Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-07-18, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

18 lipca - Międzynarodowy Dzień Nelsona Mandeli.
1100 - Zginął Gotfryd z Bouillon, jeden z przywódców pierwszej wyprawy krzyżowej. Po zdobyciu Jerozolimy objął władzę królewską przyjmując tytuł Obrońcy Grobu Świętego. Pochodził z książęcego rodu Ardennes-Verdun, którego przedstawiciele nosili od X wieku tytuł książąt Lotaryngii. Gotfryd objął godność księcia Dolnej Lotaryngii w roku 1087. W 1096 roku wyruszył na wyprawę krzyżową wraz ze swoimi braćmi. Zginął w czasie wyprawy przeciwko sułtanowi Damaszku. Urodził się około 1058 roku.

1323 - Tomasz z Akwinu został kanonizowany przez papieża Jana XXII. Tomasz z Akwinu był jednym z najwybitniejszych myślicieli w dziejach chrześcijaństwa. Według świętego Tomasza nie jest bezpośrednio znany umysłowi ludzkiemu ani Bóg, ani dusza, ani żadne prawdy ogólne. Człowiek rodzi się bez wiedzy i zdobywa ją dopiero w czasie życia. Tomasz uważał, że wiara i wiedza stanowią dwie różne dziedziny poznania, które w poszukiwaniach prawdy o świecie uzupełniają się wzajemnie. Tomasz z Akwinu urodził się około 1225 roku, a zmarł 7 marca 1274.

1362 - Koło otrzymało prawa miejskie oparte na prawie magdeburskim. Miasto zostało lokowane na wyspie rzecznej przez Jana Henryka wójta z Warty na podstawie przywileju króla Polski Kazimierza Wielkiego. Było własnością królewską, a lokujący miejscowość Henryk został dożywotnim wójtem za jednorazową opłatą 60 grzywien groszy praskich. Koło jest obecnie miastem powiatowym i liczy ponad 21 tysiące mieszkańców.

1418 - We Wrocławiu wybuchły zamieszki, nazywane "defenestracją wrocławską", od wyrazu "defenestracja", który oznacza wyrzucenie przez okno. Z kościoła świętego Klemensa, który służył do zgromadzeń ludności polskiej, buntownicy ruszyli na ratusz miejski. Buntownicy wrocławscy, głównie polscy i czescy rzemieślnicy, wyrzucali przez okna znienawidzonych niemieckich notabli sprawujących władzę. Dopiero dwa lata później król Ludwik Węgierski ukarał przywódców oraz prowodyrów buntu. Na ścięcie skazano 30 osób. Drugie tyle zostało dożywotnio wygnanych z Wrocławia.

1570 - W Wilnie otwarto Kolegium Jezuickie. W latach 1574-1579 rektorem kolegium był Piotr Skarga, który rozpoczął starania o przekształcenie kolegium w uniwersytet. 1 kwietnia 1579 Stefan Batory wydał akt erekcyjny i akt fundacyjny uniwersytetu, a na mocy tych aktów 30 kwietnia 1579 kolegium zostało przekształcone w Akademię Wileńską.

1610 - Zmarł Caravaggio, właściwie Michelangelo Merisi da Caravaggio, włoski malarz, jeden z najwybitniejszych artystów wczesnego baroku. Tworzył głównie w Rzymie i Neapolu, a także na Malcie i na Sycylii. Początkowo malował sceny rodzajowe i mitologiczne, a od 1597 roku zaczął tworzyć niekonwencjonalne dzieła religijne, w których dominował realizm: "Nawrócenie świętego Pawła”, "Męczeństwo świętego Piotra”, "Śmierć Marii”. Urodził się 29 września 1571 roku.

1651 - W Krakowie zostali straceni przywódcy zdławionego powstania chłopskiego na Podhalu. Aleksander Kostka-Napierski został wbity na pal, Stanisław Łętowski poćwiartowany, a Marcin Radocki ścięty. W obawie przed zamieszkami, bądź napadem chłopów, egzekucję na wzgórzu Lasoty w Krakowie ochraniało kilka tysięcy żołnierzy.

1721 - Zmarł Antoine Watteau, francuski malarz, rysownik i rytownik, prekursor i czołowy przedstawiciel francuskiego rokoka. Był twórcą nowego gatunku malarskiego "fete galante", czyli dzieł przedstawiających sceny wytwornych zabaw i koncertów dworskich. Urodził się 10 października 1684 roku.

1792 - Polskie wojska pod dowództwem Tadeusza Kościuszki pokonały w bitwie pod Dubienką armię rosyjską. Pięciotysięczny korpus kościuszkowców skutecznie przeciwstawił się pięciokrotnie liczniejszym wojskom pod wodzą generała Michaiła Kachowskiego. Zginęło około 900 polskich żołnierzy i około czterech tysięcy rosyjskich. 26 sierpnia 1792 roku w uznaniu za tę bitwę w wojnie o obronę swobód konstytucyjnych Kościuszko został obdarzony tytułem honorowego obywatela Francji.

1806 - W wyniku eksplozji magazynu prochu w Birgu w brytyjskim protektoracie Malty zginęło około 200 osób, w tym członków brytyjskiego i maltańskiego personelu wojskowego, oraz osoby cywilne w mieście. Zniszczone zostały elementy miejskich fortyfikacji, kilka magazynów okrętowych oraz wiele budynków.

1811 - Urodził się William Makepeace Thackeray, brytyjski pisarz, dziennikarz i satyryk. W swojej twórczości dowcipnie demaskował i krytykował hipokryzję angielskiego społeczeństwa, szczególnie wyższych klas. Jego najbardziej znane powieści to: "Księga snobów", "Pierścień i róża", "Targowisko próżności”, "Dzieje Pendennisa”. Zmarł 24 grudnia 1863 roku.

1817 - Zmarła Jane Austen, angielska pisarka, autorka powieści: "Duma i uprzedzenie”, "Rozważna i romantyczna”, "Opactwo Northanger", "Mansfield Park". Uznana za prekursorkę nowoczesnej powieści realistycznej. Wiele jej książek zostało zekranizowanych, między innymi "Duma i uprzedzenie” oraz "Rozważna i romantyczna”. Urodziła się 16 grudnia 1775 roku.

1841 - Urodził się Władysław Bończa-Rutkowski, malarz pejzażysta. Jego obrazy przedstawiają w realistycznej konwencji sceny z życia wsi mazowieckiej z końca XIX wieku. Tworzył też dzieła o tematyce sakralnej. Jego prace znajdują się między innymi w Muzeum Narodowym w Warszawie i Muzeum Narodowym w Poznaniu. Zmarł 21 sierpnia 1905 roku.

1850 - W Krakowie wybuchł pożar, który ogarnął znaczną część centrum oraz ówczesnych przedmieść. Zginęło pięć osób. Bez dachu nad głową znalazło się około tysiąca rodzin. Zniszczeniu uległo około 160 kamienic i domów, Pałac Biskupi i pałac Wielopolskich, kościoły świętego Franciszka z Asyżu, Świętej Trójcy, świętego Norberta oraz klasztory Dominikanów, Franciszkanów i Bernardynek. Odbudowa spalonej części Krakowa zakończyła się po 15 latach.

1853 - Urodził się Jan Michejda, prawnik, działacz narodowy. Po podziale Śląska Cieszyńskiego w 1920 roku został komisarzem rządowym Cieszyna, a dwa lata później pierwszym polskim burmistrzem miasta. Zmarł 14 maja 1927 roku.

1855 - Urodził się Axel Paulsen, norweski łyżwiarz figurowy i łyżwiarz szybki. Twórca jednego z najtrudniejszych skoków w łyżwiarstwie figurowym - axla. Dzięki niemu w 1882 roku wygrał mistrzostwo świata w Wiedniu oraz otrzymał nagrodę specjalną. Zmarł 9 lutego 1938 roku.

1867 - Urodziła się Margaret "Maggie" Brown, jedna z najsłynniejszych pasażerek RMS "Titanic”, znana również, jako "Niezatapialna Molly Brown". Gdy statek tonął pomagała pasażerom wsiadać do łodzi ratunkowej. Gdy omyłkowo posadzono ją do łodzi ratunkowej powstrzymała wodowanie, uważając, iż nie była w pełni załadowana pasażerami. Już na pokładzie statku "Carpathia”, który uratował ponad 700 osób, Margaret pomogła zorganizować Komitet Rozbitków i została wybrana na jego przewodniczącą. Uzbierała prawie 10 tysięcy dolarów na rzecz najuboższych pasażerów "Titanica”, którzy stracili cały swój majątek. Zeszła z pokładu "Carpathii” dopiero po tym, jak wszyscy ocaleni pasażerowie spotkali się z rodzinami, przyjaciółmi bądź uzyskali pomoc medyczną. W 1912, jako przewodnicząca Komitetu Rozbitków wręczyła srebrny puchar kapitanowi "Carpathii” oraz medale każdemu z członków załogi statku. Zmarła 26 października 1932 roku.

1870 - Urodził się Emil Szymon Młynarski herbu Belina, dyrygent, skrzypek, kompozytor, współzałożyciel i dyrektor Filharmonii Warszawskiej w latach 1901-1905. W 1919 roku został mianowany dyrektorem Konserwatorium Warszawskiego, a w latach 1919-1929 był dyrektorem Opery Warszawskiej. Zmarł 5 kwietnia 1935 roku.

1870 - Sobór Watykański I ogłosił dogmat o nieomylności papieża. Odnosi się on do tak zwanego nauczania ex cathedra. Sobór uznał, że papież wydaje nieomylne sądy w sprawach wiary i obyczajów, nie zaś w sprawach codziennych. Ustanowienie dogmatu spotkało się ze sprzeciwem części duchownych i wiernych. Nieakceptujący dogmatu duchowni i teologowie stali się podwaliną Kościoła starokatolickiego.

1872 - Zmarł Benito Juarez, bohater narodowy Meksyku, trzykrotny prezydent kraju, reformator i demokrata. Był potomkiem Indian z ludu Zapoteków, do 12 roku życia nie umiał czytać, ani pisać, nie znał też hiszpańskiego. Z wykształcenia prawnik, po raz pierwszy został prezydentem Meksyku w 1861 roku. Okres jego rządów znany jest, jako "wielka reforma” obejmująca, między innymi likwidację majątku kościelnego i poddanie armii kontroli cywilnej. Dał się poznać, jako zwolennik równych praw dla Indian i zmniejszenia wpływów Kościoła. Bronił niepodległości Meksyku przed Francuzami, Hiszpanami i Anglikami. Po upadku cesarstwa Meksyku, którym rządził cesarz Maksymilianem z rodu Habsburgów Benito Juarez był jeszcze dwukrotnie prezydentem, ale jego rządy stawały się coraz bardziej autorytarne, dochodziło do oszustw wyborczych i prześladowania opozycji. Urodził się 21 marca 1806 roku.

1872 - Urodził się Julius Fučík, czeski kompozytor i dyrygent. Najbardziej znany jego utwór to marsz "Wejście gladiatorów” wykonywany w czasie występów cyrkowych. Zmarł 25 września 1916 roku.

1879 - Urodził się Karol Wojtyła, podoficer cesarskiej i królewskiej armii oraz kapitan administracji Wojska Polskiego, ojciec Karola Józefa Wojtyły, późniejszego papieża Jana Pawła II. Zmarł 18 lutego 1941 roku. 145 rocznica

1892 - Zmarł Thomas Cook, brytyjski przedsiębiorca, założyciel pierwszego biura podróży, wykorzystując możliwości kolei zorganizował pierwsze publiczne wycieczki, a do 1865 roku założył biura podróży w większości państw Europy. Opracował też jedne z pierwszych przewodników turystycznych. Napis na jego nagrobku głosi "Człowiek, który uczynił podróżowanie łatwiejszym". Urodził się 22 listopada 1808 roku.

1897 - Otwarto Schronisko PTTK na Szyndzielni. Zbudowane przez firmę bielskiego architekta Karola Korna było murowano-drewniane, na wzór schronisk alpejskich z charakterystyczną wieżyczką. W pokoju na wieży mieściła się stacja meteorologiczna. Na początku posiadało osiem pokoi noclegowych mogących pomieścić od dwóch do czterech osób oraz dużą salę zbiorową, a także rozbudowane zaplecze gastronomiczne. Stałymi mieszkańcami byli gospodarz oraz restaurator.

1897 - Otwarto stadion Parc des Princes w Paryżu. Początkowo nosił nazwę Stade Vélodrome du Parc des Princes i służył głównie kolarzom, bowiem murawę boiska okalał 666-metrowy tor kolarski. Jego trybuny mieściły ponad 20 tysięcy widzów. 19 lipca 1903 kończył się na nim ostatni etap premierowej edycji Tour de France. 29 lutego 1899 rozegrano tam inauguracyjny mecz piłkarski, w którym Le Havre AC pokonał 1:0 Iris Club Lillois. Obecnie pojemność stadionu wynosi 48 tysięcy 527 miejsc siedzących, a od lipca 1974 wszystkie swoje mecze domowe rozgrywa tam Paris Saint-Germain.

1898 - Maria Skłodowska-Curie i Piotr Curie poinformowali publicznie o odkryciu nowego radioaktywnego pierwiastka występującego w śladowych ilościach w rudzie uranu. Nadano mu nazwę "polon" na cześć ojczyzny odkrywczyni.

1900 - Podpisano akt notarialny, na mocy którego społeczeństwo polskie podarowało Henrykowi Sienkiewiczowi dworek w Oblęgorku. Obiekt kupiono z funduszy zebranych podczas zbiórki wśród Polaków mieszkających na terenie wszystkich trzech zaborów z okazji 25-lecia pracy literackiej pisarza. Od 1902 do 1914 roku Sienkiewicz mieszkał w Oblęgorku, używając go głównie, jako letniej rezydencji i pracowni.

1901 - Urodził się Stanisław Mikołajczyk, polityk, przywódca ruchu ludowego, premier RP na uchodźstwie. Po II wojnie światowej był posłem do Krajowej Rady Narodowej i na Sejm Ustawodawczy oraz wicepremierem i ministrem rolnictwa w Tymczasowym Rządzie Jedności Narodowej. Kierowane przez niego Polskie Stronnictwo Ludowe stało się silną partią, skutecznie konkurującą z PPR i PPS. Szykanowany przez komunistów po zwycięskich wyborach w 1947 roku, opuścił Polskę. Zamieszkał w Stanach Zjednoczonych. Do śmierci pozostał aktywnym politykiem na wygnaniu. Sejm PRL pozbawił go polskiego obywatelstwa. Zmarł 13 grudnia 1966 roku. W 2000 jego prochy sprowadzono do kraju.

1911 - Urodził się Artur Linowski, oficer Wojska Polskiego II Rzeczpospolitej, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, porucznik kawalerii rezerwy, cichociemny. Zrzucony w Polsce w październiku 1942 roku podczas operacji lotniczej o kryptonimie "Hammer” i przydzielony do Okręgu Łódź AK na stanowisko zastępcy szefa Kedywu. Aresztowany przez Niemców w Kurzeszynie, otruł się 2 lipca 1943 roku w siedzibie gestapo w Piotrkowie Trybunalskim.

1918 - Urodził się Nelson Mandela, południowoafrykański polityk, prezydent Republiki Południowej Afryki w latach 1994-1999, jeden z przywódców ruchu przeciw apartheidowi, działacz na rzecz praw człowieka, mąż stanu, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Zmarł 5 grudnia 2013 roku.

1919 - Urodził się Lech Krzysztof Paszkowski, pisarz, publicysta, autor prac historycznych. Po II wojnie światowej wyemigrował do Australii, gdzie był między innymi dziennikarzem polonijnych gazet. Zmarł 24 kwietnia 2013 roku. 105 rocznica

1920 - Urodził się Ludwik Benoit, aktor i reżyser. Zagrał w ponad 60 filmach, między innymi: "Ewa chce spać", "Pierścień i róża", "Przygody pana Michała", "Rękopis znaleziony w Saragossie". Zagrał też w wielu spektaklach Teatru Telewizji. Użyczał również głosu postaciom animowanym, na przykład słoniowi Dominikowi w filmie i serialu "Proszę słonia". Jest patronem łódzkiego Teatru Małego. Zmarł 4 listopada 1992 roku.

1921 - We Francji po raz pierwszy zastosowano szczepionkę BCG przeciw gruźlicy. Została ona opracowana przez Alberta Calmette'a i Camille'a Guérina. Szczepienia okazały się skuteczne w Europie i krajach rozwijających się.

1921 - Urodził się Aaron Beck, amerykański psychiatra, profesor Uniwersytetu w Pensylwanii. Jest twórcą terapii poznawczo-behawioralnej. Autor wielu naukowych publikacji, w tym "Terapii poznawczej jako teorii integrującej psychoterapię” oraz bestsellerowej książki "Miłość nie wystarczy" o problemach par. Zmarł 1 listopada 2021 roku.

1923 - Zmarła Beatrice von Dovsky, właściwie Beatrice Freiin von Vay z domu Drewikowsky, austriacka poetka, pisarka, dramatopisarka i aktorka. Pisała między innymi baśnie i opowiadania dla dzieci oraz historyczne, poświęcone monarchii austrowęgierskiej. Występowała także na scenach wiedeńskich jako aktorka. Urodziła się 14 listopada 1866 roku.

1924 - Urodził się Oskar Pawlas, artysta malarz, autor pejzaży i scen rodzajowych, między innymi przedstawiających Bieszczady. Miał 70 wystaw indywidualnych, uczestniczył także w około 120 zbiorowych. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Zmarł 21 kwietnia 2012 roku. 100 rocznica

1925 - Adolf Hitler opublikował "Mein Kampf". Osławiona publikacja stała się czołowym dziełem ideologii i propagandy nazistowskiej w III Rzeszy. Powołując się na eugeniczne tezy rasistowskie, autor dowodził, że "rasą panów” są Aryjczycy, a wśród nich szczególna pozycja należy się Niemcom. Książka została napisana podczas pobytu Adolfa Hitlera w więzieniu w Landsbergu.

1927 - Urodził się Tadeusz Łomnicki, uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich aktorów, ceniony reżyser teatralny i filmowy, autor książek o teatrze. Przez wiele lat związany z warszawski teatrami Współczesnym i Narodowym. Jego słynne role to między innymi Jan w "Pierwszym dniu wolności” Leona Kruczkowskiego, Łatka w "Dożywociu” Aleksandra Fredry, Edgar w "Play Strindberg” Friedricha Dürrenmatta, Prisypkin w "Pluskwie” Władimira Majakowskiego. Występował również w filmach, między innymi w: "Eroice”, "Pokoleniach”, "Zamachu”, "Niewinnych czarodziejach”, "Panu Wołodyjowskim”. Zmarł 22 lutego 1992 roku.

1927 - Urodził się Kurt Masur, niemiecki dyrygent, szczególnie znany ze swoich interpretacji niemieckiej muzyki romantycznej. Jego pasją była muzyka Johanna Sebastiana Bacha, Felixa Mendelssohna-Bartholdy'ego, Johannesa Brahmsa i Ludwiga van Beethovena. Od 1996 roku - honorowy obywatel Brzegu, w którym w 2005 otwarto Instytut Kurta Masura. Zmarł 19 grudnia 2015 roku.

1931 - Za murami Cytadeli Warszawskiej został rozstrzelany zdegradowany pracownik Sztabu Głównego, agent sowieckiego wywiadu Piotr Demkowski. Był oficerem piechoty Wojska Polskiego, brał udział wojnie polsko-bolszewickiej. Został zatrzymany tydzień wcześniej wieczorem podczas przekazywania sowieckiemu oficerowi 13 dokumentów zawierających informacje stanowiące tajemnicę państwową. Sąd wydał wyrok w trybie doraźnym po jednej rozprawie.

1934 - Urodził się Janusz Towpik, architekt i grafik, ilustrator książek. Ilustrował przyrodnicze atlasy i książki popularnonaukowe, najczęściej poświęcone zwierzętom, a także książki dla dzieci i młodzieży. Zmarł 8 lutego 1981 roku. 90 rocznica

1937 - Urodził się Jacek Fedorowicz, satyryk, aktor, współtwórca telewizyjnych programów rozrywkowych "Poznajmy się”, 'Małżeństwo doskonałe”, twórca telewizyjnego programu satyrycznego - "Dziennik telewizyjny”. Występował również w filmach, między innymi: "Kochajmy Syrenki", "Poszukiwany, poszukiwana”, "Do widzenia, do jutra”, "Nie ma róży bez ognia”. W latach 70. był współautorem w radiowej Trójce magazynu satyrycznego "60 minut na godzinę".

1940 - Urodził się Aleksy Awdiejew, aktor, językoznawca i piosenkarz pochodzenia rosyjskiego związany z "Piwnicą pod Baranami”, pracownik naukowy Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zagrał między innymi w filmach: "Gorączka”, "Europa, Europa”, "Pułkownik Kwiatkowski”. Nagrał kilka albumów muzycznych, w tym: "Piosenki i romanse rosyjskie”, "Słowiańska dusza”, "Awdiejew śpiewa Wysockiego”.

1940 - Volksdeutsch z Łobżenicy Harry Schulz, były zastępca dowódcy miejscowego Selbstschutzu i były komendant prowizorycznego niemieckiego obozu koncentracyjnego w Górce Klasztornej, został skazany przez niemiecki sąd specjalny w Bydgoszczy na 15 lat ciężkiego więzienia i 10 lat pozbawienia praw publicznych za gwałty na Polkach i Żydówkach. W latach 1945-1953 ukrywał się w Polsce pod zmienionym nazwiskiem. Po przypadkowym rozpoznaniu został aresztowany, osądzony, skazany na śmierć i stracony.

1941 - W niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau zmarł ksiądz Rudolf Tomanek, teolog, liturgista. Był autorem przekładu "Lekcji i Ewangelii na każdy dzień roku Kościelnego" oraz polskiego mszału rzymskiego, opracowanego w rękopisie w 1936 roku, a wydanego już po wojnie. Wiosną 1940 roku został aresztowany przez gestapo, a następnie przewieziony do Dachau. Tam zmarł, skazany przez nazistów na śmierć głodową. Urodził się 1 lutego 1879 roku.

1942 - Dokonano oblotu pierwszego seryjnie wytwarzanego samolotu odrzutowego Messerschmitt Me 262. Wszedł do służby w 1944 roku, jako samolot bombowy i rozpoznawczy, a także, jako myśliwiec przechwytujący i nocny. Przez pilotów niemieckich został nazwany "Sturmvogel", a wśród aliantów zachodnich znany, jako "Turbo". Ze względu na późne wprowadzenie tego samolotu do uzbrojenia, jego wpływ na działania wojenne był nieznaczny. Messerschmitty Me 262 uzyskały 900 zestrzeleń, przy stratach własnych stu maszyn.

1942 - W warszawskim getcie w Domu Sierot prowadzonym przez Janusza Korczaka odbyło się przygotowane przez dzieci przedstawienie "Poczty" Rabindranatha Tagore, opowiadające o nieuleczalnej chorobie i śmierci hinduskiego chłopca. Spektakl przygotowała z dziesięciorgiem wychowanków i otoczyła opieką reżyserską Estera Winogronówna, ceniona przez Korczaka wychowawczyni i animatorka wydarzeń kulturalnych w Domu Sierot. Widownia była wypełniona po brzegi mimo beznadziejnej sytuacji w getcie. Wydarzenie cieszyło się dużym rozgłosem, jego opis znalazł się między innymi w "Podziemnym Archiwum" Getta Emanuela Ringelbluma.

1942 - Szef policyjnego wydziału do spraw cudzoziemców we francuskim Nancy Édouard Vigneron nakazał swoim podwładnym udać się do domów Żydów i poinformować ich o planowanej wobec następnego dnia obławie, a w razie potrzeby udzielić im schronienia lub pomocy w wyjeździe. Dzięki działaniom szefa policji Édouarda Vignerona, jego zastępcy Pierre’a Marie oraz pięciu innych policjantów, udało się uratować przed aresztowaniem większość Żydów mieszkających w Nancy. Z ogólnej liczby 385 Żydów tam mieszkających zatrzymanych zostało 32.

1943 - Na stacji kolejowej w Józefowie pod Warszawą żołnierze Kedywu AK z Oddziału "Osjan" wykonali wyrok śmierci na volksdeutschu Erneście Sommerze. Sommmer w czasie akcji pod Arsenałem 26 marca tego samego roku zatrzymał w bramie kamienicy przy ulicy Długiej i wydał Niemcom biorącego w niej udział kaprala Huberta Lenka pseudonim "Hubert”.

1944 - Oddziały 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem generała Władysława Andersa zdobyły Ankonę we Włoszech. Bitwa doprowadziła do przełamania Linii Gotów, czyli niemieckich fortyfikacji, zamykających wojskom alianckim dostęp do północnych terenów Włoch. Polacy zajęli miasto i port bez jednego wystrzału artyleryjskiego, ocalając zarówno tamtejszą ludność, jak i budynki. 80 rocznica

1947 - Król Wielkiej Brytanii Jerzy VI Windsor podpisał ustawę o niepodległości Indii.

1948 - Na skutek wywrócenia dwóch łodzi na jeziorze Gardno na Wybrzeżu Słowińskim zginęło 21 harcerek i cztery dorosłe kobiety. W obu łodziach, mogących pomieścić około 20 osób, płynęły łącznie 42 osoby, w tym 36 dziewczynek. Uratowano 15 dziewczynek oraz przewoźnika i mechanika. Przewoźnik został skazany na pięć lat więzienia za spowodowanie katastrofy. Zarządca gospodarstwa rybackiego, które było właścicielem łodzi został skazany na dwa lata więzienia za przyczynienie się do katastrofy. Mechanik łodzi nie stanął przed sądem, gdyż zbiegł podczas przewożenia go do aresztu w Słupsku.

1948 - Urodził się Jan Chrapek, biskup radomski, który z ramienia Rady Konferencji Biskupów Europejskich odpowiadał za media w Europie Środkowo-Wschodniej. Był też wiceprzewodniczącym Rady Episkopatu Polski do spraw Środków Społecznego Przekazu, wykładowcą Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Zginął w wypadku samochodowym 18 października 2001 roku.

1949 - Urodził się Jerzy Gorgoń, piłkarz grający na pozycji obrońcy, reprezentant Polski, olimpijczyk, trener. Był członkiem polskiej reprezentacji w piłce nożnej, która pod wodzą trenera Kazimierza Górskiego zdobyła mistrzostwo olimpijskie na igrzyskach w 1972 roku i trzecie miejsce na mistrzostwach świata dwa lata później. Przez Anglików nazywany był "The Telephone Booth”, dlatego że z postury i w czerwonej koszulce przypominał wyspiarzom londyńskie, czerwone budki telefoniczne. 75 rocznica

1949 - Na terenie więzienia mokotowskiego w Warszawie został stracony Jan Kaim, uczestnik polskiej wojny obronnej września 1939 roku, w czasie okupacji niemieckiej żołnierz Narodowej Organizacji Wojskowej. Po aresztowaniu przez gestapo był więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych Gross Rosen i Mauthausen-Gusen. Po wojnie był działaczem podziemia antykomunistycznego. Od marca 1947 roku był członkiem Zarządu Głównego Koła AK w Londynie. W tym samym roku został wysłany z misją kurierską do Polski. Został aresztowany przez UB - 24 listopada 1947 w Szczecinie. Jan Kaim urodził się 17 września 1912 roku. 75 rocznica

1956 - 24 górników zginęło w wyniku eksplozji w kopalni węgla kamiennego "Boże Dary” w Kostuchnie.

1957 - W Krotoszynie urodziła się Katarzyna Grochola, pisarka, scenarzystka; autorka popularnych powieści "Nigdy w życiu", "Serce na temblaku", "Trzepot skrzydeł", artykułów oraz sztuk teatralnych.

1960 - Urodził się Ireneusz "Jeżyk” Wereński, basista, znany z występów z grupami Kult, Brygada Kryzys i Kryzys, uważany za jednego z ojców polskiego punka.

1967 - Urodził się Vin Diesel, właściwie Mark Sinclair, amerykański aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy i kaskader. W 2020 jego majątek szacowany był na 225 milionów dolarów. Zagrał między innymi w filmach" Pich Black", "Ryzyko", "Hitman" i Szybcy i wściekli"

1969 - Samochód prowadzony przez ubiegającego się o fotel prezydenta USA Teda Kennedy’ego spadł z mostu na wyspie Martha’s Vineyard u wybrzeży stanu Massachusetts. W wypadku zginęła pasażerka Mary Jo Kopechne. Wydarzenie zostało uznane za element "klątwy Kennedych" - serii przypadków tragicznej śmierci w rodzinie i jej otoczeniu. 55 rocznica

1969 - Oddano do użytku Centrum Radiowo-Telewizyjne przy ulicy Jana Pawła Woronicza w Warszawie. Dziś ma tam swoją siedzibę TVP. 55 rocznica

1972 - Egipt nakazał około 20 tysięcy radzieckich doradców wojskowych opuszczenie kraju, zarzucając ZSRR niedostarczenie obiecanego uzbrojenia.

1978 - Zmarła Urszula Rzeczkowska, akordeonistka, kompozytorka. Skomponowała między innymi piosenki: 'Cała sala śpiewa”, 'Orkiestry dęte”, 'Na deptaku w Ciechocinku”, "Nie warto było”, 'To nie był nasz ostatni walc”. Urodziła się 30 września 1934 roku.

1980 - Zmarła Hanna Januszewska, pisarka i poetka. Tworzyła utwory dla dzieci i młodzieży, w tym baśnie, słuchowiska radiowe, tłumaczyła literaturę fantastyczną. Napisała książki: "Jak Pyza wędrowała", "Siwa gąska, siwa", "Złota jabłoń". Jej "Bajki o czterech wiatrach" zostały wpisane na Listę Honorową imienia Jana Christiana Andersena. Urodziła się 20 kwietnia 1905 roku.

1985 - Zmarł Jan Gryczman, chorąży piechoty WP, obrońca Westerplatte, major rezerwy Sił Zbrojnych PRL. Kawaler Orderu Virtuti Militari. Dzięki jego sprawnemu dowodzeniu żołnierze odparli atakujących w Westerplatte, w pierwszym dniu wojny, Niemców, a następnie wycofali się do wartowni numer 1, dowodzonej przez porucznika Leona Pająka. Gdy ten został ranny w pierwszym dniu ataku, chorąży Gryczman przejął dowodzenie i dowodził wartownią do końca walk. Urodził się 10 listopada 1900 roku.

1988 - Jan Paweł II wydał dokument "Ecclesia Dei", będący reakcją na wyświęcenie biskupów bez zgody Stolicy Apostolskiej przez arcybiskupa Lefebvra 30 czerwca 1988 roku. Papież stwierdził, te działania są schizmą i wiążą się z ekskomuniką samego Lefebvra i wyświęconych przez niego biskupów.

1991 - Zmarł Michał Falzmann, inspektor NIK, który przyczynił się do ujawnienia międzynarodowej afery gospodarczo-politycznej związanej z FOZZ - Funduszem Obsługi Zadłużenia Zagranicznego. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 22 października 1953 roku.

1992 - Na stronie ośrodka naukowo-badawczego CERN w Genewie zamieszczono pierwsze w historii Internetu zdjęcie, przedstawiające działający przy ośrodku żeński kabaretowy zespół muzyczny Les Horribles Cernettes. Fotografia miała być okładką pierwszego albumu zespołu. Autor zdjęcia Silvano de Gennaro postanowił je jednak opublikować w dopiero co wówczas raczkującej sieci i tak z pomocą Tima Bernersa-Lee - twórcy języka HTML, najpierw obrobili je w pierwowzorze Photoshopa, a potem tak przetworzone opublikowali na stronie CERN.

1997 - Dzień żałoby narodowej dla uczczenia 56 ofiar śmiertelnych tak zwanej powodzi tysiąclecia. Wylały wówczas wody dorzeczy rzek Bóbr, Bystrzyca, Kaczawa, Kwisa, Mała Panew, Nysa Kłodzka, Nysa Łużycka, Odra, Olza, Oława, Skora, Szprotawa, Ślęza i Widawa, a także górnej Wisły i Łaby. Straty oszacowano na 3,5 miliarda dolarów.

1998 - Sejm przyjął ustawę o nowym podziale administracyjnym kraju; Polskę podzielono na 16 województw, 372 powiaty ziemskie i 64 powiaty grodzkie.

2001 - W tunelu pod centrum Baltimore w stanie Maryland na wschodnim wybrzeżu USA doszło do wykolejenia i pożaru pociągu z chemikaliami. W wyniku tego miasto zostało na kilka dni sparaliżowane. Strażacy walczyli z ogniem dziewięć dni, zalali niżej położone ulice centrum a chemikalia zmieszane z wodą spłynęły do systemu kanalizacyjnego. Trzy tygodnie później w centrum miasta wyleciały w powietrze pokrywy studzienek ściekowych. Eksplozję spowodowały gromadzące się gazy. Ofiar w ludziach nie było.

2002 - Hiszpańskie wojsko przeprowadziło operację "Recuperar Soberanía”, w wyniku której odbiło wysepkę Perejil z rąk marokańskich kadetów. Konflikt został nazwany pierwszą wojną o terytorium w nowym tysiącleciu.

2003 - Wyłączono na zawsze ostatni pracujący komputer Odra 1305. Przez 30 lat służył we wrocławskiej fabryce Hutmen. Komputer znajduje się obecnie w skansenie kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej, któremu obecni właściciele chcą nadać szerszy charakter muzeum zabytków techniki.

2004 - Zmarł Ryszard Żuromski, aktor i reżyser, krytyk teatralny. Zagrał między innymi w filmach: "Ile jest życia", "Czarne chmury", "Odezwij się". Pracował między innymi w łódzkim Teatrze Jaracza i warszawskim Teatrze Powszechnym. W latach 1974-1976 był dyrektorem naczelnym i kierownikiem artystycznym w Lubuskim Teatrze w Zielonej Górze. Urodził się 10 maja 1945 roku. 20 rocznica

2004 - Zmarł Jacek Lenartowicz, perkusista, współzałożyciel zespołów Deadlock i Tilt. Deadlock był jednym z pierwszych polskich zespołów punkowych. Jeszcze przed stanem wojennym Jacek Lenartowicz wyemigrował do Holandii, gdzie ukończył szkołę filmową i zajął się pisaniem scenariuszy. Urodził się 25 czerwca 1961 roku. 20 rocznica

2006 - Włoska policja uwolniła 119 Polaków żyjących w niewolniczych warunkach w przymusowym obozie pracy w prowincji Apulia na południu kraju. Dwa lata później sąd w Bari skazał 16 polskich "strażników" za znęcanie się nad rodakami, zmuszanie ich do niewolniczej pracy oraz handel ludźmi na kary od czterech do dziesięciu lat więzienia.

2012 - W zamachu bombowym w autobusie na lotnisku w bułgarskim Burgas zginęło pięciu izraelskich turystów i bułgarski kierowca autobusu, a także zamachowiec-samobójca. W zamachu ranne zostały 32 osoby, w tym 11-letnia dziewczynka i dwie kobiety w ciąży. Izrael oskarżył za spowodowanie zamachu libańskie ugrupowanie Hezbollah.

2013 - Amerykańskie miasto Detroit ogłosiło upadłość z powodu zadłużenia w wysokości ponad 18 miliardów dolarów. W 1950 roku Detroit liczyło prawie dwa miliony mieszkańców, obecnie około 670 tysięcy.

2013 - Zmarł Władysław Marek Turski, informatyk, profesor, członek-założyciel Polskiego Towarzystwa Informatycznego a następnie - w latach 1981-1987 - jego pierwszy prezes. Autor książek, artykułów naukowych, felietonista popularnych czasopism informatycznych i miesięcznika "Wiedza i Życie". Wykładowca w ośrodkach naukowych USA, Kanady, Wielkiej Brytanii, Niemczech. Urodził się 17 października 1938 roku.

2016 - Cztery osoby zginęły, tyle samo zostało rannych, w tym trzy ciężko, po ataku 17-letniego Afgańczyka na pasażerów pociągu relacji Treuchtlingen-Würzburg w Bawarii. Uzbrojonego w siekierę i nóż zamachowca zastrzeliła niemiecka policja.

2018 - Zmarła Izabella Nawe-Spychalska, śpiewaczka operowa, sopran koloraturowy. Karierę rozpoczęła w Zespole Pieśni i Tańca "Śląsk". Później była solistką Teatru Wielkiego w Łodzi oraz Deutsche Staatsoper w Berlinie. Nagrała też we współpracy z Henrykiem Debichem dla Radia Łódź arie i pieśni. Urodziła się 27 maja 1943 roku.

2019 - W umyślnie wywołanym przez zamachowca pożarze studia produkującego filmy anime w japońskim Kioto zginęło 35 osób, a 34 zostały ranne. Atak ten określono w mediach, jako największe masowe morderstwo w Japonii po zakończeniu II wojny światowej. Podpalacz z poważnymi oparzeniami został przetransportowany do szpitala. Przyznał się do podpalenia i oskarżył Kyoto Animation o plagiat jego powieści. Studio odrzuciło te zarzuty. 5 rocznica

2019 - Zmarł David Hedison, amerykański aktor filmowy, telewizyjny i teatralny. Dwukrotnie wcielał się w postać agenta CIA w filmach z bondowskiej serii: "Żyj i pozwól umrzeć" i "Licencja na zabijanie". W klasycznym horrorze "Mucha", z 1958 roku, zagrał główną rolę. Pod koniec kariery grał znaczące role w operach mydlanych: "Dynastia Colbych", "Inny świat" i "Żar młodości". Urodził się 20 maja 1927 roku. 5 rocznica

2020 - Pożar piętnastowiecznej, gotyckiej katedry w Nantes w północno-wschodniej Francji. Ogień w katedrze zauważono nad ranem po stronie frontowego wejścia. Pożar strawił piedestał barokowych organów, zniszczył XIX wieczny obraz i poważnie uszkodził budynek. Do podpalenia przyznał się 39-letni wolontariusz z Rwandy. Budowa gotyckiej katedry w Nantes rozpoczęła się w 1434 roku a jej wykończenie trwało 400 lat. Pożar budowli nastąpił w rok i trzy miesiące po pożarze paryskiej Notre Dame.

2022 - Zmarł Jacek Łukomski - lekarz, wykładowca akademicki i były wiceprezydent Poznania. Był także menagerem w ochronie zdrowia, w latach 2002-2011 pełnił funkcję eksperta Światowej Organizacji Zdrowia i doradcy Banku Światowego. Należał też do powołanego przez Ministra Zdrowia do zespołu przygotowującego ustawę o realizacji Narodowego Programu Zdrowia. Urodził się 19 lipca 1950 roku.

Zobacz także

2024-09-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 września - Dzień Polskiego Państwa Podziemnego, ustanowiony uchwałą Sejmu z 11 września 1998 roku. Uchwała nawiązuje do utworzenia w nocy z 26 na 27… » więcej 2024-09-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 września - Europejski Dzień Języków, ustanowiony przez Radę Europy w 2001 roku. 26 września - Ogólnopolski Dzień Aptekarza. 26 września - Światowy… » więcej 2024-09-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 września - Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego. 25 września - Światowy Dzień Rzek. 25 września - Światowy Dzień Farmaceuty. 25… » więcej 2024-09-24, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 24 września - Święto narodowe Republiki Gwinei Bissau - Dzień Niepodległości, obchodzony w rocznicę ogłoszenia niepodległości w 1973 roku. » więcej 2024-09-23, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 23 września - Święto narodowe Arabii Saudyjskiej, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1932 roku. » więcej 2024-09-22, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 22 września - Ostatni dzień Europejskiego Tygodnia Mobilności, trwającego od 16 do 22 września. 22 września - Światowy Dzień Nosorożca. 22 września… » więcej 2024-09-21, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 21 września - Międzynarodowy Dzień Pokoju, oficjalnie ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, w 2001 roku, obchodzony od 1982 roku.. 21 września - Międzynarodowy… » więcej 2024-09-20, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 20 września - Ogólnopolski Dzień Przedszkolaka, ustanowiony z inicjatywy Rzecznika Praw Dziecka uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 13 września 2013… » więcej 2024-09-19, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 19 września - Dzień Dzikiej Fauny, Flory i Naturalnych Siedlisk, przypadający w rocznicę przyjęcia Konwencji Berneńskiej z 1979 roku.. 19 września -… » więcej 2024-09-18, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 18 września - Światowy Dzień Monitoringu Wody. 18 września - Międzynarodowy Dzień Geologa. 18 września - Święto narodowe Chile, obchodzonemu w rocznicę… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »