Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-08-04, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

4 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pantery Mglistej.
1260 - Papież Aleksander IV wydał bullę przyznającą prawo organizowania w Gdańsku dorocznych jarmarków świętego Dominika. Jest to jedna z największych tego typu imprez plenerowych w Europie. Jarmark miał na celu nakłonienie wiernych do uczestnictwa we mszy odpustowej w dzień świętego Dominika - wówczas 4 sierpnia, dzięki której można było otrzymać 100 dni zwolnienia z czyśćca. W południe rozbrzmiewały dzwony obwieszczające rozpoczęcie jarmarku na placu Dominikańskim. Ludowy festyn pierwotnie służył nabożnym modłom i zabawie, a później przekształcił się w imprezę handlowo-kulturalną o dużym znaczeniu dla miasta.

1306 - W Ołomuńcu został zamordowany król Czech i niekoronowany król Polski Wacław III, ostatni przedstawiciel czeskiej dynastii Przemyślidów. Przygotowującego się do wyprawy na Polskę Wacława III zamordował najemny niemiecki żołnierz Konrad z Botenštejnu. Nigdy nie ustalono na czyje zlecenie działał morderca, gdyż ten - natychmiast po schwytaniu - został zabity. Wacław III urodził się 6 października 1289 roku.

1392 - Król Władysław II Jagiełło i jego brat stryjeczny Witold Kiejstutowicz zawarli ugodę w Ostrowie. Na mocy porozumienia Witold zobowiązał się do porzucenia sojuszu z Krzyżakami. W zamian otrzymał swoje ojczyste księstwo trockie. Został też namiestnikiem na Litwie, gdyż Jagiełło, jako król Polski, przebywał cały czas w Krakowie.

1444 - W Szegedynie król Polski i Węgier Władysław III Warneńczyk, za namową legata papieskiego Juliana Cesariniego, zerwał zawarty kilka dni wcześniej pokój i ogłosił wznowienie wojny z Turcją. Podjęta wbrew opiniom doradców decyzja zakończyła się klęską armii węgiersko-polskiej i śmiercią króla w bitwie pod Warną 10 listopada tego roku. 580 rocznica

1531 - Podczas wojny z Mołdawią o Pokucie wojska polskie zdobyły zamek w Gwoźdźcu. W 1415 roku Władysław Jagiełło przyjął w Śniatynie na Pokuciu hołd lenny od hospodara mołdawskiego Aleksandra. W XVI wieku Pokucie było terytorium spornym Polski i Mołdawii. Spór został ostatecznie rozstrzygnięty, a Pokucie przyłączone do Polski po zwycięstwie hetmana wielkiego koronnego Jana Tarnowskiego 22 sierpnia pod Obertynem w bitwie nad armią mołdawską, na której czele stał władca Mołdawii Piotr Raresz, zwany Petryłą. Pokucie było najdalej wysuniętym na południe punktem Królestwa Polskiego, wchodziło w skład województwa ruskiego. Obszar ten był zamieszkany w I połowie XVI wieku, przez 30 tysięcy ludzi, żyjących w 13 miastach oraz 150 wsiach.

1704 - W wojnie o sukcesję hiszpańską brytyjskie wojska zajęły Gibraltar. Walka o władztwo nad Hiszpanią i dominację w Europie toczyła się w latach 1701-1713 między Wielką Brytanią, Holandią, Austrią i Sabaudią, a Francją, Hiszpanią, Bawarią i Kolonią. W wyniku podpisanego w Utrechcie traktatu pokojowego król Francji Ludwik XIV zrzekł się praw dynastycznych do Hiszpanii a Wielka Brytania uzyskała od Hiszpanii Minorkę i Gibraltar, a od Francji Nową Szkocję i wybrzeża Zatoki Hudsona oraz Nową Fundlandię w Ameryce Północnej. 320 rocznica

1755 - Urodził się Nicolas-Jacques Conté, francuski wojskowy, malarz, wynalazca ołówka grafitowego. Conté wpadł na pomysł mieszania sproszkowanego grafitu z gliną i dociskania materiału między dwoma półcylindrami drewna. Firma założona do produkcji ołówków, Societe Conté, wypuściła wkrótce na rynek kolorowe kredki - pastele. Nicolas-Jacques Conté zmarł 6 grudnia 1805 roku.

1770 - Nad brzegiem rzeki Endeavour w Australii kapitan James Cook nadał nazwę "kangooroo” nowo odkrytemu zwierzęciu. Angielska nazwa kangura wywodzi się z języka aborygeńskiego plemienia Guugu Yimithirr z północnego Queensland, w którym słowo "gang-oo-roo" odnosi się do kangura szarego. W 1820 przebywający nad Endeavour kapitan P. P. King zetknął się z innym określeniem kangurów. King uznał, że Cook się pomylił. Stąd powstała anegdota mówiąca, że nazwa "kangaroo" miała pochodzić od aborygeńskich słów oznaczających "Nie rozumiem cię".

1792 - Urodził się Percy Bysshe Shelley, angielski poeta. Autor między innymi elegii, dramatów lirycznych: "Prometeusz Rozpętany" i "Rodzina Cencich". Zmarł 8 lipca 1822 roku w wypadku swojej żaglówki, którą płynął do domu.

1818 - Poeta Antoni Malczewski, jako pierwszy Polak zdobył Mont Blanc, najwyższy szczyt Alp i Europy. Był ósmą osobą na świecie, która weszła na tę górę. Tego samego dnia stał się pierwszym zdobywcą północnego, niższego szczytu Aiguille du Midi. Opis wyprawy zawarł w XIX tomie czasopisma "Bibliotheque Universelle" wydawanego przez uniwersytet w Genewie.

1845 - 399 osób zginęło w wyniku zatonięcia żaglowca "Cataraqui" u wybrzeży tasmańskiej wyspy King. Statek, na pokładzie, którego znajdowało się 42 członków załogi i 367 pasażerów, osadników brytyjskich, uderzył w skały i rozpadł się. Była to największa w historii Australii katastrofa morska.

1850 - Zmarł generał Ignacy Prądzyński, wódz naczelny Powstania Listopadowego. Autor planów wojny z Rosją, częściowo wykorzystanych przez generała Jana Zygmunta Skrzyneckiego. Był też autorem projektu koordynacji działań partyzanckich w Królestwie Polskim. Dowodził w wygranej bitwie pod Iganiami, 10 kwietnia 1831. Po upadku powstania lata 1832-1833 spędził na zesłaniu w Wiatce. W 1834 wrócił do Królestwa Polskiego. Był jednym z najbardziej utalentowanych generałów polskich I połowy XIX wieku, autorem około 60 prac z dziedziny wojskowości oraz cennych dla historyka obszernych pamiętników, między innymi: "O sztuce wojennej. Kurs taktyki" oraz "Czterej ostatni wodzowie polscy przed sądem historii". Był też autorem planu budowy Kanału Augustowskiego. Urodził się 20 lipca 1792 roku.

1859 - Urodził się Knut Hamsun, norweski pisarz i poeta, przedstawiciel kierunku subiektywistycznego w prozie norweskiej. Autor powieści: "Głód”, "August Powsinoga”, "Błogosławieństwo ziemi”, "Włóczęgi”, "Misteria”. W 1920 roku otrzymał Literacką Nagrodę Nobla. Zmarł 19 lutego 1952 roku.

1863 - Powstańcy styczniowi pokonali wojska rosyjskie w bitwie pod Chruśliną na Lubelszczyźnie. 1600 powstańców pod dowództwem generała Michała "Kruka" - Haydenreicha skutecznie odparło atak 1300 żołnierzy carskich. W bitwie Polacy stracili dwóch zabitych i 30 rannych, a Rosjanie 14 oficerów i nieznaną liczbę żołnierzy.

1875 - Zmarł Hans Christian Andersen, duński baśniopisarz, autor między innymi: "Brzydkiego kaczątka" i "Dziewczynki z zapałkami". Jego utwory w piękny, bajkowy sposób opowiadają o najważniejszych dla człowieka sprawach - dylematach, marzeniach i tęsknotach. Pierwszy przekład baśni Andersena ukazał się w Polsce już w 1892 roku. Urodził się 2 kwietnia 1805 roku.

1897 - W Hiszpanii odkryto pochodzącą z około 400-300 roku przed naszą erą rzeźbę Dama z Elche. Starożytna rzeźba iberyjska przedstawia popiersie młodej i bogatej kobiety. Została znaleziona przypadkowo w miejscowości Elche w południowo-wschodniej Hiszpanii. Ukryta była w skrytce z płyt kamiennych. Niedługo po odkryciu została kupiona przez francuskiego iberystę Pierre’a Parisa i wywieziona do Francji, gdzie była prezentowana w Luwrze. Do Hiszpanii wróciła w 1941 roku. Obecnie przechowywana jest w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Madrycie.

1899 - Urodził się Alfred Lenica, malarz. Na początku lat 50. aktywnie uczestniczył w nurcie socrealistycznym, tworząc wiele realistycznych obrazów: "Pstrowski i towarzysze", "Przyjęcie do Partii", "Czerwony plakat". Od połowy lat 50. malował kompozycje abstrakcyjne o odcieniu surrealistyczno-ekspresjonistycznym: "Kwiaty zła", "Supremacja zieleni”, "Spirala na murawie”. Zmarł 16 kwietnia 1977 roku. 225 rocznica

1900 - Urodziła się Elżbieta Bowes-Lyon Windsor, królowa Wielkiej Brytanii i cesarzowa Indii, jako żona Jerzego VI. Odegrała ważną rolę w podtrzymywaniu morale Brytyjczyków podczas II wojny światowej. Adolf Hitler nazywał ją "najniebezpieczniejszą kobietą na świecie". Matka królowej Elżbiety II była jedną z najpopularniejszych osób z brytyjskiej rodziny królewskiej. Zmarła 30 marca 2002 roku.

1900 - Zmarł Étienne Lenoir, francuski inżynier i matematyk, pochodzenia belgijskiego. Był konstruktorem pierwszego użytecznego silnika spalinowego oraz pojazdu poruszanego silnikiem spalającym ropę. Jego prosty silnik poruszał pojazd, który przejechał trasę między Paryżem a Joinville-le-Pont. Silnik był umieszczony w starym wozie konnym, więc koła poruszały się za pośrednictwem łańcucha wokół kół osi. Urodził się 12 stycznia 1822 roku.

1901 - Urodził się Louis Daniel Armstrong, amerykański trębacz i wokalista jazzowy, nazwany "królem jazzu". Wykonawca piosenek "What a Wonderful World" i "Summertime". Autor wspomnień "Moje życie w Nowym Orleanie". Zmarł 6 lipca 1971 roku.

1902 - W londyńskiej dzielnicy Greenwich otwarto tunel pieszy pod Tamizą. Zastąpił on drogie i niepewne połączenie promowe. Miał być przeznaczony dla pracowników doków i stoczni mieszkających po południowej stronie rzeki, a pracujących na położonej po stronie północnej Isle of Dogs. Tunel, wykonany z lanego żelaza miał ponad 370 metrów długości, trzy metry średnicy i położony był ponad 15 metrów pod wodą.

1904 - Urodził się Witold Gombrowicz, pisarz, dramaturg. Autor powieści: "Ferdydurke”, "Trans-Atlantyk”, "Pornografia”, dramatów: "Iwona, księżniczka Burgunda”, "Ślub”, "Operetka” oraz "Dzienników”, które są nie tylko relacją o jego życiu, ale też zbiorem refleksji filozoficznych i literackich. W 2013 roku, 44 lata po śmierci pisarza, ukazał się prywatny dziennik pisarza "Kronos". Był współpracownikiem paryskiego miesięcznika "Kultura". Od 1939 roku mieszkał w Argentynie, a od 1964 roku we Francji. Zmarł 24 lipca1969 roku. 120 rocznica

1904 - Urodził się Jonasz Stern, malarz, grafik i pedagog, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 30. XX wieku był twórcą stowarzyszenia artystycznego "Grupa Krakowska”. Uprawiał malarstwo sztalugowe, grafikę, monotypię i serigrafię. Zmarł 2 sierpnia 1988 roku. 120 rocznica

1906 - Co najmniej 150 emigrantów włoskich i hiszpańskich zmierzających do Argentyny zginęło w wyniku zatonięcia włoskiego statku pasażerskiego "Sirio" u wschodniego wybrzeża Hiszpanii. Według innych danych utonęło 218 osób, spośród 772, które znajdowały się na pokładzie. Kapitan Giuseppe Piccone, gdy statek osiadł na mieliźnie opuścił pokład, jako pierwszy. Na statku wybuchła panika, ludzie deptali się, a inni rzucali się w morze, na łodziach ratunkowych wybuchały walki na noże.

1912 - Urodził się Raoul Wallenberg, szwedzki przemysłowiec, od lipca 1944 roku - sekretarz w szwedzkiej ambasadzie w Budapeszcie. Uratował od śmierci około 100 tysięcy Żydów węgierskich. Wydawał im szwedzkie paszporty i dokumenty podróży, ukrywał w zakupionych przez szwedzką ambasadę budynkach, przekupywał niemieckich urzędników i wojskowych. Po wyzwoleniu Węgier, w styczniu 1945 roku, został aresztowany przez sowiecką bezpiekę - NKWD, pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Stanów Zjednoczonych. Następnie został wywieziony do Moskwy. Jego dalsze losy nie są znane. Według oficjalnej radzieckiej wersji, zmarł w więzieniu 16 lipca 1947 roku. Według ustaleń jednego z historyków węgierskich Wallenberg został zamordowany przez sowietów gdyż znał kulisy zbrodni katyńskiej.

1914 - I wojna światowa: Armia niemiecka rozpoczęła systematyczny ostrzał Kalisza. Spaleniu uległ między innymi gmach ratusza i teatru. W gruzach legło 95 procent zabudowy staromiejskiej, co spowodowało eksodus ludności i spadek liczby mieszkańców z 70 tysięcy do pięciu tysięcy. Tragedię Kalisza opisała Maria Dąbrowska w powieści "Noce i dnie". 110 rocznica

1920 - Urodził się Saturnin Żórawski, aktor i reżyser teatralny. Zagrał między innymi w filmach: "Król Maciuś I”, "Podziemny front”, "Marysia i Napoleon”, a także w serialach telewizyjnych: "Czarne chmury”, "Czterdziestolatek”, "Czterej pancerni i pies”. W 1944 trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Mathausen, a następnie Flossenburg. Zmarł 30 września 1977 roku.

1920 - W Bytomiu powstał Górnośląski Związek Okręgowy Piłki Nożnej. Pierwszym prezesem został Stanisław Flieger. 12 grudnia 1920 rozpoczęły się pierwsze oficjalne rozgrywki o mistrzostwo klasy "A”, czyli o mistrzostwo Górnego Śląska. Pierwszym mistrzem wschodniego, polskiego, Górnego Śląska w 1922 roku został Ruch Wielkie Hajduki, obecnie Ruch Chorzów, który awansował do finałów Mistrzostw Polski. 10 marca 1927 roku Górnośląski OZPN zmienił swoją nazwę na Śląski OZPN.

1921- Urodziła się Danuta Brzosko-Mędryk, lekarka - stomatolog, więźniarka Pawiaka i obozu Ravensbrück, pisarka, autorka wspomnień "Niebo bez ptaków". Napisała także książki: "Czy świadek szuka zemsty?", "Matylda", "Mury w Ravensbrück" i inne. Zmarła 1 września 2015 roku.

1924 - Uzbrojony oddział sowiecki napadł na Stołpce, koło Mińska, w województwie nowogródzkim. 100 sowieckich terrorystów zniszczyło komendę Policji Państwowej, podpaliło dworzec kolejowy i budynek starostwa oraz zdewastowało i ograbiło wszystkie sklepy i magazyny handlowe. Głównym celem było jednak oswobodzenie około 150 więźniów, a przede wszystkim przywódców Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi, Josifa Loginowicza i Stanisława Mertensa. Sowieccy terroryści zabili siedmiu policjantów i urzędnika starostwa. Po napadzie na Stołpce rząd Rzeczypospolitej zdecydował o utworzeniu Korpusu Ochrony Pogranicza. 100 rocznica

1924 - Urodził się Franciszek Ryszka, historyk, politolog, prawnik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Wojskowej Akademii Politycznej i Instytutu Historii PAN. Zajmował się nauką o polityce, historią idei politycznych i prawnych, filozofią polityki, historią państwa i prawa. Znawca problematyki faszyzmu, narodowego socjalizmu, hiszpańskiego anarchizmu i historii hitlerowskich Niemiec. Zmarł 31 marca 1998 roku. 100 rocznica

1925 - Urodził się Ryszard Kossobudzki, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego. Po upadku powstania internowany w niemieckim obozie jenieckim, z którego zdołał zbiec. Przez kilka dni wraz z kolegami ukrywał się w lesie, a następnie udało im się dotrzeć do pozycji alianckich. Wyjechał do Wielkiej Brytanii, a po krótkim pobycie udał się do Stanów Zjednoczonych, gdzie zmienił nazwisko na Richard Cosby. Przez 35 lat milczał o swoich przeżyciach wojennych aż do momentu, gdy jego tajemnicę odkryła córka - znana amerykańska dziennikarka Rita Cosby. Historię ojca oraz odkrywanie swoich polskich korzeni opisała w książce "Cichy bohater. Tajemnice z przeszłości mojego ojca". Pierwszy raz Ryszard Kossobudzki wraz z córką odwiedził Polskę po 65 latach. Zmarł 25 czerwca 2012 roku.

1928 - Zmarł Józef Polak, lekarz higienista, działacz społeczny. Autor kampanii poprawiających świadomość społeczeństwa w zakresie wpływu higieny na zdrowie i inicjator wprowadzenia obowiązkowych szczepień przeciwko ospie. Kierował też ruchem na rzecz pokoju, bronił praw mniejszości, założył Polskie Stowarzyszenie Przyjaciół Pokoju. W 1915 i 1928 roku był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Urodził się 11 grudnia 1857 roku.

1931 - Urodził się Kazimierz Świtoń, działacz Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela ROPCiO, współzałożyciel Wolnych Związków Zawodowych, poseł na Sejm w latach 1991-1993. W październiku 1978 został napadnięty przez nieumundurowanych milicjantów, gdy wychodził z Kościoła Świętych Piotra i Pawła w Katowicach. Pobito go, aresztowano i skazano na karę roku pozbawienia wolności za rzekome pobicie tych funkcjonariuszy. Sprawa została nagłośniona przez organizacje opozycyjne, wywołując zagraniczne protesty. Zmarł 4 grudnia 2014 roku.

1932 - Utworzony został Park Narodowy w Białowieży. Jest to drugi po Pienińskim Parku Narodowym park narodowy w Polsce i jeden z pierwszych w Europie. Znany z ochrony najlepiej zachowanego fragmentu Puszczy Białowieskiej, ostatniego w Europie fragmentu lasu pierwotnego oraz liczącej kilkaset sztuk, największej na świecie wolnościowej populacji żubra.

1935 - Urodził się Jan Tesarz, aktor, występował między innymi w Teatrze Ziemi Łódzkiej i Teatrze Polskim w Warszawie. Zagrał między innymi w filmach: "Krótki film o zabijaniu" Krzysztofa Kieślowskiego, "Ostatni prom" Waldemara Krzystka i "Pan Wołodyjowski" Jerzego Hoffmana. Zmarł 3 stycznia 2020 roku.

1939 - Urodził się Jacek Korczakowski, poeta, autor tekstów piosenek, scenarzysta, reżyser, kapitan żeglugi wielkiej. Pisał skecze, monologi oraz piosenki dla kabaretów "Wagabunda", "Szpak" oraz "U Lopka i Dodka". Współpracownik radiowych "Podwieczorków przy mikrofonie". Napisał między innymi teksty piosenek "Szeptem do mnie mów" oraz "W poczekalni życia". Zmarł 29 lipca 2013 roku. 85 rocznica

1940 - W Nowym Jorku zmarł Włodzimierz Żabotyński, działacz syjonistyczny, pisarz, publicysta, inicjator utworzenia Legionu Żydowskiego w 1917 roku. Członek władz Światowej Organizacji Syjonistycznej, następnie lider Związku Syjonistów-Rewizjonistów. Założyciel i przywódca Nowej Organizacji Syjonistycznej, zwolennik zbrojnej walki o utworzenie państwa żydowskiego w Palestynie. W 1936 roku przedstawił program masowej ewakuacji Żydów z Europy Wschodniej do Palestyny. Urodził się 18 października 1880 roku.

1942 - Niemcy rozpoczęli likwidację tak zwanego "małego getta” w radomskiej dzielnicy Glinice. Na miejscu rozstrzelali około tysiąca osób, głównie starców i dzieci. Około ośmiu tysięcy Żydów z Glinic, do których dołączono dwa tysiące Żydów ze śródmiejskiego getta w Radomiu załadowano do wagonów towarowych i wywieziono nazajutrz do niemieckiego obozu zagłady Treblinka II, gdzie ich zamordowano.

1942 - Zmarł Henryk Krzysztofik, duchowny katolicki, gwardian i rektor domu zakonnego w Lublinie, błogosławiony męczennik Kościoła katolickiego. Po wybuchu II wojny światowej, w styczniu 1940 roku, został aresztowany przez gestapo, a następnie przewieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Dachau. Umarł z głodu i wyczerpania. Został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II w Warszawie 13 czerwca 1999 roku, w grupie 108 polskich męczenników. Urodził się 22 marca 1908 roku.

1944 - W czwartym dniu Powstania Warszawskiego dowodzenie siłami niemieckimi w Warszawie przejął SS-Obergruppenführer Erich von dem Bach-Zelewski. Po opanowaniu w nocy parteru gmachu PAST-y przy ulicy Zielnej powstańcy zostali zmuszeni do opuszczenia budynku. Na Żoliborzu powstańcy umocnili swoje pozycje. Na Woli Niemcy wspierani przez lotnictwo kontynuowali natarcie na barykady na Wolskiej i Górczewskiej. Z Okęcia na Ochotę przeszła rosyjska brygada SS "RONA" pod dowództwem generała Bronisława Kaminskiego, rozpoczynając okrutne mordy, gwałty, grabieże i podpalenia. Toczyły się krwawe walki na Mokotowie. Niemcy zamordowali około 200 osób w rejonie ulicy Olesińskiej. 4 sierpnia uznawany jest w historiografii za dzień końca ofensywy powstańczej. W czasie czterodniowych walk powstańcy zdołali opanować większą część Śródmieścia, zwarte obszary Woli i Żoliborza, a także mniejsze enklawy na terenie Ochoty i Mokotowa. 80 rocznica

1944 - Zginął podczas Powstania Warszawskiego Krzysztof Kamil Baczyński, poeta, żołnierz Armii Krajowej, uznawany za najwybitniejszego twórcę pokolenia wojennego. W czasie okupacji niemieckiej ogłosił cztery tomiki poezji: "Zamknięty echem”, "Dwie miłości”, "Wiersze wybrane”, "Arkusz poetycki”. Po wojnie wydano zbiór wierszy "Śpiew z pożogi”. Zachowały się wszystkie jego dzieła - ponad 500 wierszy, kilkanaście poematów i około 20 opowiadań. Najbardziej znane to: "Ten czas”, "Pokolenie”, 'Deszcze”, "Na moście w Avignon”. Urodził się 22 stycznia 1921 roku. 80 rocznica

1944 - Partyzanci z Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich pokonali oddział niemieckiego Wehrmachtu w bitwie pod Skorzowem na Kielecczyźnie. Straty partyzantów były niewielkie, jeden zabity i jeden ranny. Straty niemieckie to czterech zabitych i kilkunastu rannych. 80 rocznica

1944 - W okupowanym przez Niemców Amsterdamie gestapo aresztowało ukrywającą się żydowską rodzinę Franków: Ottona i Edith oraz ich córki Margot i Annę - autorkę dziennika, który stał się jednym z najważniejszych świadectw Holokaustu. Cała rodzina Franków została deportowana do niemieckiego obozu zagłady Auschwitz ostatnim transportem, jaki dotarł z terenu okupowanej Holandii w ramach nazistowskiej akcji "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej". 80 rocznica

1945 - W nocy z 4 na 5 sierpnia około 200-osobowy oddział kapitana Armii Krajowej Antoniego Hedy, pseudonim "Szary", zdobył kieleckie więzienie Urzędu Bezpieczeństwa. Partyzanci uwolnili 354 więźniów aresztowanych przez komunistyczne władze. Podczas akcji zginął partyzant, oficer z Armii Czerwonej oraz milicjant.

1947 - Przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie rozpoczął się proces pokazowy oskarżonych na podstawie sfingowanych dowodów o rzekomą działalność wywiadowczą: redaktora naczelnego "Gazety Ludowej” Zygmunta Augustyńskiego, księdza Leona Pawliny i byłego funkcjonariusza UBP Zygmunta Maciejca. Zygmunt Augustyński został skazany na 15 lat więzienia, ksiądz Pawlina na 10 lat więzienia, a Zygmunt Maciejec na karę śmierci. W styczniu 1991 wyrok został uchylony, a oskarżeni uniewinnieni.

1947 - Urodził się Klaus Schulze, niemiecki muzyk, jeden z prekursorów rocka elektronicznego, jednego z nurtów muzyki elektronicznej. Od 1972 do 2003 roku wydał 43 albumy, w tym dziewięć koncertowych. W swych poszukiwaniach otarł się o takie gatunki jak jazz-rock, progresywny pop, techno, new age, world music oraz awangardę. Zmarł 26 kwietnia 2022 roku.

1950 - Premiera filmu "Bulwar Zachodzącego Słońca" w reżyserii Billy’ego Wildera. To mieszkanka dramatu, horroru i komedii. Tytuł pochodzi od nazwy słynnego bulwaru, ciągnącego się przez Los Angeles i Beverly Hills. "Bulwar Zachodzącego Słońca" otrzymał 11 nominacji do Oscara i zdobył trzy statuetki. Otrzymał także cztery Złote Globy. Główne role zagrali: William Holden, Gloria Swanson oraz Erich von Stroheim.

1953 - Urodził się Stanisław Pyjas, student filologii polskiej i filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz opozycyjny okresu PRL. W czasie studiów był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. Został znaleziony martwy 7 maja 1977 roku w bramie kamienicy przy Szewskiej niedaleko krakowskiego rynku. Oficjalne akta sprawy wskazywały na zgon w wyniku upadku ze schodów. Świadkowie z grona przyjaciół wskazywali na obrażenia ciała Stanisława Pyjasa, sugerujące pobicie. Sprawców morderstwa do tej pory nie wykryto.

1953 - Urodził się Andrzej Jagodziński, pianista jazzowy, kompozytor, aranżer. Grał z grupami Old Times, Swing Session, w kwartecie Janusza Muniaka i Zbigniewa Namysłowskiego. Jego najpopularniejszą płytą jest album „Chopin” z 1993 roku, którym zapoczątkował modę na jazzowe interpretacje muzyki Chopina. 1958 - Premiera filmu "Ostatni dzień lata" w reżyserii Tadeusza Konwickiego. Film, nakręcony za zaledwie 10 tysięcy złotych z udziałem jedynie dwojga aktorów - Jana Machulskiego i Ireny Laskowskiej, był bezprecedensowym wydarzeniem w polskiej kinematografii, a zarazem formą osobistego rozrachunku literata z dotychczasowym socrealistycznym dorobkiem literackim. "Ostatni dzień lata", wysłany na Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji, zdobył Grand Prix w kategorii filmów krótkometrażowych. Amerykański reżyser Martin Scorsese uznał film za jedno z arcydzieł polskiej kinematografii.

1961 - Urodził się Barack Obama, amerykański polityk Partii Demokratycznej, prezydent USA w latach 2009-2017. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla za rok 2009, "za wysiłki w celu ograniczenia światowych arsenałów nuklearnych i pracę na rzecz pokoju na świecie”.

1974 - Zmarł Józef Kondrat, aktor teatralny i filmowy. W czasie II wojny światowej zagrał w antypolskim filmie niemieckim "Powrót do ojczyzny", za co skazany został przez władze podziemne na infamię. Potem działał w polskim ruchu oporu. Po wojnie występował w teatrach Rzeszowa, Lublina, Bydgoszczy i Warszawy. Grał między innymi w filmach: "Król Maciuś I", "Uczta Baltazara", "Epilog norymberski", "Pan Dodek", "Dom bez okien”, "Pożegnania”. Urodził się 3 marca 1902 roku. 50 rocznica

1975 - Terroryści z Japońskiej Czerwonej Armii wzięli 52 zakładników w ambasadach Szwecji i USA w stolicy Malezji Kuala Lumpur, domagając się uwolnienia przez rząd japoński aresztowanych członków organizacji. Ekstremistom udało się wymusić uwolnienie pięciu bojowników. Po zwolnieniu zakładników napastnicy wraz z uwolnionymi kompanami udali się samolotem do Libii.

1977 - Zmarł Edgar Douglas Adrian, angielski fizjolog. Przyczynił się do rozwoju badań nad padaczką i lokalizowaniem uszkodzeń mózgu. W 1932 roku otrzymał Nagrodę Nobla, w dziedzinie medycyny. Urodził się 30 listopada 1889 roku.

1985 - Zmarł Don Whillans, legendarny brytyjski wspinacz, alpinista i himalaista, wynalazca sprzętu wspinaczkowego. Zaprojektował pierwszą uprząż biodrową, zwaną pasem Don Whillansa, dającą większą swobodę alpinistom na długich wyprawach. Zaprojektował też odporny namiot wyprawowy. Urodził się 18 maja 1933 roku.

1989 - Zmarł Paul Murry, amerykański rysownik tworzący kreskówki oraz komiksy. Najbardziej znany jest z komiksów opowiadających o Myszce Miki. Urodził się 25 listopada 1911 roku. 35 rocznica

1991 - Zmarł Stanisław Mioduszewski, pisarz, reportażysta, marynarz. Autor książek: "Sto stopni długości wschodniej", "Jachtem przez dżungle Nigerii, "Pod flagą kupców ryzykantów", "Kwora - córka delfinów". Urodził się 17 lutego 1908 roku.

1993 - Zmarł Krzysztof Mętrak, poeta, krytyk literacki i filmowy, tłumacz, publicysta i felietonista. Przez wiele lat był redaktorem tygodnika "Kultura” i miesięcznika "Literatura”. Autor szkiców "Legendy nie umierają” i "Autografy na ekranie”. Związany z opozycją antykomunistyczną. Laureat Nagrody Kisiela w 1990 roku. Urodził się 1 lutego 1945 roku.

1994 - Parlament Francji przyjął ustawę zobowiązującą do stosowania języka francuskiego w publikacjach rządowych, miejscach pracy, reklamach, publicznych szkołach. Celem ustawy jest zapewnienie, że informacje pisane i mówione, w szczególności związane z działalnością komercyjną, będą zrozumiałe dla wszystkich obywateli Francji, a także ochrona języka francuskiego przed napływem słów z innych języków, głównie angielskiego. 30 rocznica

1997 - Zmarła Jeanne Calment, Francuzka, uznawana za rekordzistkę długości życia ludzkiego. Żyła 122 lata i 164 dni. Długość jej życia została dokładnie udokumentowana naukowo. Jest powszechnie przyjmowana za jedyną osobę w historii, która ponad wszelką wątpliwość przekroczyła wiek 120 lat. Sama Calment wskazywała, jako źródło długowieczności optymizm i uśmiech. Urodziła się 21 lutego 1875 roku.

2003 - Zmarł Frederick Robbins, amerykański lekarz-pediatra, wirusolog. Laureat Nagrody Nobla w 1954 roku, w dziedzinie medycyny, za dokonanie odkrycia, że wirus polio namnaża się w tkankach zwierzęcych. To odkrycie przyczyniło się do stworzenia szczepionki przeciwko chorobie Heinego-Medina. Urodził się 25 sierpnia 1916 roku.

2003 - Powstał Krajowy Rejestr Długów.

2006 - W stoczni w fińskim Turku został zwodowany jeden z dwóch największych statków pasażerskich na świecie "MS Liberty of the Seas". Statek o długości 339 metrów składa się z 18 pokładów, na których może znajdować się 4370 pasażerów oraz 1360 członków załogi. Jednostka jest siostrzanym statkiem "MS Freedom of the Seas", który został zwodowany w fińskiej stoczni rok wcześniej.

2007 - W kierunku Marsa została wysłana amerykańska sonda Phoenix. W czerwcu 2008 NASA podała, iż Phoenix odnalazł lód na Marsie. Lądownik przesłał zdjęcia wgłębienia, które wykopał swym automatycznym ramieniem w gruncie planety. Widoczne są na nich kawałki białego materiału kształtu kostki, które uległy sublimacji między 16 a 19 czerwca 2008 roku. Peter Smith kierujący misją badawczą nie ma wątpliwości, iż jest to lód wodny. W lipcu 2008 roku testy laboratoryjne na pokładzie sondy Phoenix wykazały istnienie wody w próbce gleby. 10 listopada 2008 roku NASA ogłosiła zakończenie misji.

2016 - Zmarł Paweł Domański, matematyk, profesor nauk matematycznych. Zajmował się analizą funkcjonalną, a w szczególności - ogólnymi przestrzeniami lokalnie wypukłymi oraz przestrzeniami Frécheta. Urodził się 5 czerwca 1959 roku.

2017 - Zmarł Bogusław Wolniewicz, filozof, logik, publicysta. Zajmował się filozofią religii i filozofią prawa. "Za wybitne zasługi dla nauki polskiej”, został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 22 września 1927 roku. 2017 - Teledysk do utworu "Despacito" artysty Luis Fonsi, jako pierwszy w historii YouTube osiągnął trzy miliardy wyświetleń. Do dziś teledysk zobaczyło ponad sześć miliardów 920 milionów osób.

2018 - Zmarł Romuald Spychalski, śpiewak operowy, przez 35 lat związany z Teatrem Wielkim w Łodzi. W trakcie swojej kariery scenicznej wcielał się między innymi w Pinkertona w "Madame Butterfly" i Cavaradossiego w "Tosce" - Giacomo Pucciniego, Jontka w "Halce" - Stanisława Moniuszki, czy Alfreda w "Traviacie" - Giuseppe Verdiego. Urodził się 1 lutego 1928 roku.

2018 - Pięć osób zginęło, w tym czworo Polaków, w katastrofie turystycznego samolotu na Alasce. Maszyna rozbiła się w Parku Narodowym Denali, w pobliżu szczytu Thunder Mountain, na wysokości przekraczającej trzy tysiące metrów. Wkrótce po katastrofie kontakt z firmą organizującą wyprawę nawiązał amerykański pilot samolotu. Poinformował, że załoga potrzebuje pomocy oraz, że prawdopodobnie dwie osoby zginęły. Gdy amerykańscy ratownicy dotarli na miejsce po dwóch dniach stwierdzili, że wszyscy pasażerowie oraz pilot nie żyją.

2019 - Zmarła Renata Jasińska-Nowak, aktorka i reżyser teatralna, od 1993 roku dyrektor Teatru Arka we Wrocławiu. Od 1980 roku należała do Solidarności. W niezależnej kulturze w czasach PRL realizowała przedstawienia funkcjonujące poza cenzurą, między innymi: "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego" Adama Mickiewicza. Od 1985 roku szykanowana przez służy bezpieczeństwa. Była wielokrotnie przesłuchiwana, zatrzymywana oraz pozbawiana ról w jeleniogórskim teatrze, a w 1987 pod naciskiem SB dyrekcja Teatru imienia Norwida nie przedłużyła z nią umowy o pracę. W 1987 uczestniczka spotkania niezależnych środowisk twórczych z Janem Pawłem II w kościele świętego Krzyża w Warszawie. Urodziła się 17 marca 1953 roku. 5 rocznica

2019 - Zmarł Kazimierz Korbut-Orzechowski, duchowny rzymskokatolicki, aktor. Zagrał role kapłanów między innymi w filmach: "Człowiek z żelaza", "Panny z Wilka" oraz w serialach: "Dom", "Złotopolscy" i "Kuchnia polska". Prowadził rozliczne pielgrzymki do Ziemi Świętej i Rzymu. W latach 1994-2009 pełnił funkcję kapelana Domu Aktora w Skolimowie. Urodził się 3 marca 1929 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Jan Strelau, psycholog, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki. Autor Regulacyjnej Teorii Temperamentu, obejmującego sześć kluczowych cech: wrażliwość sensoryczną, reaktywność emocjonalną, wytrzymałość i aktywność oraz żwawość i perseweratywność. Badania profesora Jana Strelaua przyczyniły się do rozwoju psychologii różnic indywidualnych i genetyki zachowania. Urodził się 30 maja 1931roku.

2020 - W wyniku eksplozji saletry amonowej w magazynie portu w Bejrucie zginęły 204 osoby, a ponad 7,5 tysiąca odniosło obrażenia.

2021 - Zmarła Bogusława Czosnowska, aktorka teatralna i filmowa, najbardziej popularna w latach 50. i 60. XX wieku. Powojenna gwiazda teatru do 1981 roku wystąpiła w ponad 200 pierwszoplanowych rolach, później zajęła się pracą reżyserską, mając w dorobku 60 przedstawień. Zagrała też między innymi w filmach: "Mniejsze zło" i "Młodość Chopina". Urodziła się 22 lutego 1926 roku.

2022 - Zmarł Stanisław Wróbel, rolnik, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Wraz ze swoimi rodzicami i ciotką, w gospodarstwie w Woli Załężnej (na terenie województwa łódzkiego) ukrywał czteroosobową rodzinę żydowską: Jakuba i Sarę Frankielów z 6-letnim synem Herszlem oraz ciotką chłopca, Bellą. Wszyscy przeżyli, doczekali końca okupacji. W 1989 roku rodzina Wróblów została uhonorowana przez Instytut Yad Washem medalami Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Stanisław Wróbel urodził się 20 marca 1920 roku.

Zobacz także

2024-09-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 września - Święto Niepodległości Republiki San Marino. 3 września - Dzień Wieżowców. » więcej 2024-09-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 września - Międzynarodowy Dzień Sępa. 2 września - Światowy Dzień Brody. 2 września - Dzień Dużego Rozmiaru. » więcej 2024-09-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 września - Dzień Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, obchodzony w Polsce, od 1997 roku. 1 września - Święto Wojsk Obrony Przeciwlotniczej… » więcej 2024-08-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 sierpnia - Dzień Solidarności i Wolności, ustanowiony przez Sejm 27 lipca 2005 roku, dla upamiętnienia podpisania w 1980 roku porozumień gdańskich. Polskie… » więcej 2024-08-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci Osób Zaginionych. 30 sierpnia - Dzień Taksówkarza » więcej 2024-08-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, proklamowany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2009 roku. 29 sierpnia - Dzień Straży… » więcej 2024-08-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 sierpnia - Święto Lotnictwa Polskiego, obchodzone wspólnie przez lotnictwo cywilne, wojskowe oraz przemysł lotniczy, 1993 roku. Upamiętnia zwycięstwo… » więcej 2024-08-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 sierpnia - Święto narodowe Mołdawii, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1991 roku. 27 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Gier Ksi… » więcej 2024-08-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 sierpnia - Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej, obchodzona przez Kościół katolicki w Polsce. Święto zostało ustanowione w 1904 roku… » więcej 2024-08-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 sierpnia - Dzień Polskiej Żywności, obchodzony od 2013 roku. » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »