Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-06-25, 06:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

25 czerwca - Międzynarodowy Tydzień Wiedzy o Osobach Głuchoniewidomych, trwający od 24 do 30 czerwca.

25 czerwca - Święto Marynarki Wojennej.

25 czerwca - Dzień Marynarza, ustanowiony przez Międzynarodową Organizację Morską w 2010 roku.

25 czerwca - Dzień Stoczniowca.
1447 - Kazimierz IV Jagiellończyk został koronowany na króla Polski. Za jego panowania Polska po pokonaniu zakonu krzyżackiego w wojnie 13-letniej, odzyskała - po 158 latach - Pomorze Gdańskie, a dynastia Jagiellonów stała się jednym z czołowych domów panujących w Europie. Był zdecydowanym przeciwnikiem magnaterii, przyczynił się do wzmocnienia znaczenia Sejmu i sejmików.

1530 - Na Sejmie Rzeszy odczytano Konfesję Augsburską, podstawową księgę wyznaniową luteranizmu, napisaną przez Filipa Melanchtona. Wyznanie augsburskie bardzo szybko uznano za oficjalną prezentację nauki luterańskiej. Od tytułu wyznania biorą swoją nazwę Kościoły ewangelicko-augsburskie. Wraz z pozostałymi księgami wyznaniowymi wchodzi w skład "Księgi zgody", opublikowanej w 50. rocznicę ogłoszenia "Wyznania augsburskiego". W reakcji na "Wyznanie" strona katolicka przygotowała jego Konfutację, czyli "Obalenie", na którą Melanchton odpowiedział "Obroną Wyznania augsburskiego".

1568 - W Warszawie, na polecenie króla Zygmunta Augusta, rozpoczęto budowę pierwszego drewnianego mostu na Wiśle. Most otwarto 5 kwietnia 1573 roku w czasie pierwszej elekcji po śmierci Zygmunta Augusta. Miał około 500 metrów długości i przetrwał do 1603 roku, kiedy to został zniszczony przez wiosenną krę.

1580 - Urodził się Piotr Klawer, hiszpański jezuita, misjonarz, opiekun niewolników, apostoł Murzynów amerykańskich, święty Kościoła katolickiego. Swoją misję prowadził w Kolumbii. Robił wszystko, co mógł, aby ulżyć doli niewolników. Czekał w porcie na ich przybycie, opiekował się nimi, karmił głodnych wyproszonym wcześniej chlebem, pocieszał, uczył katechizmu i udzielał sakramentów. W czasie swojej działalności ochrzcił wiele tysięcy niewolników. Ponadto opiekował się trędowatymi w leprozoriach. Zmarł 8 września 1654 roku w Cartagenie, obecnej Kolumbii.

1603 - Urodziła się Marianna Marchocka, imię zakonne Teresa od Jezusa Marchocka, zakonnica katolicka, karmelitanka bosa, mistyczka i Służebnica Boża. Pierwsza Polka, która napisała autobiografię. Zmarła 19 kwietnia 1652 roku. Od 2007 roku trwa jej proces beatyfikacyjny.

1656 - W czasie tak zwanego potopu szwedzkiego w Malborku zawarto szwedzko-brandenburski traktat zbrojny przeciwko Polsce. Był on uzupełnieniem styczniowego traktatu zawartego w Królewcu, na mocy którego elektor Fryderyk Wilhelm przestawał być lennikiem Polski i zostawał lennikiem Szwecji, uzyskując w zamian biskupstwo warmińskie. W traktacie zawartym w Malborku Karol X Gustaw oddawał Brandenburgii województwa poznańskie, kaliskie, łęczyckie i sieradzkie. Na mocy porozumienia armia brandenbursko-szwedzka, pod dowództwem Karola Gustawa, ruszyła na Warszawę i w bitwie pod stolicą 28-30 lipca pokonała polsko-litewskie wojska Jana Kazimierza.

1678 - Wenecjanka Elena Cornaro Piscopia, matematyczka i filozofka, jako pierwsza kobieta otrzymała stopień naukowy doktora. W latach 1672-1678 była pierwszą kobietą-studentką teologii na Uniwersytecie Padewskim. Do śmierci wykładała matematykę na Uniwersytecie Padewskim. Znajduje się tam dziś jej posąg z marmuru. Aż do drugiej połowy XX wieku żadna inna kobieta nie uzyskała doktoratu na tym uniwersytecie. Urodziła się 5 czerwca 1646 roku, zmarła 26 lipca 1684.

1736 - Zebrał się Sejm pacyfikacyjny, który zakończył wojnę domową, do której doszło po śmierci króla Augusta II Mocnego w 1733 roku. Po jego śmierci szlachta podzieliła się i wybrano jednocześnie dwóch władców: syna Augusta II - Augusta III Sasa oraz Stanisława Leszczyńskiego, wojewodę poznańskiego. Na sejmie pacyfikacyjnym August III zobowiązał się do przestrzegania praw i wolności szlacheckich, oraz potwierdził utrzymywanie ustroju Rzeczypospolitej w dotychczasowej postaci. Król przyrzekł także powszechną amnestię i podjęcie działań w celu wycofania wojsk rosyjskich z Rzeczypospolitej.

1767 - Zmarł Georg Philipp Telemann, niemiecki kompozytor okresu baroku, uważany za najbardziej płodnego kompozytora wszystkich czasów, napisał ponad trzy tysiące utworów. W jego kompozycjach są też nawiązania do polskiej muzyki ludowej, między innymi w "Suicie polskiej Partie polonaise", tak zwanych "Koncertach polskich na czworo skrzypiec" oraz w sześciu Partitach "alla polacca". Urodził się 14 lub 24 marca 1681 roku.

1792 - W Ostrogu na Wołyniu po raz pierwszy wręczono medale Orderu Virtuti Militari, najwyższe polskie odznaczenie wojenne, nadawane za wybitne zasługi bojowe. Udekorowano nimi 15 oficerów i żołnierzy biorących udział w zwycięskiej bitwie pod Zieleńcami z Rosjanami. Wśród odznaczonych byli między innymi książę Józef Poniatowski, Tadeusz Kościuszko, Eustachy Sanguszko i Józef Zajączek. Pierwsi kawalerowie orderu stanowili później kapitułę przyznającą odznaczenie ustanowione przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

1813 - Urodził się Pierre Michaux, francuski wynalazca, z zawodu kowal. W 1861 roku wspólnie z synem Ernestem i współpracownikiem Pierre Lallementem zbudował prototyp roweru, tak zwany welocyped. Był to dwukołowy pojazd jednośladowy napędzany pedałami, nieposiadający łańcucha. Michaux założył wytwórnię takich pojazdów.

1822 - Zmarł Ernst Theodor Hoffmann, niemiecki pisarz, malarz i kompozytor. Autor - opery "Undine", sonat fortepianowych, utworów kościelnych, romansu "Diable eliksiry", powieści satyryczno-groteskowej "Kota Mruczysława poglądy na życie..." I baśni "Historia o dziadku do orzechów i o królu myszy". Urodził się 24 stycznia 1776 roku.

1852 - Urodził się Antonio Gaudi, hiszpański architekt i inżynier, związany z Barceloną. Rozwinął własny styl będący odmianą secesji - faliste linie, nieregularne rzuty, efekty kolorystyczne. Autor domu dla przedsiębiorcy Pere Mili, domu dla przedsiębiorcy Manuela Vicensa, budowli w Parku Güell. W 1883 roku przejął zlecenie budowy świątyni pokutnej Sagrada Familia. Jej budowa trwa do dziś. Sługa Boży Kościoła katolickiego. Od 1992 roku trwa jego proces beatyfikacyjny. Zmarł 10 czerwca 1926 roku, w wyniku obrażeń odniesionych po potrąceniu przez tramwaj.

1869 - Urodził się Władysław Sadłowski, architekt i profesor Politechniki Lwowskiej. Specjalizował się w architekturze wnętrz. Najbardziej znanym jego dziełem był projekt Dworca Głównego we Lwowie. Zaprojektował także lwowskie gmachy publiczne, miedzy innymi budynki Filharmonii i Szkoły Przemysłowej oraz wystroje wnętrz Uniwersytetu, Biblioteki Głównej Politechniki. Zmarł 25 maja 1940 roku. 155 rocznica

1881 - Urodził się Paweł Hulka-Laskowski, pisarz i tłumacz, działacz i publicysta religijny Kościoła protestanckiego. Autor prac: "Twórca religii Iranu Zaratustra i jego nauka”, "Księżyc nad Cieszynem”, "Mój Żyrardów. Z dziejów polskiego miasta i z życia pisarza”. Najbardziej znany, jako tłumacz "Przygód dobrego wojaka Szwejka” Jaroslava Haška. Zmarł 29 października 1946 roku.

1881 - Zmarł Alfons Kropiwnicki, architekt, przedstawiciel późnego klasycyzmu. Pod kierunkiem Antonia Corazziego uczestniczył w budowie Teatru Wielkiego w Warszawie, od 1843 budowniczy miasta Warszawy. Projektant między innymi dworca kolei warszawsko-terespolskiej na Pradze i pozostałych budynków stacyjnych. Urodził się 29 stycznia 1803 roku.

1892 - Zmarł Jan Czerski, geolog, paleontolog, geograf, jeden z najwybitniejszych badaczy Syberii, gdzie przebywał na zesłaniu. Sporządził pierwszy opis budowy geologicznej brzegów jeziora Bajkał i terenów na Zabajkalu. Na jego cześć system górski położony w Syberii Wschodniej nazwano Górami Czerskiego. Urodził się 15 maja 1845 roku.

1894 - Urodził się Hermann Oberth, austriacko-niemiecki fizyk i wynalazca, pionier techniki rakietowej i wizjoner eksploracji kosmosu. Już w 1923 roku opublikował rozprawę "Rakietą w przestrzeń międzyplanetarną” na temat napędu rakietowego i wykorzystania go do realizacji lotów kosmicznych. Zmarł 28 grudnia 1989 roku. 130 rocznica

1903 - Urodził się George Orwell, angielski pisarz i publicysta, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii, z której przeżycia zawarł w autobiografii "W hołdzie Katalonii”. Za jego najbardziej znane dzieła uznawane są powieści: "Rok 1984 " i "Folwark zwierzęcy”. Wywarł istotny wpływ na współczesną kulturę. Przymiotnik "orwellowski” określa sytuacje, w których system zagraża wolności jednostki bądź całych społeczeństw, szczególnie w zakresie prywatności. Zwroty takie jak "Wielki Brat patrzy”, czy "Wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre są równiejsze” są używane w potocznym języku. Zmarł 21 stycznia 1950 roku.

1903 - W wyborach do Reichstagu w okręgu Katowice-Zabrze pierwszym polskim posłem z Górnego Śląska został wybrany Wojciech Korfanty.

1907 - Urodził się Johannes Hans Daniel Jensen, niemiecki fizyk. Prowadził prace nad fizyką jądra atomowego i był współtwórcą powłokowego modelu jądra atomowego. Laureat Nagrody Nobla w 1963 roku, w dziedzinie fizyki, razem z Eugenem Wignerem. Zmarł 11 lutego 1973 roku.

1907 - Urodził się Tadeusz Teodorowicz-Todorowski, architekt, projektant między innymi osiedla mieszkaniowego "A" w Tychach, Studenckiego Kinoteatru X w Gliwicach i osiedla mieszkaniowego Śródmieście w Sosnowcu. Zmarł 25 października 2001 roku.

1911 - We Lwowie założono Związek Polski Piłki Nożnej. Stowarzyszenie założone zostało przez cztery polskie kluby piłkarskie: Czarnych Lwów, Pogoń Lwów, Cracovię i RKS Kraków. Związek działał do czasu wybuchu I wojny światowej wyłącznie na terenie Galicji i miał organizować życie piłkarskie w tym zaborze. Działacze stowarzyszenia założyli po odzyskaniu przez Polskę niepodległości - Polski Związek Piłki Nożnej.

1914 - Urodził się Janusz Minkiewicz, poeta i satyryk, autor opracowań librett operetkowych i musicali, tłumacz radzieckiej literatury dla dzieci, współpracownik "Szpilek” i 'Przekroju”. Znany, jako autor zbiorów wierszy: 'Nic świętego”, "Kazania i skargi”, 'Pigułki”, "Między wierszami”. Zmarł 29 maja 1981 roku. 110 rocznica

1920 - Zmarł Ludwik Rydygier, chirurg, który w 1880 roku przeprowadził pierwszy w Polsce, a drugi na świecie, zabieg wycięcia odźwiernika z powodu raka żołądka, a rok później - pierwszą w świecie resekcję żołądka z powodu owrzodzenia. Wprowadził nową metodę chirurgicznego leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy za pomocą zespolenia żołądkowo-jelitowego. Rydygier był autorem oryginalnej metody usuwania gruczolaka gruczołu krokowego i wielu innych technik operacyjnych. Urodził się 21 sierpnia 1850 roku.

1922 - Urodził się Tadeusz Hupałowski, generał dywizji Wojska Polskiego, minister administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, prezes Najwyższej Izby Kontroli. Na stanowisku tym zastąpił Mieczysława Moczara. Zmarł 22 grudnia 1999 roku.

1923 - Urodził się Stanisław Likiernik, żołnierz Kedywu Armii Krajowej, bohater Powstania Warszawskiego. Był jednym z najmłodszych żołnierzy Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej. Wsławił się wieloma akcjami sabotażowo-dywersyjnymi przeciwko Niemcom. Między innymi 15 czerwca 1944 uczestniczył w akcji przeprowadzonej przez żołnierzy Kedywu na ulicy Krasińskiego w Warszawie, w której zginął SS-Obersturmführer Herbert Junk, komendant Pawiaka. Zmarł 17 kwietnia 2018 roku.

1923 - Urodził się Tadeusz Tomasiński, ksiądz pallotyn, uczestnik Powstania Warszawskiego. Od 1953 mieszkał i pracował we Francji, gdzie był duszpasterzem Polonii. W latach 1956-1993 był dyrektorem drukarni w Osny, drukującej w czasach PRL polskie książki, często z tak zwanego drugiego obiegu. W czasie stanu wojennego ksiądz Tomasiński był organizatorem Komitetu Pomocy dla Polski. Zmarł 1 czerwca 2022 roku w Paryżu.

1924 - Urodził się Sidney Lumet, amerykański reżyser, scenarzysta, aktor i producent. Debiutował filmem "Dwunastu gniewnych ludzi”, kręcił adaptacje dzieł literackich, między innymi "Morderstwo w Orient Expresie” według Agathy Christie, twórca dramatów sensacyjnych, takich jak: "Pieskie popołudnie”, "Obcy wśród nas” "Adwokat diabła”, "Śmiertelna pułapka”. Zmarł 9 kwietnia 2011 roku. 100 rocznica

1925 - Urodził się John Briley, amerykański scenarzysta i producent filmowy. W 1983 roku otrzymał Nagrodę Akademii Filmowej za scenariusz dramatu "Gandhi" w reżyserii Richarda Attenborough. Obraz opowiada o życiu indyjskiego myśliciela Mahatmy Gandhiego. Zmarł 14 grudnia 2019 roku.

1928 - Urodził się Pierre Culliford, znany, jako Peyo, belgijski ilustrator i autor komiksów, najbardziej znany jako twórca Smerfów. W latach 60., gdy Smerfy stały się bardzo popularne, Peyo otworzył własne studio filmów animowanych. Mimo jednak, iż stale firmował je swoim nazwiskiem, Smerfy były tworzone przez innych rysowników. Zmarł 24 grudnia 1992 roku.

1928 - Dymisja rządu marszałka Józefa Piłsudskiego.

1930 - Zmarła Maryla Wolska, poetka okresu Młodej Polski. Tworzyła pod pseudonimem "Iwo Płomieńczyk". W swojej twórczości nierzadko wykorzystywała motywy impresjonistyczne. Do jej najbardziej znanych zbiorów należą: "Dzbanek malin”, "Symfonia Jesienna”, "Święto Słońca”. Urodziła się 13 marca 1873 roku.

1939 - Urodził się Wawrzyniec Samp, rzeźbiarz i grafik. Autor między innymi herbu województwa pomorskiego, nowego pomnika Świętopełka II Wielkiego w Gdańsku oraz rzeźby Prymasa Tysiąclecia z katedry gnieźnieńskiej. 85 rocznica

1940 - Weszło w życie francusko-niemieckie i francusko-włoskie porozumienie o zawieszeniu broni, na mocy którego Niemcy zajęły część terytorium Francji, a reszta wraz z koloniami pozostała pod administracją kontrolowanego przez Trzecią Rzeszę rządu Vichy, pod przewodnictwem marszałka Philippe'a Petaina.

1941 - Sowieckie lotnictwo przeprowadziło naloty na miasta i lotniska neutralnej Finlandii. Po tych atakach Finlandia wypowiedziała wojnę ZSRR. Finlandia przystąpiła też do paktu antykominternowskiego, a także udostępniła III Rzeszy północną część swego terytorium, skąd siły niemieckie rozpoczęły ofensywę w kierunku Murmańska.

1941 - Szwedzki rząd, wbrew ogłoszonej neutralności, zgodził się na jednorazowy tranzyt wojsk niemieckich na front wschodni. Do 12 lipca Szwedzkie Koleje Państwowe przetransportowały prawie 15 tysięcy żołnierzy i personelu pomocniczego oraz sprzęt wojskowy niemieckiej 163. Dywizji Piechoty do granicy z Finlandią. Kilka tygodni później, kiedy Niemcy i Finlandia chciały przetransportować jeszcze jedną dywizję przez terytorium Szwecji, rząd Szwecji odmówił, powołując się na zapis o jednorazowym ustępstwie.

1941 - Urodził się Ryszard Rzepecki, fotoreporter dokumentujący życie Kościoła, fotograf prymasów Stefana Wyszyńskiego i Józefa Glempa, dokumentalista pielgrzymek Jana Pawła II. Laureat Orderu Prymasowskiego „Ecclesiae Populoque servitium praestanti” - "Zasłużony dla Kościoła i narodu", Zmarł 4 września 2009 roku.

1941 - NKWD rozpoczęło likwidację więźniów osadzonych w więzieniu we Lwowie i w Stryju. W ciągu kilku dni zamordowano ponad siedem tysięcy osób.

1941 - W Kownie doszło do pogromu ludności żydowskiej. Ofiarą kilkudniowych zamieszek padło prawie cztery tysiące kowieńskich Żydów. Był to jeden z największych pogromów lata 1941 roku w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Czerwcowy mord poprzedziło utworzenie kowieńskiego getta i masowe egzekucje Żydów w fortach Twierdzy Kowno.

1942 - Urodził się Lucjan Trela, bokser, pięciokrotny mistrz Polski w wadze ciężkiej. W 1968 roku podczas igrzysk olimpijskich w Meksyku rywalizował z o 20 centymetrów wyższym późniejszym mistrzem olimpijskim i zawodowym mistrzem świata Amerykaninem George'em Foremanem, przegrywając decyzją sędziów 1:4. Werdykt sędziów został wybuczany przez meksykańskich kibiców. Była to jedyna walka w tym turnieju, której Foreman nie wygrał przed czasem. Lucjan Trela zmarł 12 lutego 2019 roku.

1943 - Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację tak zwanego małego getta w Częstochowie. Na czele powstania Żydów stanął Mordechaj Zilberberg, który zginął śmiercią samobójczą podczas pacyfikacji bunkrów w pierwszym dniu walk. Do pierwszych starć w getcie doszło jeszcze w styczniu 1943, a kierował nimi wówczas Mendel Fiszelewicz.

1943 - Nieudany zamach na Ernsta Dürrfelda, niemieckiego komisarza warszawskich przedsiębiorstw miejskich. Akcja, przeprowadzona na rogu ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej w Warszawie, zakończyła się zranieniem Niemca oraz zabiciem jego polskiego współpracownika. Podczas akcji rannych zostało dwóch żołnierzy specjalnej jednostki AK do wykonywania egzekucji na członkach nazistowskiego aparatu represji oraz konfidentach i szmalcownikach.

1944 - W nocy z 25 na 26 czerwca 1944 roku doszło do największego starcia partyzanckiego polskiego państwa podziemnego podczas II wojny światowej - bitwy pod Osuchami, która rozegrała się w lasach Puszczy Solskiej. Podczas wielkiej akcji przeciwpartyzanckiej "Sturmwind II" wojska niemieckie w sile 30 tysięcy żołnierzy wspieranych lotnictwem i artylerią uderzyły na oddziały partyzanckie liczące 1200 żołnierzy. Bitwa zakończyła się klęską partyzantów. Nieznana jest dokładna liczba poległych, według różnych źródeł było ich kilkuset. Od 25 do 28 czerwca oddziały niemieckie z psami przeczesywały las w poszukiwaniu ukrywających się na ludzi. Pojmani partyzanci byli albo zabijani na miejscu, albo torturowani i rozstrzeliwani. 80 rocznica

1945 - Urodził się Henryk Talar, aktor i reżyser. Grał między innymi w filmach: 'Sól ziemi czarnej", "Polskie drogi”, "Umarłem aby żyć”, "List gończy”, "Szatan z siódmej klasy”, "Hel" i "Sęp". Jako aktor jest wieloletnim współpracownikiem Teatru Polskiego Radia.

1945 - Urodziła się Carly Simon, amerykańska wokalistka, pianistka, kompozytorka, autorka tekstów. Jej najbardziej znana piosenka to "You’re So Vain”, która w styczniu 1973 roku była numerem jeden na amerykańskich listach przebojów. Simon jest laureatką Oscara z 1989 roku, za piosenkę do filmu "Pracująca dziewczyna”.

1946 - W Warszawie powołano Państwowy Instytut Wydawniczy pod dyrekcją Aleksandra Wata. Oficyna szybko skupiła wokół siebie elitę prozaików, poetów, eseistów, publicystów i redaktorów, którzy sprawili, że wydawnictwo nabrało intelektualnego oblicza. Z PIW związani byli między innymi: Paweł Hertz, Zofia Bartoszewska, profesor Witold Doroszewski, Maria Wańkowiczowa, Jan Józef Lipski, profesor Andrzej Mencwel, profesor Jan Jakub Ekier, Marian i Kazimierz Brandysowie, Artur Sandauer, Stanisław Dygat i Antoni Słonimski.

1948 - Pisarz emigracyjny związany z miesięcznikiem "Kultura” Andrzej Bobkowski wyjechał na stałe z Europy do Gwatemali.

1950 - Rozpoczęła się wojna między komunistyczną Koreą Północną, wspomaganą przez wojska chińskie, a Koreą Południową, wspieraną przez siły ONZ, głównie amerykańskie. Liczące 415 tysięcy żołnierzy wojska Korei Północnej wkroczyły na terytorium Korei Południowej, przekraczając 38 równoleżnik i zdobywając wkrótce Seul. 27 lipca 1953 roku w Panmundżomie podpisano rozejm i ustanowiono strefę demarkacyjną dzielącą półwysep na dotychczasowej linii frontu. W wojnie obie strony straciły po około 450 tysięcy zabitych. Ponieważ konflikt został zakończony jedynie rozejmem, formalnie oba państwa koreańskie nadal pozostają w stanie wojny.

1952 - Po brutalnym śledztwie Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie skazał generała Józefa Kuropieskę na karę śmierci. Uczestnik wojny obronnej w 1939 roku został, w 1950 aresztowany i oskarżony o szpiegostwo, próbę usunięcia przemocą władzy ludowej i obalenia ustroju PRL. W grudniu 1955 roku, po wcześniejszym uchyleniu wyroku, wypuszczono go na wolność. Po powrocie do czynnej służby w LWP, w latach 1957-64, był dowódcą Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Urodził się 25 maja 1904, a zmarł 31 sierpnia 1998 roku.

1963 - Urodził się George Michael, brytyjski wokalista soul i pop, producent muzyczny, kompozytor. W młodości lider duetu Wham! Wydał pięć albumów studyjnych i trzy koncertowe. Sprzedał ponad 100 milionów egzemplarzy płyt, wśród najsłynniejszych jego utworów jest "Last Christmas”. Wspierał organizacje pomagające osobom chorym na AIDS i choroby nowotworowe. Zmarł 25 grudnia 2016 roku.

1963 - Zmarł Adam Lewak, historyk, bibliotekarz i wydawca źródeł. Należał do pierwszego Komitetu Redakcyjnego Polskiego Słownika Biograficznego. Zajmował się kompletowaniem kartoteki bibliograficznej i jej selekcji z zakresu politycznych dziejów Polski porozbiorowej. We wrześniu 1939 roku, jako dyrektor Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego brał udział w ratowaniu przed zniszczeniem, przez niemieckie bombardowania, zbiorów bibliotecznych. Podczas okupacji swoją działalność skupił na rozwijaniu tajnego czytelnictwa i ochronie cennych dzieł literackich. Urodził się 3 września 1891 roku.

1964 - Urodziła się Zeng Jinlian, Chinka, najwyższa kobieta w historii, miała 248 centymetrów wzrostu. Zmarła 13 lutego 1982 roku. 60 rocznica

1976 - Początek wydarzeń Czerwca'76, czyli masowych protestów robotniczych spowodowanych ogłoszeniem dzień wcześniej drastycznych podwyżek cen żywności. W Ursusie robotnicy zatrzymali pociągi, aby w ten sposób poinformować innych mieszkańców Polski o strajku. W Płocku doszło do starć z milicją, a w Radomiu do walk ulicznych z udziałem ponad 20 tysięcy robotników. W sumie strajkowało ponad 80 tysięcy ludzi w 112 zakładach pracy na terenie 24 województw. Rząd wycofał się z podwyżek, a strajki brutalnie spacyfikował. Protestujących skazywano na długoletnie więzienie. 23 września grupa opozycjonistów wystosowała "Apel do społeczeństwa i władz PRL", w którym ogłoszono powstanie Komitetu Obrony Robotników - ofiar represji w związku z wydarzeniami 25 czerwca 1976. W "Apelu" domagano się: przyjęcia do pracy wszystkich zwolnionych, amnestii dla skazanych i więzionych za udział w strajkach, ujawnienia rozmiarów zastosowanych represji i ukarania osób winnych łamania prawa.

1978 - W finale rozgrywanych w Argentynie piłkarskich Mistrzostw Świata reprezentacja gospodarzy pokonała po dogrywce Holandię 3:1. Dwa gole w tym meczu zdobył król strzelców turnieju - Mario Kempes. Łącznie strzelił sześć goli. Mistrzostwa świata w Argentynie były ostatnim mundialem z udziałem 16 zespołów. Zadebiutowały na nich reprezentacje Iranu i Tunezji. Polska zajęła miejsca 5-8.

1979 - Zmarła Ewa Bandrowska-Turska, śpiewaczka operowa i pedagog, solistka oper we Lwowie, Poznaniu i Warszawie. Międzynarodowy rozgłos zdobyła w 1930 roku po występach w Paryżu. Podczas okupacji niemieckiej brała udział w konspiracyjnych występach w domach prywatnych, śpiewała też w kawiarniach warszawskich, między innymi "U aktorek". Profesor krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej i Wyższej Szkoły Operowej w Poznaniu. Urodziła się 20 maja 1894 roku. 45 rocznica

1979 - W belgijskim mieście Mons zachodnioniemiecka Frakcja Czerwonej Armii przeprowadziła nieudany zamach bombowy na naczelnego dowódcę wojsk NATO w Europie, amerykańskiego generała Alexandra Haiga. W zamachu rannych zostało trzech jego ochroniarzy. 45 rocznica

1986 - Rzecznik rządu Jerzy Urban poinformował o zaocznym skazaniu pułkownika Ryszarda Kuklińskiego na karę śmierci. Był to kolejny element propagandy peerelowskiego reżimu, który chciał skompromitować pułkownika Kuklińskiego oraz podważyć zaufanie Polaków do Stanów Zjednoczonych i prezydenta Ronalda Reagana. Kukliński był oficerem Ludowego Wojska Polskiego. W latach 70. i na początku 80. przekazał Amerykanom strategiczne plany wojskowe Związku Radzieckiego i Układu Warszawskiego, dotyczące między innymi sowieckiej inwazji na Europę. Uprzedził też o zamiarze wprowadzenia w Polsce stanu wojennego. W 1981 roku, wobec bezpośredniego zagrożenia dekonspiracją, wraz z rodziną z pomocą Amerykanów uciekł do Stanów Zjednoczonych. Tam żył pod zmienionym nazwiskiem. Skazany na śmierć przez sąd PRL, został zrehabilitowany w 1997 roku.

1988 - W finale rozgrywanych w RFN piłkarskich Mistrzostw Europy Holandia pokonała ZSRR 2:0.

1991 - Republiki wchodzące w skład Jugosławii - Chorwacja i Słowenia - proklamowały niepodległość. 27 czerwca armia federalna rozpoczęła działania wojenne przeciwko tym republikom, był to początek otwartej wojny domowej w Jugosławii.

1992 - Zmarł James Frazer Stirling, brytyjski architekt, przedstawiciel postmodernizmu, laureat Nagrody Pritzkera z 1981. Autor licznych projektów, między innymi Tate Gallery w Liverpoolu, w latach 80-tych i Państwowej Akademii Muzyki i Sztuk Pięknych w Stuttgarcie, w latach 90-tych. Urodził się 22 kwietnia 1926 roku.

1995 - Zmarł Ernest Walton, irlandzki fizyk, jeden z pionierów badań nuklearnych. W 1951 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za prace związane z przekształceniem jąder atomowych za pomocą sztucznie przyspieszanych cząstek. Urodził się 6 października 1903 roku.

1997 - Zmarł Jacques-Yves Cousteau, podróżnik, badacz mórz i oceanów, wynalazca akwalungu i pojazdu głębinowego, tak zwanego "spodka podwodnego". Jacques-Yves Cousteau nakręcił blisko 100 filmów poświęconych głębinom morskim, napisał też na ten temat ponad 50 książek, w tym 28-tomową "Encyklopedię Cousteau". Urodził się 11 czerwca 1910 roku.

1997 - Sejm uchwalił ustawę wprowadzającą do polskiego prawa instytucję "świadka koronnego". Pozwalała ona podejrzanym, który zgodził się zeznawać, jako świadkowie, w zamian za odstąpienie od wykonania na nim kary lub jej złagodzenie. Instytucja świadka koronnego pozwoliła na rozbicie największych i najgroźniejszych w Polsce gangów.

1998 - W Warszawie, na parkingu przed domem, w którym mieszkał, został zamordowany były komendant główny policji generał Marek Papała. Do dzisiaj nie wyjaśniono motywów, ani nie skazano sprawców tego morderstwa. Marek Papała urodził się 4 września 1959 roku.

1998 - Zmarł Witold Formański, sędzia Sądu Najwyższego, jeden z najwybitniejszych praktyków i popularyzatorów prawa pracy w Polsce. Przewodniczył składowi sędziowskiemu, który zalegalizował NSZZ Solidarność w 1980. Brał udział w Powstaniu Warszawskim, jako cywilny pracownik Delegatury Rządu Londyńskiego. Urodził się 22 listopada 1913 roku.

2001 - Zmarł Jerzy Bielenia, aktor teatralny, filmowy i radiowy. Grał między innymi w filmach "Upał", "Gangsterzy i filantropi", "Kochajmy syrenki". Dużą popularność przyniosła mu rola Florczaka w radiowym programie "Podwieczorek przy mikrofonie". Urodził się 14 kwietnia 1918 roku.

2005 - Zmarł Włodzimierz Plaskota, muzyk, kompozytor, kabareciarz, związany z kabaretem "Dymek z papierosa", później z "Elitą" i radiowym "Studiem 202". Kompozytor około tysiąca piosenek, wśród nich: "Zerowy bilans, czyli pero-pero", "Gumno moje ojczyste", "Do serca przytul psa". Urodził się 2 grudnia 1933 roku.

2005 - Zmarł Jiří Kodet, aktor, legenda czeskiego kina, prześladowany przez władze komunistyczne. Znany z filmów: "Pociągi pod specjalnym nadzorem", "Peliszki", "Błazen i królowa", "Zamach w Sarajewie" oraz seriali telewizyjnych: "Szpital na peryferiach" i "Arabela". Urodził się 6 grudnia 1937 roku.

2005 - Zmarł John Fiedler, amerykański aktor, znany głównie z roli w filmie "Dwunastu gniewnych ludzi". Użyczył głosu Prosiaczkowi w wielu filmach o Kubusiu Puchatku Walta Disneya. Urodził się 3 lutego 1925 roku.

2006 - Zmarł Władysław Żeleński, prawnik, historyk i publicysta, współpracownik paryskiej "Kultury", działacz Towarzystwa Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi we Francji. Dzięki niemu odrestaurowano wiele grobów na różnych cmentarzach francuskich. Od zakończenia II wojny światowej mieszkał we Francji. Urodził się 11 lipca 1903 roku.

2007 - Z wizytą do Polski przybył król Arabii Saudyjskiej Abd Allah ibn Abd al-Aziz Al Su’ud. W Polsce stał się znany, jako fundator operacji rozdzielenia bliźniaczek syjamskich z Janikowa Darii i Olgi Kołacz. Na wniosek polskich dzieci Międzynarodowa Kapituła Orderu Uśmiechu przyznała królowi w marcu 2005 roku Order Uśmiechu, który odebrał z rąk Kanclerza Kapituły Marka Michalaka w Warszawie 26 czerwca 2007 roku. Dzień wcześniej - 25 czerwca - otrzymał z rąk prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Order Orła Białego.

2009 - Zmarła Farrah Fawcett, amerykańska aktorka, producentka telewizyjna i filmowa, modelka. Stała się symbolem małego ekranu lat 70., była ulubienicą Ameryki w pierwszym sezonie serialu "Aniołki Charliego". Zagrała też w filmach: "Mężczyzna, który mi się podoba”, "Marzę o Jeannie”, "Skrajności”, "Zobaczymy się jutro”. Urodziła się 2 lutego 1947 roku. 15 rocznica

2009 - Zmarł Michael Jackson, amerykański muzyk, artysta estradowy i tancerz. Zaliczany do najwybitniejszych wykonawców i kompozytorów oraz najpopularniejszych artystów w historii, a ze względu na swoje osiągnięcia w branży muzycznej nazywany "Królem Popu”. Szacowany nakład jego albumów i singli na całym świecie wynosi ponad 750 milionów egzemplarzy. Laureat setek nagród, w tym 14 nagród Grammy. Urodził się 29 sierpnia 1958 roku. 15 rocznica

2011 - Zmarł Jan Kułakowski, polityk, prawnik, dyplomata, pełnomocnik do spraw negocjacji Polski z Unią Europejską, zasiadał w Komitecie Integracji Europejskiej i Narodowej Radzie Integracji Europejskiej. W 2004 roku wybrany do Parlamentu Europejskiego. Autor licznych raportów, dokumentów, artykułów i opracowań poświęconych problematyce międzynarodowego ruchu związkowego oraz zagadnieniom wynikającym ze stosunków Unia Europejska - Polska. Bohater wywiadu-rzeki "Spotkania na Bagateli”. Urodził się 25 sierpnia 1930 roku.

2011 - Zmarł Kuba Kozioł, poeta i tłumacz, redaktor miesięcznika "Literatura na Świecie”, publikował też w "Twórczości” i "Odrze”. Tłumaczył Harry’ego Mathewsa, Wallace’a Stevensa i Ezre Pounda, wydał tomik poetycki "Trochę wierszy”. Jego utwory znalazły się też w tomie "Dom bez kantów”. Urodził się w 1960 roku.

2012 - Zmarł Ryszard Kossobudzki, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego. Po upadku powstania internowany w niemieckim obozie jenieckim, z którego zdołał zbiec. Przez kilka dni wraz z kolegami ukrywał się w lesie, a następnie udało im się dotrzeć do pozycji alianckich. Wyjechał do Wielkiej Brytanii, a po krótkim pobycie wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zmienił nazwisko na Richard Cosby. Przez 35 lat milczał o swoich przeżyciach wojennych aż do momentu, gdy jego tajemnicę odkryła córka - znana amerykańska dziennikarka Rita Cosby. Historię ojca oraz odkrywanie swoich polskich korzeni opisała w książce "Cichy bohater. Tajemnice z przeszłości mojego ojca". Pierwszy raz Ryszard Kossobudzki wraz z córką odwiedził Polskę po 65 latach. Urodził się 4 sierpnia 1925 roku.

2013 - Zmarł Jacenty Jędrusik, aktor teatralny i filmowy, reżyser, konferansjer, wykładowca Akademii Muzycznej w Katowicach. Wystąpił w ponad stu rolach teatralnych w spektaklach takich reżyserów jak: Józef Szajna, Maciej Korwin, Józef Opalski i Monika Strzępka. Jego pożegnaniem z widzami były role w przedstawieniu "Gottland" na podstawie reportażu Mariusza Szczygła. Był trzykrotnym laureatem Złotej Maski za swoje kreacje na deskach śląskich scen. Urodził się 23 maja 1954 roku.

2014 - Zmarła Ana Maria Matute, hiszpańska pisarka, teoretyk i krytyk literacki. Autorka powieści i książek dla dzieci: "Kraj tabliczki mnożenia”, "O zielonym koniku polnym”, "Kilku chłopców”. Urodziła się 26 lipca 1925 roku. 10 rocznica

2016 - Zmarł Adam Kilian, plastyk, scenograf, grafik. Był scenografem i kierownikiem plastycznym Teatru Lalka w Warszawie. Współpracował, jako grafik z redakcją tygodnika dla dzieci "Płomyczek". Ilustrował wiele książek dla dzieci. Urodził się 13 lutego 1923 roku.

2016 - W rozegranym na Stade Geoffroy-Guichard we francuskim Saint-Étienne meczu 1/8 finału XV Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Polska pokonała, po remisie 1:1 w regulaminowym czasie i po dogrywce, w rzutach karnych, Szwajcarię 5:4. W ćwierćfinałach, po porażce z Portugalią, Polacy odpadli z dalszej rywalizacji.

2017 - W Bahawalpur w pakistańskiej prowincji Pendżab 218 osób zginęło, a ponad 140 zostało rannych w wyniku wybuchu przewróconej cysterny, z której okoliczna ludność zbierała wyciekające paliwo. Wioząca 40 tysięcy litrów paliwa cysterna przewróciła się z powodu pęknięcia opon na ostrym zakręcie szos. Wokół pojazdu zgromadził się ludzie, którzy próbowali zabrać dla siebie wyciekające paliwo. Policja, bez skutku, starała się ich powstrzymać. Po 30 minutach cysterna zapaliła się i eksplodowała.

2021 - Zmarł Zygmunt Tomala, artysta plastyk i wokalista, członek zespołu Druga Strona Lustra. Tworzył oprawę plastyczną dla twórców muzyki. Projektował okładki płyt, między innymi, grafikę albumów dla Acid Drinkers i Flapjack. W 2002 roku współtworzył zespół reggae Druga Strona Lustra. Urodził się 5 marca 1976 roku.

2021 - Zmarł Tadeusz Wijata, artysta fotografik, związany z Łodzią. Swoje prace wystawiał w kraju i za granicą. W 2018 roku został uhonorowany Medalem "Za Zasługi dla Fotografii Polskiej” - odznaczeniem przyznawanym przez Kapitułę Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej Stowarzyszenia Twórców. Urodził się 1 czerwca 1955 roku.

2023 - Zmarł John Bannister Goodenough, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii za 2019 rok. Specjalzował się w inżynierii materiałowej. Był współtwórcą baterii litowo- jonnowych, za co otrzymał Nagrodę Nobla, a także wspołtwórcą pamięci magnetycznej RAM. Urodził si 25 lipca 1922 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-07-19, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 19 lipca 64 roku - W nocy z 18 na 19 lipca wybuchł wielki pożar Rzymu, który strawił dużą część miasta. Pożar trwał pięć i pół dnia. Tylko cztery… » więcej 2024-07-18, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 18 lipca - Międzynarodowy Dzień Nelsona Mandeli. » więcej 2024-07-17, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 17 lipca 1399 roku - Zmarła Jadwiga Andegaweńska, królowa Polski od 1384 roku, żona Władysława Jagiełły, fundatorka kościołów, opiekunka szpitali, patronka… » więcej 2024-07-16, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 16 lipca 622 roku - Początek biegu kalendarza muzułmańskiego. Kalendarz, zreformowany przez Mahometa, zawiera 12 miesięcy po 29 lub 30 dni i używany jest… » więcej 2024-07-15, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 15 lipca - Dzień bez Telefonu Komórkowego, nieformalne święto ogłoszone przez internautów. 15 lipca - Światowy Dzień Umiejętności Młodzieży. » więcej 2024-07-14, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 14 lipca - Święto narodowe Francji, obchodzone w rocznicę zdobycia Bastylii w 1789 roku. 14 lipca - Światowy Dzień Szympansa. 14 lipca - Dzień Re… » więcej 2024-07-13, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 13 lipca - Międzynarodowy Dzień Rock and Rolla. » więcej 2024-07-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 lipca - Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej, ustanowiony w 2017 roku. 12 lipca - Święto narodowe Kiribati - Dzień Niepodległości, obchodzony w… » więcej 2024-07-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 lipca - Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej, ustanowiony przez… » więcej 2024-07-10, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 10 lipca - Dzień Nikoli Tesli, wynalazcy radia, silnika elektrycznego, dynama rowerowego, baterii słonecznej i prądnicy prądu przemiennego. Obchodzony z okazji… » więcej
1213141516
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »