Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-07-17, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

17 lipca 1399 roku - Zmarła Jadwiga Andegaweńska, królowa Polski od 1384 roku, żona Władysława Jagiełły, fundatorka kościołów, opiekunka szpitali, patronka Polski. Była inicjatorką utworzenia fakultetu teologii na Akademii Krakowskiej i w testamencie cały swój majątek zapisała tej właśnie uczelni. Kanonizowana przez Jana Pawła II w 1997 roku. Urodziła się między 3 października 1373 roku a 18 lutego 1374. 625 rocznica
1422 - Po niekorzystnych dla Polski wyrokach króla Niemiec, Czech i Węgier Zygmunta Luksemburskiego w sporze polsko-krzyżackim król Władysław Jagiełło wypowiedział wojnę Krzyżakom. Podczas ofensywy wojska polsko-litewskie zdobyły Golub, Bratian i Zabrzeźno. Od Golubia wojna ta nazywana jest golubską. Na mocy zawartego pokoju 27 września Wielki Mistrz Krzyżacki Paweł von Russdorf zwrócił Polsce Nieszawę, Orłowo i Murzynowo, a Litwie Żmudź.

1717 - Podczas rejsu statkiem po Tamizie w Londynie, w obecności króla Jerzego I Hanowerskiego, wykonano po raz pierwszy suitę "Muzyka na wodzie" Georga Friedricha Händla. Jest to jedno z najpopularniejszych dzieł tego artysty. Według części muzykologów, znajdują się w niej utwory, które powstały na trzy różne okazje. Zostały skomponowane na użytek szerszej publiczności, w ramach popularnej wówczas plenerowej muzyki rozrywkowej, granej w parkach i pałacowych ogrodach.

1762 - Obalony cesarz Rosji Piotr III Romanow został zamordowany przez oficerów gwardii w areszcie domowym w Ropszy. W oficjalnym komunikacie, jako przyczynę śmierci podano "atak kolki hemoroidalnej”. Urodził się 21 lutego 1728 roku. Po śmierci Piotra III nową cesarzową Rosji została jego żona Katarzyna II Wielka.

1787 - Urodził się Friedrich Krupp, niemiecki producent stali i założyciel przemysłowego imperium Friedrich Krupp AG znanego współcześnie pod nazwą ThyssenKrupp AG. Początkiem rodzinnego przedsiębiorstwa była założona w 1811 roku w Essen mała odlewnia stali. Jego syn Alfred zaczął tam wytwarzać pierwsze stalowe działa. Friedrich Krupp zmarł 8 października 1826 roku.

1790 - Zmarł Adam Smith, szkocki ekonomista, który sformułował podstawowe prawa rynku: akumulacji i populacji. Nakreślił schemat działania procesu produkcji i konkurencji, podaży i popytu oraz mechanizmu cen określany, jako "niewidzialna ręka rynku". Jego najbardziej znane dzieło to "Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów", które były jedną z pierwszych prób usystematyzowania wiedzy na temat historii rozwoju przemysłu i handlu w Europie. Urodził się 16 czerwca 1723 roku.

1821 - Hiszpania oficjalnie przekazała Florydę Stanom Zjednoczonym. Kolonia została kupiona od Hiszpanii dwa lata wcześniej za pięć milionów dolarów. Kolonia składała się z Florydy Zachodniej i Florydy Wschodniej. 3 marca 1845 roku Floryda została przyjęta do Unii, jako 27 stan.

1850 - W obserwatorium Uniwersytetu Harvarda wykonano fotografię gwiazdy Wega. Była to - po Słońcu - pierwsza sfotografowana gwiazda. Jej dagerotyp otrzymano po 100-sekundowym naświetlaniu. Wega jest najjaśniejszą gwiazdą w gwiazdozbiorze Lutni, piątą, co do jasności gwiazdą nieba. Jej nazwa pochodzi z języka arabskiego i znaczy "pikujący orzeł”.

1852 - Do Gdańska wjechał pierwszy pociąg. Miasto zostało połączone linią kolejową z Tczewem i Bydgoszczą. Kolejne połączenia uruchomiono ze Szczecinem, Berlinem, a następnie z Warszawą.

1860 - Urodził się Otto Lummer, niemiecki fizyk, który prowadził badania w dziedzinie optyki. Skonstruował interferometr, znany też, jako płytka interferencyjna Lummera-Gehrckego. W 1887 roku wynalazł fotometr. Był profesorem uniwersytetu we Wrocławiu. Z inicjatywy Lummera założono rozgłośnię radiową we Wrocławiu Schlesische Funkstunde. Zmarł 5 lipca 1925 roku.

1862 - Urodził się Czesław Tański, malarz, wynalazca, konstruktor lotniczy, pionier szybownictwa oraz popularyzator lotnictwa w Polsce. Nazywany jest "ojcem polskiego lotnictwa". Od lat 90. XIX wieku zajmował się budową modeli latających o napędzie gumowym, później modeli śmigłowców. W 1957 roku Aeroklub Polski ustanowił medal imienia Czesława Tańskiego, przyznawany za najwybitniejsze osiągnięcia w szybownictwie w Polsce. Zmarł 24 lutego 1942 roku.

1879 - Zmarł Maurycy Gottlieb, polski malarz pochodzenia żydowskiego, uczeń Jana Matejki. Gottlieb pracował głównie nad obrazami, będącymi realizacją jego misji - pojednania polsko-żydowskiego poprzez malarstwo. Były to zarówno dzieła religijne, jak i historyczno-literackie. Urodził się 21 lutego 1856 roku. 145 rocznica

1889 - Urodził się Erle Stanley Gardner, amerykański prawnik i pisarz, autor wielu powieści detektywistycznych. Bohaterem ponad 80 z nich jest wzięty adwokat Perry Mason. Powieści były wielokrotnie filmowane w latach 30. i 40. XX wieku. Erle Stanley Gardner zmarł 11 marca 1970 roku. 135 rocznica

1899 - Urodził się James Cagney, jedna z największych gwiazd pierwszych lat filmu dźwiękowego. Grał często gangsterów i rzezimieszków. Wystąpił w filmach: "Wróg publiczny”, 'Agenci policji śledczej”, "Aniołowie o brudnych twarzach”, 'Burzliwe lata dwudzieste”. Zdobywca Oscara za kreację w musicalu "Yankee Doodle Dandy" z 1942 roku. Zmarł 30 marca 1986 roku. 125 rocznica

1901 - Urodził się Bruno Jasieński, poeta i dramaturg pochodzenia żydowskiego, współtwórca polskiego futuryzmu, autor katastroficznej powieści "Palę Paryż”, za którą został wydalony z Francji, gdzie przez jakiś czas mieszkał i tworzył. Od 1929 przebywał w Związku Radzieckim. W latach 30. XX wieku zaangażował się w kulturę i język rosyjski, a także w komunistyczną działalność polityczno-propagandową. Powstałe wówczas nowele, powieści czy reportaże Jasieńskiego zaliczane są już do literatury sowieckiej. 31 lipca 1937 roku, w czasie wielkiej czystki, został aresztowany przez NKWD. Powszechnie sądzono, że został skazany na 15 lat pobytu w obozie pracy, zesłany na Syberię i zmarł w łagrach sowieckich. Najprawdopodobniej jednak został rozstrzelany 17 września 1938 roku i pochowany w bezimiennej mogile w miejscu straceń Kommunarka pod Moskwą. Zrehabilitowany został 24 grudnia 1955 roku postanowieniem Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR.

1907 - Urodził się Dudley Walker Morton, komandor porucznik United States Navy, najsłynniejszy amerykański dowódca okrętów podwodnych z czasów II wojny światowej, który dowodząc podczas pięciu patroli bojowych USS "Wahoo” zatopił 27 jednostek japońskich uszkodził dwa kolejne statki. Zginął 11 października 1943 wraz z całą załogą swojego okrętu podczas siódmego patrolu w Cieśninie La Pérouse’a, w wyniku połączonej operacji japońskiego lotnictwa i floty.

1910 - Urodził się Marian Porębski, światowej sławy tenor dramatyczny i wagnerowski, pedagog. Od wojny mieszkał we Francji, w 2001 roku przeniósł się na stałe do Bilczy koło Kielc. Jego kariera trwała ponad 20 lat w największych operach we Francji i w Belgii, ale występował także w Polsce. Zmarł 24 lipca 2008 roku.

1912 - W Sztokholmie powołano Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych - IAAF. Stowarzyszenie, którego siedziba znajduje się w Monako, zrzesza obecnie 214 federacji krajowych i jest największą sportową organizacją na świecie. Ma więcej członków niż Organizacja Narodów Zjednoczonych. Obecnym przewodniczącym IAAF jest Brytyjczyk Sebastian Coe.

1912 - Zmarł Jules Henri Poincaré, francuski matematyk, astronom i fizyk, prekursor badań nad teorią względności, twórca powstałego na przełomie wieków filozoficznego kierunku zwanego konwencjonalizmem. Urodził się 29 kwietnia 1854 roku.

1916 - Urodził się Aleksander Gieysztor, historyk mediewista, uczestnik Powstania Warszawskiego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, prezes Polskiej Akademii Nauk, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie w latach 1980-1991. Autor prac poświęconych mitologii Słowian i dziejom pisma łacińskiego. Kawaler Orderu Orła Białego. Zmarł 9 lutego 1999 roku.

1916 - Reprezentacja Urugwaju wygrała rozgrywany w Argentynie pierwszy turniej piłkarski Copa América o mistrzostwo Ameryki Południowej. Uczestniczyły w nim cztery drużyny narodowe: Argentyny, Urugwaju, Brazylii i Chile. Grano systemem każdy z każdym, a o zwycięstwie w turnieju decydowała końcowa tabela.

1917 - Król brytyjski Jerzy V zmienił nazwisko na Windsor. W czasie I wojny światowej jego dotychczasowe nazwisko o niemieckim pochodzeniu Coburg źle się w Anglii kojarzyło. Jerzy V urodził się 3 czerwca 1865 w Londynie, a zmarł 20 stycznia 1936 w Sandringham. Za jego rządów w 1922 roku Imperium brytyjskie osiągnęło rozmiar 36,6 miliona kilometrów kwadratowych, stając się największym imperium w historii ludzkości.

1918 - Car Rosji Mikołaj Aleksandrowicz Romanow - Mikołaj II, wraz z najbliższą rodziną został zamordowany w Jekaterynburgu przez oddział sowieckiej bezpieki Czeka. Mikołaj Romanow wraz ze swoją rodziną przebywał tam w areszcie domowym. Decyzję o egzekucji rodziny carskiej wydał na polecenie Lenina - Jakow Swierdłow, przewodniczący Ogólnorosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego Rad.

1918 - Urodził się Zenon Wiktorczyk, satyryk, konferansjer, reżyser teatralny, dziennikarz. Był założycielem warszawskiego Teatru Buffo, Kabaretu Szpak, członkiem radiowego Studia Piosenki Zespołu Dziewiątka i Teatrzyku V klepki. Znany przede wszystkim, jako współtwórca i gospodarz audycji radiowej "Podwieczorek przy mikrofonie", którą prowadził przez ponad trzy dekady. Zmarł 27 marca 1997 roku.

1918 - U wybrzeży Irlandii zatonął po storpedowaniu przez niemieckiego U-Boota U-55 statek pasażerski RMS "Carpathia”. Załoga tego statku sześć lat wcześniej uratowała 703 pasażerów z dryfujących szalup po katastrofie "Titanica", który zatonął 15 kwietnia 1912 po uderzeniu w górę lodową. Wrak "Carpathii" został odnaleziony w 1999 roku przez pisarza Clive'a Cusslera.

1920 - Urodził się Juan Antonio Samaranch, hiszpański działacz sportowy, dyplomata, prezes Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego od 1980 do 2001 roku. Był jednym z najbardziej wpływowych działaczy hiszpańskiego pochodzenia w XX wieku. Podczas jego prezydentury MKOl musiał poradzić sobie z bojkotem igrzysk w 1984 w Los Angeles przez państwa Bloku Wschodniego, kontrowersją związaną z używaniem dopingu przez atletów, a także z problemem korumpowania członków Komitetu Olimpijskiego przez miasta kandydujące do objęcia Igrzysk. Zmarł 21 kwietnia 2010 roku.

1920 - Urodził się Nils Bohlin, szwedzki inżynier, wynalazca trzypunktowych pasów bezpieczeństwa. W 1942 roku rozpoczął pracę dla zakładów lotniczych Saab, gdzie zajmował się projektowaniem oraz pomagał przy rozwoju mechanizmu katapultacji siedzenia pilota. W 1958 roku zatrudnił się w Volvo, gdzie rok później opracował trzypunktowe pasy bezpieczeństwa. Zostały one po raz pierwszy zamontowane w modelu PV544, a w 1967 stały się standardowym wyposażeniem we wszystkich autach koncernu. Zmarł 26 września 2002 roku.

1921 - Urodził się Donald Steyer, prawnik i historyk prawa, w latach 1974-1978 dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, walczył w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie zajął się prawem, został nauczycielem akademickim, a także był przewodniczącym Rady Muzealnej Muzeum Stutthof i członkiem Komisji do spraw Upamiętnienia Ofiar Represji Okresu Stalinowskiego. Według IPN był tajnym współpracownikiem Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa PRL. Zmarł 5 maja 1994 roku.

1924 - Zmarł Walery Jan Jaworski, lekarz, jeden z pionierów polskiej gastrologii, odkrywca procedury wykrywania ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego poprzez tzw. objaw Jaworskiego. Specjalizował się w badaniu czynności układu pokarmowego, w szczególności trawienia i pracy żołądka. W 1899 roku opublikował "Podręcznik chorób żołądka", w którym opisał bakterie nazwane przez niego Vibrio rugula i postawił tezę, że przyczyniają się one do chorób żołądka. Podręcznik był wydany tylko po polsku, więc odkrycie nie zyskało rozgłosu. Po latach badania nad tymi samymi bakteriami, nazwanymi Helicobacter pylori zostały uhonorowane Nagrodą Nobla. W 2005 Robin Warren i Barry Marshall otrzymali ją za potwierdzenie mechanizmu uszkadzania przez drobnoustroje błony śluzowej żołądka. Walery Jaworski urodzil się 20 marca 1849 roku. 100 rocznica

1929 - W Luizjanie rozpoczęły działalność amerykańskie linie lotnicze Delta Airlines. Obecnie siedziba główna spółki znajduje się w Atlancie, w stanie Georgia. Prawie 900 samolotów Delta Airlines obsługuje trasy ze Stanów Zjednoczonych do Europy, Azji, Ameryki Łacińskiej, Kanady i na Bliski Wschód. 95 rocznica

1932 - Urodził się Wojciech Kilar, kompozytor, pianista i dyrygent, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Jego ważniejsze dzieła to: "Krzesany”, "Kościelec 1909”, "Mała uwertura”, "Exodus” oraz "Te Deum”. Jest autorem muzyki do ponad 130 filmów, między innymi: "Kroniki wypadków miłosnych”, "Pana Tadeusza”, "Brata naszego Boga” i "Pianisty". Kawaler Orderu Orła Białego. Zmarł 29 grudnia 2013 roku.

1933 - W okolicy Kundham, obecnie Pszczelnik koło Myśliborza, w katastrofie lotniczej zginęli Steponas Darius i Stasys Girenas, litewscy piloci lecący z Nowego Jorku do Kowna. Ich celem było powtórzenie wyczynu Amerykanina Charlesa Lindbergha z 1927 roku, który jako pierwszy przeleciał nad Atlantykiem, oraz pobicie rekordu długości lotu bez lądowania. Darius i Girenas pokonali Atlantyk, pokonując sześć tysięcy 411 kilometrów. Zginęli 650 kilometrów od celu. Przyczyny katastrofy do dziś nie są znane.

1934 - Urodził się Ryszard Filipski, aktor, odtwórca roli majora Henryka Dobrzańskiego w filmie Bohdana Poręby "Hubal", wachmistrza Soroki w "Potopie" Jerzego Hoffmana i Józefa Piłsudskiego w "Zamachu stanu". Twórca teatru eref-66, kierownik Zespołu Filmowego "Iluzjon". Zmarł 22 października 2021 roku. 90 rocznica

1935 - Urodziła się Diahann Carroll, amerykańska aktorka i piosenkarka. Przeszła do historii, jako pierwsza Afroamerykanka, która została laureatką teatralnej nagrody Tony za rolę Barbary Woodruff w musicalu Richarda Rodgersa "Bynajmniej niesmyczkowe". Jako bohaterka serialu "Julia" otrzymała Złoty Glob dla najlepszej debiutantki. Zmarła 4 października 2019 roku.

1935 - Urodził się Donald Sutherland, amerykański aktor i producent filmowy pochodzenia kanadyjskiego. Laureat honorowego Oscara za całokształt twórczości. Zagrał między innymi w filmach: "Parszywa dwunastka", "Złoto dla zuchwałych" i "Orzeł wylądował". W latach 70. był zagorzałym przeciwnikiem wojny w Wietnamie. Ojciec aktora Kiefera Sutherlanda.

1936 - Początek wojny domowej w Hiszpanii między rządem republikańskim, wspieranym przez Związek Radziecki i brygady międzynarodowe, a oddziałami generała Francisco Franco, wspomaganymi przez rządy Niemiec i Włoch. W marcu 1939 wojna domowa zakończyła się zwycięstwem nacjonalistów. Na miejsce Republiki, nacjonaliści utworzyli autorytarne, niedemokratyczne Państwo Hiszpańskie. W wyniku wojny zginęło około pół miliona osób, a około 300 tysięcy Hiszpanów wyemigrowało.

1936 - Urodziła się Danuta Rinn, piosenkarka znana z takich przebojów, jak: "Na deptaku w Ciechocinku”, "Gdyby choć raz”, "Tyle wdzięku”, "Gdzie ci mężczyźni”, "Polska baba”. Współpracowała z "Teatrem na Targówku” i "Kabaretem pod Egidą”. W czasie działania Solidarności i w stanie wojennym stanęła po stronie prześladowanych, dawała liczne koncerty, śpiewając między innymi w kościołach. Zmarła 19 grudnia 2006 roku.

1937 - Urodził się Stanisław Tym, aktor, reżyser, satyryk, publicysta, współautor i aktor kabaretów: "Owca”, "Dudek”, "Lopek” i "Wagabunda”, felietonista tygodników "Wprost” i "Polityka”, dziennika "Rzeczpospolita”. Wystąpił między innymi w filmach: "Nie ma róży bez ognia”, "Brunet wieczorową porą”, "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz”, "Miś”, "Rozmowy kontrolowane”, "Ryś” i "Rejs”. W 2005 ukazał się zbiór jego tekstów i rysunków "Mamuta tu mam". Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

1941 - W Palmirach Niemcy rozstrzelali 47 osób, w tym sześć kobiet, w większości więźniów Pawiaka. Zamordowani zostali między innymi Zygmunt Dymek - dziennikarz, działacz związkowy, Paweł Piątkowski - okulista oraz Jan Bróg - inżynier. Mord ten był prawdopodobnie ostatnią z egzekucji przeprowadzonych w Palmirach.

1942 - Drugi dzień obławy "Vel d’Hiv" prowadzonej przez niemieckich okupantów i kolaborantów francuskich, podczas której ujęto około 13 tysięcy Żydów z Paryża i okolic, którzy trafili następnie do niemieckich obozów zagłady.

1943 - Generał Tadeusz "Bór" Komorowski objął funkcję Komendanta Głównego Armii Krajowej. Wydał rozkaz rozpoczęcia Powstania Warszawskiego 1 sierpnia 1944. Jako dowódca AK podjął także decyzje od akcjach odwetowych za zbrodnie i prześladowania wobec ludności polskiej: na Wołyniu, gdzie Polaków zabijali ukraińscy chłopi i UPA, oraz na Zamojszczyźnie, gdzie w wysiedleniach i zbrodniach uczestniczyli niemieccy osadnicy.

1943 - Niemcy zlikwidowali getto żydowskie w Międzyrzecu Podlaskim. W utworzonym w 1941 roku getcie uwięziono 24 tysiące Żydów z Międzyrzecza Podlaskiego i okolicznych miejscowości. Od 1942 roku Niemcy zaczęli stopniowo likwidować getto, wywożąc jego mieszkańców do obozów zagłady w Treblince i na Majdanku. Wojnę przeżyło około 100 międzyrzeckich Żydów, głównie dzięki pomocy okolicznej polskiej ludności.

1943 - Niemcy spacyfikowali wieś Krasowo-Częstki w okręgu białostockim, mordując 257 osób. Pacyfikacja była odwetem za śmierć ośmiu Niemców w starciu z oddziałem Armii Krajowej. Wieś po uprzednim ograbieniu doszczętnie spalono. Była to najkrwawsza pacyfikacja przeprowadzona przez Niemców na terenach przedwojennego województwa białostockiego, które po 1945 roku pozostały w granicach Polski.

1944 - We wsi Bogusze sowieckie NKWD podstępnie rozbroiło i aresztowało zaproszonych na rozmowy dowódców Armii Krajowej okręgu wileńskiego. Po wyzwoleniu Wilna z rąk Niemców strona radziecka zażądała rozbrojenia polskich oddziałów, z którymi wcześniej współpracowała. Zaproszeni na rozmowy dowódcy polscy zostali zatrzymani. Bolszewicy łącznie rozbroili ponad sześć tysięcy polskich żołnierzy, których zesłali w głąb Rosji. 80 rocznica

1945 - W Poczdamie rozpoczęła się konferencja pokojowa z udziałem szefów państw i rządów: Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i ZSRR. Celem było uregulowanie problemów wynikających z kapitulacji III Rzeszy i zakończenia II wojny światowej. Na konferencji zdecydowano o całkowitym rozbrojeniu, zdenazyfikowaniu, zdemilitaryzowaniu oraz zdecentralizowaniu gospodarczym i administracyjnym Niemiec, a także o ukaraniu zbrodniarzy wojennych. Ustalono nowe granice Polski, między innymi przekazano byłe terytoria niemieckie na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej, część Prus Wschodnich i Gdańsk. Konferencja zakończyła się 2 sierpnia.

1947 - Zmarł Eugeniusz Piasecki, lekarz, teoretyk wychowania fizycznego i higieny szkolnej, harcmistrz Rzeczypospolitej. W 1912 roku wydał, wspólnie z Mieczysławem Schreiberem, drugi - po Andrzeju Małkowskim - polski podręcznik skautingu "Harce młodzieży polskiej”. Urodził się 13 listopada 1872 roku.

1949 - Po pożarze hali produkcyjnej numer 20 zakładów mechanicznych "Zamech” w Elblągu aresztowano pod zarzutem sabotażu ponad 100 osób. Część zatrzymanych nie miała żadnych związków z Zamechem, ich areszt miał charakter polityczny, między innymi reemigranci z Francji zostali oskarżeni o tworzenie siatki szpiegowskiej. Troje z aresztowanych skazano na śmierć, sześcioro na długoletnie więzienie. Wiele osób zmarło podczas śledztwa lub krótko po nim. Był to najbardziej odczuwalny w Elblągu akt stalinowskiego terroru. W 1956 roku wszystkich skazanych uniewinniono. 75 rocznica

1952 - Urodził się David Hasselhoff, amerykański aktor i piosenkarz. Był wymieniony w Księdze rekordów Guinnessa, jako "najczęściej oglądana gwiazda telewizyjna na świecie”, dzięki głównym rolom serialach: "Nieustraszony" i "Słoneczny patrol". Wielu Niemców kojarzy Davida Hasselhoffa z wyśpiewanym w 1989 na berlińskim murze hymnem na rzecz wolności "Looking for Freedom”, który tygodniami utrzymywał się w Niemczech na listach przebojów.

1953 - Sąd Doraźny w Bydgoszczy na sesji wyjazdowej w Nakle nad Notecią skazał na karę śmierci volksdeutscha i zbrodniarza wojennego Harry’ego Schulza. Został on uznany za winnego zamordowania 186 mieszkańców powiatu wyrzyskiego. Został stracony przez powieszenie 22 lutego 1954.

1954 - Założono Wyższą Szkołę Rolniczą w Szczecinie, przekształconą później w Akademię Rolniczą. W 2008 roku razem z Politechniką Szczecińską utworzyła Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. 70 rocznica

1954 - Urodziła się Angela Merkel, kanclerz Niemiec w latach 2005-2001. Była jednym z najbardziej wpływowych przywódców w Unii Europejskiej. Według czasopisma "Forbes” w 2011 roku była najbardziej wpływową kobietą świata. 70 rocznica 1955 - W Anaheim, w Kalifornii, otwarto pierwsze wesołe miasteczko Walta Disneya - Disneyland. Po rozbudowie w 2001 roku zmieniło nazwę na Disneyland Resort. Zlokalizowane na powierzchni 34 hektarów atrakcje znane z filmów Disneya odwiedza rocznie w Anaheim ponad 18 milionów osób.

1959 - Zmarła Billie Holiday, zwana Lady Day, amerykańska wokalistka jazzowa, słynna wykonawczyni bluesa. Utwory, do których napisała teksty - "God Bless the Child”, "Don’t Explain” i "Lady Sings the Blues” - stały się jazzowymi klasykami. W 1987 roku, pośmiertnie, przyznano jej nagrodę Grammy za całość dorobku twórczego. Urodziła się 7 kwietnia 1915 roku. 65 rocznica

1960 - Zmarł Paweł Piotr Gojdič, słowacki bazylianin, administrator apostolski, biskup tytularny eparchii preszowskiej Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-słowackiego, męczennik chrześcijański i błogosławiony Kościoła katolickiego, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W kwietniu 1950 władze komunistyczne Czechosłowacji uznały działalność Kościoła greckokatolickiego za nielegalną, a biskup Gojdič został aresztowany i oskarżony o zdradę. Pozbawiono go praw publicznych i skazano najpierw na dożywotnie więzienie, następnie zamieniono mu karę na 25 lat pozbawienia wolności. Paweł Piotr Gojdič nie wyparłszy się wiary katolickiej zmarł w czechosłowackim więzieniu. Urodził się 17 lipca 1888 roku.

1961 - Została odkryta Jaskinia Czarna w Tatrach Zachodnich. Odnalazło ją trzech grotołazów z Akademickiego Klubu Turystycznego z Wrocławia: Janusz F. Rabea, Janusz Fereński i Roman Bebak. Jaskinia ta jest jedną z największych i najobszerniejszych w Tatrach, zajmuje szóste miejsce pod względem długości i dziewiąte pod względem deniwelacji, czyli różnicy wysokości, w Polsce. Długość jej odkrytych korytarzy wynosi 7247 metrów. Jest największym zimowiskiem nietoperzy w Polsce i Karpatach.

1962 - Radziecki okręt podwodny z napędem jądrowym K-3 Leninskij Komsomoł“, jako drugi, po USS "Nautilus“ w 1958 roku, dopłynął pod lodem do bieguna północnego.

1963 - Zmarła Olga Didur-Wiktorowa, śpiewaczka operowa, mezzosopran. Była drugą z pięciu córek legendarnego tenora Adama Didura. Występowała początkowo z ojcem i siostrami, ale miała także wielkie sukcesy solowe. W 1930 roku Zadebiutowała w Metropolitan Opera w Nowym Jorku, rolą Preziosilli w operze "Moc przeznaczenia" autorstwa Giuseppe Verdiego. Rok później wystąpiła w tytułowej roli w operze Tosca w Tatrze Narodowym w Warszawie. Urodziła się 18 października 1900 roku.

1967 - W Newark w stanie New Jersey zakończyły się sześcio-dniowe zamieszki rasowe, w czasie których zginęło 26 osób, a 727 zostało rannych.

1973 - Zmarł Stanisław Węgrzyn, malarz i scenograf teatralny. Największe sukcesy odnosił w okresie międzywojennym. Współpracował z teatrami w Krakowie, Lwowie, Stanisławowie, Katowicach, Lublinie, Poznaniu i Bydgoszczy, przebywał i tworzył także w Paryżu. Po wybuchu II wojny światowej zamieszkał w Anglii, gdzie także tworzył scenografię dla baletu. Gdy wrócił do Polski, do końca kariery związał się z Teatrem Ziemi Łódzkiej. Urodził się 23 marca 1899roku.

1974 - Rozpoczęto wydobycie w kopalni rudy miedzi w Rudnej, jednej z trzech czynnych kopalni miedzi w Polsce. Jest największą kopalnią rudy miedzi w Europie i jednym z największych głębinowych zakładów wydobywczych rud miedzi na świecie. Rocznie wydobywa się w niej około 12 milionów ton rudy. 50 rocznica

1974 - Zmarł Piotr Kałwa, biskup lubelski w latach 1949-1974. Konsekrowany został przez prymasa Stefana Wyszyńskiego. Był wielkim kanclerzem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, zasiadał też w Radzie Głównej Konferencji Episkopatu Polski. Urodził się 18 października 1983 roku. 50 rocznica

1975 - W okołoziemskiej przestrzeni kosmicznej doszło do połączenia amerykańskiego statku kosmicznego "Apollo 18” i radzieckiego "Sojuza 19”. Misja była wielkim sukcesem zarówno technicznym, jak i politycznym obu państw. Był to pierwszy w historii wspólny amerykańsko-radziecki lot kosmiczny. Do połączenia doszło o godzinie 16:09, a oba statki leciały wówczas nad Portugalią.

1976 - Królowa Elżbieta II dokonała otwarcia XXI Letnich Igrzysk Olimpijskich w Montrealu. Polacy zdobyli na tej imprezie 26 medali, w tym siedem złotych, sześć srebrnych i 13 brązowych. Rywalizację medalową wygrał zdecydowanie ZSRR ze 125 medalami, w tym 49 złotymi.

1977 - Zmarł Witold Małcużyński, światowej sławy pianista. W 1937 roku został laureatem Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina. Od 1939 roku koncertował za granicą. Był jurorem międzynarodowych konkursów pianistycznych. Trzykrotnie zasiadał w jury Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina w Warszawie. Przyczynił się do zwrotu Polsce przez władze kanadyjskie skarbów wawelskich i pamiątek narodowej kultury, które na czas II wojny światowej zostały wywiezione za ocean na przechowanie. Urodził się 10 sierpnia 1914 roku.

1978 - We wsi Będomin na Pojezierzu Kaszubskim otwarto Muzeum Hymnu Narodowego, prawdopodobnie jedyną tego rodzaju placówkę na świecie. Prezentująca unikatowe zbiory mieści się w XVIII-wiecznym dworku szlacheckim, w którym urodził się Józef Wybicki, autor polskiego hymnu. Został on napisany w 1797 roku we włoskim miasteczku Reggio nell' Emilia, jako "Pieśń legionów polskich we Włoszech". Wybicki ułożył słowa do dźwięków ludowego mazurka nieznanego autora. Mazurek Dąbrowskiego jest oficjalnie hymnem państwowym Rzeczypospolitej Polskiej od 26 lutego 1927 roku.

1985 - W Warszawie otwarto saperski Most Syreny, używany, jako zastępcza przeprawa na czas remontów mostów Poniatowskiego i Śląsko-Dąbrowskiego, a następnie, w związku ze wzrostem ruchu samochodowego, do czasu zakończenia budowy Mostu Świętokrzyskiego w 2000 roku. Został zbudowany w trzy miesiące przez wojsko. Nie mogli z niego korzystać piesi, a kierowców obowiązywało ograniczenie prędkości do 40 kilometrów na godzinę.

1987 - Zmarł Jerzy Dobrowolski, aktor, reżyser, satyryk, twórca kabaretów "Koń" i "Owca", współpracownik radiowej "Trójki", odtwórca ról Jerzego Dąbczaka w filmie "Nie ma róży bez ognia" i Philipa Marlowe'a w spektaklu Teatru Telewizji "Kłopoty to moja specjalność". Urodził się 15 marca 1930 roku.

1987 - Przyjęto ustawę o przekształceniu Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej imienia Bohaterów Westerplatte w Gdyni w Akademię Marynarki Wojennej, zachowując tego samego patrona. Placówka nadzorowana jest przez Ministra Obrony Narodowej. Kształci podchorążych, oficerów oraz cywili na kierunkach związanych z nawigacją i mechaniką morską oraz obronnością

1989 - Polska wznowiła stosunki dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską. Cztery lata później rząd Hanny Suchockiej podpisał konkordat. Umowa regulująca stosunki między państwem a Kościołem katolickim weszła w życie pięć lat później. 35 rocznica

1990 - Zmarł Edward Murphy, amerykański inżynier lotnictwa prowadzący prace doświadczalne z zakresu symulacji wypadków lotniczych. Pracował nad wyrzutniami rakietowymi oraz nad problemami bezpieczeństwa i systemami podtrzymywania życia w projekcie Apollo. Znany z książki "Prawo Murphyego”, w której między innymi napisał "Wszystko, co może pójść źle, pójdzie źle”. Urodził się 11 stycznia 1918 roku.

1990 - Pierwszy węzeł sieci komputerów akademickich w Polsce PLEARN podłączono do sieci zagranicznej European Academic Research Network - EARN. Podłączenie zostało uruchomione między Centrum Informatycznym Uniwersytetu Warszawskiego a Uniwersytetem w Kopenhadze. Jesienią sieć EARN w Polsce obejmowała 11 węzłów. W szczytowym momencie w 1992 roku polska część sieci EARN łączyła 22 uczelnie krajowe i ponad 20 tysięcy użytkowników. 28 października 1992 roku PLEARN uzyskał bezpośredni dostęp do Internetu.

1994 - Brazylia pokonała w finale rozgrywanych w USA XV Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej Włochy 3:2 po serii rzutów karnych i zdobyła swój czwarty tytuł mistrzowski. Po regulaminowym czasie gry i dogrywce był bezbramkowy remis. Polska w tym mundialu nie startowała. 30 rocznica

1995 - Zmarł Jerzy Michotek, aktor, piosenkarz, reżyser estradowy i telewizyjny. Jeden z najpopularniejszych piosenkarzy lat 50., autor tekstów i muzyki wielu piosenek. Grał między innymi w filmach: "C.K. Dezerterzy", "Urwisy z doliny młynów", "Janka" oraz w serialach: "Dom" i "Polskie drogi". Był autorem wydanych w 1990 roku wspomnień "Tylko we Lwowie". Działał też w Towarzystwie Miłośników Lwowa i był zaangażowany w odbudowę Cmentarza Łyczakowskiego. Urodził się 31 sierpnia 1921 roku.

1996 - Zmarł Chas Chandler, brytyjski basista, członek zespołu The Animals, producent muzyczny. Po odejściu z The Animals gdzie występował w latach 1963-1966 został menedżerem. To on wraz z Lindą Keith "odkrył” Jimiego Hendrixa w jednym z nowojorskich klubów, ściągnął go do Anglii, a także początkowo kierował karierą muzyka. Urodził się 18 grudnia 1938 roku.

1998 - W Rzymie pod egidą ONZ powołano Międzynarodowy Trybunał Karny z siedzibą w Hadze. Trybunał ma za zadanie sądzenie winnych zbrodni ludobójstwa, zbrodni przeciw ludzkości i zbrodni wojennych popełnionych po 1 lipca 2002 roku. Statutu Trybunału nie podpisały Chiny i Rosja, a nie ratyfikowały USA i Izrael.

2006 - Zmarł Mickey Spillane, amerykański pisarz, autor powieści kryminalnych, twórca postaci detektywa Mike'a Hammera. Był też autorem tekstów do popularnych serii komiksowych "Batman" i "Superman". Urodził się 9 marca 1918 roku.

2009 - Zmarł Leszek Kołakowski, filozof, pisarz, tłumacz, pedagog, autor eseistycznych opowieści moralistyczno-filozoficznych: "Trzynaście bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych”, "Obecność mitu”, "Klucz niebieski” i "Rozmowy z diabłem”. Od 1968 roku przebywał na emigracji. Kawaler Orderu Orła Białego. Urodził się 23 października 1927 roku. 15 rocznica

2009 - Zmarł Bruno Miecugow, krakowski dziennikarz, pisarz, satyryk, autor tekstów do kabaretu Jama Michalika. W 1953 podpisał tak zwany apel krakowski z poparciem stalinowskich władz PRL po aresztowaniu pod sfabrykowanymi zarzutami duchownych katolickich i skazaniu na karę śmierci trzech osób. Urodził się 29 lipca 1927 roku. 15 rocznica

2014 - Przelatujący nad wschodnią Ukrainą malezyjski samolot lecący z Amsterdamu do Kuala Lumpur z 298 osobami na pokładzie został zestrzelony nad terenem kontrolowanym przez rosyjskich separatystów. Zginęło 283 pasażerów, w tym 80 dzieci i 15 osób z załogi. Według ustaleń zespołu międzynarodowych śledczych malezyjski samolot został strącony kierowanym pociskiem rakietowym ziemia-powietrze należącym do 53. Rakietowej Brygady Przeciwlotniczej z Kurska sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej. 19 czerwca 2019 roku zespół śledczy ogłosił nazwiska czterech osób podejrzanych o spowodowanie katastrofy. Zdaniem zespołu odpowiedzialność ponoszą: Igor Girkin, 48-letni były pułkownik FSB, Siergiej Dubinski, 56-letni były oficer GRU, Oleg Pułatow, 52-letni były żołnierz Specnazu oraz Leonid Charczenko, 47-letni Ukrainiec bez przeszłości wojskowej. Sekretarz stanu USA Mike Pompeo wezwał Rosję do postawienia sprawców przed sądem. Moskwa nazwała te ustalenia spekulacjami i zarzuciła śledczym brak obiektywizmu. 10 rocznica

2016 - Podczas protestów ulicznych przeciwko brutalności policji w Baton Rouge w amerykańskim stanie Luizjana 29-letni czarnoskóry Gavin Eugene Long zastrzelił trzech policjantów, a trzech kolejnych ranił. Sam zginął następnie od policyjnych kul.

2017 - Zmarł Dominik Dzierżykraj-Morawski, dziennikarz, publicysta, aktor. Mieszkał we Włoszech. Grał role epizodyczne między innymi w filmach Zefirellego. Pracował, jako rzymski korespondent paryskiej "Kultury". W latach 80. był watykańskim korespondentem polskiej sekcji BBC, a w 2003 roku wrócił do Polski. Członek Komitetu Informacji i Inicjatyw na Rzecz Pokoju. Watykanista, specjalista od krajów Europy Środkowo-Wschodniej, opozycji antykomunistycznej i roli Kościoła katolickiego. Urodził się 20 grudnia 1921 roku

2019 - Zmarł Andrea Camilleri, włoski reżyser teatralny oraz pisarz, autor powieści kryminalnych. Był autorem wierszy, opowiadań i eksperymentalnych powieści, sławę przyniósł mu cykl powieści kryminalnych rozgrywających się w fikcyjnym sycylijskim miasteczku Vigata. Głównego bohatera, miejscowego komisarza policji, obdarzył nazwiskiem będącym włoską wersją nazwiska katalońskiego pisarza Manuela Vázqueza Montalbána. Pierwsza powieść z Montalbano ukazała się w 1994. Główny bohater - Salvo Montalbano - jest smakoszem. W każdej książce trafimy na opisy jego posiłków, a czasem nawet na skrótowy przepis na danie kuchni południowo-włoskiej. Andrea Camilleri urodził się 6 września 1925 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł kardynał Zenon Grocholewski, duchowny katolicki, znawca prawa kanonicznego, prefekt watykańskiej Kongregacji do spraw Edukacji Katolickiej, bliski współpracownik papieża Jana Pawła II i jego następców. Autor i współautor ponad tysiąca publikacji wydanych w ponad 20 językach. Od 1972 roku pracował w Najwyższym Trybunale Sygnatury Apostolskiej, który jest kościelnym odpowiednikiem świeckiego Sądu Najwyższego, Najwyższego Sądu Administracyjnego oraz Ministerstwa Sprawiedliwości. Pełnił w nim funkcje: kanclerza, sekretarza i prefekta. Był najmłodszym uczestnikiem komisji przygotowującej nowy "Kodeks prawa kanonicznego", ogłoszony w 1983 roku. Otrzymał tytuł doktora honoris causa ponad 20 uczelni, w tym kilku polskich, między innymi Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Urodził się 11 października 1939 roku.

2020 - Zmarł Andrzej Strzelecki, aktor i reżyser teatralny, satyryk, a także wykładowca w warszawskiej Akademii Teatralnej i rektor tej uczelni. Widzom był znany między innymi z telewizyjnego serialu "Klan". Zagrał w takich filmach, jak: "Przepraszam, czy tu biją?", "Ostatnie okrążenie", "Kuchnia polska", "Przeprowadzki", "W pustyni i w puszczy" oraz w wielu przedstawieniach teatralnych. Był związany z warszawskim Teatrem Rozmaitości, a także z Teatrem Rampa, gdzie przez 10 lat pełnił funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego. Współpracował też z Teatrem Telewizji. Artysta wyreżyserował wiele ciekawych i nowatorskich spektakli, jak "Podróż po Warszawie", "Clowni" czy "Złe zachowanie" przygotowane z grupą absolwentów Akademii. Urodził się 4 lutego 1952 roku.

2021 - Zmarł Stanisław Rodziński, malarz, profesor sztuk plastycznych, rektor Akademii Sztuk Pięknych imienia Jana Matejki w Krakowie w latach 1996-2002. Brał udział w Towarzystwie Kursów Naukowych i Ruchu Kultury Niezależnej. Od 1963 roku brał udział w ponad 200 wystawach malarstwa i rysunku, w ekspozycjach sztuki polskiej za granicą. W swojej twórczości podejmował motywy ikonograficzne chrześcijaństwa i tematykę pasyjną. Urodził się 8 marca 1940 roku.

2021 - Zmarł Ryszard Antoniszczak, polski i szwedzki plastyk, pisarz, scenarzysta, reżyser filmów animowanych, między innymi o Miki Molu - molu książkowym, członek i autor tekstów zespołu "Zdrój Jana". Urodził się 7 stycznia 1947 roku.

2022 - Zmarł Eric Flint, amerykański autor science-fiction, edytor, zwolennik e-booków . Napisał wraz z Davidem Drake'm cykl powieści fantasy "Belizariusz", zawierajacy tomy: "Podstęp", "W sercu ciemności", "Tarcza Przeznaczenia, Urodził się 6 lutego 1947roku.

2023 - Zmarł Lech Jęczmyk, tłumacz, eseista, dziennikarz, a także nauczyciel. Autor przekładów powieści Kurta Vonneguta: "Śniadanie mistrzów", "Matka noc", Kazuro Ishiguro "Nokturny", trylogii Philipa K. Dicka "Valis" i innych. W latach 90. pracował jako nauczyciel w liceum ogólnokształcącym. W 2007 roku otrzymał Srebry Medal "Zasłużony Kulturze - Gloria Artis". Urodził się 10 stycznia 1936 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-10-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 października - Światowy Dzień Zwierząt, rozpoczynający Światowy Tydzień Zwierząt, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1999 roku. 4 października… » więcej 2024-10-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 października - Dzień Jedności Niemiec, święto narodowe Niemiec w rocznicę zjednoczenia RFN i NRD w 1990 roku. » więcej 2024-10-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 października - Międzynarodowy Dzień bez Przemocy, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 15 czerwca 2006 roku. 2 października - Dzień Pamięci o… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 października - Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1990 roku. 1 października - Międzynarodowy Dzień Muzyki… » więcej 2024-09-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 września - Międzynarodowy Dzień Tłumacza. 30 września - Dzień Archiwisty. 30 września - Światowy Dzień Copywritera. 30 września - Dzień… » więcej 2024-09-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 września - Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego, obchodzony w ostatnią niedzielę września - święto zostało ustanowione z inicjatywy Światowej… » więcej 2024-09-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 września - Światowy Dzień Walki z Wścieklizną. 28 września - Światowy Dzień Jabłka. 28 września - Święto Państwowości Czeskiej, Dzień… » więcej 2024-09-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 września - Dzień Polskiego Państwa Podziemnego, ustanowiony uchwałą Sejmu z 11 września 1998 roku. Uchwała nawiązuje do utworzenia w nocy z 26 na 27… » więcej 2024-09-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 września - Europejski Dzień Języków, ustanowiony przez Radę Europy w 2001 roku. 26 września - Ogólnopolski Dzień Aptekarza. 26 września - Światowy… » więcej 2024-09-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 września - Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego. 25 września - Światowy Dzień Rzek. 25 września - Światowy Dzień Farmaceuty. 25… » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »