Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-07-29, 01:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

29 lipca - Światowy Dzień Tygrysa.
1423 - W Przedborzu nad Pilicą król Władysław II Jagiełło nadał prawa miejskie Łodzi, w tym prawo organizowania targów w środy i dwóch jarmarków rocznie. Miasto pod względem prawnym miało wzorować się na stolicy województwa - Łęczycy, więc zostało przeniesione z prawa polskiego na niemieckie.

1794 - Insurekcja kościuszkowska: zwycięstwo powstańców w bitwie pod Sałatami. Walczyły powstańcze oddziały generała księcia Romualda Giedroycia z przeważającymi wojskami rosyjskimi księcia Siergieja Fiedorowicza Golicyna. Starcie pod Sałatami wykazało wielką determinację i bitność powstańców, którzy mimo kilkakrotnej przewagi przeciwnika w ludziach i broni palnej, rozbili regularne wojska carskie. 230. rocznica

1800 - Na Sekwanie w Rouen zwodowano pierwszy okręt podwodny "Nautilus", skonstruowany przez amerykańskiego inżyniera Roberta Fultona. Długość miedzianego kadłuba wynosiła prawie 6,5 metra, a szerokość ponad metr. Fulton sam sfinansował budowę okrętu, bo francuski Dyrektoriat odmówił sfinansowania tego przedsięwzięcia. Prawdopodobnie nazwa statku posłużyła za pierwowzór nazwy jednostki podwodnej "Nautilus” w książce Juliusza Verne’a "Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi".

1833 - W wyniku decyzji państw zaborczych zmieniono konstytucję Wolnego Miasta Krakowa. Ograniczono kompetencje Senatu, a główną instytucją stała się Konfederacja Rezydentów, złożona z przedstawicieli państw zaborczych. Zastąpienie dotychczas obowiązującej ustawy zasadniczej nastąpiło po powstaniu listopadowym, z którym obywatele Krakowa sympatyzowali.

1836 - W Paryżu odsłonięto Łuk Triumfalny. Pomnik postawiono dla uczczenia tych, którzy walczyli i polegli za Francję w czasie wojen rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich. Znajduje się na placu Charles’a de Gaulle’a na zachodnim skraju Pól Elizejskich. Pod Łukiem znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza, którego Płomień Pamięci jest symbolicznie rozpalany każdego wieczora oraz niewielkie muzeum poświęcone historii tego obiektu. Na Łuku wyryto nazwiska 386 oficerów napoleońskich, w tym siedmiu Polaków. Na pamiątkę napoleońskich zwycięstw wyryte są także nazwy pięciu polskich miast - Gdańska, Ostrołęki, Pułtuska, Lidzbarka Warmińskiego i Wrocławia.

1856 - Zmarł Robert Schumann, niemiecki kompozytor, krytyk muzyczny i autor artykułów poświęconych muzyce. Uznawany za jednego z najbardziej wpływowych twórców epoki romantyzmu. Do najważniejszych kompozycji Schumanna należą wczesne cykle miniatur fortepianowych z lat 1832-39, kiedy komponował niemal wyłącznie utwory na fortepian solo oraz liczne pieśni, spośród których większość napisał w 1840 roku, przez biografów zwanym "Rokiem pieśni”. Od 1841 pisał głównie utwory orkiestrowe i kameralne. Pozostawił po sobie pięć symfonii, liczne uwertury, koncerty i sonaty oraz obszerną spuściznę literacką - przede wszystkim recenzje muzyczne, które publikował w magazynie "Neue Zeitschrift für Musik" w latach 1834-1843. Urodził się 8 czerwca 1810 roku.

1868 - Zmarł John Elliotson, angielski lekarz, chirurg, pionier nowoczesnej medycyny, jeden z pierwszych angielskich lekarzy propagujących stosowanie stetoskopu oraz hipnozy przy znieczulaniu pacjentów. Urodził się 29 października 1791 roku.

1883 - Urodził się Benito Mussolini, polityk, przywódca faszystów włoskich. W 1925 ogłosił się dyktatorem - duce. Był twórcą koncepcji państwa korporacyjnego, sojusznikiem Niemiec hitlerowskich. W latach 1935-1936, po podboju Etiopii, proklamował wskrzeszenie tradycji imperium rzymskiego. W 1940 roku wciągnął Włochy do II wojny światowej. W 1943 został odsunięty od władzy, utworzył później satelicki względem Niemiec rząd rezydujący w północnej części kraju. Został rozstrzelany 28 kwietnia 1945 roku przez komunistycznych partyzantów.

1890 - Zmarł Vincent van Gogh, holenderski malarz, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli postimpresjonizmu, którego twórczość wywarła ogromny wpływ na sztukę XX wieku. Tworzył pejzaże, martwe natury, sceny rodzajowe, portrety, kwiaty, kompozycje figuralne. Autor 870 obrazów, w tym: "Irysy”, "Słoneczniki” i "Droga z cyprysem”. Cierpiał na napady lękowe i narastające ataki paniki spowodowane zaburzeniami psychicznymi. Zmarł w wieku 37 lat, jako twórca nieznany szerszemu ogółowi, w wyniku postrzału z broni palnej - prawdopodobnie samobójczego. Urodził się 30 marca 1853 roku.

1898 - Urodził się Isidor Isaac Rabi, amerykański fizyk, pochodzenia żydowskiego, laureat Nagrody Nobla w 1944 roku, w dziedzinie fizyki, za metodę rezonansową obserwacji własności magnetycznych jąder atomowych. Pomysłodawca stworzenia międzynarodowego laboratorium CERN w Genewie oraz Brookhaven National Laboratory koło Nowego Jorku. Zmarł 11 stycznia 1988 roku.

1899 - W Hadze zakończyła obrady pierwsza konferencja pokojowa, w której uczestniczyło 26 państw. Jej efektem było podpisanie trzech konwencji: o pokojowym rozwiązywaniu sporów międzynarodowych, o prawach i zwyczajach wojny lądowej oraz o zastosowaniu w czasie wojen morskich zasad genewskiej konwencji z 1864 roku. 125. rocznica

1921 - Adolf Hitler został przewodniczącym NSDAP - Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników. Otrzymał tytuł wodza - Führer oraz niemalże dyktatorską władzę. W tym samym roku zreorganizował partyjne bojówki, tworząc Oddziały Szturmowe, zajmujące się później między innymi mordowaniem przeciwników politycznych, walką z opozycją i pogromami Żydów. Pod przywództwem Hitlera partia w latach 1933-1945 sprawowała totalitarną władzę w III Rzeszy. Podczas norymberskich procesów członków kierownictwa politycznego NSDAP - została ona uznana za organizację przestępczą, odpowiedzialną za zbrodnie przeciwko ludzkości.

1921 - W Prószkowie koło Opola zanotowano najwyższą temperaturę w historii na terenie obecnej Polski. Tego dnia termometry wskazywały tam 40,2 stopnia Celsjusza.

1922 - Urodziła się Ruta Sakowska, badaczka historii holokaustu, , w latach 1958-2011 pracownik naukowy Żydowskiego Instytutu Historycznego. Zajmowała się historią getta warszawskiego, a także badaniem i edycją materiałów z Archiwum Ringelbluma, które działało pod nazwą Oneg Szabat i gromadziło materiały o życu w gettcie warszawskim i dokumentowało działania żydowskiego ruchu oporu. Zmarła 22 sierpnia 2011 roku.

1925 - Urodził się Mikis Theodorakis, jeden z najważniejszych i najbardziej znanych greckich kompozytorów XX wieku. To on skomponował muzykę do filmu Michaela Kakoyannisa "Grek Zorba" z 1964 roku z Anthonym Quinnem w roli głównej. Popularny był jednak wcześniej, między innymi dzięki muzyce do filmów "Phaedra" czy "Elektra". W 2000 roku Theodorakis został nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Zmarł 2 września 2021 roku.

1926 - Urodził się Jacek Bocheński, prozaik, eseista, publicysta, autor książek: "Boski Juliusz", "Nazo poeta", "Stan po zapaści"; członek polskiego Pen-Clubu, redaktor naczelny kwartalnika "Zapis". Jego twórczość charakteryzuje częste odwoływanie się do świata antycznego oraz transpozycja tego świata na świat współczesny. Ponadto porusza zagadnienia takie jak: opozycja wobec władzy autorytarnej, miejsce człowieka we współczesnym świecie i w historii. Działacz opozycji demokratycznej w PRL. W 1976 r. wraz z Wiktorem Woroszylskim założył podziemne pismo "Zapis”, był redaktorem naczelnym tego pisma w latach 1978-1981. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami.

1927 - Urodził się Harry Mulisch, holenderski pisarz, uznawany za jednego z najwybitniejszych twórców europejskich, zaliczany do "wielkiej trójki" najważniejszych pisarzy współczesnej literatury niderlandzkiej. Jego książki były tłumaczone na 26 języków. Światową sławę przyniosły mu: "Zamach" i "Odkrycie nieba". Zmarł 30 października 2010 roku.

1934 - Urodził się Michał Szewczyk, aktor, znany z filmów "Zamach", "Kapitan Sowa na tropie" i "Pan Samochodzik i templariusze". Nieprzerwanie, od 1958 związany jest z Teatrem Powszechnym w Łodzi, przez wiele lat pracował, jako nauczyciel akademicki. W latach 1965-1992 zagrał w 15 spektaklach Teatru Telewizji. W 2020 odsłonił swoją gwiazdę w łódzkiej Alei Gwiazd. Zmarł 8 lutego 2021 roku. 90. rocznica

1938 - Uruchomiono Obserwatorium Wysokogórskie imienia Józefa Piłsudskiego na górze Pop Iwan w Beskidach Wschodnich, obecnie na Ukrainie. Potocznie nazywane "Białym Słoniem", położone w centrum Huculszczyzny, w momencie oddania do użytku było najnowocześniejszym tego typu obiektem w Polsce i jednym z dwóch najnowocześniejszych wysokogórskich obserwatoriów w Europie. Obecnie jest w stanie ruiny i stanowi lokalną atrakcję turystyczną.

1939 - Transatlantyk MS "Chrobry" wypłynął z Gdyni w dziewiczy rejs do Ameryki Południowej. Jednym z 1042 pasażerów statku był Witold Gombrowicz, który płynął do Ameryki Południowej, by już nigdy do Polski nie wrócić. 20 sierpnia 1939 statek dopłynął do Buenos Aires. Po kilku dniach ruszył w drogę powrotną. Informacja o wybuchu wojny zastała marynarzy na pełnym morzu, w pobliżu brazylijskiego portu Pernambuco. 2 września w porcie Recife w Brazylii rejs został przerwany, pasażerowie zeszli na ląd, a kapitan Edward Pacewicz skierował statek do Southampton, gdzie przybył 31 października. Statek został przebudowany na transportowiec wojskowy. 14 maja 1940 roku został zbombardowany przez samoloty niemieckie, a dzień później zatonął. "Chrobry" był ostatnim jak dotąd nowym transatlantykiem, zbudowanym dla polskiej bandery handlowej. 85. rocznica

1941 - Podczas apelu w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz ojciec Maksymilian Maria Kolbe, franciszkanin, męczennik, misjonarz i święty Kościoła katolickiego, dobrowolnie wybrał śmierć głodową w zamian za Franciszka Gajowniczka. Mężczyzna ten był w grupie 10 osób skazanych na śmierć za ucieczkę jednego z więźniów. Ojciec Kolbe zmarł w bunkrze głodowym 14 sierpnia 1941 roku. Został wyniesiony na ołtarze podczas beatyfikacji, jako wyznawca w 1971, a następnie podczas kanonizacji, jako męczennik w 1982 roku.

1942 - Zmarł Wojciech Kossak, syn Juliusza, ojciec Jerzego Kossaka, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec. Malował sceny batalistyczne i historyczne, był współautorem panoram: "Racławice" i "Przejście przez Berezynę". Twórca około dwóch tysięcy obrazów, między innymi: "Olszynka Grochowska", "Śmierć Sowińskiego", "Jasyr tatarski” i "Szarża ułańska”. Urodził się 31 grudnia 1856 roku.

1943 - W nazistowskim obozie koncentracyjnym Matthausen stracono Romana Konwerskiego, mieszkańca wsi Kąty pd Ciechanowem. Został skazany na pobyt w obozie za odmowę udziału w egzekucji czworga żołnierzy Armii Krajowej na zamku w Ciechanowie. Przed planowaną egzekucją pokazową Niemcy spędzili ludność i wybrali jednego ze zgromadzonych, aby wyciągnął stołek spod stóp osób wieszanych. Konwerski odmówił udziału, słowami "Braci swych wieszać nie będę". Dla upamiętnienia postawy Romana Konwerskiego jego imię nadano jednej z ulic Ciechanowa. Urodził się 9 lipca 1910 roku.

1944 - Urodził się Stanisław Małkowski, ksiądz, socjolog, działacz opozycji antykomunistycznej, współpracownik KOR, ROPCiO oraz Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej. Uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku. Kapelan podziemnej Solidarności w latach 1982-1989. 13 grudnia 1981, w dniu ogłoszenia stanu wojennego był jedynym duchownym katolickim z Warszawy, który został zatrzymany przez Służbę Bezpieczeństwa. Uniknął jednak internowania. Na początku lat 80. XX wieku znalazł się na liście niewygodnych księży sporządzonej dla zastępcy dyrektora Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, pułkownika Adama Pietruszki, których zamierzano skrytobójczo zgładzić. Figurował na niej pod numerem pierwszym, przed księdzem Jerzym Popiełuszką.

1944 - Komunistyczny Związek Patriotów Polskich wystosował apel przez radio moskiewskie do ludności Warszawy o rozpoczęcie powstania przeciwko Niemcom. Komunikaty będące powtórzeniem tej audycji nadawała także czterokrotnie 30 lipca w godzinach: 15:00, 20.55, 21:55 i 23:00 moskiewska Radiostacja imienia Tadeusza Kościuszki. 80. rocznica

1944 - Zginął Stefan Kasprzyk, pseudonim "Dzik", harcerz, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej. Został zabity podczas osłony operacji "Most III", polegającej na dostarczeniu kurierów rządu RP na uchodźstwie na tereny okupowanej Polski i w drodze powrotnej zabranie elementów zdobytego nad Bugiem rakietowego pocisku balistycznego V2 oraz kurierów. W akcji wzięło udział ponad 400 osób. We wsi Biała, u ujścia rzeki Białej do Dunajca, podczas wymiany ognia z niemieckim oddziałem zginęli: Stefan Kasprzyk, Mieczysław Tenerowicz pseudonim "Orzeł" i Władysław Sokół pseudonim "Partenau". Kasprzyk urodził się 18 lutego 1920 roku. 80. rocznica

1948 - W Londynie rozpoczęły się pierwsze powojenne Letnie Igrzyska Olimpijskie. Trwały do 14 sierpnia. Nie wystąpiły w nich ekipy Niemiec i Japonii - reprezentacje tych krajów nie zostały zaproszone, a także ZSRR. Polskę reprezentowało 37 zawodników. Najlepsze, czwarte miejsce, zajęła Jadwiga Wajsówna w rzucie dyskiem.

1949 - Urodził się Jerzy Bończak, aktor teatralny i filmowy, reżyser, związany z warszawskimi teatrami - Rozmaitości, Nowym i Kwadrat. Wystąpił w filmach: "Zapis zbrodni”, "Kariera Nikodema Dyzmy”, "Życie Kamila Kuranta” i "Wielki Szu”, a także w serialach telewizyjnych, w tym "Dom”, jako niezapomniany dozorca Prokop. 75. rocznica

1950 - Urodziła się Elżbieta Towarnicka, śpiewaczka operowa. Rozgłos przyniosły jej nagrania do filmów Krzysztofa Kieślowskiego: "Trzy kolory: Niebieski”, "Trzy kolory: Czerwony”, "Dekalog" i "Podwójne życie Weroniki”. Śpiewaczka wydała kilkanaście solowych albumów oraz brała udział w nagraniach płyt innych artystów. Wiele jej nieopublikowanych nagrań znajduje się w archiwach Polskiego Radia w Krakowie i Warszawie. Część z nich znalazła się w wydanym w 2012 roku przez Atlas i Polskie Radio trzypłytowym albumie "Wielcy wykonawcy - Elżbieta Towarnicka".

1951 - Prymas Stefan Wyszyński poświęcił odbudowaną po wojnie archikatedrę Świętego Jana Chrzciciela we Wrocławiu. Gotycka świątynia była budowana od XII do XIV wieku. Wcześniej w tym samym miejscu stały trzy inne kościoły. Obecny kształt jest efektem barokowych uzupełnień oraz restauracji po zniszczeniach wojennych. Podczas oblężenia przez Armię Czerwoną twierdzy Wrocław, uległo zniszczeniu aż 70 procent katedry. Zrujnowane zostały hełmy, dachy, sklepienia głównej nawy, spłonęły organy i część malowideł. Archikatedra Świętego Jana Chrzciciela we Wrocławiu uchodzi za pierwszą w pełni gotycką świątynię na ziemiach polskich.

1951 - W Londynie zorganizowano pierwszą edycję konkursu Miss World, którego zwyciężczynią została Szwedka Kicki Hakansson. W konkursie uczestniczyło 26 kobiet, w tym 21 z Wielkiej Brytanii. Nie startowała przedstawicielka Polski.

1957 - Przy ONZ powstała Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej z siedzibą w Wiedniu, organizacja pracująca na rzecz bezpiecznego i pokojowego wykorzystania energii atomowej. W 2005 roku została uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla.

1958 - Powstała NASA - amerykańska Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej. W 2006 roku NASA sama określiła swoje cele, uznając, że jej misją jest "utorowanie drogi przyszłej eksploracji kosmosu, odkryciom naukowym i badaniom z dziedziny aeronautyki". Podlega bezpośrednio prezydentowi USA.

1964 - W Kijowie zmarła Wanda Wasilewska, działaczka socjalistyczna, komunistyczna, pisarka, członek Rady Naczelnej PPS, wiceprzewodnicząca PKWN. Po wybuchu II wojny światowej przebywała we Lwowie, a następnie w Moskwie. W czasie wojny była główną doradczynią Józefa Stalina w sprawach polskich. W latach 1943-1946 przewodnicząca Związku Patriotów Polskich, organizacji powołanej przez komunistów polskich w ZSRS. Była córką działacza niepodległościowego z Polskiej Partii Socjalistycznej Leona Wasilewskiego, bliskiego współpracownika Józefa Piłsudskiego i pierwszego ministra spraw zagranicznych odrodzonej Polski. Urodziła się 21 stycznia 1905 roku. 60. rocznica

1967 - Zmarł Aleksander Wat, poeta, prozaik i tłumacz, współtwórca polskiego futuryzmu, redaktor awangardowego czasopisma "Nowa sztuka". Autor dzienników "Mój wiek", "Wierszy śródziemnomorskich", a także przekładów z literatury rosyjskiej - Dostojewskiego, Tołstoja i Czechowa. O losach Aleksandra, jego żony Oli i syna Andrzeja w czasie okupacji radzieckiej Lwowa i na zesłaniu do Kazachstanu opowiada film "Wszystko, co najważniejsze" Roberta Glińskiego z 1992 roku. Urodził się 1 maja 1900 roku.

1973 - Urodził się Denis Urubko, rosyjski himalaista i instruktor wspinaczki, były żołnierz armii Kazachstanu, zdobywca Korony Himalajów i Karakorum. Od 2015 ma obywatelstwo polskie. W styczniu 2018 Urubko, wspólnie z Adamem Bieleckim, Piotrem Tomalą i Jarosławem Botorem, przerwał zimową wyprawę na K2 i wziął udział w akcji ratowniczej na Nanga Parbat, której celem była pomoc schodzącym ze szczytu Élisabeth Revol i Tomaszowi Mackiewiczowi. Bielecki i Urubko, wspinając się w godzinach nocnych, dotarli do Revol i sprowadzili ją do obozu. Dojście do Mackiewicza, z uwagi na ekstremalne warunki pogodowe, nie było możliwe. Akcja ratunkowa odbiła się szerokim echem w polskich i zagranicznych mediach i została doceniona za bohaterstwo jej uczestników.

1973 - Zmarł Henri Charriere, francuski pisarz, autor autobiograficznej powieści "Papillon", opisującej pobyt w kolonii karnej, oraz jej sequelu "Banco". Pierwsza z tych powieści, tylko we Francji, znalazła milion nabywców. Opisywał w niej fałszywe oskarżenie o zabójstwo i zesłanie do kolonii karnej na Wyspie Diabelskiej, skąd kilka razy uciekał. Urodził się 16 listopada 1906 roku.

1975 - Gerald Ford jak pierwszy prezydent USA odwiedził były niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau, działający w latach 1940-1945 w Oświęcimiu i pobliskich miejscowościach. Jako jedyny niemiecki obóz koncentracyjny został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO pod nazwą Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady. Był głównym miejscem masowej eksterminacji około 1,1 miliona Żydów z całej Europy, a także 140-150 tysięcy Polaków, około 23 tysięcy Romów, około 12 tysięcy jeńców radzieckich oraz ofiar innych narodowości.

1977 - Prezes zarządu Dresdner Banku Jürgen Ponto został postrzelony przez terrorystów z Frakcji Czerwonej Armii przed swoim domem w Oberursel. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł następnego dnia w szpitalu.

1978 - Zmarł Andrzej Bogucki, aktor filmowy i teatralny, śpiewak operetkowy, piosenkarz. Występował w kilku warszawskich teatrach i kabaretach, był związany Polskim Radiem. Zagrał w kilkunastu filmach, ale największą popularność, uznanie i rozgłos przyniosły mu występy w roli piosenkarza rewiowego i radiowego. Zwany "polskim Chevalierem" wylansował wiele przebojów w tym "Czerwony autobus", "Jak przygoda, to tylko w Warszawie” i "A mnie jest szkoda lata”. Urodził się 11 listopada 1904 roku.

1979 - Ukazał się komunikat o powstaniu Ruchu Młodej Polski. Było to ugrupowanie polskiej opozycji antykomunistycznej, skupione wokół Aleksandra Halla i pisma "Bratniak”, nawiązujące do prawicowej myśli politycznej, podkreślające, jako swój pierwszoplanowy cel kwestię odzyskania przez Polskę pełnej niepodległości. Zagadnienia ustrojowe i gospodarcze były pomijane. W deklaracji założycielskiej podkreślono jedynie konieczność doboru realistycznych środków w dążeniu do postawionych celów. 45. rocznica

1981 - Książę Karol, brytyjski następca tronu, poślubił lady Dianę Spencer. Ceremonia odbyła się w katedrze Świętego Pawła w Londynie i oglądało ją w telewizji ponad 700 milionów widzów. Uroczystość określano, jako "bajkowy ślub” i "ślub stulecia”. W 1992 książę i księżna Walii ogłosili separację. Rozwód orzeczono w 1996. Rok później Diana zginęła w wypadku samochodowym.

1983 - Zmarł Luis Bunuel, hiszpański reżyser filmowy, tworzący w Europie, Stanach Zjednoczonych i Meksyku. Został uznany za czołowego przedstawiciela surrealizmu w kinie. Jego najważniejsze dzieła to: "Pies andaluzyjski", "Dyskretny urok burżuazji", "Złoty wiek”, "Anioł zagłady”, ”Piękność dnia” i "Widmo wolności”. W 1982 roku wydał wspomnienia "Moje ostatnie tchnienie". Urodził się 22 lutego 1900 roku.

1985 - Zmarł Piotr Lutczyn, reżyser, scenograf i scenarzysta animowanych filmów i seriali dla dzieci, między innymi pełnometrażowej wersji Koziołka Matołka, seriali: "Dziwne przygody Koziołka Matołka", "Wędrówki Pyzy" i "Proszę słonia". Urodził się 13 czerwca 1923 roku.

1987 - Premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher i prezydent Francji François Mitterrand podpisali umowę o budowie tunelu pod kanałem La Manche. Trzy lata później przebito ostatnią warstwę skały. Tunel ma długość 50 kilometrów i łączy Calais we Francji z Folkestone w Wielkiej Brytanii.

1992 - Podczas XXV Igrzysk Olimpijskich w Barcelonie złote medale dla Polski zdobyli: Waldemar Legień w judo, Arkadiusz Skrzypaszek indywidualnie w pięcioboju nowoczesnym oraz drużyna pięcioboistów w składzie: Arkadiusz Skrzypaszek, Dariusz Goździak i Maciej Czyżowicz.

1997 - Zmarł Karol Szafranek, pianista i pedagog, współzałożyciel (wraz z bratem Antonim) Państwowej Szkoły Muzycznej w Rybniku. Wśród uczniów Karola Szafranka byli Lidia Grychtołówna, Adam Makowicz, Piotr Paleczny, Maria Warchoł-Sobiesiak i Stefan Kutrzeba. Obecnie muzyczna szkoła I i II stopnia oraz Filharmonia Rybnicka noszą imię braci Szafranków, W mieście stoi także ich pomnik. Karol Szafranek urodził się 14 grudnia 1904 roku.

1998 - "Prząśniczka", pieśń skomponowana przez Stanisława Moniuszkę na głos i fortepian do słów Jana Czeczota została oficjalnym hejnałem Łodzi i jednym z miejskich symboli. Hejnał grany jest codziennie na trąbce, o godzinie 12:00, z okna Urzędu Miasta Łodzi przy ulicy Piotrkowskiej. Melodia rozbrzmiewa również o pełnej godzinie jako dźwięk zegara z wieży dawnego Ratusza Miejskiego przy placu Wolności.

2000 - Zmarł René Favaloro, argentyński kardiochirurg, znany z przeprowadzenia pionierskiej operacji wszczepienia bypassów - pomostów naczyniowych, omijających miejsce zwężenia w tętnicy wieńcowej, stosowanej obecnie powszechnie w niektórych przypadkach zawału serca i zaawansowanej chorobie wieńcowej. Urodził się 12 lipca 1923 roku.

2001 - Zmarł Edward Gierek, działacz komunistyczny, kierował rządzącą Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą przez blisko 10 lat. Objął stanowisko w grudniu 1970 roku po strajkach i masakrze robotników na Wybrzeżu oraz dymisji Władysława Gomułki. Okres jego rządów - nazwany epoką gierkowską - charakteryzował się początkowo dynamicznym rozwojem gospodarczym Polski, kosztem zaciągnięcia ogromnych kredytów na Zachodzie, by później przerodzić się w kryzys, który w efekcie doprowadził do upadku ekipy Gierka. Został zmuszony do dymisji po protestach społecznych w sierpniu 1980 roku. Rok później wykluczono go z PZPR, jako współodpowiedzialnego za kryzys polityczny i gospodarczy. W stanie wojennym był internowany. Nigdy nie wrócił do polityki. Urodził się 6 stycznia 1913 roku.

2005 - Ogłoszono odkrycie planety karłowatej Eris. Obiekt został odkryty 5 stycznia 2005 roku. Rok później uzyskał nazwę od imienia greckiej bogini niezgody. Masę Eris wkrótce po odkryciu oszacowano, jako większą niż Plutona i z tego powodu w mediach nazywany był dziesiątą planetą. Jednak w sierpniu 2006 roku zdecydowano, że Eris, podobnie jak Pluton i Ceres, zaliczona będzie do nowej klasy obiektów - planet karłowatych.

2011 - Zmarł Zbigniew Rojek, muzyk, kompozytor, artysta kabaretowy, wokalista. Współzałożyciel zespołów "Trzeci Oddech Kaczuchy” i "Kaczki z Nowej Paczki”. Urodził się 24 lipca 1954 roku.

2011 - Powstała Wolna Armia Syrii (WAS), główna grupa zbrojna syryjskiej opozycji walczącej w wojnie domowej, trwającej od 2011 roku przeciwko siłom wiernymi prezydentowi Baszszarowi al-Asadowi. Jej trzon stanowią głównie dezerterzy z armii syryjskiej.

2011 - Komisja Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego pod przewodnictwem ministra spraw wewnętrznych i administracji Jerzego Millera ogłosiła raport końcowy ze śledztwa w sprawie katastrofy smoleńskiej. Raport liczący 300 stron został wcześniej przekazany ówczesnemu premierowi Donaldowi Tuskowi. Według raportu końcowego KBWLLP przyczyną wypadku było między innymi: „zejście poniżej minimalnej wysokości zniżania, przy nadmiernej prędkości opadania, w warunkach atmosferycznych uniemożliwiających wzrokowy kontakt z ziemią i spóźnione rozpoczęcie procedury odejścia na drugi krąg". Jednocześnie w raporcie końcowym wskazano 6 czynników mających wpływ na zdarzenie lotnicze i 8 okoliczności sprzyjających zaistnieniu katastrofy, leżących po stronie polskiej i rosyjskiej. Od 24 listopada 2015 witryna z końcowym raportem, decyzją Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP przestała być dostępna, ale dostępne były jej kopie na serwerach niezależnego od rządu Web Archive.

2012 - Zmarł August Kowalczyk, aktor i reżyser teatralny, w czasie II wojny światowej więzień niemieckiego obozu w Auschwitz. Grał w teatrach krakowskich oraz w Polskim w Warszawie. Wystąpił w filmach: "Pokolenie”, "Rok pierwszy”, "Barwy walki” i "Tajemnica Enigmy”, a także w serialach telewizyjnych: "Stawka większa niż życie” i "Chłopi”. Wieloletni wiceprezes Zarządu Głównego Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem, przewodniczący Krajowej Rady Polskiej Unii Ofiar Nazizmu. Urodził się 15 sierpnia 1921 roku.

2015 - Zmarł Jan Kulczyk, biznesmen, a także mecenas sztuki i sportu. Właściciel przedsiębiorstwa Kulczyk Holding i międzynarodowej grupy inwestycyjnej. Od 2002 roku w rankingach był klasyfikowany, jako najbogatszy Polak. W 2013 roku amerykańskie czasopismo "Forbes” umieściło Jana Kulczyka na 384. miejscu wśród najbogatszych ludzi świata, szacując jego majątek na ponad 3,5 miliarda dolarów. Zmarł w Wiedniu, jak poinformowano, w wyniku powikłań po zabiegu kardiologicznym. Urodził się 24 czerwca 1950 roku.

2017 - Zmarł Piotr Wandycz, polski i amerykański historyk, profesor Yale University, znawca dziejów najnowszych Polski i Europy Środkowo-Wschodniej, a także historii dyplomacji. Opublikował ponad 400 artykułów, recenzji oraz książek. Urodził się 20 września 1923 roku.

2018 - Zmarł Tomasz Stańko, legenda jazzu, trębacz, kompozytor, mistrz improwizacji. Był jednym z najpopularniejszych muzyków jazzowych w Polsce, jego talent był doceniany także za granicą. Ceniono go za niepowtarzalny styl improwizacji, nastrojowy klimat, rozpoznawalne, charakterystyczne brzmienie jego trąbki. Występował z najsłynniejszymi muzykami w Polsce i na świecie. Grał - jak pisali krytycy - ekscentrycznie i prowokacyjnie, ale sam deklarował, że czerpie inspiracje z tradycji. Tomasz Stańko został pierwszym laureatem ustanowionej w 2003 roku nagrody European Jazz Prize. Uhonorowano go także kilkoma Fryderykami. Urodził się 11 lipca 1942 roku.

2019 - Zmarł Czesław Stopka, aktor teatralny, telewizyjny i filmowy. Zawiązany z teatrem od 1953 roku grał na scenie prawie 30 lat. Występował w niewielkich teatrach w różnych miastach, ale w całej Polsce dał się poznać widzom, jako aktor Teatru Telewizji. Zagrał między innymi rolę Kamila w spektaklu "Niekochana” w 1973 roku i Istvana Hercega w spektaklu "Gorzkie żale w dozorcówce” w 1981. Zagrał także w kilkunastu filmach, jego ostatnia rola, w 2008 roku, to pułkownik Ryszard Boguta w filmie "Trzeci oficer". W 2007 roku otrzymał Srebrny Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Urodził się 14 października 1936 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Albin Chalandon, francuski uczestnik ruchu oporu podczas II wojny światowej, polityk, minister sprawiedliwości w latach 1986-88. Odznaczony Krzyżem Wielkim Legii Honorowej. Urodził się 11 czerwca 1920 roku.

2022 - Inwazja Rosji na Ukrainę: 53 ukraińskich jeńców wojennych zginęło, a 75 zostało rannych w masakrze w więzieniu w Mołodiżnem koło Ołeniwki w obwodzie donieckim. Ofiarami byli głównie żołnierze z kompleksu Azowstal, ostatniej ukraińskiej twierdzy w czasie oblężenia Mariupola.

2022 - Zmarł Juris Hartmanis, łotewski matematyk i informatyk zajmujący się teorią złożoności danych. Laureat Nagrody Turinga, największego wyróżnienia w dziedzinie informatyki. ( zdobył ją wspólnie z Richardem Stearnsem) w 1993 roku. Urodził się 5 maja 1928 roku.

2023 - Zmarł Vittorio Prodi, włoski polityk i fizyk, profesor i wykładowca Uniwersytetu Bolońskiego, w latach 2004-2014 poseł do Parlamentu Europejskiego. Brat Romano Prodiego, byłego premiera Włoch i byłego przewodniczącego Komisji Europejskiej. Urodził się 19 maja 1937 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-09-05, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 5 września - Międzynarodowy Dzień Dobroczynności. » więcej 2024-09-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 września - W Polsce obchodzone jest wspomnienie 11 błogosławionych męczennic, sióstr nazaretanek z Nowogródka, zamordowanych przez hitlerowców 1 sierpnia… » więcej 2024-09-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 września - Święto Niepodległości Republiki San Marino. 3 września - Dzień Wieżowców. » więcej 2024-09-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 września - Międzynarodowy Dzień Sępa. 2 września - Światowy Dzień Brody. 2 września - Dzień Dużego Rozmiaru. » więcej 2024-09-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 września - Dzień Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, obchodzony w Polsce, od 1997 roku. 1 września - Święto Wojsk Obrony Przeciwlotniczej… » więcej 2024-08-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 sierpnia - Dzień Solidarności i Wolności, ustanowiony przez Sejm 27 lipca 2005 roku, dla upamiętnienia podpisania w 1980 roku porozumień gdańskich. Polskie… » więcej 2024-08-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci Osób Zaginionych. 30 sierpnia - Dzień Taksówkarza » więcej 2024-08-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, proklamowany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2009 roku. 29 sierpnia - Dzień Straży… » więcej 2024-08-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 sierpnia - Święto Lotnictwa Polskiego, obchodzone wspólnie przez lotnictwo cywilne, wojskowe oraz przemysł lotniczy, 1993 roku. Upamiętnia zwycięstwo… » więcej 2024-08-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 sierpnia - Święto narodowe Mołdawii, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1991 roku. 27 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Gier Ksi… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »