Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kalendarium historyczne
2024-06-13, 07:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kalendarium historyczne

13 czerwca - Święto Żandarmerii Wojskowej, obchodzone w Polsce.

13 czerwca - Międzynarodowy Dzień Świadomości na temat Albinizmu.

13 czerwca - Dzień Dobrych Rad.

13 czerwca - Światowy Dzień Komornika Sądowego. Jest obchodzony od 2008 roku w drugi czwartek czerwca.
1231 - Zmarł święty Antoni z Padwy, włoski franciszkanin, teolog i kaznodzieja pochodzenia portugalskiego, doktor Kościoła katolickiego, patron rzeczy i osób zaginionych. 30 maja 1232 roku został ogłoszony świętym - 352 dni po śmierci. Był to najkrótszy proces kanonizacyjny w historii Kościoła katolickiego. Od czasów Piusa XII nazywany Doctor Evangelicus. Na miejscu grobu świętego Antoniego w Padwie wznosi się poświęcona jego czci bazylika, jedno z najpopularniejszych sanktuariów w Europie. Urodził się w 1195 roku w Lizbonie.

1611 - Wojska polskie, w czasie wojny polsko-rosyjskiej, zdobyły Smoleńsk. Car Wasyl Szujski dostał się do niewoli. Oblężenie rozpoczęło się 29 września 1609 roku, gdy pod Smoleńsk dotarły wojska litewskie pod wodzą Lwa Sapiehy. Załoga Smoleńska zdążyła uprzednio spalić przedmieścia, by nie dawały osłony wojskom Rzeczypospolitej. Hetman Stanisław Żółkiewski dotarł pod mury Smoleńska następnego dnia. Oblężenie trwało prawie dwa lata. Konflikt zbrojny między Rzecząpospolitą a Carstwem Rosyjskim, zwany też wojną moskiewską trwał od 1609 do 1618 roku. Zakończył się na mocy rozejmu w Dywilinie z 1618, w myśl postanowień, którego I Rzeczpospolita uzyskała Ziemię Czernihowską, Ziemię Siewierską i Ziemię Smoleńską.

1773 - Urodził się Thomas Young, angielski lekarz, fizyk, egiptolog. Zajmował się badaniami zmysłu wzroku i wyjaśnił, że tak zwana akomodacja oka następuje w wyniku zmiany krzywizny soczewki ocznej, opisał astygmatyzm. Wprowadził pojęcie modułu sprężystości. W dziedzinie filologii prowadził badania nad językiem staroegipskim i opublikował "Słownik egipski”. Jednym z jego największych osiągnięć było rozszyfrowanie znaczenia hieroglifów egipskich oraz opisanie Kamienia z Rosetty. Zmarł 10 maja 1829 roku.

1825 - Sejm podjął decyzję o utworzeniu w Warszawie Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, którego zadaniem było wspieranie właścicieli ziemskich. Była to pierwsza instytucja bankowa na terenie Królestwa Polskiego. Działalność Towarzystwa pozwalała na oddłużanie i modernizowanie majątków ziemskich.

1826 - Urodził się Benoît Rouquayrol, francuski inżynier. W 1864 roku wraz z porucznikiem marynarki Augustem Denayrouzem skonstruowali pierwszy w historii skafander nurkowy. Wynalazek został nagrodzony w 1867 na paryskiej Wystawie światowej i dostrzeżony tam przez Juliusza Verne. Słynny pisarz wkrótce "wyposażył" weń kapitana Nemo i członków załogi jego "Nautilusa" w wydanej w 1869 powieści fantastycznej "20 000 mil podwodnej żeglugi", w hołdzie wynalazcom wymieniając ich nazwiska. Benoît Rouquayrol, w 1860 roku, po powtarzających się pożarach w kopalniach, skutkujących zalaniami chodników, opatentował aparat ratunkowy, umożliwiający wydostanie się górników z zatopionej przestrzeni. Zmarł 14 listopada 1875 roku.

1831 - Urodził się James Clerk Maxwell, szkocki fizyk i matematyk, profesor na uniwersytecie w Cambridge. Udowodnił, że elektryczność i magnetyzm są dwoma rodzajami tego samego zjawiska elektromagnetyzmu. Autor prac z zakresu elektrodynamiki, kinetycznej teorii gazów, optyki i teorii barw. Na jego cześć jednostkę strumienia magnetycznego nazwano makswelem. James Maxwell odkrył, że kolorową fotografię można wykonać za pomocą czerwonych, niebieskich i zielonych filtrów optycznych. Pierwszą fotografię barwną zaprezentował w 1861 roku. Przedstawiała wstążkę tartanu. Zmarł 5 listopada 1879 roku.

1833 - Zmarł Jakub Kubicki, architekt, uczeń Dominico Merliniego. Był jednym z najwybitniejszych architektów polskiego klasycyzmu. Zaprojektował wiele warszawskich budowli, w tym rogatki i cerkiew grecką, kierował rozbudową Belwederu. Jest autorem zabudowy tarasowej przed Zamkiem Królewskim w Warszawie od strony Wisły - Arkad Kubickiego oraz projektu zabudowy Placu Zamkowego. Ulica jego imienia znajduje się na warszawskim Mokotowie. Urodził się w 1758 roku.

1854 - Urodził się Charles Parsons, angielski inżynier i przemysłowiec, w 1884 roku wynalazca turbiny parowej, która przyczyniła się do rewolucji technicznej na świecie. Turbiny jego konstrukcji zastosowano w jachtach i pierwszym niszczycielu - HMS "Viper", który zasilił flotę brytyjską w 1900 roku. Charles Parsons zmarł 11 stycznia 1931 roku. 170 . rocznica

1861 - Zmarł Henry Gray, angielski anatom i chirurg, autor wielokrotnie wznawianego podręcznika anatomii, znanego dziś, jako "Gray’s Anatomy". Został wybrany do Royal Society w wieku 34 lat. Zmarł na ospę zaraziwszy się od siostrzeńca, którym opiekował się podczas choroby. Urodził się w 1827 roku.

1865 - Urodził się William Butler Yeats, irlandzki poeta, dramaturg i filozof, czołowy reprezentant ruchu zwanego Irish Renaissance, współzałożyciel Irlandzkiej Akademii Literatury. Autor powieści: "Księżniczka Kasia”, "Cathleen córka Houlihana”, zbiorów baśni celtyckich - "Tajemnicza róża”, dramatów: "Utęskniony raj”, "Królewska siedziba” i "Zmartwychwstanie”. Laureat literackiej Nagrody Nobla w 1923 roku. Zmarł 28 stycznia 1939 roku.

1870 - Urodził się Jules Bordet, belgijski mikrobiolog i immunolog, profesor Uniwersytetu Brukselskiego. W pracy naukowej zajmował się odpornością - opracował metodę mającą duże znaczenie w rozpoznawaniu niektórych chorób. W 1906 roku, wraz z Octave Gengou, odkrył zarazki krztuśca. Laureat Nagrody Nobla z 1919 roku, w dziedzinie medycyny, za odkrycia w dziedzinie odporności. Zmarł 6 kwietnia 1961 roku

1872 - Urodził się Jan Szczepanik, nauczyciel, technik samouk i wynalazca, zwany "polskim Edisonem", "polskim da Vinci" i "galicyjskim geniuszem", opisany w dwóch artykułach przez Marka Twaina. Autor 50 wynalazków z dziedziny fotografii barwnej, telewizji, barwnego tkactwa. W 1897 roku opatentował telektroskop, jedno z pierwszych rozwiązań w dziedzinie telewizji monochromatycznej, kamerę fotograficzną i rzutnik do zdjęć. Zmarł 18 kwietnia 1926 roku.

1881 - Na Morzu Wschodniosyberyjskim został zgnieciony przez lód statek USS "Jeannette” z wyprawą badawczą pod dowództwem George’a Washingtona De Longa. Podczas próby wydostania się na saniach i łodziach na brzeg syberyjski i następnie z wyczerpania na lądzie zginęła większość członków wyprawy, w tym dowódca. Przeżyło jedynie dwóch marynarzy.

1884 - Urodził się Leon Chwistek, prozaik, filozof, matematyk, teoretyk sztuki i malarz, założyciel grupy artystycznej Formiści. Autor pracy "Pisma filozoficzne i logiczne". Zmarł 20 sierpnia 1944 roku. 140. rocznica

1886 - Zmarł Ludwik II Wittelsbach, król Bawarii, znany, jako Ludwik Szalony, budowniczy baśniowych zamków w Alpach, z których najbardziej znane są Neuschwanstein i Linderhof, mecenas artystów, a przede wszystkim Ryszarda Wagnera. Niedokończony zamek w Neuschwanstein został symbolem epoki romantyzmu, współcześnie był pierwowzorem zamku Śpiącej Królewny w Disneylandach. Życie Ludwika stało się kanwą filmu Luchino Viscontiego "Ludwig”. Urodził się 25 sierpnia 1845 roku.

1888 - Urodził się Fernando Pessoa, portugalski poeta, przedstawiciel modernizmu, autor zbiorów poezji - "Księga Niepokoju” i "Przesłanie” Uważany za jednego z najważniejszych poetów portugalskich XX wieku. Zmarł 30 listopada 1935 roku.

1893 - Urodziła się Leigh Sayers, angielska pisarka i tłumaczka, autorka powieści kryminalnych, twórczyni postaci detektywa-amatora lorda Petera Wimseya, który był bohaterem wielu książek: "Lord Peter ogląda zwłoki”, "Zjadliwa trucizna”, czy "Zbrodnia wymaga reklamy”. Zmarła 17 grudnia 1957 roku.

1894 - Urodził się Jacques-Henri Lartigue, francuski malarz i fotograf. Jego amatorskie zdjęcia, rejestrujące życie codzienne, były częścią prywatnego dziennika artysty, który prowadził od lat młodzieńczych. Sławę zyskał dzięki niezwykle dynamicznym fotografiom z wyścigów samochodowych, malowniczym pejzażom i portretom paryżanek z przełomu wieków. Zmarł 12 września 1986 roku. 130. rocznica

1896 - W Grudziądzu uruchomiono pierwszą linię tramwaju konnego. Bezpośrednim impulsem stworzenia sieci tramwajowej była doroczna Wystawa Rzemiosła Prus Zachodnich. Ze wstępnego rozeznania wynikało, że planowana na początek lipca impreza może liczyć na duże zainteresowanie, któremu nie podołają komunikacyjnie funkcjonujące w mieście dorożki dla dowożenia zwiedzających z dworca kolejowego do terenów wystawowych. Obecnie Grudziądz jest najmniejszym miastem w Polsce, posiadającym samodzielną sieć tramwajową, niebędącą częścią systemu tramwajowego większego miasta. Jest też jedną z pięciu sieci tramwajowych o rozstawie szyn 1000 milimetrów funkcjonujących w Polsce.

1897 - Urodził się Paavo Nurmi, fiński lekkoatleta, biegacz długodystansowy, 9-krotny mistrz olimpijski, w tym 6-krotnie w konkurencjach indywidualnych. Zmarł 2 października 1973 roku.

1900 - Urodził się Bohdan Lachert, architekt modernistyczny, profesor Politechniki Warszawskiej. Zaprojektował w Warszawie osiedla Muranów i Żoliborz, gmachy PKO oraz poczty przy ulicy Targowej. Zmarł 8 stycznia 1987 roku.

1906 - W Krakowie założono Klub Sportowy Cracovia. Początkowo nazywał się Akademicki Klub Footballowy. Był to pierwszy klub sportowy na terytorium obecnej Polski. Działały w nim 32 sekcje sportowe. Jego zawodnicy zdobyli między innymi, 195 tytułów mistrza Polski oraz cztery Puchary Polski w konkurencjach indywidualnych. Cracovia może się poszczycić tytułami mistrza Polski w wielu popularnych drużynowych dyscyplinach sportowych, mężczyzn jak i kobiet.

1909 - Urodził się Vladimír Neff, czeski pisarz, scenarzysta i tłumacz, najbardziej znany, jako autor cyklu pięciu powieści, tworzących epicką kronikę czeskiego mieszczaństwa - "Małżeństwo z rozsądku", "Cesarskie fiołki", "Zła krew", "Wesoła wdówka" i "Królewski woźnica". Zmarł 2 lipca 1983 roku. 115. rocznica

1911 - W Paryżu odbyła się prapremiera "Pietruszki" Igora Strawińskiego, wybitnego rosyjskiego kompozytora, głównego przedstawiciela modernizmu muzycznego. Balet powstał na zamówienie Siergieja Diagilewa i wykonany został przez jego słynny zespół "Balety Rosyjskie”. Publiczność paryska, podobnie jak po premierze innego baletu Strawińskiego "Ognisty Ptak” rok wcześniej, odebrała sztukę entuzjastycznie.

1915 - Podczas I wojny światowej miała miejsce Szarża pod Rokitną. Atak ułanów 2. Szwadronu II Brygady Legionów Polskich, pod dowództwem rotmistrza Zbigniewa Dunin-Wąsowicza, przełamał pozycje rosyjskie. Porównywana z szarżą pod Samosierrą w czasie wojen napoleońskich.

1917 - Urodziła się Halina Gryglaszewska, aktorka teatralna i filmowa, reżyser teatralny, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Związana głównie ze scenami krakowskimi: Starym Teatrem, Teatrem Juliusza Słowackiego i Rozmaitości. Jej ostatni występ, w wieku 92 lat, miał miejsce 20 listopada 2009 roku, na deskach Teatru Słowackiego, w roli Laury w Epilogu w "Kordianie” Juliusza Słowackiego. Grała również w filmach: "Ziemia obiecana”, "Biały mazur”, "Wahadełko”, "Cwał”, "Podwójne życie Weroniki”, "Bolesław Śmiały”. Zmarła 18 czerwca 2010 roku.

1919 - Utworzono Centralną Bibliotekę Wojskową. Jest to główna książnica resortu obrony narodowej, znajdująca się w Warszawie. Jej unikatowy w dziedzinie wojskowości księgozbiór liczy około 600 tysięcy jednostek bibliotecznych. 105. rocznica

1922 - Urodził się Tadeusz Włodzimierz Barucki, architekt, przedstawiciel modernizmu, historyk sztuki, dokumentalista architektury. Autor licznych publikacji na temat historii architektury, działacz Stowarzyszenia Architektów Polskich. Współtworzył bazę informacji architektonicznej Arkisyst przy UNESCO. W 1981 otrzymał prestiżowe wyróżnienie im. Jeana Tschumiego, Międzynarodowej Unii Architektów (UIA) Nagrodę przyznano mu za promowanie kultury architektonicznej i wymianę informacji o architekturze w świecie. W 1985 roku otrzymał Honorową Nagrodę SARP za upowszechnianie wiedzy o architekturze.

1923 - Urodził się Piotr Lutczyn, reżyser, scenograf i scenarzysta filmów animowanych oraz seriali dla dzieci. Długoletni pracownik Studia Miniatur Filmowych w Warszawie. Jest autorem między innymi, pełnometrażowej filmowej wersji przygód Koziołka Matołka oraz serialu o nim. Piotr Lutczyn wyreżyserował także "Wędrówki Pyzy”, "Proszę słonia”, "Małpa w kąpieli”, "Nosił wilk razy kilka” i "Tydzień przygód w Afryce”. Zmarł 29 lipca 1985 roku.

1926 - W Warszawie powstała Polska Partia Socjalistyczna - Lewica. W 1927 roku liczyła 12 tysięcy członków, działających głównie na terenie Lublina, Krakowa i Śląska Cieszyńskiego. Po kilku latach partia stała się legalną przybudówką Komunistycznej Partii Polski. W lutym 1931 policja aresztowała wszystkich delegatów II Kongresu PPS-Lewicy. Sąd uznał partię za organizację antypaństwową, a MSW rozwiązała to ugrupowanie. Organami prasowymi partii były: "Robociarz" i "Głos Pracy".

1926 - Urodził się Jérôme Lejeune, francuski lekarz i genetyk, doktor medycyny i doktor nauk Sorbony w Paryżu, członek Papieskiej Akademii Nauk. Jan Paweł II mianował go pierwszym przewodniczącym Papieskiej Akademii Życia. Był też doradcą naukowym stowarzyszenia pro life "Laissez-les-vivre-SOS futures meres". Kardynał Jean-Marie Lustiger nazywał go jednym z najżarliwszych obrońców życia. Czcigodny Sługa Boży Kościoła katolickiego - 21 stycznia 2021 roku papież Franciszek zatwierdził dekret o heroiczności jego cnót, otwierając drogę do jego beatyfikacji. Zmarł 3 kwietnia 1994 roku.

1928 - Urodził się John Forbes Nash junior, amerykański matematyk i ekonomista, profesor Uniwersytetu Princeton. Prowadził badania nad teorią gier. Równocześnie z Pietem Heinem wynalazł grę planszową "Hex”. Laureat Nagrody Nobla w 1994 roku, w dziedzinie ekonomii. Historia jego życia została zekranizowana w 2001 roku w filmie "Piękny umysł”. Zmarł 23 maja 2015 roku.

1930 - Urodził się Andrzej Mularczyk, pisarz, scenarzysta filmowy, autor reportaży, wieloletni pracownik Polskiego Radia. Twórca scenariuszy do około 40 filmów, w tym "Sami swoi", "Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni", "Nie ma mocnych", "Kochaj albo rzuć", współtwórca powieści radiowej "W Jezioranach". Laureat Diamentowego Mikrofonu Polskiego Radia. W 2006 nakładem toruńskiego Wydawnictwa Adam Marszałek ukazała się tekstowa antologia ze scenariuszami słuchowisk Andrzeja Mularczyka "Cicho, szeptem i na ucho", będąca pierwszą częścią serii "Słuchowiska Polskiego Radia".

1930 - Urodził się Ryszard Kukliński, pułkownik Wojska Polskiego, agent CIA w polskim Sztabie Generalnym. W 1981 roku uprzedził Amerykanów o planach wprowadzenia stanu wojennego w Polsce i przekazał im plany tej operacji oraz inne tajemnice Układu Warszawskiego. Przez jednych traktowany jak bohater, przez innych jak zdrajca. Uciekł do Stanów Zjednoczonych w 1981 roku. Polskie sądy zwróciły mu honor i stopień oficerski w 1995 roku. Do kraju mógł przyjechać dopiero w 1998 roku. Zmarł 11 lutego 2004 roku.

1931 - Urodził się Mieczysław Gajda, aktor, związany z warszawskimi teatrami: Ludowym w latach 1955-1958 i Polskim - od 1958 do 1972. Grał także w filmach, między innymi w 1959 roku wystąpił w znanym obrazie "Awantura o Basię", grając aktora Szota. Współcześni widzowie znają go dzięki postaci Smerfa Ważniaka, któremu użyczył głosu. Był pierwszym polskim głosem Asteriksa, występując w pierwszej wersji filmu "Dwanaście prac Asteriksa". Wystąpił łącznie w kilkudziesięciu dubbingach. Zmarł 27 kwietnia 2017 roku.

1934 - Urodził się Lucjan Brychczy, piłkarz, wieloletni zawodnik Legii Warszawa, pułkownik Wojska Polskiego. 60-krotny reprezentant Polski w latach 1957-1969, strzelec 18 goli dla kadry, król strzelców pierwszej ligi, trener. Jako piłkarz cieszył się opinią jednego z najlepszym techników i taktyków w Europie. Skuteczności w ataku nie sprzyjały jego warunki fizyczne - 166 centymetrów wzrostu, około 65 kilogramów, które nadrabiał umiejętnościami technicznymi i niekonwencjonalnymi zagraniami. Przez lata był znany pod przydomkiem "Kici", nadanym przez węgierskiego trenera Jánosa Steinera. 90. rocznica

1935 - Urodził się Jan Pyjor, lalkarz, aktor, reżyser i scenograf. Zagrał między innymi w filmach: "Marynia”, "Temida”, 'Pajęczarki”, "Niech żyje miłość”, "Panna z mokrą głową”, "Bezkresne łąki” i "Tajemnica trzynastego wagonu”. Zmarł 8 stycznia 1994 roku.

1935 - Urodził się Christo, właściwie Christo Wladimirow Jawaszew, amerykański artysta bułgarskiego pochodzenia, jeden z twórców sztuki krajobrazu. Projektant między innymi opakowania budynku Reichstagu w Berlinie czy instalacji Szafranowe Bramy w nowojorskim Central Parku. Zmarł 19 listopada 2009 roku.

1942 - Urodził się Jerzy Pluta, prozaik, krytyk literacki i edytor, redaktor pisma literackiego "Przecinek". Autor licznych esejów i zbiorów opowiadań "Pas", "Stacja metra: Franz Kafka. (Małe prozy dawne i nowe)" oraz powieści "Sto czyżyków (i piórko rajskiego ptaka)" i innych utworów prozatorskich.

1942 - Zginął rozstrzelany w Ponarach harcmistrz Zbigniew Skłodowski, pseudonim "Kura”, przywódca Szarych Szeregów na Litwie. Po wybuchu II wojny światowej wspólnie z Tadeuszem Kognowickim organizował pomoc uchodźcom z Polski. W czasie okupacji Litwy przez Związek Radziecki Zbigniew Skłodowski organizował przerzuty żołnierzy zagrożonych represjami ze strony sowieckiej na tereny okupowanej Polski. Był poszukiwany przez litewską "Saugumę” i gestapo. Aresztowany na przełomie stycznia i lutego 1942 na dworcu w Wilnie. Po ciężkich torturach w więzieniu na Łukiszkach został rozstrzelany w Ponarach. Urodził się 1 stycznia 1920 roku.

1943 - Urodził się Malcolm McDowell, angielski aktor filmowy. Międzynarodową sławę przyniosła mu rola Aleksa DeLarge'a w kubrickowskiej ekranizacji "Mechanicznej pomarańczy" z 1971 roku. Grał także między innymi w obrazach: "Mr. Magoo”, "Gangster numer jeden”, "Błękitny grom”, "Odpoczniesz po śmierci”, "W doborowym towarzystwie”, "Wojna i pokój", czy "Łatwa dziewczyna".

1946 - Wprowadzono tak zwany Mały kodeks karny, którego pełna nazwa brzmiała: "Dekret z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa". Zmiany wprowadzone przez komunistyczne władze służyły do walki z przeciwnikami politycznymi nowego ustroju. Kodeks przewidywał karę śmierci za 13 rodzajów przestępstw, w tym udział w organizacji lub grupie o charakterze zbrojnym, posiadanie broni i amunicji, sabotaż gospodarczy, "sprzedajność obcym" oraz szpiegostwo. Obowiązywał do 31 grudnia 1969 roku, kiedy wszedł Kodeks karny.

1946 - Urodził się Lechosław Gawlikowski, dziennikarz, publicysta, archiwista zasobów Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. W latach 1988-1994 utworzył w Rozgłośni Polskiej RWE archiwum obejmujące początkowo 2,5 tysiąca, a potem około pięciu tysięcy najstarszych historycznych nagrań audycji. Zostały one udostępnione między innymi Polskiemu Radio. Autor książki "Pracownicy Radia Wolna Europa. Biografie zwykłe i niezwykłe".

1950 - W wypadku samochodowym w Niemczech zginął Ksawery Pruszyński, prozaik, publicysta i dyplomata. W okresie międzywojennym współpracownik tygodnika "Wiadomości Literackie”, w czasie II wojny - żołnierz Armii Polskiej na Zachodzie. Pisał reportaże, powieści i opowiadania, o losach polskiego wychodźstwa. Autor powieści: "Droga wiodła przez Narvik” i "Margrabia Wielopolski”. Urodził się 4 grudnia 1905 roku.

1951 - Urodził się Janusz Lewandowski, ekonomista i polityk, od 2010 do 2014 roku komisarz europejski do spraw programowania finansowego i budżetu w Komisji Europejskiej, poseł na Sejm I, III i IV kadencji, były minister przekształceń własnościowych, deputowany do Parlamentu Europejskiego. Współzałożyciel Kongresu Liberalno-Demokratycznego i jego przewodniczący w latach 1990-1991.

1954 - Urodził się Andrzej Lepper, polityk, związkowiec, przedsiębiorca, założyciel i pierwszy przewodniczący partii Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej. Poseł na Sejm w latach 2001-2007, w tym krótko wicemarszałek Sejmu IV kadencji i wicemarszałek Sejmu V kadencji. Poseł do Parlamentu Europejskiego od 1 maja do 19 lipca 2004. Minister rolnictwa i rozwoju wsi oraz wicepremier w rządzie Kazimierza Marcinkiewicza, a następnie w rządzie Jarosława Kaczyńskiego od 5 maja 2006 do 22 września 2006, powołany ponownie 16 października 2006, zdymisjonowany 9 lipca 2007. 5 sierpnia 2011 roku został znaleziony martwy w swym biurze w Warszawie. W śledztwie ustalono, że zginął śmiercią samobójczą. 70. rocznica

1954 - Urodziła się Antonina Krzysztoń, piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów. Jej twórczość jest zaliczana do nurtu poezji śpiewanej. Poza własnymi tekstami opracowała wiersze Zbigniewa Herberta i piosenki czeskiego barda Karela Kryla. W latach 80. często występowała na imprezach opozycyjnych. W 1983 roku zajęła I miejsce na Studenckim Festiwalu Piosenki w Krakowie. Występowała w Kabarecie pod Egidą. W 2016 roku oznaczona medalem "Per Artem ad Deum", przyznanym przez kapitułę Papieskiej Rady do spraw Kultury. 70. rocznica

1954 - Urodził się Marcin Troński, aktor filmowy, teatralny i dubbingowy. W latach 1978-1993 wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Grał w kilkudziesięciu filmach, a kolejne kilkadziesiąt dubbingował. W 2015 roku otrzymał nagrodę Wielki Splendor przyznawaną przez Zespół Artystyczny Teatru Polskiego Radia, a w 2017 nagrodę publiczności za słuchowisko "Nie jestem wielbłądem” na XVII Festiwalu Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry” w Sopocie. 70. rocznica

1956 - W Paryżu rozegrano pierwszy finał piłkarskiego Pucharu Europy, w którym Real Madryt pokonał francuski Stade de Reims 4:3. Real Madryt jest klubem, który najczęściej triumfował w najważniejszych klubowych rozgrywkach w Europie - 13 razy, Drugi - AC Milan wygrywał siedem razy, a Bayern Monachium i Liverpool FC - po sześć razy. Polski klub nigdy nie zdobył Pucharu Europy.

1958 - W Polsce utworzono Ochotnicze Hufce Pracy. Zorganizowane z inicjatywy Związku Młodzieży Socjalistycznej, w celu wychowania młodzieży przez pracę, OHP miały również pomóc gospodarce narodowej. Na zmienionych w latach 90. zasadach funkcjonują do dziś.

1958 - Rządy PRL i Czechosłowacji podpisały porozumienie kończące wzajemne spory graniczne.

1962 - Urodził się Cezary Pazura, aktor filmowy, kabaretowy i telewizyjny, komik, piosenkarz i reżyser. Zadebiutował w 1986 rolą druha Pumy w filmie "Czarne Stopy". Uznanie widzów i popularność zdobył dzięki kreacji Edwarda Wiadernego w filmie "Kroll" w reżyserii Władysława Pasikowskiego, za którą dostał nagrodę za najlepszą drugoplanową rolę męską na 16. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Grał też w filmach: "Deja vu" i "Kiler" Machulskiego, "Pierścionek z orłem w koronie" Wajdy, "Psy" Pasikowskiego, "Chłopaki nie płaczą" Lubaszenki, a także w serialu "13 posterunek".

1973 - W Sulejówku urodziła się Kasia Kowalska, wokalistka, kompozytorka, autorka tekstów. Początkowo występowała w zespole Evergreen Roberta Amiriana. Od 1994 artystka solowa, wydała dziewięć albumów studyjnych. Dwa z nich dotarły na szczyt listy najchętniej kupowanych albumów w Polsce. Szacowany nakład sprzedaży wszystkich jej płyt wynosi ponad milion 340 tysięcy egzemplarzy. Jej najbardziej popularne utwory to: "A to co mam...", "Wyznanie", "Oto ja", czy "Mniejsze zło".

1974 - Zmarła Maria Pia Górska, malarka i poetka, działaczka społeczna. Jej nauczycielami byli między innymi: Józef Mehoffer, Józef Chełmoński i Tadeusz Pruszkowski. Uczestniczyła w wielu wystawach malarskich - w 1933 roku jej prace zostały pokazane na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Kobiecej w Amsterdamie. Pisała opowiadania, artykuły i powieści historyczne. Autorka obrazu świętej Judy Tadeusza z Kościoła świętego Krzyża w Warszawie oraz wspomnień "Paleta i Pióro”. Urodziła się 15 kwietnia 1878 roku. 50. rocznica

1975 - Urodziła się Anita Lipnicka, piosenkarka i autorka tekstów, w latach 1993-1996 wokalistka zespołu Varius Manx. Wykonawczyni przebojów: 'I wszystko może się zdarzyć”, "Piękna i rycerz”, "Jestem powietrzem”. Jej płyty sprzedały się w ponad dwumilionowym nakładzie, co czyni ją jedną z najpopularniejszych wokalistek w historii polskiej muzyki rozrywkowej.

1981 - Urodził się Chris Evans, amerykański aktor i producent filmowy włosko-irlandzkiego pochodzenia. Stał się najbardziej rozpoznawalny z ról w filmach: "Komórka", "Królowie ulicy", "Kapitan Ameryka: Pierwsze starcie", "Fantastyczna Czwórka", jako Johnny Storm / Ludzka Pochodnia oraz "Wkłucie", jako Michael David Weiss, genialny prawnik narkoman.

1982 - We Wrocławiu ukazał się pierwszy numer podziemnego pisma "Solidarność Walcząca". Był to tygodnik antykomunistycznej organizacji, założonej przez Kornela Morawieckiego, który nie zgadzał się z polityką wrocławskiego Regionalnego Komitetu Strajkowego. Solidarność Walcząca miała bardziej radykalny charakter. 13 i 26 czerwca zorganizowała we Wrocławiu manifestacje, które przyciągnęły tysiące uczestników, toteż "Solidarność Walcząca" była organizacją uznaną przez Służbę Bezpieczeństwa za szczególnie groźną dla systemu i poddawaną usilnemu rozpracowaniu pod kryptonimem "Ośmiornica". W działania przeciwko niej były zaangażowane także Stasi i KGB, ale Solidarność Walcząca pozostawała organizacją najmniej zinfiltrowaną, dzięki odpornej strukturze konspiracyjnej.

1984 - Zmarł Karol Małcużyński, dziennikarz radiowy i telewizyjny, publicysta, działacz społeczny. Był korespondentem na procesie zbrodniarzy wojennych w Norymberdze, autorem tekstów do Polskiej Kroniki Filmowej i scenariuszy do kilkunastu filmów o Warszawie, prezesem ZAIKS-u i posłem na Sejm. Autor książek historycznych z pogranicza reportażu, jak: "Norymberga - Niemcy 1945”, "Szkice warszawskie”, "Oskarżeni nie przyznają się do winy”. Urodził się 20 czerwca 1922 roku. 40. rocznica

1986 - Zmarł Benny Goodman, amerykański muzyk, klarnecista jazzowy, zwany "królem swingu", przeżywający swój najlepszy okres muzyczny w latach 30. XX wieku. Spopularyzował czarną muzykę wśród młodej białej publiczności i przyczynił się do postępu w integracji rasowej w Ameryce, angażując do swoich big-bandów murzyńskich muzyków. Urodził się 30 maja 1909 roku. Mówi się, że Benny Goodman osiągnął podobny sukces w dziedzinie jazzu i swingu jak Elvis Presley w historii rock and rolla.

1991 - Zmarł Stefan Gołębiowski, poeta, działacz społeczny, poseł na Sejm PRL II i III kadencji. Pisarz, tłumacz literatury antycznej, autor zbiorków poezji: "Trud”, "Gwiazdy kwitną”, "Na odwiecznym wzgórzu”, "Daję słowo”. Urodził się 25 listopada 1900 roku.

1996 - Podczas startu z japońskiej Fukuoki rozbił się z powodu awarii silnika McDonnell Douglas DC-10 należący do linii Garuda Indonesia. Zginęły trzy osoby, a 257 zostało rannych.

1997 - Z inicjatywy Fundacji Dzieło Odbudowy Miłości została utworzona Rada Wspólna Katolików i Muzułmanów w stołecznym Centrum Islamu w Warszawie. Rada promuje poszanowanie religii i godności każdego człowieka bez względy na pochodzenie i wyznanie.

1999 - Papież Jan Paweł II beatyfikował w Warszawie 108 męczenników II wojny światowej. Choć pochodzili z różnych środowisk i rejonów Polski - łączyło ich oddanie bliźnim, pomoc drugiemu człowiekowi niezależnie od ryzyka, niezłomna wiara. W gronie błogosławionych byli trzej biskupi, 26 kapłanów zakonnych, trzech kleryków, siedmiu braci zakonnych, osiem sióstr zakonnych i dziewięć osób świeckich. 25. rocznica

2001 - Zarejestrowano Prawo i Sprawiedliwość. Założone na kongresie 29 maja 2001, jest największym ugrupowaniem prawicowym w Polsce. Liczy obecnie około 45 tysięcy członków. W ciągu 15 lat utworzyło cztery rządy - Kazimierza Marcinkiewicza, Jarosława Kaczyńskiego, Beaty Szydło, Mateusza Morawieckiego. Dwukrotnie znalazło się w opozycji - w 2001 i w 2007 roku. W latach 2005-2010 prezydentem RP był Lech Kaczyński, współtwórca PiS i pierwszy prezes do 2003. Przywódcą i liderem partii od 2003 pozostaje Jarosław Kaczyński. PiS wygrał wybory prezydenckie i parlamentarne w 2015 roku. W wyborach parlamentarnych w 2019 roku partia uzyskała ponad 43 procent głosów.

2004 - Zmarł Marek Sell, informatyk, twórca Programu mks_vir, pierwszego i najpopularniejszego polskiego programu antywirusowego. Marek Sell jest nazywany "legendą polskiego świata komputerowego". Urodził się w 1951 roku. 20. rocznica

2004 - W Polsce po raz pierwszy przeprowadzono wybory do Parlamentu Europejskiego, najwięcej mandatów - 15 zdobyła Platforma Obywatelska. Z Ligi Polskich Rodzin weszło 10 europosłów, z Prawa i Sprawiedliwości siedmiu, a z Samoobrony sześciu. Pozostałe komitety uzyskały po kilka mandatów. Do parlamentu Europejskiego weszło wówczas łącznie 54 polskich posłów. 20. rocznica

2007 - Zmarł Jacek Skubikowski, piosenkarz, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów, między innymi dla zespołów Lombard i Lady Pank, Martyny Jakubowicz, Ewy Bem i Krystyny Prońko. Jego najbardziej znane utwory to: "Taniec pingwina na szkle”, "Zawsze tam gdzie ty”, "Nawet nie pytaj”, "Ja tu tylko śpię”. Urodził się 25 września 1954 roku.

2012 - Zmarł Roger Garaudy, francuski filozof marksistowski, później nawrócony na islam pisarz, znany z poglądów rewizjonistycznych wobec Holokaustu. W języku polskim ukazały się jego prace dotyczące marksizmu: "Kościół, komunizm i chrześcijanie”, "Marksizm a osobowość” i "Komunizm i odrodzenie kultury francuskiej”. Urodził się 17 lipca 1913 roku.

2013 - Zmarł Tadeusz Zbigniew Dworak, astronom, pisarz. Autor opowiadań science fiction, autor lub współautor ośmiu książek popularnonaukowych i 150 publikacji, a także tłumacz książek popularnonaukowych. Profesor nadzwyczajny Akademii Górniczo-Hutniczej. Urodził się 14 października 1942 roku.

2016 - Zmarł Mihaly "Michu” Meszaros, węgierski aktor i artysta cyrkowy, najbardziej znany z tytułowej roli w amerykańskim serialu "Alf". Występował w kostiumie bohatera w scenach, w których widoczna była cała sylwetka postaci. Meszaros znany był także, jako 'najmniejszy człowiek na świecie” - miał 84 centymetry wzrostu. Urodził się 1 października 1939 roku.

2019 - „Portret panien Bobrówien”, nieznany szerokiej publiczności, długo uważany za zaginiony obraz Stanisława Wyspiańskiego pokazało Muzeum Narodowe w Krakowie. Pastel powstał w tym mieście w 1894 roku, tuż przed wyjazdem Stanisława Wyspiańskiego do Paryża. Obraz wchodził w skład prywatnych kolekcji, a od 1947 roku znajdował się w Kanadzie. Znany był dotąd tylko z czarno-białych reprodukcji. W Krakowie został pokazany dzięki prywatnemu kolekcjonerowi, który kupił dzieło na aukcji. „Portret panien Bobrówien” to jedno z niewielu dzieł Stanisława Wyspiańskiego, na którym artysta sportretował więcej niż jedną osobę. 5. rocznica

2020 - Zmarł Stanisław Karnacewicz, dziennikarz i publicysta, od 1991 roku w Polskiej Agencji Prasowej zajmował się tematyką kościelną. Przez lata opisywał wydarzenia z życia Kościoła katolickiego. Jak sam wspominał, dla niego najważniejsze były relacje z pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1991 roku i uroczystości pogrzebowe Papieża Polaka w 2005. Zanim trafił do PAP związany był z “Tygodnikiem Polskim”. Urodził się 2 czerwca 1950 roku.

2020 - Zmarł Jean Raspail, francuski pisarz i podróżnik, autor między innymi "Obozu świętych", laureat wielu nagród, między innymi Grand Prix du Roman Akademii Francuskiej, monarchista. Przez kilkadziesiąt lat organizował uroczystości żałobne upamiętniające śmierć króla Ludwika XVI zamordowanego 21 stycznia przez rewolucjonistów. Raspail przedstawiał różne możliwe scenariusze, według których przywracana jest we Francji monarchia. Jeden z nich przewidywał zbrojne powstanie, które w powieści "Król zza morza” miało wybuchnąć 29 kwietnia 2000 roku. Urodził się 5 lipca 1925 roku.

2021 - Zmarła Barbara Kicińska-Kamińska, piosenkarka popularna w latach 50. Współpracowała z Orkiestrą Taneczną Polskiego Radia pod dyrekcją Jana Cajmera. Urodziła się 1 sierpnia 1929 roku.

2022 - W fińskim mieście Kajaani rozpoczął pracę superkomputer - wówczas najszybszy w Europie i trzeci na świecie. Jest wspólnym przedsięwzięciem 10 krajów, w tym Polski. Do konsorcjum należą także Finlandia, Belgia, Czechy, Dania, Estonia, Islandia, Norwegia, Szwecja i Szwajcaria. LUMI ma rozmiar boiska do koszykówki i moc obliczeniową równą dwóm milionom laptopów. Jego zbudowanie kosztowało około 200 milionów euro. LUMI pobiera prąd wyłącznie z energii wodnej, a ciepło - będące efektem ubocznym jego pracy - pokrywa 20 procent zapotrzebowania lokalnej sieci ciepłowniczej. Superkomputery są używane do przeprowadzania złożonych symulacji między innymi w prognozowaniu pogody, badaniu zmian klimatu, modelowaniu reakcji chemicznych, w medycynie w pracy nad nowymi szczepionkami, a także badaniu aerodynamiki samolotów.

Zobacz także

2024-07-15, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 15 lipca - Dzień bez Telefonu Komórkowego, nieformalne święto ogłoszone przez internautów. 15 lipca - Światowy Dzień Umiejętności Młodzieży. » więcej 2024-07-14, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 14 lipca - Święto narodowe Francji, obchodzone w rocznicę zdobycia Bastylii w 1789 roku. 14 lipca - Światowy Dzień Szympansa. 14 lipca - Dzień Re… » więcej 2024-07-13, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 13 lipca - Międzynarodowy Dzień Rock and Rolla. » więcej 2024-07-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 lipca - Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej, ustanowiony w 2017 roku. 12 lipca - Święto narodowe Kiribati - Dzień Niepodległości, obchodzony w… » więcej 2024-07-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 lipca - Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej, ustanowiony przez… » więcej 2024-07-10, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 10 lipca - Dzień Nikoli Tesli, wynalazcy radia, silnika elektrycznego, dynama rowerowego, baterii słonecznej i prądnicy prądu przemiennego. Obchodzony z okazji… » więcej 2024-07-09, godz. 06:00 Kartka z kalendarza 9 lipca 1339 - W Wyszehradzie Kazimierz Wielki zawarł umowę z Karolem I Robertem. Karol zgodził się, aby jego siostrzeniec Ludwik Węgierski został następcą… » więcej 2024-07-08, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 8 lipca 1343 - Kazimierz Wielki zawarł pokój z Krzyżakami. Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską, zakon zachował Pomorze Gdańskie, jako "wieczystą… » więcej 2024-07-07, godz. 06:00 Kartka z kalendarza 7 lipca - Święto narodowe Wysp Salomona, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1978 roku. 7 lipca - Światowy Dzień Czekolady » więcej 2024-07-06, godz. 06:00 Kartka z kalendarza 6 lipca - Dzień Radcy Prawnego, ustanowiony przez Krajową Radę Radców Prawnych w 2011 roku. Obchodzony jest, co roku 6 lipca, ponieważ tego dnia w 1982 roku… » więcej
89101112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »