Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-08-03, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

03 sierpnia 1015 roku - Wojna polsko-niemiecka: w wyniku bitwy pod Krosnem Odrzańskim armia cesarza Henryka II Świętego przełamała polską obronę na Odrze. Konflikt trwał od 1015 do 1018 roku. Wojna zakończyła się pokojem w Budziszynie, który oddawał Polsce ziemie łużycką i milecką na własność, a nie, jako lenno.
1234 - Papież Grzegorz IX wydał bullę "Pietati proximum", która potwierdzała panowanie zakonu krzyżackiego nad ziemią chełmińską na wschód od Wisły, jak również nad wszystkimi dalszymi terytoriami, które w przyszłości miałyby zostać podbite w Prusach przez Krzyżaków. Zakon krzyżacki miał przy tym podlegać wyłącznie zwierzchności papieskiej i żadnej innej zależności lennej. 790 rocznica

1459 - W czasie wojny trzynastoletniej Krzyżacy odbili zamek w Starej Kiszewie, który pięć lat wcześniej zdobyły wojska gdańskie. Zamek pozostał w rękach Krzyżaków do pokoju toruńskiego w 1466 roku. Po tym traktacie Stara Kiszewa weszła w skład niegrodowego starostwa kiszewskiego, podlegając staroście rezydującemu w pobliskim Zamku Kiszewskim. Pierwszym starostą kiszewskim, mianowanym przez króla Kazimierza Jagiellończyka, został zasłużony w wojnie rotmistrz królewski, Piotr Szorc z Obrąbu. 565 rocznica

1492 - Krzysztof Kolumb, genueński żeglarz w służbie króla Hiszpanii, wypłynął z hiszpańskiego portu Palos w swą pierwszą podróż, której celem było znalezienie zachodniej drogi morskiej do Indii. Dowodzona przez Krzysztofa Kolumba wyprawa 12 października 1492 dotarła do jednej z wysp Bahama u wybrzeży Ameryki - kontynentu nieznanego w ówczesnej Europie. Za dokonania Kolumb został mianowany admirałem i pierwszym namiestnikiem hiszpańskich kolonii w Ameryce Środkowej.

1569 - Król Zygmunt August wydał akt "Incorporationem Ducatus Curlandiae & Semigaliae cum Regno Poloniae", który przyłączał Inflanty do Rzeczypospolitej. Na mocy aktu Inflanty stały się trzecią obok Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego częścią składową Rzeczypospolitej Obojga Narodów, będąc wspólną własnością Polski i Litwy. W 1561 roku wielki mistrz zakonu Gotthard Kettler poddał ziemie Inflant królowi polskiemu Zygmuntowi Augustowi. Gotthard Kettler, będąc lennikiem Polski, otrzymał Księstwo Kurlandii i Semigalii wydzielone z Inflant. 455 rocznica

1721 - Zmarł Stanisław Szembek, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski od 1706 roku. W czasie bezkrólewia, po śmierci Jana III Sobieskiego, w 1696, wraz z innymi członkami swej rodziny poparł kandydaturę elektora saskiego, Augusta II, który obdarzył go w zamian wieloma beneficjami kościelnymi. Urodził się w 1650 roku.

1773 - Zmarł ksiądz Stanisław Konarski, pijar, pisarz polityczny i poeta, działacz oświatowy, prekursor polskiego oświecenia, reformator szkolnictwa. Był współzałożycielem w 1740 roku w Warszawie Collegium Nobilium - nowoczesnej uczelni dla młodzieży szlacheckiej. W twórczości literackiej zajmował się głównie walką o czystość języka polskiego. W dziele "O skutecznym rad sposobie”, jako pierwszy w Polsce skrytykował liberum veto i przedstawił zarys reformy państwowej. Urodził się 30 września 1700 roku.

1778 - W Mediolanie otwarto teatr La Scala, najsłynniejszą scenę operową we Włoszech i jedną z najsłynniejszych na świecie. Przedstawieniem inauguracyjnym była opera Antonio Salieriego "L’Europa riconosciuta”. Gmach teatru zaprojektował architekt Giuseppe Piermarini. Na podstawie jego planów, w ciągu dwóch lat powstał gmach z klasycystyczną fasadą. W teatrze mieściło się ponad trzy tysiące widzów, iluminowany był tysiącem świec, posiadał pięć wieńców lóż, z których każda była inna.

1799 - Urodził się Carl Leopold Lohmeyer, niemiecki farmaceuta, autor pierwszego drukowanego przewodnika po Tatrach. Opis swych podróży po tych górach opublikował w 1842 roku w liczącej 80 stron książce "Vierzehn Tage in den Central-Karpathen, ein Wegweiser nach einigen der interessantesten Partien des Tatra-Gebirges und der Liptauer Alpen". W publikacji zamieścił też mapę Tatr. Zmarł 3 sierpnia 1873 roku. 225 rocznica

1816 - W Warszawie odbyło się prawykonanie "Pieśni narodowej za pomyślność króla" z muzyką Jana Nepomucena Piotra Kaszewskiego i tekstem Alojzego Felińskiego, będącej oficjalnym hymnem Królestwa Kongresowego. Utwór został zamówiony przez księcia Konstantego. Był on pomyślany, jako pieśń na cześć Aleksandra I Romanowa, będącego jednocześnie królem Polski i carem Rosji. Już w następnym roku nieoficjalnie zaczęto śpiewać refren ze słowami "Naszą ojczyznę racz nam wrócić, Panie". Po I wojnie światowej utwór stracił pozycję oficjalnego hymnu państwowego na rzecz Mazurka Dąbrowskiego. W 1927 roku zmieniono tekst, usuwając adnotacje monarchistyczne. Obecnie pieśń, ze zmienionym tekstem, znana jest pod tytułem "Boże, coś Polskę".

1832 - Urodził się Ivan Zajc, chorwacki kompozytor operowy. Autor między innymi oper: "Tyrolanka”, "Pan Twardowski” oraz operetek: "Koniec karnawału”, "Porwanie Sabinek”. Tworzył również kompozycje o przesłaniu religijnym, między innymi oratorium "Oče naš", msze i pieśni. Zmarł 16 grudnia 1914 roku.

1886 - Uruchomiono warszawski wodociąg wraz ze Stacją Filtrów i Stacją Pomp Rzecznych. Wodociąg wybudowano z inicjatywy prezydenta miasta Sokratesa Starynkiewicza według projektu brytyjskich inżynierów Williama Lindleya i Williama Heerleina Lindleya. W 2012 roku cały kompleks Stacji Filtrów w Warszawie został uznany za pomnik historii.

1873 - Powstało Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie, obecnie Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. Jego założycielami byli między innymi: Tytus Chałubiński, ksiądz Józef Stolarczyk, Eugeniusz Janota i Walery Eljasz-Radzikowski. Zajmowało się badaniem jaskiń tatrzańskich, budową obserwatoriów meteorologicznych oraz schronisk, tworzeniem opisów etnograficznych, wydawaniem map i przewodników, a także znakowanie szlaków turystycznych.

1901 - Urodził się Stefan Wyszyński, nazywany "Prymasem Tysiąclecia", pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. Wybitny mąż stanu, kierował Kościołem katolickim w Polsce ponad 30 lat, w latach 1948-1981. W okresie komunistycznych represji wobec Kościoła i społeczeństwa skierował do władz memoriał, w którym stwierdził, że w obliczu krzywd, jakich doznaje Kościół w Polsce, dalej w ustępstwach pójść nie może. Znalazły się w nim słynne słowa: "Non possumus. Rzeczy Bożych na ołtarzach cesarza składać nie wolno". Wkrótce potem, 25 września 1953 roku, został aresztowany i trzy lata przebywał w odosobnieniu. Z inicjatywy prymasa Wyszyńskiego Episkopat Polski w 1965 roku wystosował słynne orędzie do biskupów niemieckich, zawierające przebaczenie i prośbę o pojednanie obu narodów. W 1966 roku z inicjatywy kardynała zorganizowano uroczystości Millenium Chrztu Polski. W latach 1980-81 był mediatorem pomiędzy "Solidarnością" a władzami. Zmarł 28 maja 1981 roku. Od 18 grudnia 2017, po podpisaniu dekretu o heroiczności cnót przez papieża Franciszka, kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu przysługiwał tytuł Czcigodnego Sługi Bożego. 29 listopada 2018 roku konsylium lekarskie Kongregacji do spraw Świętych zatwierdziło cud za wstawiennictwem kardynała Wyszyńskiego. Papież Franciszek podpisał dekret zatwierdzający ten cud. Beatyfikacja odbyła się 12 września 2021 w świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.

1902 - Urodził się Andrzej Krzeptowski, narciarz olimpijczyk, kierownik schronisk tatrzańskich. Startował w Igrzyskach Olimpijskich w St. Moritz w 1928 roku, gdzie zajął 13. miejsce w biegu na 50 kilometrów. Uczestniczył także w Mistrzostwach Świata w Zakopanem w 1929, gdzie był 14. na 50 kilometrów. Przez wiele lat prowadził wraz z żoną Marią schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Był wieloletnim ratownikiem TOPR. Zmarł 12 kwietnia 1981 roku.

1905 - Urodził się Franz König, austriacki kardynał, arcybiskup Wiednia, filozof, współorganizator Soboru Watykańskiego II. Przyjaciel prymasa Stefana Wyszyńskiego i kardynała Karola Wojtyły. Uchodził za jednego z twórców watykańskiej polityki otwarcia na Europę Wschodnią. Miał dobre kontakty z Polską. W 1998 roku został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Zmarł 13 marca 2004 roku.

1909 - Urodził się Stanisław Piętak, poeta i prozaik. Autor między innymi zbiorów poetyckich: "Alfabet oczu", "Legenda dnia i nocy", "Obłoki wiosenne" oraz powieści: "Młodość Jasia Kunefała" i "Ucieczka z miejsc ukochanych". Zmarł 27 stycznia 1964 roku. 115 rocznica

1909 - Urodził się Stanisław Poznański, malarz i grafik, dziekan Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Autor między innymi prac: "Manekiny", "Gracze", "Szachy" i "Budowa”. Zmarł 19 lipca 1996 roku.

1914 - Józef Piłsudski utworzył w Krakowie Pierwszą Kompanię Kadrową z połączenia członków "Strzelca” i Polskich Drużyn Strzeleckich. Dowódcą został Tadeusz Kasprzycki "Zbigniew”. Kompania liczyła 177 żołnierzy, łącznie z patrolami: konnym, sanitarnym i skautów. Kompania wymaszerowała 6 sierpnia o godzinie 2:42 w stronę Miechowa, w Michałowicach obalając rosyjskie słupy graniczne. Po zajęciu Kielc i bezskutecznej próbie przebicia się do Warszawy w celu wywołania powstania, Pierwsza Kadrowa powróciła do Krakowa, stając się zalążkiem Legionów Polskich. 110 rocznica

1914 - Dwa dni po wypowiedzeniu wojny Rosji wojska niemieckie zajęły bez walk Częstochowę. Gdy Niemcy wkraczali do miasta kilkutysięczny garnizon rosyjski opuszczał je kierując się na wschód. W pierwszych dniach po zajęciu miasta Niemcy zamordowali kilkunastu mieszkańców Częstochowy za rzekome napaści na wojska cesarskie. 110 rocznica

1915 - W czasie I wojny światowej polscy legioniści zwyciężyli Rosjan w bitwie pod Jastkowem. Była to pierwsza bitwa, podczas której polskie oddziały miały dużą samodzielność i o samym przebiegu walk decydowali dowódcy pułków oraz Józef Piłsudski, jako głównodowodzący. Był to pierwszy większy bój 4. pułku piechoty Legionów Polskich, uważany za swoisty chrzest bojowy tej formacji. Po bitwie szeregi 4. pułku licznie zasilili lubelscy chłopi. W Jastkowie utworzono obóz, w którym do listopada wyszkolono 370 ochotników.

1920 - Zakończyła się bitwa pod Brodami i Beresteczkiem, rozgrywająca się podczas wojny polsko-bolszewickiej. Była to największa bitwa kawaleryjska XX wieku. Bitwa pod Beresteczkiem i Brodami pozostała nierozstrzygnięta. Oddziały polskie nie zdołały okrążyć i zniszczyć 1 Armii Konnej Budionnego, ale zadały jej wielkie straty. O kilka dni opóźniły marsz bolszewików na Lwów, co ułatwiło wycofanie z frontu niektórych polskich jednostek i ich późniejsze uczestnictwo w Bitwie Warszawskiej.

1922 - 28 górników zginęło po wdarciu się wody z potoku Kozibród do wyrobiska KWK "Artur” koło Trzebini.

1923 - Urodził się Zygmunt Malawski, aktor. Od 1951 roku do końca życia był związany z Teatrem Nowym w Łodzi. Występował również w filmach, między innymi w: "Ogniomistrzu Kaleniu”, "Palcu Bożym” i "Znakach szczególnych”. Zmarł 30 sierpnia 1983 roku.

1924 - Zmarł Joseph Conrad, właściwie Józef Konrad Korzeniowski, pisarz angielski, pochodzenia polskiego, autor powieści: "Lord Jim", "Smuga cienia", "Gry losu", "Jądro ciemności", "Tajfun". Wielu pisarzy XX wieku przyznało się do wpływu Conrada na swoją twórczość, w tym Francis Scott Fitzgerald, William Faulkner, William S. Burroughs i Philip Roth. Urodził się 3 grudnia 1857 roku. 100 rocznica

1924 - Zmarł Franciszek Nowodworski, adwokat, sędzia, pierwszy prezes Sądu Najwyższego i prezes Trybunału Stanu w latach 1922-1924, polityk, publicysta i działacz społeczny. Był wybitnym obrońcą w procesach karnych, specjalizował się w obronie politycznej, na przykład w sprawach o opór władzy, obrazę funkcjonariuszy publicznych i dotyczących prawa prasowego. Zasłynął także obroną osób oskarżanych o zamiar wprowadzenia języka polskiego do instytucji publicznych. Urodził się 7 kwietnia 1859 roku. 100 rocznica

1924 - Urodził się Leon Uris, amerykański korespondent wojenny, pisarz i scenarzysta, pochodzenia żydowskiego. Autor głośnej powieści "Exodus", opowiadającej o losach europejskich Żydów od początku XX wieku do 1948 roku, kiedy utworzono państwo Izrael. W Polsce znana jest jego powieść "Miła 18" o warszawskim getcie. Zmarł 21 czerwca 2003 roku. 100 rocznica

1924 - Kleryk Stefan Wyszyński przyjął w katedrze we Włocławku święcenia kapłańskie. Póżniejszy kardynał, Stefan Wyszyński, nazywany "Prymasem Tysiąclecia", pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego, kierował Kościołem katolickim w Polsce w latach 1948-1981. Z jego inicjatywy Episkopat Polski w 1965 roku wystosował słynne orędzie do biskupów niemieckich, zawierające przebaczenie i prośbę o pojednanie obu narodów. W 1966 roku z inicjatywy kardynała zorganizowano uroczystości Millenium Chrztu Polski. W latach 1980-81 był mediatorem pomiędzy "Solidarnością" a władzami. Zmarł 28 maja 1981 roku. Został beatyfikowany 12 września 2021 w świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. 100 rocznica

1929 - Urodził się Zdzisław Krzyszkowiak, lekkoatleta, biegacz długodystansowy, mistrz olimpijski, mistrz Europy, rekordzista świata. Zdobył złoty medal w biegu na trzy tysiące metrów z przeszkodami na Igrzyskach w Rzymie w 1960 roku. Był 13-krotnym mistrzem Polski w biegach na pięć tysięcy metrów, dziesięć tysięcy metrów, trzy kilometry z przeszkodami oraz w biegach przełajowych. Zmarł 24 marca 2003 roku. 95 rocznica

1929 - Zmarł Emil Berliner, amerykański elektrotechnik, niemieckiego pochodzenia, wynalazca gramofonu, który opatentował w 1878 roku. W 1894 roku założył pierwszą na świecie firmę fonograficzną The Berliner Gramophone Company. W 1909 roku pojawiły się na rynku pierwsze płyty nagrywane obustronnie. Produkowano je z żywic syntetycznych lub szelaku. Urodził się 20 maja 1851 roku. 95 rocznica 1936 - W Warszawie otwarto park imienia generała Józefa Sowińskiego. Powstał on z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Woli według projektu Zygmunta Hellwiga i Kazimierza Kozłowskiego, na polecenie prezydenta Warszawy, Stefana Starzyńskiego. Był to pierwszy publiczny park na robotniczej Woli. Powstał na tym terenie także plac zabaw dla dzieci i boiska.

1939 - Urodził się Andrzej Dłużniewski, malarz, rysownik, grafik, fotograf, performer. W latach 1980-1991 wraz z żoną, Emilią Małgorzatą Dłużniewską, organizował wystawy, odczyty i spotkania artystów z Polski oraz z zagranicy, w tym prezentacje grupy Fluxus w mieszkaniu prywatnym przy ulicy Piwnej w Warszawie. Zmarł 16 grudnia 2012 roku. 85 rocznica

1940 - Litwa została przyłączona do ZSRR. Na mocy tajnego układu Hitlera ze Stalinem z 28 września 1939 roku Litwa dostała się do strefy wpływów Związku Radzieckiego. Powstały tam sowieckie bazy wojskowe, a 15 czerwca 1940 roku 150 tysięczna armia radziecka rozpoczęła okupację Litwy. Powołano "rząd ludowy” pod kierownictwem Justasa Paleckisa, który objął także obowiązki prezydenta. Przeprowadzone w lipcu wybory wyłoniły Sejm Ludowy, który 21 lipca przyjął "Deklarację o władzy państwowej” ogłaszającą Litwę Socjalistyczną Republiką Radziecką. Litwa "poprosiła” o włączenie w skład Związku Radzieckiego i Stalin "pozytywnie rozpatrzył prośbę".

1940 - Urodził się Martin Sheen, amerykański aktor filmowy i telewizyjny, działacz pacyfistyczny pochodzenia irlandzkiego i hiszpańskiego. Występował w roli głównej w filmie "Czas apokalipsy" i jako prezydent Josiah Bartlet w serialu "Prezydencki poker".

1941 - W niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau został zamordowany Stanisław Sedlaczek, pedagog, instruktor i działacz harcerski, Naczelnik Związku Harcerstwa Polskiego. Jest autorem między innymi książek: "Szkoła Harcerza”, "Harcerstwo polskie”, "Geneza harcerstwa i skautingu”. Urodził się 31 stycznia 1892 roku. 1942 - Zmarł Richard Martin Willstätter, niemiecki chemik. Laureat Nagrody Nobla w 1915 roku, w dziedzinie chemii, za odkrycie budowy chlorofilu. Ze stanowiska na monachijskim uniwersytecie zrezygnował w 1934, protestując przeciwko nasilającemu się w Niemczech antysemityzmowi. Urodził się 13 sierpnia 1872 roku.

1942 - W warszawskim getcie w piwnicy domu przy ulicy Nowolipki 68 ukryta została część Podziemnego Archiwum Getta. Tak zwane Archiwum Ringelbluma, wpisane zostało na listę UNESCO "Pamięć Świata”, jako zabytek światowego dziedzictwa. Jest unikalnym zbiorem dokumentów stanowiących jedno z najważniejszych świadectw o Zagładzie Żydów polskich. Powstało w listopadzie 1940 z inicjatywy historyka doktora Emanuela Ringelbluma i przy udziale utworzonej przez niego organizacji Oneg Szabat.

1944 - W trzecim dniu Powstania Warszawskiego powstańcy zdobyli budynek Dworca Pocztowego w Alejach Jerozolimskich, Pałace: Blanka i Mostowskich, Arsenał, Dom Turystyczny przy placu Starynkiewicza oraz znaczną część terenów Politechniki. Niemcy zamordowali między innymi kilkuset mieszkańców budynków przy ulicy Marszałkowskiej, Puławskiej, Belgijskiej i Szustra. W Puszczy Kampinoskiej żołnierze Pułku AK "Palmiry-Młociny” rozbili niemiecki oddział w sile kompanii zabijając 70 Niemców i biorąc 15 do niewoli. Odbyła się pierwsza rozmowa premiera Stanisława Mikołajczyka ze Stalinem. Mikołajczyk oznajmił Stalinowi, że "Warszawa będzie wolna lada dzień” i zaapelował o pomoc militarną. Stalin obiecał wydanie polecenia o pomocy powstańcom w Warszawie, jednak deklaracje te pozostały w sferze obietnic. Odnosząc się do propozycji Mikołajczyka udzielenia wsparcia oddziałom AK w postaci zrzutów broni Stalin skierował polskiego premiera do PKWN. Wieczorem po raz pierwszy od wybuchu powstania bombowce Luftwaffe zbombardowały Warszawę. 80 rocznica

1946 - Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku skazał na karę śmierci 18-letnią Danutę Siedzikównę pseudonim "Inka”, sanitariuszkę 4. szwadronu odtworzonej na Białostocczyźnie 5. Wileńskiej Brygady AK, a w 1946 roku w 1. szwadronie Brygady działającym na Pomorzu. "Ince” zarzucono członkostwo w nielegalnej organizacji, nielegalne posiadanie broni, udział w napadach na funkcjonariuszy MO i UB, a także podżeganie do ich zabicia. Nie wszyscy zeznający milicjanci potwierdzili oskarżenia. Jeden z milicjantów przyznał nawet, że "Inka” udzieliła mu pierwszej pomocy, gdy został ranny. Wyrok wykonano 28 sierpnia. "Inka” urodziła się 3 września 1928 roku. 10 czerwca 1991 roku Sąd Wojewódzki w Gdańsku unieważnił wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego skazujący Danutę Siedzikównę.

1946 - W Nowym Jorku zmarł nagle Ignacy Matuszewski, jeden z czołowych reprezentantów obozu sanacyjnego, redaktor naczelny "Gazety Polskiej", polityk, dyplomata, kierownik Ministerstwa Skarbu II Rzeczypospolitej, pułkownik piechoty Wojska Polskiego, żołnierz wywiadu wojskowego, członek Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Zwolennik Józefa Piłsudskiego zaliczany do tak zwanej grupy pułkowników. Urodził się 10 września 1981 roku.

1948 - Urodził się Antoni Macierewicz, działacz opozycji antykomunistycznej, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników, członek NSZZ "Solidarność", poseł na Sejm RP, wiceprzewodniczący Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, minister spraw wewnętrznych w latach 1991-1992, w rządzie Jarosława Kaczyńskiego wiceminister obrony narodowej, szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego, likwidator WSI, przewodniczący zespołu parlamentarnego do spraw zbadania przyczyn katastrofy smoleńskiej, od listopada 2015 roku do grudnia 2017 roku minister obrony narodowej.

1950 - Urodził się John Landis, amerykański reżyser, scenarzysta i aktor filmowy pochodzenia żydowskiego. Większość reżyserowanych przez niego filmów miało charakter komediowy. Kilka z nich - "Blues Brothers", "Nieoczekiwana zmiana miejsc", czy "Szpiedzy tacy jak my" cieszyło się dużą popularnością. Wyreżyserował też dwa głośne teledyski Michaela Jacksona - "Thriller" oraz "Black or White".

1952 - Urodził się Zbigniew Eugeniusz Godlewski, robotnik, pracownik Stoczni Gdyńskiej imienia Komuny Paryskiej, zastrzelony przez milicję 17 grudnia 1970 w czasie wydarzeń Grudnia 1970. W chwili śmierci miał 18 lat. Po tym zdarzeniu protestujący przemaszerowali z jego ciałem niesionym na drzwiach ulicami Gdyni. O jego śmierci mówi "Ballada o Janku Wiśniewskim". W 2015 roku za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności.

1952 - W Helsinkach zakończyły się XV Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy reprezentanci zdobyli na nich cztery medale; mistrzem olimpijskim w boksie został Zygmunt Chychła. Był to pierwszy złoty medal olimpijski dla Polski od zakończenia II wojny światowej. W igrzyskach tych po raz pierwszy uczestniczyła reprezentacja Związku Radzieckiego, a do rywalizacji stanęły także pierwszy raz po II wojnie światowej Niemcy i Japonia. Zawodom sportowym towarzyszyła napięta atmosfera panująca między działaczami z krajów bloku wschodniego oraz krajów zachodnich.

1954 - Władze PRL przeprowadziły akcję "X-2”, w wyniku której do obozów pracy wysiedlono ponad 1500 zakonnic oraz skonfiskowano 323 obiekty zakonne, w tym szpitale, domy opieki, przedszkola, sierocińce oraz grunty i budynki klasztorne. Decyzję o przeprowadzeniu akcji na terenie województw: opolskiego, wrocławskiego i stalinogrodzkiego podjął premier Józef Cyrankiewicz. Uzasadniano ją koniecznością zlikwidowania niemieckich wpływów w środowiskach zakonnych. 70 rocznica

1954 - Zmarła Sidonie-Gabrielle Collette, francuska pisarka, autorka powieści obyczajowo-psychologicznych, znana głównie z opartego na motywach autobiograficznych cyklu o Klaudynie. Urodziła się 28 stycznia 1873 roku. 70 rocznica

1957 - ZSRR przeprowadził pierwszy na świecie test pocisku dalekiego zasięgu.

1964 - Zmarła Flannery O’Connor, amerykańska pisarka, autorka powieści: "Mądrość krwi”, "Trudno o dobrego człowieka”, "W pierścieniu ognia”. Ukończyła ponad 30 opowiadań i dwie powieści. Urodziła się 25 marca 1925 roku. 60 rocznica

1963 - Urodził się James Hetfield, amerykański muzyk, wokalista i gitarzysta rytmiczny, jeden z założycieli zespołu Metallica. W 2004 roku został ogłoszony przez magazyn „Rolling Stone” Człowiekiem Roku, a w 2009 roku sklasyfikowano go na piątym miejscu Listy 50 najlepszych heavymetalowych frontmanów wszech czasów według Roadrunner Records.

1968 - W Moskwie zmarł Konstanty Rokossowski, członek partii bolszewickiej, od 1918 roku w Armii Czerwonej. W czasie II wojny światowej pod jego dowództwem w ramach Frontu Białoruskiego walczyła 1. Armia Wojska Polskiego. W latach 1949-1956 minister obrony narodowej Polski, wicepremier, członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR, marszałek Polski i ZSRS. Urodził się 21 grudnia 1896 roku.

1979 - Zmarł Adam Szczypiorski, historyk, działacz PPS. W czasie II wojny światowej członek PPS-WRN, więzień niemieckiego obozu Sachsenhausen. Po wojnie na emigracji. Współtwórca Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie. W 1955 roku wrócił do kraju. Jeden z założycieli Komitetu Obrony Robotników. Urodził się 10 października 1895 roku. 45 rocznica

1980 - W Moskwie zakończyły się XXII Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy reprezentanci zdobyli na nich 32 medale, w tym trzy złote. Igrzyska zostały zbojkotowane przez większość krajów zachodnich z powodu radzieckiej inwazji na Afganistan.

1980 - W Toronto zmarł Zdzisław Krasnodębski, pilot, pułkownik Wojska Polskiego, uczestnik kampanii polskiej 1939 roku i francuskiej 1940 roku. Założyciel i pierwszy dowódca Dywizjonu 303. Urodził się 10 lipca 1904 roku.

1984 - Zmarł Janusz Groszkowski, inżynier elektronik, profesor Politechniki Warszawskiej, również polityk. Podczas II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, doradcą naukowo-technicznym Delegatury Rządu na Kraj. Opracował proste nadajniki stabilizowane kwarcem oraz podjął uwieńczone sukcesem prace nad rozszyfrowaniem systemu sterowania latających bomb V1 i rakiet V2 przechwyconych przez AK, co umożliwiło prowadzenie skutecznej obrony przed atakami V1 na Londyn. Urodził się 21 marca 1898 roku. 40 rocznica

1986 - Zmarła Stefania Górska, aktorka rewiowa i filmowa, piosenkarka, popularnie zwana "Stefcią”. Zadebiutowała w 1928 roku, jako śpiewająca tancerka w teatrzyku Qui Pro Quo, od 1948 roku była związana z Teatrem Syrena. Grała też między innymi w filmach: "Papa się żeni”, "O czym się nie mówi”, "Historia współczesna”, "Cafe pod Minogą”, "Inspekcja pana Anatola”. Urodziła się 6 stycznia 1907 roku.

1994 - Zmarł Innokientij Smoktunowski, aktor rosyjski. Zagrał między innymi w filmach: "Dziewięć dni jednego roku”, "Hamlet”, "Złodzieje samochodów”, "Oni walczyli za ojczyznę”, "Moskwa nie wierzy łzom”. Urodził się 28 marca 1925 roku. 30 rocznica

1995 - Zmarł Jules Horowitz, francuski fizyk nuklearny, pochodzenia żydowskiego, uważany za jednego z twórców francuskiej bomby atomowej. Uciekając przed antysemityzmem w Polsce wraz z rodziną przeniósł się do Republiki Weimarskiej, a po przejęciu władzy przez nazistów do Francji, osiedlając się w Metz. Kolejnym etapem ucieczki było opuszczenie niemieckiej strefy okupacji i osiedlenie się na terenie podległym rządowi Vichy. Jego praca wywarła znaczący wpływ na rozwój fizyki jądrowej we Francji. Był założycielem i pierwszym dyrektorem Instytutu Badań Podstawowych. Urodził się 3 października 1921 roku w Rzeszowie.

2001 - Zmarł Stefan Rachoń, skrzypek, dyrygent i kompozytor. W 1945 roku utworzył pierwszą powojenną Orkiestrę Polskiego Radia, przemianowaną później na Orkiestrę Polskiego Radia i Telewizji. Dyrygował nią do 1980 roku. Nagrał z orkiestrą około 10 tysięcy utworów muzyki symfonicznej, operowej, operetkowej i rozrywkowej. Urodził się 4 stycznia 1906 roku.

2002 - Zmarła Carmen Silvera, brytyjska aktorka i tancerka kanadyjskiego pochodzenia. Występowała między innymi w brytyjskim serialu komediowym "’Allo ’Allo!", w którym grała postać Edith Artois, żonę René, właściciela kawiarni. Urodziła się 2 czerwca 1922 roku.

2004 - Zmarł Henri Cartier-Bresson, francuski fotoreporter, uważany za jednego z najwybitniejszych fotoreporterów XX wieku. Po II wojnie światowej razem z Robertem Capa założył w Paryżu agencję fotograficzną Magnum Photos. Zdjęcia Bressona pojawiały się w najbardziej znanych czasopismach trzech dekad oraz były wystawiane we wszystkich największych galeriach w USA i Europie. Wystawa "The Decisive Moment" była pierwszą ekspozycją fotograficzną, która trafiła do Luwru. Urodził się 22 sierpnia 1908 roku. 20 rocznica

2006 - Zmarła Elisabeth Schwarzkopf, niemiecka śpiewaczka operowa, sopran liryczny, jedna z najsłynniejszych śpiewaczek operowych XX wieku. Międzynarodową sławę zdobyła po II wojnie światowej, występując w La Scali, Royal Opera House, na festiwalu mozartowskim w Salzburgu i wagnerowskim w Bayreuth. Od 1953 roku mieszkała w Wielkiej Brytanii. Urodziła się 9 grudnia 1915 roku.

2008 - Zmarł Aleksander Sołżenicyn, rosyjski pisarz, myśliciel i publicysta. Więzień łagrów i zesłaniec za "antyradziecką agitację”. W 1974 roku pozbawiony obywatelstwa i wydalony z ZSRR, wrócił do ojczyzny w 1994 roku. Napisał powieści-wspomnienia: "Archipelag Gułag”, "Krąg pierwszy”, "Oddział chorych na raka”, "Jeden dzień Iwana Denisowicza”. W 1970 roku otrzymał Literacką Nagrodę Nobla. Urodził się 11 grudnia 1918 roku.

2010 - Zmarł Edmund Zientara, piłkarz i trener. Z Legią Warszawa zdobył mistrzostwo Polski i Puchar Polski. Jako jedyny w Legii zdobył mistrzostwo Polski, jako piłkarz i jako trener. Uhonorowany został przyjęciem do galerii sław Legii Warszawa. Był kapitanem reprezentacji Polski. Rozegrał w niej 40 spotkań. Między innymi uczestniczył w turnieju piłkarskim Igrzysk Olimpijskich w Rzymie w 1960 roku. Wystąpił w meczu otwarcia stadionu Camp Nou w Barcelonie. Reprezentacja Polski pod nazwą Reprezentacji Warszawy uległa Barcelonie 2:4. Urodził się 25 stycznia1929 roku.

2012 - Podczas XXX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Londynie złote medale dla Polski zdobyli: sztangista Adrian Zieliński i kulomiot Tomasz Majewski. Łącznie na tej imprezie Polacy zdobyli 11 medali, w tym trzy złote, dwa srebrne i sześć brązowych.

2013 - Papież Franciszek mianował arcybiskupa Konrada Krajewskiego jałmużnikiem papieskim, którego obowiązkiem jest przekazywanie, w imieniu Ojca Świętego, jałmużny potrzebującym. Jałmużnik udziela także błogosławieństw papieskich. W 2018 roku arcybiskup Konrad Krajewski został przez papieża mianowany kardynałem. Od 2022 roku członek Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów oraz prefekt nowo powstałej Dykasterii do spraw Posługi Miłosierdzia.

2014 - W wyniku trzęsienia ziemi o sile 6,1 stopnia w skali Richtera w chińskiej prowincji Junnan zginęło 617 osób, a 3143 odniosło obrażenia. 200 tysięcy osób zostało pozbawionych dachu nad głową. Straty materialne oszacowano na ponad sześć miliardów dolarów. 10 rocznica

2015 - Zmarł Adam Walaciński, kompozytor, twórca muzyki filmowej, publicysta. Jest między innymi autorem muzyki do filmów: "O dwóch takich, co ukradli księżyc", "Faraon", " Matka Joanna od Aniołów" oraz seriali "Czterej pancerni i pies" i "Niewiarygodne przygody Marka Piegusa". Na początku lat 80. zaprzestał pisania muzyki filmowej, ograniczając swoją twórczość do muzyki poważnej. Urodził się 18 września 1928 roku.

2017 - Zmarł Timothy Hardy, brytyjski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, znany między innymi z roli Ministra Magii Korneliusza Knota w filmach o Harrym Potterze. Łącznie zagrał w 140 produkcjach. Kilkakrotnie grał Winstona Churchilla, znany był także z roli Siegfrida Farnona w serialu "Wszystkie stworzenia duże i małe". Urodził się 29 października 1925 roku.

2018 - Zmarł Zbigniew Ścibor-Rylski, lotnik, oficer Armii Krajowej, generał brygady Wojska Polskiego, w latach 2004-2014 sekretarz Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, członek założyciel i prezes Zarządu Głównego Związku Powstańców Warszawskich. Podczas Powstania Warszawskiego Zbigniew Ścibor-Rylski był dowódcą kompanii "Motyl” w Batalionie "Czata 49” Zgrupowania "Radosław”. Urodził się 10 marca 1917 roku.

2018 - Zmarł Kazimierz Bronisław Diehl, farmaceuta, działacz na rzecz osób głuchych, wieloletni prezes Polskiego Związku Głuchych. Należał do władz Międzynarodowego Komitetu Sportowego Głuchych. Urodził się 11 sierpnia 1933 roku.

2019 - W supermarkecie sieci Walmart w El Paso w Teksasie 21-letni Patrick Crusius zastrzelił 22 osoby i zranił 24, po czym oddał się w ręce policji. Atak został przeprowadzony prawdopodobnie na tle rasistowskim. Sprawca jest autorem manifestu antyimigracyjnego, w którym zamieścił pogróżki wobec przedstawicieli mniejszości zamieszkujących Stany Zjednoczone, a także przekonywał o wyższości osób o białym kolorze skóry. Manifest został opublikowany w Internecie przed atakiem. 5 rocznica

2019 - Zmarła Ludmiła Łączyńska, aktorka radiowa, teatralna i telewizyjna. Znana między innymi z roli Wisi Matysiakowej w radiowym serialu "Matysiakowie". Kreowała tę rolę przez 62 lata. Stanowiła ona "fundament” słuchowiska. Słuchaczom Polskiego Radia znana była również z występów w popularnym "Podwieczorku przy mikrofonie". Zagrała w kilkudziesięciu słuchowiskach Teatru Polskiego Radia, także w audycjach dla dzieci. W 2010 roku otrzymała nagrodę "Splendor Splendorów imienia Krzysztofa Zaleskiego”, nagrodę Teatru Polskiego Radia za kreacje radiowe. Urodziła się 24 kwietnia 1923 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł John Hume, brytyjski i północnoirlandzki polityk, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Aktywnie uczestniczył w negocjowaniu pokoju w Irlandii Północnej w latach 90. Brał udział w wielostronnych negocjacjach, które doprowadziły do zawarcia porozumienia wielkopiątkowego. Otrzymał za to w 1998 Pokojową Nagrodę Nobla, wspólnie z Davidem Trimble'em. Urodził się 18 stycznia 1937 roku.

2022 - Zmarł Czesław Cybulski trener lekkiej atletyki, specjalizujący się w rzucie młotem. Był nauczycielem i trenerem wybitnych sportowców, między innymi trenował Szymona Ziółkowskiego, Anitę Włodarczyk, Pawła Fajdka, a także przez krótki czas Kamilę Skolimowską. Urodził się 18 czerwca 1935 roku.

2023 - Zmarł Zygmunt Szweykowski, muzykolog, badacz utworów okresu baroku i renesansu, a także znawca opery włoskiej. Autor i współautor prac: "Kultura wokalna XVI-wiecznej Polski", "Między kunsztem a ekspresją. 1. Florencja. 2. Rzym", "Włosi w kapeli królewskiej polskich Wazów" i innych. Urodził się 12 maja 1929 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-09-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 września - W Polsce obchodzone jest wspomnienie 11 błogosławionych męczennic, sióstr nazaretanek z Nowogródka, zamordowanych przez hitlerowców 1 sierpnia… » więcej 2024-09-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 września - Święto Niepodległości Republiki San Marino. 3 września - Dzień Wieżowców. » więcej 2024-09-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 września - Międzynarodowy Dzień Sępa. 2 września - Światowy Dzień Brody. 2 września - Dzień Dużego Rozmiaru. » więcej 2024-09-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 września - Dzień Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, obchodzony w Polsce, od 1997 roku. 1 września - Święto Wojsk Obrony Przeciwlotniczej… » więcej 2024-08-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 sierpnia - Dzień Solidarności i Wolności, ustanowiony przez Sejm 27 lipca 2005 roku, dla upamiętnienia podpisania w 1980 roku porozumień gdańskich. Polskie… » więcej 2024-08-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci Osób Zaginionych. 30 sierpnia - Dzień Taksówkarza » więcej 2024-08-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, proklamowany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2009 roku. 29 sierpnia - Dzień Straży… » więcej 2024-08-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 sierpnia - Święto Lotnictwa Polskiego, obchodzone wspólnie przez lotnictwo cywilne, wojskowe oraz przemysł lotniczy, 1993 roku. Upamiętnia zwycięstwo… » więcej 2024-08-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 sierpnia - Święto narodowe Mołdawii, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1991 roku. 27 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Gier Ksi… » więcej 2024-08-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 sierpnia - Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej, obchodzona przez Kościół katolicki w Polsce. Święto zostało ustanowione w 1904 roku… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »