Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-06-22, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska

Kartka z kalendarza

22 czerwca - Światowy Dzień Lasu Deszczowego.

22 czerwca - Dzień Kultury Fizycznej.

22 czerwca - Światowy Dzień Garbusa.
1633 - Trybunał Rzymskiej Inkwizycji stosunkiem głosów siedem do trzech skazał włoskiego astronoma Galileusza na dożywotni areszt domowy za nieposłuszeństwo i nauczanie heliocentryzmu, jako faktu. Później wyrok zamieniono na trzy lata domowego aresztu. Rok wcześniej Galileusz opublikował "Dialog o dwóch najważniejszych systemach świata: ptolemeuszowym i kopernikowym". Wydrukowany już nakład "Dialogu" Inkwizycja nakazała spalić, a samo dzieło zostało przez Kościół wpisane na indeks ksiąg zakazanych. Galileusz, właściwie Galileo Galilei urodził się 15 lutego 1564 roku, a zmarł 8 stycznia 1642.

1777 - Urodził się Andrzej Alojzy Ankwicz herbu Abdank, hrabia i biskup rzymskokatolicki, arcybiskup metropolita lwowski, prymas Galicji i Lodomerii, arcybiskup metropolita praski i prymas Czech, rektor Uniwersytetu Lwowskiego. Jako polityk sprzeciwiał się polskim ruchom niepodległościowym i sprzyjał polityce Habsburgów. Zmarł 26 marca 1838 roku.

1789 - Sejm Czteroletni uchwalił konstytucję "Lustracja dymów i podanie ludności", proklamującą przeprowadzenie pierwszego w Polsce spisu statystycznego. Obejmował on całą ludność kraju z wyjątkiem szlachty i duchowieństwa. Wyniki tego spisu miały posłużyć do powzięcia uchwały w sprawie podatku przeznaczonego na pokrycie kosztów utrzymania stałej stutysięcznej armii.

1792 - Król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Virtuti Militari dla uczczenia zwycięstwa w bitwie pod Zieleńcami po rozpoczęciu wojny polsko-rosyjskiej przeciwko interwencji Imperium Rosyjskiego i konfederacji targowickiej, a w obronie Konstytucji 3 maja. Dewiza orderu brzmi: Honor i Ojczyzna. Jest jednym z najstarszych orderów wojennych na świecie. Order był nadawany w okresie Księstwa Warszawskiego. Po utworzeniu tak zwanego Królestwa Kongresowego order, zachowując swój statut, otrzymał nazwę Order Wojskowy Polski. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Sejm Ustawodawczy przywrócił nadawanie orderu, pod nazwą Order Wojskowy Virtuti Militari. Łączna liczba odznaczonych wynosi ponad 26 tysięcy.

1805 - Urodził się Giuseppe Mazzini, włoski demokrata i rewolucjonista. Razem z Giuseppem Garibaldim stanął na czele ogólnowłoskiego powstania, które wybuchło podczas Wiosny Ludów. Powstańcy, pod hasłem zjednoczenia ziem włoskich, walczyli o wyzwolenie spod panowania austriackiego. Uważano go za reprezentanta "Europy narodów" w walce z "Europą monarchów", we Włoszech był określany mianem "ojca Ojczyzny". Giuseppe Mazzini wspierał polski ruch narodowowyzwoleńczy. Zmarł 10 marca 1872 roku.

1812 - W Wyłkowyszkach Napoleon Bonaparte w rozkazie dziennym do armii ogłosił początek II wojny polskiej, co oznaczało konflikt zbrojny z Rosją. Wojna I Cesarstwa Francuskiego i jego sojuszników z Imperium Rosyjskim trwała od 24 czerwca do 25 grudnia 1812 roku. Celem inwazji Napoleona na Rosję było utrzymanie blokady kontynentalnej Wielkiej Brytanii, lecz wojna znacznie przyczyniła się do losu wojen napoleońskich i przyszłej klęski Wielkiej Armii. Wyprawa Napoleona I na Moskwę była początkiem końca jego dominacji w Europie. Wielka Armia, która w czerwcu 1812 roku liczyła ponad 400 tysięcy, zmalała do zaledwie 10 procent tej liczby.

1848 - W Paryżu wybuchło powstanie robotnicze, tak zwana rewolucja czerwcowa. Trwało do 26 czerwca. W walkach zginęło około czterech tysięcy robotników, blisko tysiąc ofiar poniosła strona rządowa, 25 tysięcy robotników trafiło do aresztów, z czego 15 tysięcy osób zostało osądzonych za uczestnictwo w starciach.

1882 - Urodziła się Aleksandra Zagórska, podpułkownik Wojska Polskiego, żołnierz Legionów, komendantka Ochotniczej Legii Kobiet, działaczka niepodległościowa. Należała do Organizacji Bojowej PPS, konstruowała bomby i przewoziła broń. W czasie I wojny światowej była organizatorką kobiecej służby wywiadowczej I Brygady Legionów Polskich. Brała udział w obronie Lwowa w latach 1918-1919 w trakcie wojny polsko-ukraińskiej. W czasie walk o Lwów zginął jej 14-letni syn. Podczas okupacji hitlerowskiej brała udział w konspiracji piłsudczykowskiego Konwentu Organizacji Niepodległościowych. Zmarła 14 kwietnia 1965 roku.

1887 - Urodził się Julian Huxley, angielski biolog i pisarz. Jest autorem fundamentalnego dla rozwoju pojęcia transhumanizmu artykułu, zatytułowanego "Transhumanizm", który został opublikowany po raz pierwszy w 1957 roku. W latach 1946-1948 był pierwszym w historii dyrektorem generalnym UNESCO. Należał do grona założycieli World Wildlife Fund. Zmarł 14 lutego 1975 roku.

1897 - Urodził się Henryk Dobrzański, pseudonim "Hubal", major, żołnierz Legionów Polskich, olimpijczyk w zawodach hippicznych. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku, wojny obronnej Polski w 1939, organizator i dowódca pierwszego polskiego oddziału partyzanckiego - "Hubalczyków". Walczył na Kielecczyźnie. Poległ pod Anielinem 30 kwietnia 1940 roku. Henryk Dobrzański został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Wojennego Virtuti Militari i awansowany do stopnia pułkownika.

1897 - Urodził się Norbert Elias, niemiecki filozof i socjolog pochodzenia żydowskiego, uznawany za jedną z czołowych postaci współczesnej socjologii. Według Eliasa socjologia jest nauką dynamiczną, której przedmiotem jest proces społeczny oraz nieustanny ciąg regularnych zmian będących wynikiem niezamierzonych działań ludzkich. W swojej najgłośniejszej pracy "Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu" przedstawia przemiany obyczajowości, jakie dokonały się w Europie od średniowiecza. Zmarł 1 sierpnia 1990 roku.

1897 - Otwarto Nową Synagogę w Opolu. Była jednym z najbardziej charakterystycznych budynków miasta i dumą opolskich Żydów. Projekt synagogi wykonał niemiecki architekt Felix Henry. Koszt budowy wyniósł ponad 200 tysięcy marek. 9 listopada 1938 roku w synagodze odprawiono ostatnie nabożeństwo. Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada, hitlerowcy zmusili ówczesnego rabina synagogi, do własnoręcznego podpalenia synagogi, za co został wkrótce zatrzymany przez policję. Kilka dni później przystąpiono do rozbiórki ruin synagogi.

1898 - Urodził się Erich Maria Remarque, niemiecki pisarz, weteran I wojny światowej, autor słynnej antywojennej powieści "Na zachodzie bez zmian". Po objęciu władzy przez nazistów wyemigrował z Niemiec do Szwajcarii, a potem do Stanów Zjednoczonych. Z jego późniejszych dzieł najbardziej znany jest "Łuk triumfalny". Zmarł 25 września 1970 roku.

1898 - Urodził się Zenon Kosidowski, pisarz, eseista, poeta. Autor książek o starożytnych kulturach i religiach, między innymi: "Gdy słońce było bogiem”, "Królestwo złotych łez”, "Opowieści biblijne”, "Rumaki Lizypa". Od 1928 do 1939 był redaktorem i dyrektorem poznańskiej rozgłośni Polskiego Radia. Zmarł 14 września 1978 roku.

1899 - Urodził się Michał Kalecki, ekonomista. Jego prace naukowe dotyczyły analizy cykli koniunkturalnych, efektywności inwestycji, teorii dochodu narodowego, teorii wzrostu w gospodarce socjalistycznej, ekonometrii i metodologii planowania. Na trzy lata przed publikacją "The General Theory of Employment, Interest and Money" Johna Maynarda Keynesa opublikował w 1933 roku "Próbę teorii koniunktury", w której podjął kwestię wpływu popytu globalnego na rozmiary i strukturę dochodu narodowego, wskazując w niej na decydującą rolę inwestycji. Zmarł 18 kwietnia 1970 roku.

1902 - 25 osób zginęło, a 35 odniosło obrażenia w wyniku uderzenia pioruna w kościół w wiosce Pineiro w prowincji Ourense w północno-zachodniej Hiszpanii.

1904 - Urodził się Michał Choromański, prozaik i dramaturg. Jest autorem między innymi sfilmowanych powieści: "Zazdrość i medycyna", "Schodami w górę, schodami w dół" oraz "Skandalu w Wesołych Bagniskach". Zmarł 24 maja 1972 roku.

1905 - Wybuchło zbrojne powstanie proletariatu Łodzi przeciw caratowi. W walkach na barykadach zginęło 300 osób, około tysiąca zostało rannych. 24 czerwca padły ostatnie barykady, a dzień później w Łodzi i powiecie łódzkim rosyjskie władze ogłosiły stan wojenny.

1906 - W Suchej Beskidzkiej, w rodzinie austriackich Żydów, urodził się Billy Wilder, amerykański scenarzysta i reżyser filmowy, twórca między innymi "Pół żartem, pół serio" i "Bulwaru zachodzącego słońca”. Naprawdę miał na imię Samuel, ale matka, zafascynowana postacią Buffalo Billa, mówiła na niego Billy. Był najczęściej nagradzanym reżyserem Hollywood - otrzymał aż sześć Oscarów. Zmarł 27 marca 2002 roku.

1910 - Urodziła się Wanda Stanisławska-Lothe, aktorka teatralna i filmowa. Wystąpiła między innymi w filmach: "Dzięcioł", "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz", "Kobieta w kapeluszu". W 1967 roku została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 6 listopada 1985 roku.

1913 - Urodził się Władysław Siła-Nowicki, adwokat, działacz polityczny, obrońca w procesach politycznych. Działacz opozycji antykomunistycznej w PRL, uczestnik wojny obronnej Polski w 1939 roku, żołnierz Armii Krajowej oraz Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość", współpracownik Komitetu Obrony Robotników, sędzia Trybunału Stanu w latach 1992-1993, współtwórca i pierwszy prezes Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy. Zmarł 25 lutego 1994 roku.

1921 - Rada Ligi Narodów przyznała polskim okrętom wojennym prawo pobytu w porcie gdańskim oraz zezwoliła Polsce na założenie na Westerplatte wojskowej składnicy tranzytowej. Zgodnie z Traktatem Wersalskim Gdańsk był autonomicznym miastem-państwem, formalnie pod ochroną Ligi Narodów, pod niektórymi względami zależnym od Polski. 1 września 1939 roku miasto zostało bezprawnie zaanektowane przez niemiecką III Rzeszę.

1922 - Urodziła się Janina Przysiężniak, łączniczka i sanitariuszka Armii Krajowej. Została aresztowana w nocy z 29 na 30 marca 1945 przez UB, mimo, że była w siódmym miesiącu ciąży. Po całonocnym przesłuchaniu i torturach, następnego dnia pozornie zwolniona, odwieziona do rodzinnej wsi Kuryłówka i tam zamordowana przez funkcjonariusza UB. 17 czerwca 2020 pośmiertnie awansowana na stopień podporucznika. W sierpniu 2021 jej rzeźba została umieszczona na Pomniku Żołnierzy Wyklętych w Mielcu.

1923 - Zmarł Moris Rosenfeld - poeta pochodzenia żydowskiego, autor wierszy poruszających często tematy niesprawiedliwości społecznej. Był pierwszym twórcą piszącym w jidysz. Zmarł na emigracji w USA. Urodził się w 1862 roku.

1924 - Urodził się Henryk Tycner, dziennikarz i korespondent, redaktor naczelny "Kuriera Polskiego" w latach 1963-1969. Pracował też, jako korespondent w NRD i RFN. Zmarł 28 grudnia 1990 roku. 1926 - Urodził się Tadeusz Konwicki, prozaik, scenarzysta i reżyser filmowy. Autor powieści: "Mała Apokalipsa", "Kronika wypadków miłosnych", "Sennik współczesny", "Kompleks polski". Był reżyserem między innymi filmów: "Ostatni dzień lata", "Salto", "Dolina Issy", "Lawa" oraz scenarzystą "Matki Joanny od Aniołów" i "Faraona". Zmarł 7 stycznia 2015 roku.

1929 - Urodził się Adam Zieliński, prozaik, politolog i publicysta, od 1957 przebywający w Austrii. Jego prace koncentrują się wokół trzech tematów: Holokaustu, totalitaryzmu i Kresów wschodnich. Jest autorem między innymi powieści: "Garbaty świat", "Niedaleko Wiednia" i "Powrót". Zmarł 26 czerwca 2010 roku.

1933 - Osiem osób zginęło, w tym dwóch policjantów, podczas zamieszek w Grodzisku Dolnym koło Łańcuta. Po mszy w miejscowym kościele mieszkańcy zorganizowali tradycyjną kanonadę petard własnej produkcji. Gdy przybyli dwaj policjanci zaatakowano ich, gdyż uznano, że ingerują w życie duchowe. Zamieszki stłumiono po pięciu dniach. Aresztowano ponad 500 osób, z których 50 postawiono przed sądem w Rzeszowie. Sąd skazał 38 uczestników zamieszek na kary od pół roku do czterech lat pozbawienia wolności.

1933 - Zmarł Stefan Szyller, architekt i konserwator zabytków, twórca między innymi gmachu Politechniki Warszawskiej, budynku biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego oraz gmachu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Urodził się 4 września 1857 roku.

1934 - Urodził się Wojciech Solarz, reżyser i scenarzysta. Jest między innymi autorem scenariusza "Żywotu Mateusza" oraz reżyserem "Wielkiej miłości Balzaka", "Ojca królowej", "Przedwiośnia" i serialu "Plebania". Przez wiele lat współpracował z warszawskim Studenckim Teatrem Satyryków, dla którego pisał teksty, reżyserował i w którym występował, jako aktor.

1935 - Zmarł Szymon Askenazy, historyk i dyplomata pochodzenia żydowskiego, badacz historii stosunków międzynarodowych i historii gospodarczej XVIII i XIX wieku, twórca lwowskiej szkoły historycznej, zwanej też "szkołą Askenazego". W latach 1920-1923 był pierwszym polskim ministrem przy Lidze Narodów. Urodził się 24 grudnia 1865 roku.

1936 - Urodził się Kris Kristofferson, amerykański aktor, piosenkarz, kompozytor. Legenda muzyki folk i country. Do jego najsłynniejszych utworów należą "Me and Bobby McGee" i "Sunday Mornin' Comin' Down". Współpracował z innymi znanymi muzykami: Johnnym Cashem, Williem Nelsonem i Sammi Smith. Wystąpił też w kilkudziesięciu filmach, między innymi: "Wyścig marzeń”, "Obłęd”, "Planeta małp”, "Błękitny deszcz”, "Kobiety pragną bardziej”.

1936 - W nocy z 22 na 23 czerwca Myślenice zostały opanowane przez około 70 członków Stronnictwa Narodowego z Krakowa pod wodzą Adama Doboszyńskiego. Napastnicy spalili kilka żydowskich sklepów w rynku i podpalili synagogę, a nad ranem wycofali się z miasta. W starciach ze ścigającą ich policją i strażą graniczną zginęło dwóch bojówkarzy, a jeden został ranny.

1937 - Arcybiskup krakowski Adam Stefan Sapieha wydał decyzję o przeniesieniu trumny ze zwłokami Marszałka Józefa Piłsudskiego z krypty świętego Leonarda do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów. Trumnę przeniesiono w nocy z 23 na 24 czerwca. Decyzja arcybiskupa Sapiehy niekonsultowana z władzami państwowymi, w tym prezydentem Ignacym Mościckim, rozpoczęła tak zwany "konflikt wawelski". W spór zaangażowane były władze państwowe i kościelne, Stolica Apostolska, radio, prasa, instytucje państwowe, organizacje katolickie i zawodowe. Oskarżano arcybiskupa Sapiehę o naruszenie kultu Marszałka i obrazę prezydenta. Żądano zmiany konkordatu, oddania katedry wawelskiej we władanie władz państwowych i usunięcia z kraju arcybiskupa. Konflikt zakończył się po posiedzeniu Sejmu, na którym oświadczono, że arcybiskup Sapieha przeprosił prezydenta Ignacego Mościckiego.

1939 - Urodził się Jerzy Grzegorzewski, reżyser teatralny, scenograf, dyrektor artystyczny Teatru Narodowego w Warszawie w latach 1997-2003. W swoich inscenizacjach nie korzystał z tradycyjnych elementów scenografii teatralnej. Scenografię tworzył sam, wykorzystując gotowe przedmioty z życia codziennego, jak skrzydła samolotów czy części instrumentów muzycznych. Przenosił akcję sztuki na przykład do szatni czy foyer albo zamieniał scenę z widownią. Tradycję łączył z awangardą. Zmarł 9 kwietnia 2005 roku.

1940 - Francja skapitulowała przed III Rzeszą. O godzinie 18.50 generał Wilhelm Keitel reprezentujący Niemcy i generał Charles Huntziger, w imieniu Francji, podpisali w lesie Compiegne układ o separatystycznym zawieszeniu broni. Na żądanie Adolfa Hitlera układ został podpisany w tym samym miejscu i w tym samym wagonie salonowym, w którym 11 listopada 1918 roku Cesarstwo Niemieckie podpisało zawieszenie broni kończące I wojnę światową. Francja wydała Niemcom cały sprzęt wojenny armii lądowej i zobowiązała się do utrzymywania okupacyjnej armii niemieckiej. Blisko 2/3 powierzchni Francji znalazło się pod okupacją niemiecką. Pozostałą częścią Francji administrował kolaboracyjny rząd marszałka Philippe’a Pétaina z siedzibą w Vichy.

1941 - Niemcy zaatakowały Związek Radziecki, przekraczając linię graniczną ustaloną w pakcie Ribbentrop-Mołotow. Niemiecka operacja "Barbarossa" była największą operacją sił lądowych w historii. Do działań na froncie wschodnim Adolf Hitler skoncentrował ponad cztery miliony 733 tysiące żołnierzy niemieckich oraz sprzymierzonych: włoskich, fińskich, rumuńskich, słowackich i węgierskich. Mimo rozległości niemieckich przygotowań i dokładnych meldunków wywiadu, atak całkowicie zaskoczył Armię Czerwoną. Była to najważniejsza operacja niemiecka w czasie II wojny światowej, której klęska zdecydowała ostatecznie o niemieckiej przegranej w całej wojnie.

1941 - Wojna niemiecko-sowiecka: w czerwcu podczas odwrotu Armii Czerwonej z terenów II RP zagarniętych przez ZSRS w 1939 roku, funkcjonariusze NKWD wymordowali w więzieniach tysiące Polaków, między innymi we Lwowie, Łucku i Wilnie.

1942 - W Lutowiskach w Bieszczadach Niemcy rozstrzelali około 650 Żydów i 30 Romów. Na miejsce kaźni ofiary spędziła i zwiozła Ukraińska Policja Pomocnicza. Po zamordowaniu Żydów spalono ich domy oraz synagogę.

1942 - Zmarł August Froehlich, niemiecki ksiądz rzymskokatolicki, przeciwnik narodowego socjalizmu. W oczach swoich parafian uchodził za troskliwego kapłana, dobrego organizatora i nieustraszonego obrońcę chrześcijańskiej wiary przed nazizmem. W sposób bezpardonowy, nie bacząc na konsekwencje utraty wolności czy nawet życia bronił praw niemieckich katolików i godności maltretowanych polskich robotników przymusowych, za co został zamęczony przez nazistów w niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau. Urodził się 26 stycznia 1891 roku.

1944 - We wsi Jaminy koło Augustowa Niemcy rozstrzelali 24 mieszkańców okolicznych wsi w odwecie za zabicie niemieckiego żandarma przez partyzantów z Armii Krajowej. Spacyfikowano też wsie, które udzieliły pomocy partyzantom.

1944 - Armia Czerwona rozpoczęła operację "Bagration", która oczyściła Białoruską Socjalistyczną Republikę Radziecką z sił niemieckich, doprowadzając do prawie całkowitego zniszczenia Grupy Armii "Środek”. Była to największa klęska Wehrmachtu podczas II wojny światowej. W ciągu dwóch miesięcy ZSRR udało się z powrotem zająć całe terytorium utracone podczas operacji "Barbarossa”.

1945 - W Moskwie rozpoczęło się spotkanie przywódców Polski i Czechosłowacji dotyczące spornych kwestii granicznych.

1946 - Urodził się Józef Oleksy, polityk. W okresie PRL działacz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a później SLD, w latach 1995-1996 premier, Marszałek Sejmu II i IV kadencji. W 1996 roku ustąpił ze stanowiska premiera po oskarżeniu go przez ministra spraw wewnętrznych Andrzeja Milczanowskiego o działalność szpiegowską na rzecz Rosji pod pseudonimem "Olin”. Zarzuty te nie zostały potwierdzone. Zmarł 9 stycznia 2015 roku.

1948 - Urodził się Franciszek Smuda, trener piłkarski, selekcjoner polskiej reprezentacji narodowej w latach 2009-2012. Największe sukcesy szkoleniowe odnosił w Widzewie Łódź, Wiśle Kraków i Lechu Poznań. Praca w reprezentacji zakończyła się klęską, jego drużyna nie wyszła z fazy grupowej Mistrzostw Europy w 2012 roku, rozgrywanych w Polsce i na Ukrainie.

1949 - Urodziła się Meryl Streep, amerykańska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna. Otrzymała łącznie 21 nominacji do Oscara oraz 31 nominacji do Złotego Globu. Jest laureatką trzech Oscarów, za role w filmach: "Sprawa Kramerów”, "Wybór Zofii" i "Żelazna Dama". Grała też między innymi w "Kochanicy Francuza”, "Pożegnaniu z Afryką”, "Krzyku w ciemności", "Pocztówkach znad krawędzi", "Diabeł ubiera się u Prady" i "Mamma Mia".

1960 - Powstał zespół muzyczny Czerwono-Czarni. Nazwę zawdzięcza barwom gdańskiego "Jazz Clubu", przy którym działał. W założeniu miał być kontynuacją rozwiązanego w 1959 roku zespołu Rythm and Blues. Z zespołem śpiewali między innymi Michaj Burano, Wojciech Gąssowski, Maciej Kossowski, Jacek Lech, Helena Majdaniec, Katarzyna Sobczyk i Karin Stanek. 13 kwietnia 1967 Czerwono-Czarni wystąpili przed The Rolling Stones podczas ich koncertu w Warszawie. Spadek popularności zespołu zaczął się od lata 1967, kiedy z zespołu odszedł Ryszard Poznakowski.

1960 - Urodziła się Erin Brockovich, amerykańska aktywistka na rzecz ochrony środowiska, nieoficjalnie wykonująca zawód prawnika. Zaangażowana była w pozew przeciwko przedsiębiorstwu oskarżanemu o zatruwanie środowiska i spowodowanie uszczerbku na zdrowiu okolicznych mieszkańców. Jej zaangażowanie doprowadziło do wygrania sprawy i wypłacenia ofiarom największego w historii USA odszkodowania związanego z zatruciem środowiska. 333 milionów dolarów zostało podzielone między 600 rodzin z miejscowości Hinkley. Na motywach tej sprawy i biografii Brockovich nakręcono oscarowy film fabularny z Julią Roberts w roli głównej bohaterki.

1962 - Urodził się Campino, właściwie Andreas Frege, niemiecki autor tekstów piosenek, wokalista i frontman zespołu punkrockowego Die Toten Hosen, dziennikarz i aktor.

1965 - Zmarł David O. Selznick, amerykański producent filmowy. Jest najbardziej znany, jako producent epickiego dramatu filmowego "Przeminęło z wiatrem" z 1939 roku, który przyniósł mu Oscara za najlepszy film. W 1940 roku zdobyła tę nagrodę wyprodukowana przezeń adaptacja powieści Daphne du Maurier "Rebeka" w reżyserii Alfreda Hitchcocka. Urodził się 10 maja 1902 roku.

1969 - Zmarła Judy Garland, amerykańska aktorka i piosenkarka. W ciągu trwającej 45 z 47 lat jej życia kariery zyskała status międzynarodowej gwiazdy, zarówno, jako aktorka w musicalach i dramatach, jak i jako piosenkarka. Otrzymała specjalnego Oscara dla "młodego wybitnego wykonawcy". Zagrała między innymi w filmach: "Czarnoksiężnik z Krainy Oz", "W każdą niedzielę", "Narodziny gwiazdy" i "Pirat". Urodziła się 10 czerwca 1922 roku.

1973 - Urodził się Marcin Dorociński, aktor, związany z warszawskim Teatrem Ateneum; znany między innymi z filmów "Jack Strong", "Róża", "Obława", "Rewers", "Ogród Luizy", "Na granicy", a także z serialu i filmu "Pitbull".

1977 - Urodziła się Halina Mlynkova, polsko-czeska piosenkarka, kompozytorka i autorka tekstów, okazjonalnie także prezenterka telewizyjna i aktorka pochodząca z Zaolzia. W latach 1998-2003 wokalistka zespołu Brathanki, z którym wydała dwa albumy studyjne: "Ano!" oraz "Patataj" i wypromowała przeboje: "Czerwone korale”, "Siebie dam po ślubie” i "W kinie, w Lublinie - kochaj mnie”. W sierpniu 2017 zaśpiewała na Placu Teatralnym w Warszawie w koncercie piosenek patriotycznych z okazji 97. rocznicy Bitwy Warszawskiej. Angażuje się w kampanie i projekty charytatywne.

1982 - Polska pokonała na Estadio Municipal de Riazor w La Coruni Peru 5:1 w swoim trzecim meczu grupowym na XII Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej w Hiszpanii i awansowała do II rundy. Ostatecznie Polska w Hiszpanii zajęła trzecie miejsce pokonując Francję 3:2. Mistrzami świata zostały Włochy, które w finale pokonały RFN 3:1.

1982 - Polska premiera filmu "Wejście smoka". Był to jeden z najpopularniejszych filmów w Polsce w latach 80. Opowiadał historię mistrza sztuk walki, który zostaje zwerbowany do walki z międzynarodowym gangsterem i w tym celu udaje się na turniej na odludną wyspę. W głównych rolach wystąpili: Bruce Lee, John Saxon i Jim Kelly. W 2004 roku film został dodany do listy filmów National Film Registry tworzących dziedzictwo kulturalne Stanów Zjednoczonych i jest przechowywany w Bibliotece Kongresu USA.

1983 - W Rzymie zaginęła Emanuela Orlandi, 15-letnia obywatelka Watykanu, której do dziś nie odnaleziono. Jej ojciec był świeckim urzędnikiem kurii rzymskiej. Pierwszym podejrzanym związanym z jej zniknięciem był były rektor bazyliki Świętego Apolinarego. Później podejrzewano, że dziewczynka padła ofiarą siatki pedofilów. Jeszcze w 2019 roku przeszukiwano cmentarz przy Bazylice Świętego Piotra. Ciała dziewczyny jednak tam nie odnaleziono.

1987 - Zmarł Fred Astaire, amerykański aktor, tancerz, wokalista. Był najpopularniejszym aktorem wśród tancerzy i najlepszym tancerzem wśród aktorów w XX wieku. Styl taneczny Astaire’a powstał z połączenia stepowania, tańca towarzyskiego i baletowego. Z aktorką i tancerką Ginger Rogers stanowili znaną i lubianą parę Hollywood. Wystąpili w takich filmach, jak "Lekkoduch” czy "Wesoła wdówka”. W 1950 roku otrzymał honorowego Oscara za całokształt pracy aktorskiej. Urodził się 10 maja 1899 roku.

1989 - Zmarła Halina Mikołajska, aktorka i reżyserka. Występowała między innymi na scenach warszawskich teatrów: Dramatycznego, Współczesnego i Narodowego. Zagrała w filmach: "Nikt nie woła", "Dama Pikowa", "Bilans kwartalny", "Barwy ochronne" oraz w serialu "Czterej pancerni i pies". Od końca lat 60. działała w opozycji. Należała do Komitetu Obrony Robotników, a następnie Komitetu Samoobrony Społecznej "KOR”. W styczniu 1978 roku podpisała deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych. Znalazła się wśród artystów, którzy nie mogli występować w radio i w telewizji, a później także i w teatrze. W czasie stanu wojennego Halina Mikołajska została internowana. Urodziła się 22 marca 1925 roku.

2002 - Na antenie TVP1 wyemitowano ostatnie wydanie programu przyrodniczego "Z kamerą wśród zwierząt". Audycja od 17 stycznia 1971 prowadzony był przez małżeństwo Antoniego i Hannę Gucwińskich, zarządzające wrocławskim ogrodem zoologicznym i stamtąd właśnie nadawana. W latach 80. XX wieku cieszył się dużą popularnością.

2003 - Zmarł Wasil Bykau, pisarz białoruski, krytyk reżimu Aleksandra Łukaszenki. Był niekwestionowanym autorytetem moralnym dla białoruskiej opozycji. Niemal całą swoją twórczość poświęcił wojnie hitlerowskich Niemiec z ZSRR. Brał w niej udział, jako młody chłopak, przeszedł drogami walk przez Ukrainę, Węgry, Rumunię i Austrię. Najpopularniejsze utwory pisarza to między innymi: "Ballada alpejska", "Sotnikow", "Stado wilków", "Zły znak". Był kandydatem do literackiej Nagrody Nobla. Przekładał na język białoruski twórczość między innymi Adama Mickiewicza i Karola Wojtyły. Urodził się 19 czerwca 1924 roku.

2004 - Zmarła Maria Łyczko, pedagog, w czasie okupacji niemieckiej żołnierz Armii Krajowej, instruktorka harcerska, twórczyni drużyny "Nieprzetartego Szlaku" przy Głównej Kwaterze ZHP. Jej drużyna harcerska aktywnie uczestniczyła w organizowaniu pomocy dla więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego Gross Rosen. Urodziła się 14 sierpnia 1923 roku.

2004 - Zmarła Anna Zawadzka, harcerka, uczestniczka Powstania Warszawskiego, siostra Tadeusza Zawadzkiego "Zośki". Autorka kilku monografii poświęconych polskiemu harcerstwu, między innymi "Dzieje harcerstwa żeńskiego w Polsce w latach 1911-1949" i "Tadeusz Zawadzki Zośka". Urodziła się 8 lutego 1919 roku.

2006 - Zmarła Alina Perth-Grabowska, dziennikarka, długoletnia spikerka programu "Fakty" Radia Wolna Europa. Po 1989 roku popularyzowała nagrania i historię rozgłośni oraz jej dyrektora Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Po zakończeniu działalności Rozgłośni Polskiej RWE była - w latach 1995-2006 -sekretarzem wykonawczym Stowarzyszenia Pracowników Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Prowadziła też w Polskim Radiu audycje "Z archiwum Radia Wolna Europa”. Urodziła się 12 kwietnia 1935 roku.

2006 - Zmarł Henryk Lehnert, filmowiec, reżyser, operator, autor 388 filmów amatorskich, głównie krótkometrażowych, dokumentalnych i etiud. Zdobył 406 wyróżnień filmowych. W 1997 roku został wpisany do międzynarodowej Księgi Rekordów Guinnessa za największą liczbę nakręconych filmów oraz za największą liczbę uzyskanych nagród. Urodził się 8 marca 1934 roku.

2013 - Na Stadionie Narodowym w Warszawie odbył się pierwszy polski koncert Paula McCartneya. Występ ten był częścią trasy koncertowej "Out there"!. Były muzyk The Beatles wykonał 38 piosenek, w większości skomponowanych przez siebie w dawnych czasach między innymi: "Back in the USSR”, "Hey Jude”, "Get back” i "Yesterday”. Koncert został ciepło przyjęty przez fanów.

2015 - Zmarł James Horner, amerykański kompozytor muzyki filmowej. Stworzył muzykę do ponad 110 filmów, między innymi do "Avatara", "Legendy Zorro", "Pięknego umysłu", "Braveheart", "Obcy-decydujące starcie". W 1998 roku otrzymał dwa Oscary za muzykę do "Titanica" oraz, wraz z Willem Jenningsem, za najlepszą oryginalną piosenkę filmową "My Heart Will Go On" do tego filmu. Urodził się 14 sierpnia 1953 roku.

2016 - Zmarł Andrzej Kondratiuk, reżyser, scenarzysta, aktor i operator filmowy, twórca między innymi obrazów "Wniebowzięci", "Hydrozagadka" oraz "Dziury w ziemi" i serialu "Klub profesora Tutki". Był twórcą filmów niskobudżetowych, w scenariuszach często wykorzystywał wątki ze swojej biografii, a jako aktorów dobierał osoby z najbliższego otoczenia, także tak zwanych naturszczyków. Prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 20 lipca 1936 roku.

2016 - Virginia Raggi, jako pierwsza kobieta objęła urząd burmistrza Rzymu. Kandydowała na ten urząd, jako reprezentantka Ruchu Pięciu Gwiazd, włoskiej partii politycznej głoszącej hasła antykorupcyjne, ekologiczne i eurosceptyczne. Virginia Raggi jest także najmłodszym burmistrzem w najnowszej historii Rzymu. Urodziła się 18 lipca 1978 roku.

2018 - Zmarła Olga Krzyżanowska, polityk, działaczka społeczna, lekarz, poseł na Sejm I, II, III i X kadencji, wicemarszałek Sejmu X i II kadencji, senator V kadencji. W czasie II wojny światowej - harcerka Szarych Szeregów. Urodziła się 10 września 1929 roku.

2018 - Zmarł Marek Andrzej Karewicz, artysta fotografik specjalizujący się w zdjęciach muzyków jazzowych i rockowych, dziennikarz muzyczny, animator jazzu. Wykonał zdjęcia składające się na archiwum około dwóch milionów negatywów. Fotografował ostatnią trasę koncertową Milesa Davisa i europejską trasę Raya Charlesa oraz występ The Rolling Stones w Warszawie 13 kwietnia 1967. Jest autorem około półtora tysiąca okładek płytowych, między innymi uznawanej za przełomową w historii polskiego rocka płyty "Blues" zespołu Breakout, gdzie sfotografował Tadeusza Nalepę prowadzącego za rękę swojego syna Piotra. Urodził się 28 stycznia 1938 roku.

2018 - Zmarł Seweryn Wiechowski, lekarz, kardiochirurg, profesor nauk medycznych, działacz opozycji demokratycznej w PRL, w latach 1990-1996 rektor Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie. Pośmiertnie został odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 3 stycznia 1935 roku.

2019 - Zmarła Judith "Judy” Krantz, amerykańska pisarka, autorka licznych powieści dla kobiet, wielokrotnie filmowanych. W pierwszym okresie swej kariery zajmowała się dziennikarstwem. Do pisania książek zachęcił ją mąż, Steve Krantz, który był producentem telewizyjnym. Już jej pierwsza książka "Dom mody", która ukazała się w 1978 roku stała się bestsellerem, podobnie jak następne. Jej mąż wiele z jej opowiadań zaadaptował na potrzeby telewizji. Urodziła się 9 stycznia 1928 roku.

2020 - Zmarł Joel Schumacher, amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Twórca filmów o Batmanie oraz obrazów powstających na podstawie prozy Johna Grishama. Odkrywca wielu późniejszych gwiazd kina, jak Demi Moore, Rob Lowe, Colin Farrell i inni. Urodził się 29 sierpnia 1939 roku.

2021 - Zmarł Ryszard Bacciarelli, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. Wystąpił między innymi w filmach: "Eroica", "Popiełuszko. Wolność jest w nas", "Akcja pod Arsenałem" i "Granica". Praprawnuk malarza Marcello Bacciarellego. Urodził się 8 stycznia 1928 roku.

2021 - Zmarł Zbigniew Pełczyński, filozof, żołnierz AK, Powstaniec Warszawski, wykładowca na Uniwersytecie Oksfordzkim. Wykładał głównie filozofię polityczną, systemy polityczne, historię myśli społecznej i politycznej, przemiany polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej oraz historię powojenną Polski. Wśród jego studentów byli między innymi Bill Clinton oraz Viktor Orban. Poza pracą dydaktyczną, organizował stypendia w Oksfordzie dla naukowców i studentów z Europy Środkowej i Wschodniej. Urodził się 29 grudnia 1925 roku.

2021 - Zmarł ­Krzysztof Gradowski, reżyser filmowy - twórca między innymi cyklu filmów o Panu Kleksie, scenarzysta i aktor. W 1987 został odznaczony Orderem Uśmiechu. Urodził się 26 czerwca 1943 roku.

2022 - Zmarł Jacek Taraszkiewicz, historyk, specjalista historii oświaty i wychowania okresu staropolskiego, wykładowca akademicki. Prorektor w latach 2022 - 2008 i wieloletni prodziekan Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Urodził się 20 stycznia 1959 roku.

Zobacz także

2024-10-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 października - Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, pod patronatem Światowej Organizacji Zdrowia i Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego. 10 października… » więcej 2024-10-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 października - Światowy Dzień Poczty, ustanowiony przez wyspecjalizowaną organizację ONZ - Światowy Związek Pocztowy w 1969 roku na kongresie w Tokio… » więcej 2024-10-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 października - Chorwacja obchodzi Święto Niepodległości, w rocznicę ogłoszenia w 1991 roku pełnej niepodległości. 8 października - Międzynarodowy… » więcej 2024-10-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 października - Światowy Dzień Ludzkich Siedlisk, znany także pod nazwą Światowy Dzień Habitatu. Został wprowadzony w 1986 roku z inicjatywy ONZ. Ma na… » więcej 2024-10-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 października - Światowy Dzień Mózgowego Porażenia Dziecięcego - jego obchody mają na celu podnoszenie świadomości społecznej na temat mózgowego porażenia… » więcej 2024-10-05, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 5 października - Światowy Dzień Nauczyciela, proklamowany przez UNESCO w 1994 roku. Upamiętnia podpisanie w 1966 roku "Rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela”… » więcej 2024-10-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 października - Światowy Dzień Zwierząt, rozpoczynający Światowy Tydzień Zwierząt, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1999 roku. 4 października… » więcej 2024-10-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 października - Dzień Jedności Niemiec, święto narodowe Niemiec w rocznicę zjednoczenia RFN i NRD w 1990 roku. » więcej 2024-10-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 października - Międzynarodowy Dzień bez Przemocy, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 15 czerwca 2006 roku. 2 października - Dzień Pamięci o… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 października - Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1990 roku. 1 października - Międzynarodowy Dzień Muzyki… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »