Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-07-24, 01:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

24 lipca - Święto Polskiej Policji Państwowej, obchodzone dla upamiętnienia rocznicy powołania Policji Państwowej w 1919 roku.

24 lipca - W Kościele katolickim trwa 25. Ogólnopolski Tydzień Świętego Krzysztofa (21 lipca - 28 lipca). Modlitwa o bezpieczeństwo na drodze jest połączona z misyjną Akcją św. Krzysztof - 1 grosz za 1 kilometr szczęśliwej jazdy na środki transportu dla misjonarzy.
1292 - Zmarła Święta Kinga, zwana także Kunegundą, córka króla Węgier Beli IV, żona księcia krakowskiego Bolesława Wstydliwego. Od 1234 roku Kinga była zakonnicą w klasztorze klarysek w Starym Sączu. Cały posag przeznaczyła na odbudowę kraju po najazdach tatarskich, wspierała też klasztory i kościoły. Sprowadzeni przez nią z Węgier górnicy zbudowali kopalnie soli w Wieliczce i Bochni. Kinga została beatyfikowana 10 czerwca 1690 roku, kanonizowana 16 czerwca 1999 roku przez papieża Jana Pawła II. W 1715 roku papież Benedykt XIII przyznał Kindze tytuł patronki Polski i Litwy. Urodziła się 5 marca 1234 roku.

1400 - W salach krakowskiego Collegium Maius odbyły się pierwsze wykłady uniwersyteckie. Uczelnia wznowiła swoje nauczanie dzięki zabiegom królowej Jadwigi Andegaweńskiej na dworze papieskim. W swoim testamencie królowa zapisała krakowskiej uczelni swój majątek. Klejnoty umożliwiły odnowienie uniwersytetu w pełnym kształcie, z czterema wydziałami typowymi dla średniowiecznych uniwersytetów. Najważniejszy był Wydział Teologiczny, który dla każdego profesora był ukoronowaniem kariery naukowej. Uniwersytet Jagielloński był pierwszą uczelnią w Europie posiadającą samodzielne katedry matematyki i astronomii.

1466 - Wojna 13-letnia: oddziały polskie i gdańskie zdobyły po oblężeniu Starogard. Toczona w latach 1454-1466 wojna między państwem zakonu krzyżackiego a Koroną Królestwa Polskiego, rozpoczęła się po poparciu przez Polskę powstania Związku Pruskiego przeciwko zakonowi krzyżackiemu. Zakończyła się zwycięstwem Królestwa Polskiego i II pokojem toruńskim.

1520 - Zygmunt I Stary wydał edykt toruński wymierzony w innowierców. Król zakazał przywożenia pism luterańskich do Królestwa oraz głoszenia "nowinek religijnych" a także wprowadził cenzurowanie treści wydawnictw religijnych. W przypadku nie przestrzegania edyktu groziła konfiskata majątku i banicja. Edykt toruński był pierwszym z licznych prawnych zakazów rozpowszechniania reformacji w Polsce

1625 - Mianowano pierwszego Naczelnego Pocztmistrza Wrocławia. Był to najwyższy urząd pocztowy na Śląsku, powołany przez cesarza Ferdynanda II po uruchomieniu pocztowego połączenia Wrocławia z Pragą i Wiedniem. Utworzenie urzędu było podkreśleniem szybkiego wzrostu znaczenia wrocławskiego węzła komunikacji pocztowej. Naczelny Poczmistrz Wrocławia otrzymał znaczną suwerenność w podejmowanych decyzjach, a także w sprawach finansowych i administracyjnych. Pierwszym naczelnym poczmistrzem wrocławskim został M. Taussacker, wieloletni kurier Kamery Śląskiej.

1701 - Powstało Detroit w Michigan. Założycielem miasta był Francuz Antoine de la Mothe Cadillaca. W 1796 roku Detroit zostało formalnie przekazane Stanom Zjednoczonym. W 1802 uzyskało prawa miejskie. Po 1830 roku nastąpił gwałtowny rozwój, poprzez otwarcie żeglugi parowej na Wielkich Jeziorach i napływ imigrantów z Europy. W przeszłości miasto było dużym skupiskiem Polonii. Polacy napływali do miasta od XIX wieku, początkowo z Wielkopolski z zaboru pruskiego, a następnie z innych zaborów i innych części Stanów Zjednoczonych. W połowie dwudziestolecia międzywojennego w Detroit żyło około 250 tysięcy Polaków.

1761 - Urodził się Jakub Jasiński, generał, działacz polityczny, poeta. Był absolwentem Szkoły Rycerskiej. Na polecenie króla Stanisława Augusta zorganizował Korpus Inżynierów Wielkiego Księstwa Litewskiego, tworzył też system szkolenia żołnierzy. Podczas powstania kościuszkowskiego organizował oddziały w Wilnie, stoczył w wojskami carskimi bitwę pod Polanami. Za zasługi dla Insurekcji odznaczony złotą obrączka z grawerunkiem "Ojczyzna Obrońcy Swemu", odznaczony także orderem Virtuti Militari. Zginął 4 listopada 1794 roku, podczas obrony Pragi, atakowanej przez wojska feldmarszałka Aleksandra Suworowa.

1794 - Urodził się Christian Pander, rosyjski embriolog, anatom i paleontolog pochodzenia niemieckiego. W 1817 roku opisał tworzenie się listków zarodkowych i rozwój z nich narządów u ptaków. Jako pierwszy paleontolog opisał konodonty, grupę wymarłych organizmów morskich. Zajmował się również badaniem trylobitów, gromady wymarłych morskich stawonogów. Czołowy ewolucjonista okresu przed Darwinem. Zmarł 22 września 1865 roku. 230. rocznica

1803 - Urodził się Adolphe Adam, francuski kompozytor. Autor 40 oper i 14 baletów. Najbardziej znane to "Giselle” i "Faust”. Komponował także muzykę do sztuk teatralnych. Skomponował także muzykę do kolędy "Cantique de Noël". Był cenionym nauczycielem, jego uczniem był między innymi Léo Delibes. Zmarł 3 maja 1856 roku.

1831 - Zmarła Maria Szymanowska, pianistka i kompozytorka, jedna z pierwszych kobiet pianistek w historii kultury europejskiej. Pisała utwory na fortepian, w tym etiudy, nokturny, walce, polonezy, mazurki i pieśni. Poza Polską, koncertowała w Niemczech, Francji, Anglii, Włoszech, Holandii, Szwajcarii, Czechach, na Ukrainie, Litwie i w Rosji. Ostatnie lata życia spędziła w Petersburgu, gdzie była nadworną pianistką carycy Aleksandry Fiodorowny. Zmarła podczas epidemii cholery w wieku 42 lat. Urodziła się 14 grudnia 1789 roku.

1843 - Urodził się William Abney, angielski astronom i wynalazca w dziedzinie fotografii. Stworzył emulsje fotograficzne, które pozwoliły uzyskać dotychczas niedostępne obrazy obiektów kosmicznych. Wynalazki z zakresu podczerwieni umożliwiły mu w 1882 roku określenie po raz pierwszy stopnia absorpcji światła przez cząstkę, w zależności od jej struktury. Zmarł 3 grudnia 1920 roku.

1857 - Urodził się Henrik Pontoppidan, duński pisarz i felietonista, przedstawiciel realizmu krytycznego. W powieściach koncentrował się na losach biedoty chłopskiej i stawiał filozoficzne pytania o sens bytu i granice poznania. Autor opowiadań i nowel, między innymi - "Koniec życia", "Podcięte skrzydła", trylogii "Umiłowany kraj" oraz cyklu "Królestwo zmarłych". Laureat literackiej Nagrody Nobla w 1917 roku. Zmarł 21 sierpnia 1943 roku.

1860 - Urodził się Alfons Mucha, czeski malarz i grafik. Jego twórczość łączy tradycje bizantyjskie i współczesne. Znakiem rozpoznawczym są grafiki kobiet w stylu belle époque - wyidealizowana postać pięknej kobiety otoczonej naręczem kwiatów i liści, symbolami i arabeskami. Przez wiele lat tworzył projekty graficzne na zamówienie - plakaty reklamowe, kalendarze, karty dań, okładki i tytuły czasopism. Był odpowiedzialny za dekoracje, kostiumy i plakaty dla Sary Bernhardt w Theatre de la Renaissance. Zaprojektował czechosłowackie godło państwowe oraz pierwsze znaczki i banknoty. Zmarł 14 lipca 1939 roku.

1870 - Zmarł Pierre Dupont, francuski poeta ludowy, syn kowala. Po rewolucji lutowej pisał pieśni socjalistyczne, między innymi - "Le chant des Ouvriers" - tak zwaną marsyliankę robotniczą. W 1851 roku skazany został na deportację, lecz później ułaskawiony. Do swoich pieśni przeważnie sam tworzył melodie. Urodził się 23 kwietnia 1821 roku.

1878 - Urodził się Lord Dunsany, brytyjski pisarz i dramaturg. Wydanych zostało ponad 80 jego książek oraz setki opowiadań. Jego twórczość wpłynęła na wielu pisarzy fantasy, między innymi H.P. Lovecrafta oraz J.R.R. Tolkiena. Zmarł 25 października 1957 roku.

1880 - Urodził się Ernst Bloch, amerykański kompozytor pochodzenia szwajcarskiego, twórca kompozycji orkiestrowych, kameralnych, wokalno-instrumentalnych, w tym rapsodii "America" i opery "Mackbeth". Był profesorem Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. W 1935 roku opublikował "Erbschaft dieser Zeit" - książkę, która krytykowała nazizm. Kiedy naziści doszli do władzy, Bloch z żoną musieli uciekać z Niemiec, kolejno do Szwajcarii, Austrii, Czechosłowacji i ostatecznie do Stanów Zjednoczonych. W 1949 wrócił do NRD. Po zbudowaniu muru berlińskiego zamieszkał w RFN. Zmarł 15 lipca 1959 roku.

1886 - Gottlieb Daimler skonstruował czteroosobowy pojazd stylizowany na karocę, z jednocylindrowym silnikiem o mocy 1,1 KM montowanym pod tylnym siedzeniem. Automobil rozwijał szybkość maksymalnie 16 kilometrów na godzinę.

1888 - Zmarł Józef Bełza, chemik, pionier cukrownictwa w Polsce. Był propagatorem produkcji cukru z buraków cukrowych oraz popularyzatorem nauk przyrodniczych. Pełnił urząd komisarza fabryk przy Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych. Był współpracownikiem Encyklopedii Orgelbranda. Urodził się 18 września 1805 roku.

1895 - Urodził się Robert Graves, brytyjski pisarz i poeta, badacz mitologii, profesor uniwersytetu w Oksfordzie. Autor ponad 120 książek, w tym wielu powieści historycznych: "Ja, Klaudiusz”, "Klaudiusz i Messalina”, "Belizariusz”, "Mity greckie”, "Mity hebrajskie”. Jest też autorem realistycznych poezji wojennych. Zmarł 7 grudnia 1985 roku.

1897 - Urodziła się Amelia Mary Earhart, amerykańska pilotka, dziennikarka i poetka. Była pierwszą kobietą, która w 1928 roku przeleciała nad Atlantykiem, jako pasażer, i pierwszą kobietą, która, jako pilot uczyniła to samotnie w 1932 roku. Była też pierwszą kobietą, której Kongres Stanów Zjednoczonych przyznał odznaczenie Distinguished Flying Cross. Została też wybrana Najbardziej Niezwykłą Kobietą Roku. Zaginęła 2 lipca 1937 roku, lecąc nad Oceanem Spokojnym.

1900 - Urodził się Aleksander Żabczyński, aktor rewiowy, teatralny i filmowy. Należał do najpopularniejszych polskich aktorów okresu 20-lecia międzywojennego. Osiągnął pozycję gwiazdy i jednego z najbardziej pożądanych amantów filmowych. Zagrał w filmach: "Manewry miłosne”, "Ada! To nie wypada”, "Jadzia”, "Pani minister tańczy”, "Śluby ułańskie”. Gdy wybuchła II wojna światowa przystąpił do kampanii wrześniowej, później przedostał się do Rumunii, gdzie został internowany. Uciekł do Francji i został oficerem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Był ranny w bitwie pod Monte Cassino. Po wojnie występował w Teatrze Polskim i współpracował z Polskim Radiem. Wylansował piosenkę "Całuję twoją dłoń madame”. Zmarł 31 maja 1958 roku.

1908 - Urodził się Władysław Smólski, poeta i pisarz, w czasie niemieckiej okupacji działacz podziemia. Autor między innymi sztuki "Latające talerze”, powieści - "Losy dziecka - opowieść wojenna”, "Zaklęte lata”. Za pomaganie mieszkańcom warszawskiego getta i wspieranie działalności Rady Pomocy Żydom - Żegota został w 1983 uhonorowany tytułem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Zmarł 1 września 1988 roku.

1908 - Podczas IV Letnich Igrzysk Olimpijskich w Londynie zdyskwalifikowano włoskiego zwycięzcę biegu maratońskiego Włocha Dorando Pietriego. Zawodnikowi w czasie finiszu na stadionie, po kilku upadkach spowodowanych wyczerpaniem, pomagali wstawać sędziowie. Mistrzem olimpijskim został drugi na mecie Amerykanin Johnny Hayes.

1911 - Ekspedycja kierowana przez Hirama Binghama, amerykańskiego naukowca, odkryła Machu Picchu, ruiny miasta Inków w Andach Peruwiańskich. Bingham wracał na miejsce odkrycia kilkukrotnie. W 1912 roku prowadził tam wykopaliska archeologiczne finansowane przez Yale University oraz National Geographic Society. W kolejnych latach Machu Picchu było także badane przez peruwiańskich archeologów. Miasto zbudowano w II połowie XV wieku podczas panowania jednego z najwybitniejszych władców Inków - Pachacuti Inca Yupanqui. Pełniło wówczas funkcję głównego centrum ceremonialnego, ale także gospodarczego i obronnego. Zamieszkiwali je kapłani, przedstawiciele inkaskiej arystokracji, żołnierze oraz opiekunowie tamtejszych świątyń. Miasto zostało opuszczono około 1537 roku.

1912 - Urodził się Stanisław Wohl, operator, reżyser, scenarzysta i pedagog. W 1930 roku współzałożyciel Stowarzyszenia Miłośników Filmu Artystycznego "Start", po wojnie współzałożyciel Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi i jej wieloletni wykładowca. Autor zdjęć do filmów: "Król Maciuś I", "Kalosze szczęścia", "Przygoda noworoczna" oraz scenariuszy do obrazów: "Strachy”, "Domek z kart”, a także do serialu "Czterej pancerni i pies”. Zmarł 21 maja 1985 roku.

1915 - Urodził się Tadeusz Stefan Pyszkowski, dziennikarz sportowy, sprawozdawca radiowy, przez 18 lat kierownik Redakcji Sportowej Programu I Polskiego Radia. Wcześniej piłkarz, zawodnik Huraganu Wołomin i Warszawianki. Relacjonował między innymi rozgrywający się na trasie Warszawa-Praga pierwszy w historii, kolarski Wyścig Pokoju w 1948 roku. W 1953 relacjonował mistrzostwa Europy w boksie w warszawskiej Hali Gwardii, gdzie Polacy wywalczyli pięć złotych medali. W 1973 roku, komentował słynny mecz Anglia-Polska na londyńskim stadionie Wembley, gdzie Polacy zremisowali uzyskując awans na Mistrzostwa Świata w 1974 roku. Wypowiedź Tadeusza Pyszkowskiego - "Oj, strzelaj, prędzej, strzelaj...” z relacji z meczu pucharowego między Legią Warszawa a Slovanem Bratysława z 19 września 1956 roku, gdy Polacy wygrali 2 do 0, od ponad pół wieku jest czołówki sygnału "Kroniki sportowej" Programu I Polskiego Radia. Zmarł 12 sierpnia 2007 roku.

1917 - Bitwa pod Krechowcami, w której polscy ułani, walczący po stronie armii rosyjskiej, otrzymali rozkaz powstrzymania natarcia Niemców na Stanisławów, w okolicach wsi Krechowce. Akcja Polaków miała dać osłonę odwrotowi oddziałów rosyjskich. 24 lipca pod Krechowcami ułani cały dzień bohatersko walczyli z Niemcami, po czym wycofali się do miasta. W Stanisławowie okazało się, że polska ludność jest rabowana przez rosyjskich maruderów, dochodzi też do zabójstw. Ułani zaangażowali się w obronę mieszkańców, przechodząc do walki z Rosjanami. Walki pod Krechowcami zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic.

1920 - Wincenty Witos objął po raz pierwszy stanowisko premiera RP, stając na czele utworzonego w czasie inwazji bolszewickiej Rządu Obrony Narodowej. Program tego gabinetu obejmował trzy podstawowe zasady: obronę państwa, zakończenie wojny oraz zawarcie sprawiedliwego i trwałego pokoju. Ponadto rząd deklarował wcielenie w życie reform uchwalonych przez Sejm, ukrócenie nadużyć administracji oraz wymuszenie posłuchu dla prawa. Jednocześnie rząd wzywał społeczeństwo do koniecznych ofiar. Gabinet podał się do dymisji 13 września 1921 roku.

1921 - W katastrofie skonstruowanego przez Waleriana Abakowskiego eksperymentalnego szynobusu dużej prędkości - tak zwanego aerowagonu, na trasie kolejowej Tuła-Moskwa, zginęło sześć osób, w tym konstruktor. Pojazd poruszał się za pomocą silnika lotniczego i śmigła ciągnącego. Abakowski wraz z grupą komunistów z Fiodorem Siergiejewem na czele przeprowadził próbną jazdę z Moskwy do Tuły. Pojazd dotarł do Tuły, jednak w drodze powrotnej aerowagon przy dużej prędkości wykoleił się, zabijając wszystkich wewnątrz.

1922 - Urodził się Bernard Ładysz, śpiewak operowy, bas-baryton. Karierę artystyczną rozpoczął w Zespole Reprezentacyjnym Wojska Polskiego, przez wiele lat był solistą Opery Warszawskiej i Teatru Wielkiego w Warszawie. W 1956 roku zwyciężył w Międzynarodowym Konkursie Śpiewaczym w Vercelli. Od tego momentu rozpoczęła się jego międzynarodowa kariera. Występował na największych światowych scenach i współpracował ze słynnymi dyrygentami. Jako pierwszy polski artysta został zaangażowany do partii solowej w nagraniu opery przez firmę fonograficzną "Columbia"- wystąpił wtedy obok Marii Callas w nagraniu "Łucji z Lammermooru”. Odtwórca partii w operach: Stanisława Moniuszki, Gioacchino Rossiniego, Giuseppe Verdiego, Piotra Czajkowskiego, Krzysztofa Pendereckiego. Zmarł 25 lipca 2020 roku.

1926 - Urodził się Andrzej Konic, reżyser filmowy. Był twórcą telewizyjnych spektakli i programów poetyckich, filmów: "Uszczelka", "Umarłem, aby żyć", seriali telewizyjnych: "Stawka większa niż życie", "Czarne chmury" oraz spektakli teatralnych: "Madame Sans Gene", "Otello", "Opera za trzy grosze". Zmarł 25 października 2010 roku.

1929 - Wszedł w życie pakt Brianda-Kellogga, w którym sygnatariusze wyrzekli się wojny jako metody prowadzenia polityki. Pakt formułował zakaz wojny agresywnej, pozostawiając państwom prawo do samoobrony w wypadku napaści. Potępiał też uciekanie się do wojny, jako środka rozwiązywania sporów międzynarodowych i zobowiązywał do ich regulowania środkami pokojowymi. Pakt podpisały 62 kraje. W praktyce dokument nie spełnił swojego głównego celu - zaniechania wojny. W tym sensie nie wniósł żadnego realnego wkładu do międzynarodowego pokoju, a swoją nieskuteczność okazał już w 1931 roku wraz z inwazją japońską w Mandżurii i w 1935 roku z włoską inwazją w Etiopii. 95. rocznica

1931 - Urodził się Eric Tabarly, francuski oficer marynarki, żeglarz. Sławę zdobył w 1964 roku, kiedy w transatlantyckim wyścigu samotników prześcignął Anglika sir Francisa Chichestera. W 1980 roku pobił 75-letni rekord, przepływając przez Atlantyk w dziesięć dni, pięć godzin i 14 minut. Generał Charles de Gaulle udekorował go krzyżem Legii Honorowej. Zginął zepchnięty przez sztorm z pokładu swojego jachtu w nocy z 12 na 13 czerwca 1998 roku.

1933 - Urodził się Jerzy Harasymowicz, poeta, założyciel grup poetyckich Muszyna i Barbarus. Należał do tak zwanego pokolenia "Współczesności”. Autor ponad 40 tomów wierszy, między innymi: "Pastorałki polskie”, "Madonny polskie”, "Cuda”, "Lichtarz ruski”, "Podsumowanie zieleni” i "Polowanie z sokołem”, a także bajek dla dzieci. Z jego poezji wywodzi się termin "kraina łagodności", do którego Wojciech Belon nawiązywał w piosenkach, a który później bywał utożsamiany z poezją śpiewaną. Zmarł 21 sierpnia 1999 roku.

1942 - W walkach na Froncie Wschodnim niemieckie wojska zdobyły Rostów nad Donem, poza tym zwycięstwem wojsk niemiecko-węgierskich zakończyła się bitwa z armią czerwoną pod Woroneżem, trwająca od końca czerwca.

1943 - Początek nalotów dywanowych na Hamburg, jednych z największych w czasie II wojny światowej. Operacja pod kryptonimem "Gomora" polegała na zmasowanym bombardowaniu przez lotnictwo amerykańskie i brytyjskie całych obszarów miasta, aż do całkowitego ich zniszczenia. Naloty trwały do 2 sierpnia 1943 roku. Spośród około półtora miliona mieszkańców Hamburga, co najmniej 42 tysiące zginęło, a 900 tysięcy zostało bez dachu nad głową. Całkowitemu zniszczeniu uległo prawie 75 procent miasta. Zburzono bądź uszkodzono 580 zakładów przemysłowych, w tym wszystkie stocznie okrętów podwodnych oraz pobliską wytwórnię silników diesla. Blisko 2/3 mieszkańców Hamburga zostało zmuszonych do ucieczki.

1943 - Bitwa o Atlantyk: polski niszczyciel ORP "Orkan” uratował 37 rozbitków z zatopionego niemieckiego okrętu podwodnego U-459 i brytyjskiego lotnika z samolotu rozbitego podczas ataku na statek. W październiku 1943 roku płynący w eskorcie konwoju "Orkan”, został zatopiony torpedą przez niemiecki okręt podwodny. Zginęło 178 Polaków i około 20 Brytyjczyków. Była to największa pod względem liczby ofiar strata Marynarki Wojennej podczas II wojny światowej.

1944 - W Lesie Grabińskim koło Iwonicza-Zdroju funkcjonariusze gestapo i ukraińskiej formacji SS rozstrzelali 72 Polaków, przetrzymywanych wcześniej w więzieniu w Jaśle. Byli to w większości żołnierze Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. 80. rocznica

1945 - Wojna na Pacyfiku: poddały się ostatnie stawiające opór jednostki japońskie na Okinawie. Japonia ogłosiła bezwarunkową kapitulację 2 września 1945.

1946 - Amerykanie przeprowadzili koło atolu Bikini pierwszy podwodny test bomby atomowej. W latach 1946-1958 doszło tam do ponad 20 prób z bronią jądrową USA, w tym detonacji największej amerykańskiej bomby wodorowej - "Castle Bravo". Na czas prób jądrowych mieszkańcy Bikini zostali przeniesieni na atol Rongerik, skąd powrócili na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Potem jednak ponownie ich przesiedlono na wyspę Kili z uwagi na utrzymujące się skażenie gleby promieniotwórczym cezem. Rząd USA musiał zapłacić mieszkańcom atolu 100 milionów dolarów odszkodowania.

1948 - W Warszawie powstał Instytut Badań Literackich. Od 1952 roku dział w strukturach Polskiej Akademii Nauk. Prowadzi badania w dziedzinie historii literatury polskiej, teorii literatury, historii kultury, dokumentacji literackiej i leksykografii. Biblioteka Instytutu Badań Literackich PAN jest najbogatszym w kraju specjalistycznym księgozbiorem z zakresu historii literatury polskiej i nauki o literaturze.

1952 - Wszedł w życie układ o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali (EWWiS), która zapoczątkowała procesy integracji gospodarczej w Europie.

1959 - W Fabryce Samochodów Ciężarowych w Lublinie rozpoczęła się seryjna produkcja samochodu dostawczego Żuk. Był produkowany do 1998 roku. Z taśm montażowych zjechało łącznie ponad 587 tysięcy tych pojazdów, w różnych wersjach nadwozia. 65. rocznica

1960 - Zmarł Hans Philipp August Albers, jeden z najpopularniejszych niemieckich aktorów XX wieku. Przełomem w jego karierze był film "Błękitny anioł", w którym wystąpił u boku Marlene Dietrich. Podczas swojej 45-letniej kariery wystąpił w około 170 filmach. Urodził się 22 września 1891 roku.

1969 - Urodziła się Jennifer Lopez, amerykańska aktorka, piosenkarka i tancerka. Sprzedała ponad 40 milionów płyt na świecie. Grała w filmach: "Selena", "Powiedz tak", "Sposób na teściową", "Miasto śmierci", "Plan B". Zajmuje się także projektowaniem mody i perfum. 55. rocznica

1974 - Zmarł James Chadwick, angielski fizyk. Autor fundamentalnego odkrycia w dziedzinie fizyki nuklearnej - opisał nową cząsteczkę w jądrze atomu, która została nazwana neutronem. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 1935 roku. W czasie II wojny uczestniczył w Projekcie Manhattan, przy budowie pierwszych amerykańskich bomb atomowych. Urodził się 20 października 1891 roku. 50. rocznica

1976 - Urodził się TEDE, właściwie Jacek Graniecki, raper, autor tekstów i producent muzyczny, a także przedsiębiorca, aktor i osobowość telewizyjna. Jego albumy rozeszły się w ponad 300 tysiącach egzemplarzy, zaś sam artysta został pięć razy nominowany do nagrody Fryderyka. Współpracował z takimi wykonawcami jak Natalia Kukulska, Zdzisława Sośnicka, Ewa Farna, zespół Kombi, Patricia Kazadi, czy Pezet. W 2011 roku został sklasyfikowany na trzecim miejscu listy 30 najlepszych polskich raperów według magazynu "Machina". W 2016 roku został nagrodzony statuetką Złotej Felgi za całokształt twórczości w polskim hip-hopie.

1978 - Premiera "Wodzireja" w reżyserii Feliksa Falka. Film zaliczany do nurtu kina moralnego niepokoju przedstawia losy wodzireja, który pragnie przyśpieszyć swoją karierę, posługując się szantażem, donosicielstwem oraz innymi nieetycznymi działaniami. "Wodzirej" został nagrodzony Złotym Gronem na festiwalu Lubuskie Lato Filmowe, a Feliks Falk wraz z grającym główną rolę Jerzym Stuhrem oraz operatorem Edwardem Kłosińskim otrzymali na tym samym festiwalu nagrodę Don Kichot. Jerzy Stuhr za tę rolę został również nagrodzony na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Chicago.

1979 - Zmarł Edward Stachura, poeta i prozaik, pieśniarz i wędrowiec, autor opowiadań, powieści obyczajowych. Po długiej chorobie psychicznej popełnił samobójstwo. Napisał wiele utworów, które przeszły do klasyki literatury, był uznawany za jednego z najzdolniejszych literatów swojego pokolenia. Autor powieści "Cała jaskrawość", "Siekierezada" i wielu poematów w tym "Po ogrodzie niech hula szarańcza", "Przystępuję do ciebie" oraz licznych piosenek. Urodził się 18 sierpnia 1937 roku. 45. rocznica

1980 - Zmarł Peter Sellers, brytyjski aktor, zasłynął z ról komediowych, między innymi w filmach: "Jak zabić starszą panią” i "Mysz, która ryknęła”. Wielką popularność przyniosła mu rola w komedii kryminalnej 'Różowa pantera” i jej kontynuacjach: "Powrót różowej pantery”, "Zemsta różowej pantery”, "Różowa pantera kontratakuje”. Urodził się 8 września 1925 roku.

1982 - Zmarł Felicjan Loth, chirurg, ortopeda, więzień Pawiaka, chirurg w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie organizator i dyrektor Szpitala Chirurgii Urazowej Dziecięcej OMEGA w Warszawie. W 1961 roku pierwszy w Polsce wykonał operację u dziecka chorego na hemofilię. Urodził się 30 czerwca 1914 roku

1985 - Sejm PRL znowelizował ustawę związkową, zgodnie z którą poddano ściślejszej kontroli związki zawodowe.

1991 - Zmarł Isaak Bashevis Singer, amerykański pisarz żydowskiego pochodzenia, tworzący w jidysz. Autor powieści: "Sztukmistrz z Lublina", "Dwór", "Spuścizna", a także wielu opowiadań. W 1987 roku otrzymał Literacką Nagrodę Nobla. Z powodu trudnej sytuacji materialnej oraz wzrastającego antysemityzmu w Europie Singer wyemigrował w 1935 do Stanów Zjednoczonych. Choć nigdy nie wrócił do ojczystego kraju, tłumacząc to niemożnością podróży na "cmentarz żydowskiego narodu”, do końca życia uważał się za Warszawiaka i podkreślał swoje przywiązanie do Polski. Urodził się 21 listopada 1902 roku na ziemiach Królestwa Kongresowego.

1995 - Zmarł Jerzy Toeplitz, krytyk i historyk filmu, pedagog. Był wieloletnim rektorem Łódzkiej Szkoły Filmowej, organizatorem i rektorem pierwszej w Australii szkoły filmowej. Autor prac: "Historia filmu polskiego”, "Film i telewizja w USA”, "Nowy film amerykański”, "Hollywood and after”. Urodził się 24 listopada 1909 roku.

1995 - Zmarł George Rodger, brytyjski fotograf prasowy, znany z pracy w Afryce oraz z dokumentacji fotograficznej niemieckiego obozu koncentracyjnego w Bergen-Belsen. Był jednym z założycieli Agencji Fotograficznej Magnum. Urodził się 19 marca 1908 roku.

1995 - Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii oskarżył przywódców bośniackich Serbów Radovana Karadžicia i Ratko Mladicia o ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne. Obaj zostali skazani na dożywotnie kary więzienia.

1998 - Sejm przyjął ustawę o podziale terytorialnym państwa, wprowadzającą 16 województw i przywracającą instytucję powiatu.

1998 - Zmarł Jacek Kalabiński, dziennikarz, publicysta, komentator Polskiego Radia i BBC, korespondent "Gazety Wyborczej" i "Rzeczpospolitej". Odbył wiele podróży po Afryce, Azji i Ameryce. Przez wiele lat był związany z Polskim Radiem, gdzie przeszedł wszystkie szczeble kariery dziennikarskiej. Początkowo pisał depesze dla redakcji dzienników, by później zająć się publicystyką w audycji "Z kraju i ze świata". Był komentatorem "Muzyki i Aktualności". W 1975 roku otrzymał "Złoty Mikrofon" Polskiego Radia. To "jego głosem" przemawiał Lech Wałęsa przed połączonymi izbami Kongresu podczas historycznej wizyty w 1989 roku. Tłumaczenie rozpoczynające się od słów "We, the People" było wielokrotnie przerywane przez kongresmanów i senatorów gromkimi owacjami na stojąco, a Jacek Kalabiński stał się dla Amerykanów głosem Lecha Wałęsy. Urodził się 11 września 1938 roku.

1998 - Premiera filmu wojennego "Szeregowiec Ryan" w reżyserii Stevena Spielberga. Obraz opowiada o wydarzeniach z czasów II wojny światowej. Tłem fabuły jest operacja Overlord, czyli lądowanie aliantów w Normandii w czerwcu 1944 roku. Główne role grają: Tom Hanks, Tom Sizemore i Matt Damon. Film zdobył pięć Oscarów, w kategoriach: zdjęcia, których autorem był Janusz Kamiński, reżyseria, montaż, dźwięk i efekty dźwiękowe.

2002 - Zmarł Pierre Werner, luksemburski polityk. W latach 60. pracował nad fundamentami Europejskich Wspólnot Gospodarczych. W 1970 roku zaproponował plan, nazwany od jego nazwiska planem Wernera, dotyczący Europejskiej Unii Monetarnej. Blisko dwie dekady później plan wprowadzający euro - plan Delorsa - opierał się w znaczącym stopniu na Planie Wernera. Urodził się 29 grudnia 1913 roku.

2010 - 21 osób zginęło, a 511 zostało rannych w wyniku wybuchu paniki na Love Parade w niemieckim Duisburgu. Według organizatorów, na imprezie bawiło się prawie 1,5 miliona ludzi. Do wybuchu paniki doszło, gdy pod główną sceną znalazło się zbyt wielu ludzi, którzy chcieli opuścić ten teren.

2010 - Zmarł Theo Albrecht, niemiecki przedsiębiorca, który wraz z bratem zbudował sieć tanich sklepów Aldi, zaczynając od sklepu rodzinnego w Essen w 1946 roku. Według rankingu "Forbes", zajmował 31. miejsce na liście najbogatszych ludzi na świecie. W 1971 roku Theo został porwany i przetrzymywany przez 17 dni. Został wypuszczony na wolność po zapłaceniu okupu w wysokości trzech milionów dolarów. Urodził się 28 marca 1922 roku.

2012 - Zmarł Andrzej Różan Terlecki, polityk, działacz opozycji w okresie PRL, społecznik, poseł na Sejm I kadencji. Był sygnatariuszem apelu Komitetu Obrony Robotników po śmierci Stanisława Pyjasa, przez co został zawieszony w prawach studenta tuż przed magisterium. Współpracował z kwartalnikiem społeczno-politycznym ROPCiO "Aspekt”. Od 1979 działał w Konfederacji Polski Niepodległej. W stanie wojennym został internowany. Urodził się 2 listopada 1952 roku.

2013 - W katastrofie pociągu w hiszpańskim Santiago de Compostela zginęło 79 osób, a 178 zostało rannych.

2016 - W zamachu bombowym w Ansbach w Bawarii zginął jego sprawca, a 15 osób zostało rannych, w tym cztery ciężko. Atak przeprowadzono po trzech innych zamachach w Niemczech w ciągu tygodnia. Atak bombowy w Ansbach był pierwszym zamachem samobójczym w historii Niemiec. Bomba eksplodowała przed restauracją, w pobliżu wejścia na festiwal muzyczny Ansbach Open, w którym uczestniczyło około 2,5 tysięcy ludzi.

2017 - Zmarł Zbigniew Gostomski, malarz, twórca artystycznych eksperymentów, fotografik, profesor ASP w Warszawie. Był aktorem teatru Tadeusza Kantora "Cricot 2" oraz współzałożycielem Galerii Foksal, której wnętrze zaprojektował w latach 60. XX wieku. Urodził się 14 listopada 1932 roku.

2018 - Zmarła Anna Leszczyńska, działaczka turystyczna, żołnierz Armii Krajowej. Od 1943 roku była łączniczką i sanitariuszką AK, uczestniczyła w akcji "Burza”. Po wojnie dbała o pamięć wydarzeń z okresu wojny i czasów powojennych. Pracowała, jako przewodnik turystyczny PTTK w Rzeszowie. W 1981 roku w tej organizacji współzakładała Komisję Zakładową NSZZ "Solidarność”. Podczas stanu wojennego brała udział w organizowaniu pomocy dla internowanych, zajmowała się też kolportażem podziemnych publikacji. Za tę działalność spotykały ją represje, podlegała inwigilacji SB. W 2007 roku została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2014 otrzymała Nagrodę Honorową Instytutu Pamięci Narodowej "Świadek Historii". Urodziła się 6 maja 1924.

2019 - Zmarł Piotr Paszkowski, urzędnik dyplomatyczny, tłumacz i rzecznik prasowy. Po 1990 pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, odpowiadając za tłumaczenia rozmów najważniejszych osób w państwie, w tym prezydenta, premierów i ministrów RP. Sprawował funkcję rzecznika Ministerstwa Obrony Narodowej za rządów Radosława Sikorskiego. Od 2007 był rzecznikiem MSZ. 10 kwietnia 2010 potwierdził informację o katastrofie polskiego samolotu w Smoleńsku i śmierci wszystkich osób przebywających na pokładzie. Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w służbie zagranicznej. Urodził się 16 lipca 1950 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarła Ewa Milde-Prus, aktorka filmowa i teatralna, dziennikarka, zamieszkała w USA. Zagrała między innymi w filmach i serialach: "Alternatywy 4", "Królowa Bona", "Miś" i "Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy". Urodziła się 7 marca 1944 roku.

2021 - Zmarł Antoni Marian Rajkiewicz, ekonomista i polityk, minister pracy, płac i spraw socjalnych w latach 1981-1982. Należał do Klubu Krzywego Koła, a później do Grupy Dialogu Społecznego "Consensus”. W latach 1974-1999 był redaktorem naczelnym miesięcznika "Polityka Społeczna”. Urodził się 11 czerwca 1922 roku.

2022 - Zmarł Zygmunt Józefczak, aktor teatralny, telewizyjny i filmowy. Współpracował z takimi reżyserami, jak: Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi, Jerzy Jarocki, Konrad Swinarski i Filip Bajon. Urodził się 30 kwietnia 1947 roku.

2022 - Zmarł David Warner, brytyjski aktor, grający przeważnie role czarnych charakterów. Wystąpił między innymi w filmach: "Omen", "Titanic", "Bandyci czasu", "Tron" czy "Człowiek z dwoma mózgami". Urodził się 29 lipca 1941 roku.

2023 - Otwarta została 25-kilometrowa obwodnica Olesna. Jest częścią pierwszej na Opolszczyźnie drogi ekspresowej - drogi S11, która w przyszłości połączy Pomorze Środkowe przez Wielkopolskę i Opolszczyznę z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią. Droga ma mieć około 550 kilometrów długości. Obwodnica Olesna powstała w ramach Rządowego Programu Budowy Dróg Krajowych. 1. rocznica

2023 - Platforma „Twitter” zmieniła nazwę na „X”. 1. rocznica

2023 - Tysiące osób wyszły na ulice Tel Awiwu, Jerozolimy i innych miast w Izraelu w reakcji na przegłosowanie przez Kneset pierwszej - i jednej z najważniejszych - ustaw reformujących sądownictwo. Nowe prawo ogranicza uprawnienia Sądu Najwyższego, który mógł do tej pory uchylać decyzje rządu, jeśli uznał je za "nieracjonalne", to znaczy nieproporcjonalnie skoncentrowane na interesie politycznym bez wystarczającego uwzględnienia interesu publicznego. W systemie prawnym Izraela Sąd Najwyższy ma funkcje sądu konstytucyjnego. Przyjęte zmiany w prawie opozycja oraz demonstrujący uznali za zamach na demokrację. Doszło do zamieszek. 1. rocznica

Zobacz także

2024-08-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 sierpnia - Święto narodowe Mołdawii, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1991 roku. 27 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Gier Ksi… » więcej 2024-08-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 sierpnia - Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej, obchodzona przez Kościół katolicki w Polsce. Święto zostało ustanowione w 1904 roku… » więcej 2024-08-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 sierpnia - Dzień Polskiej Żywności, obchodzony od 2013 roku. » więcej 2024-08-24, godz. 21:33 Kartka z kalendarza 24 sierpnia - Dzień Niepodległości Ukrainy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości. 24 sierpnia - Dzień Windowsa. Przypada w rocznicę wprowadzenia… » więcej 2024-08-23, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 23 sierpnia - Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu, obchodzony od 2009 roku, ustanowiony Przez Parlament Europejski w 70. rocznicę Paktu Ribbentrop-Mołotow. 23… » więcej 2024-08-22, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 22 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Upamiętniający Ofiary Aktów Przemocy ze względu na Religię lub Wyznanie. 22 sierpnia - Światowy Dzień Mleka Roślinnego… » więcej 2024-08-21, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 21 sierpnia - Światowy Dzień Optymisty. 21 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci i Hołdu dla Ofiar Terroryzmu. » więcej 2024-08-20, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 20 sierpnia - Święto narodowe Węgier - Dzień Świętego Stefana, obchodzony w rocznicę sprowadzenia relikwii założyciela państwa węgierskiego króla Stefana… » więcej 2024-08-19, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 19 sierpnia - Światowy Dzień Pomocy Humanitarnej, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2008 roku. 19 sierpnia - Kościół prawosławny obchodzi Przemienienie… » więcej 2024-08-18, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 18 sierpnia 29 p.n.e. - W Rzymie poświęcono Świątynię Cezara, poświęconą - uznanemu za boga przez Senat rzymski - Juliuszowi Cezarowi. Budowla stanęła… » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »