 - W warszawskim więzieniu na Mokotowie został rozstrzelany Wiktor Bogdan Komorowski, żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, powojenny działacz niepodległościowy. Za rozpowszechnianie ulotek i broszur antykomunistycznych został skazany przez PRL-owski sąd na karę śmierci. Urodził się 29 listopada 1926 roku. 70 rocznica

1955 - W więzieniu przy ulicy Sterlinga w Łodzi stracono Ludwika Danielaka, ostatniego żołnierza działającego w podziemiu antykomunistycznego Konspiracyjnego Wojska Polskiego. Po procesie przy drzwiach zamkniętych, 11 stycznia 1955 roku, komunistyczny sąd skazał go na sześciokrotną karę śmierci. Ludwik Danielak urodził się 4 kwietnia 1923 roku.

1955 - W zakładach w zachodnioniemieckim Wolfsburgu wyprodukowano milionowy egzemplarz VW Garbusa. Samochód ten produkowano w latach 1938-2003. Garbus był najdłużej i najliczniej produkowanym modelem samochodu w historii motoryzacji. Łącznie powstało ponad 21,5 miliona egzemplarze modelu.

1960 - Urodził się Mariusz Kazana, prawnik, urzędnik państwowy i dyplomata, szef Protokołu Dyplomatycznego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Zginął w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem, 10 kwietnia 2010 roku, w drodze na uroczystości rocznicowe do Katynia.

1960 - Urodził się David Baldacci, amerykański prawnik i pisarz powieści sensacyjnych. Jego książki zostały przetłumaczone na ponad 45 języków i sprzedane w ponad 80 krajach. Łączny nakład jego powieści to ponad 100 milionów egzemplarzy, wiele z nich ukazało się na listach bestsellerów. Książka "Władza absolutna" została przeniesiona na ekran przez Clinta Eastwooda, a główne role zagrali Clint Eastwood, Gene Hackman i Ed Harris.

1962 - Zmarła Marilyn Monroe, amerykańska aktorka, symbol urody i seksu lat 50. XX wieku, jedna z legend amerykańskiego kina. Zagrała między innymi w filmach: "Przystanek autobusowy", "Książę i aktoreczka", "Pół żartem, pół serio", "Skłóceni z życiem", "Niagara", "Rzeka bez powrotu", " Mężczyźni wolą blondynki". Urodziła się 1 czerwca 1926 roku.

1962 - Nelson Mandela został osadzony w więzieniu, które opuścił po 28 latach. Przywódca Afrykańskiego Kongresu Narodowego ANC został skazany za rzekome akty sabotażu i przygotowywanie inwazji obcych państw na RPA. Osadzony w więzieniu na wyspie Robben Island, w 1985 roku, odmówił skorzystania ze zwolnienia warunkowego. Wyszedł na wolność 11 lutego 1990 pod wpływem kampanii ANC i nacisków międzynarodowych, zgodnie z decyzją prezydenta de Klerka, który umożliwił też legalizację Afrykańskiego Kongresu Narodowego. W marcu 1992 roku mieszkańcy RPA opowiedzieli się w referendum za likwidacją apartheidu. Nelson Mandela urodził sięęłęó 18 lipca 1918 roku, zmarł 5 grudnia 2013 roku.

1963 - Przedstawiciele Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego podpisali w Moskwie układ o zakazie prób broni nuklearnej w atmosferze, przestrzeni kosmicznej i pod wodą. Wszedł w życie 10 października tego samego roku. Polska podpisała układ trzy dni później 8 sierpnia. Układ ratyfikowało 125 państw.

1963 - Urodziła się Anna Jurksztowicz, piosenkarka i producentka muzyczna. W latach 80. występowała z zespołem Bolter. Współpracowała także z poznańskim zespołem Spirituals and Gospel Singers. Na przełomie lat 80. i 90. wzięła udział w serii koncertów "Dyskoteka Pana Jacka", organizowanych przez Jacka Cygana. Jej wielkim dziecięcym przebojem przed laty była piosenka "Zima lubi dzieci”. Jest znana także z utworów: "Diamentowy kolczyk", "Będzie tak, jak jest", "Muszelko ratuj mnie".

1967 - Amerykańska sonda Lunar Orbiter 5 weszła na orbitę Księżyca. Sztuczny satelita Księżyca został zaprojektowany tak, aby zebrać dodatkowe dane na temat wybranych lokalizacji lądowania dla bezzałogowych misji programu Surveyor i załogowych programu Apollo. W sumie wykonał ponad 800 fotografii z 36 wybranych rejonów na powierzchni Księżyca.

1970 - Urodził się Łeonid Stepanowycz Stadnyk, ukraiński lekarz weterynarii, za czasów swojego życia będący najwyższym człowiekiem na świecie. Mierzył 2,59 m i ważył około 200 kilogramów. Chociaż był najwyższym człowiekiem na świecie, nie był najwyższym człowiekiem wedle Księgi Guinnessa. W 2008 roku były przeprowadzane badania mające potwierdzić wzrost Stadnika, na które zainteresowany się nie zgodził, czym utracił tytuł w Księdze Guinnessa. Najwyższym człowiekiem według księgi Guinnessa jest Turek Sultan Kösen, który mierzy 2,51 metra. Łeonid Stepanowycz Stadnyk z zawodu był weterynarzem, jednak ze względu na problemy z poruszaniem się, zdecydował o rezygnacji z pracy. Zmarł 24 sierpnia 2014 roku.

1982 - Zmarła Helena Gruszecka, aktorka teatralna i filmowa żydowskiego pochodzenia. Była aktorką warszawskich teatrów: Buffo, Ateneum, Popularnego, Komedia, Powszechnego, Małego i Ludowego. Grała między innymi w filmach: "Kalosze szczęścia", "Lekarstwo na miłość" i "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz". Urodziła się 20 lipca 1901 roku.

1984 - Zmarł Richard Burton, walijski aktor, jeden z gwiazdorów światowego kina powojennego. Był sześciokrotnie nominowany do Oscara. Grał między innymi w filmach: "Becket", "Kleopatra", "Kto się boi Wirginii Woolf", "Dotknięcie Meduzy", "Jeździec", "Tunika" i "Moja kuzynka Rachela". Urodził się 10 listopada 1925 roku. 40 rocznica 1987 - Zmarł Zygmunt Mycielski, kompozytor, pisarz, krytyk muzyczny. Autor między innymi pieśni, preludiów, baletów i symfonii. Brał udział w II wojnie światowej: w kampanii wrześniowej i działaniach we Francji w 1940 roku. W 1955 opublikował w "Przeglądzie Kulturalnym” artykuł krytykujący izolację polskiej kultury od twórczości kompozytorów w świecie. Po wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji opublikował w paryskiej "Kulturze” "List otwarty do muzyków czeskich i słowackich”, za który spotkały go restrykcje ze strony władz PRL: pozbawienie funkcji redaktora naczelnego "Ruchu Muzycznego”, objęcie zapisem cenzury i zakaz wyjazdów zagranicznych. Urodził się 17 sierpnia 1907 roku.

1988 - Zmarł Józef Pieracki, aktor teatralny i filmowy, występował w Teatrze Dramatycznym we Wrocławiu, a następnie w teatrach - Powszechnym, Narodowym i Nowym Warszawie oraz w Teatrze Ziemi Opolskiej. Grał również w filmach, między innymi: "Giuseppe w Warszawie”, "Lalka”, "Wspólny pokój”, 'Gdzie jest generał”. Urodził się 10 września 1909 roku.

1991 - Zmarł Soichiro Honda, japoński inżynier, założyciel koncernu Honda Motor Company. W 1948 rozpoczął produkcję motocykli, jako prezes Honda Motor Company. W 1959 otworzył pierwszy sklep w Stanach Zjednoczonych, a w 1963 wprowadził na rynek pierwszy własny samochód Honda T360, który stał się wielkim sukcesem rynkowym. Prezesem własnego przedsiębiorstwa pozostał aż do przejścia na emeryturę w 1973 roku. Urodził się 17 listopada 1906 roku.

1992 - Zmarła Wanda Falkowska, dziennikarka specjalizująca się w tematyce prawnej, związana między innymi z "Polityką", "Tygodnikiem Solidarność" i pismami drugiego obiegu w latach 80. W 1989 uczestniczyła w obradach Okrągłego Stołu, jako ekspert w podzespole do spraw reformy prawa i sądów. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodziła się 16 stycznia 1924 roku.

1995 - Zmarł Zbigniew Ihnatowicz, jeden z najwybitniejszych architektów doby modernizmu w Polsce. Do najważniejszych jego realizacji architektonicznych należą: Centralny Dom Towarowy i Ośrodek Sportowy Warszawianka w Warszawie, wnętrza dworca kolejowego Warszawa Śródmieście oraz Powszechny Dom Towarowy "Dukat” w Olsztynie. Zajmował się również działalnością dydaktyczną, jako wykładowca w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i na Wydziale Architektury Uniwersytetu Laval w Quebecu. Urodził się 20 lipca 1906 roku.

1995 - Wojska chorwackie w trakcie operacji "Burza” zdobyły będące w rękach serbskich miasto Knin. Rocznica zdobycia Knina jest w Chorwacji obchodzona, jako Dzień Zwycięstwa i Dumy Państwowej.

2000 - Zmarł Alec Guinness, brytyjski aktor teatralny i filmowy. Laureat dwóch Oscarów: w 1957 roku za rolę podpułkownika Nicholsona w filmie "Most na rzece Kwai" oraz w 1980 roku za całokształt pracy aktorskiej. Grał między innymi w filmach: "Szlachectwo zobowiązuje", "Jak zabić starszą panią?", "Lawrence z Arabii" i "Gwiezdne wojny". Urodził się 2 kwietnia 1914 roku.

2007 - Zmarł kardynał Jean-Marie Lustiger, francuski duchowny katolicki, arcybiskup, metropolita Paryża, kardynał, pochodzenia żydowskiego. Jean-Marie Lustiger pochodził z rodziny będzińskich Żydów, która wyemigrowała z Polski na początku XX wieku i osiadła we Francji. 24 marca 1997 roku, jako pierwszy otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Będzina. Urodził się 17 września 1926 roku.

2009 - Zmarł Józef Kornblum, izraelski pisarz, prozaik i pamiętnikarz. W swej twórczości nawiązywał do ziemi cieszyńskiej gdzie się urodził i skąd wyjechał do Palestyny po ukończeniu w 1935 roku gimnazjum. Wspomnienia z lat dzieciństwa zawarł w zbiorze opowiadań "Od Wisły do Jordanu". W 2002 roku otrzymał tytuł honorowego obywatela Cieszyna. Urodził się 14 lutego 1917 roku. 15 rocznica

2010 - Sejm RP przyjął ustawę o ochronie informacji. Chodzi o takie informację, których nieuprawnione ujawnienie spowodowałoby lub mogłoby spowodować szkody dla Rzeczypospolitej Polskiej albo byłoby z punktu widzenia jej interesów niekorzystne. Kontrolę ochrony informacji niejawnych prowadzą Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Służba Kontrwywiadu Wojskowego. Za ujawnienie informacji o klauzuli "ściśle tajne" albo "tajne" Kodeks karny przewiduje karę pozbawienia wolności do pięciu lat. Za ujawnienie informacji o klauzuli poufne lub zastrzeżone przez funkcjonariusza publicznego grozi kara pozbawienia wolności do trzech lat.

2011 - Zmarł Andrzej Lepper, polityk, rolnik i związkowiec, założyciel i pierwszy przewodniczący partii Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej i Związku Zawodowego Rolnictwa "Samoobrona”, wicepremier rządu PiS-LPR-Samoobrona. Został znaleziony martwy w swym biurze w Warszawie. W śledztwie ustalono, że zginął śmiercią samobójczą. Urodził się 13 czerwca 1954 roku.

2012 - Zmarł Erwin Axer, reżyser teatralny i dyrektor teatrów - Współczesnego i Narodowego w Warszawie. Przez 30 lat był wykładowcą na reżyserii w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Do jego najsłynniejszych przedstawień należały: "Czekając na Godota” Becketta, 'Trzy siostry” Czechowa i "Tango” Mrożka. Laureat nagrody imienia Tadeusza Boya-Żeleńskiego za osiągnięcia reżyserskie w warszawskim Teatrze Współczesnym. Urodził się 1 stycznia 1917 roku.

2012 - Zmarł Ignacy Skowron, major Wojska Polskiego, ostatni z obrońców Westerplatte z 1939 roku. Kawaler Orderu Virtuti Militari. Podczas wojny działał w konspiracji, najpierw w Związku Walki Zbrojnej, później Armii Krajowej. Urodził się 24 lipca 1915 roku.

2016 - W Rio de Janeiro rozpoczęły się XXXI Letnie Igrzyska Olimpijskie. Uczestniczyło w nich ponad 10,5 tysiąca sportowców z 206 narodowych komitetów olimpijskich. Medale zostały rozdane w 31 dyscyplinach, w tym także w rugby i golfie, które to dyscypliny wróciły do programu igrzysk po wielu latach nieobecności. Polacy zdobyli 11 medali i zajęli 33 pozycję. Były to pierwsze igrzyska w Ameryce Południowej i drugie w Ameryce Łacińskiej, po Meksyku w 1968 roku.

2017 - Zmarł Mieczysław Skotnicki pseudonim "Głóg", działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej oraz powojennego podziemia antykomunistycznego, działacz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, poeta i literat. W 2014 wyróżniony Nagrodą Honorową "Świadek Historii". Urodził się 3 grudnia 1920 roku.

2017 - Zmarł Franciszek Edmund Prędki pseudonim "Mściciel”, w czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej. Był także nauczycielem tajnego nauczania. Został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i osadzony na rzeszowskim Zamku Lubomirskich, gdzie przeżył rok ciężkiego więzienia. Urząd Bezpieczeństwa w 1949 prowadził śledztwo przeciw Prędkiemu, który był podejrzany o przechowywanie broni. Urodził się 31 grudnia 1912 roku.

2017 - Mauretańczycy zdecydowali w referendum o dodaniu u góry i na dole flagi państwowej dwóch czerwonych pasków, mających symbolizować krew przelaną przez walczących o niepodległość kraju od Francji.

2018 - Zmarł Piotr Szulkin, reżyser filmowy, pisarz. Twórca między innymi filmów: "Golem", "O-bi, o-ba. Koniec cywilizacji", "Ubu Król". Jako profesor Wydziału Reżyserii Szkoły Filmowej w Łodzi wykształcił wielu reżyserów młodego pokolenia. Urodził się 26 kwietnia 1950 roku.

2018 - 563 osoby zginęły, a 1477 zostało rannych w wyniku trzęsienia ziemi na indonezyjskiej wyspie Lombok. Natychmiast po trzęsieniu ziemi wielu mieszkańców ewakuowało się do lokalnych meczetów w obawie przed skutkami wstrząsów. Indonezja leży na pacyficznym pierścieniu ognia, obszarze o znacznej aktywności wulkanicznej i tektonicznej. Lombok położony jest na granicy pomiędzy płytką australijską a płytką sundajską.

2019 - Zmarła Toni Morrison, amerykańska powieściopisarka i eseistka, laureatka literackiej Nagrody Nobla z 1993 roku. W uzasadnieniu decyzji o przyznaniu pisarce nagrody szwedzka Akademia napisała: "W powieściach charakteryzujących się siłą wizji literackiej i poetyckich wartości Morrison przedstawia najważniejsze problemy amerykańskiej rzeczywistości”. Za powieść "Umiłowana" została w 1987 roku wyróżniona Nagrodą Pulitzera. Urodziła się 18 lutego 1931 roku. 5 rocznica

2019 - Zmarł Maciej Kuczyński, pisarz, inżynier architekt, speleolog, odkrywca. W czasie wojny był uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Współzałożyciel Klubu Wysokogórskiego oraz krakowskiego Klubu Grotołazów. Był organizatorem i kierownikiem technicznym wypraw naukowych Polskiej Akademii Nauk na Spitsbergen, paleontologicznych na pustynię Gobi, a także ekspedycji eksploracyjnych do jaskiń trzech kontynentów, między innymi odkrywającej jaskinie kwarcytowe w Sarisarinamie w Wenezueli. Autor kilkudziesięciu książek, laureat nagród literackich, współzałożyciel Oddziału Polskiego The Explorers Club i jego wieloletni prezes. Członek honorowy Polskiego Związku Alpinizmu. Urodził się 15 kwietnia 1929 roku. 5 rocznica

2019 - W Bełku w województwie śląskim, podczas trzeciego etapu 76. Tour de Pologne, ciężko ranny w wypadku został belgijski kolarz Bjorg Lambrecht, w wyniku czego zmarł tego samego dnia w szpitalu w Rybniku. 5 rocznica

2021 - Zmarła Bronisława Chmielowska, śpiewaczka ludowa pochodząca z lwowskiego. Była depozytariuszką bogatego archaicznego repertuaru pieśni, między innymi kolęd, pieśni weselnych i kołysanek, jak również licznych ballad, pieśni lirycznych, rekruckich, wojenkowych oraz religijnych. Przywiozła z Kresów dawne polskie pieśni, które tam śpiewano i wykonywała je z zachowaniem gródeckiego dialektu i w archaicznej manierze. Bronisława Chmielowska od 1976 roku była członkinią zespołu Podgórzanie z Mirska. Płyta "Stare pieśni” tej grupy otrzymała w 2015 roku drugą nagrodę w konkursie Fonogram Źródeł Polskiego Radia w uznaniu za bezcenny dokument miejsca i czasu, w którym przyszło żyć bohaterce płyty. Urodziła się w 1935 roku.

2022 - Zmarł Issey Miyake, japoński projektant mody. Tworzył ubrania dla takich gwiazd, jak Keanu Reeves czy David Bowie. Jest twórcą czarnych golfów Steve’a Jobsa. Reprezentacja Litwy nosiła zaprojektowane przez niego stroje podczas Igrzysk Olimpijskich w 1992 w Barcelonie. Urodził się 22 kwietnia 1938 roku. Jego dom mieścił się około trzech kilometrów od miejsca wybuchu bomby atomowej w 1945 w Hiroszimie. W wieku 10 lat, rozwinęło się u niego zapalenie kości i szpiku, przez co matka musiała sprzedać majątek rodziny na zakup penicyliny.

Zobacz także

2024-08-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 sierpnia - Dzień Pracownika Opieki nad Osobami Starszymi. » więcej 2024-08-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 sierpnia - Kościoły chrześcijańskie obchodzą święto Przemienienia Pańskiego. » więcej 2024-08-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pantery Mglistej. » więcej 2024-08-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 03 sierpnia 1015 roku - Wojna polsko-niemiecka: w wyniku bitwy pod Krosnem Odrzańskim armia cesarza Henryka II Świętego przełamała polską obronę na Odrze… » więcej 2024-08-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 sierpnia - Światowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti, obchodzony od 2011 roku. W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku Niemcy zlikwidowali obóz cygański… » więcej 2024-08-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 sierpnia - Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego, obchodzony od 2010 roku. 1 sierpnia - Dzień Pamięci Warszawy - święto stolicy, ustanowione… » więcej 2024-07-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 lipca obchodzony jest w Polsce Dzień Skarbowości. To święto wszystkich urzędników, inspektorów, naczelników i pracowników izb i urzędów skarbowych… » więcej 2024-07-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 lipca - Międzynarodowy Dzień Przyjaźni. 30 lipca - Święto narodowe Republiki Vanuatu - Dzień Niepodległości, obchodzony od 1980 roku, kiedy kraj… » więcej 2024-07-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 lipca - Światowy Dzień Tygrysa. » więcej
1213141516
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »