Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-05-22, 07:00 Autor: IARB.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

22 maja - Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 20 grudnia 2000 roku.

22 maja - Dzień Praw Zwierząt.

22 maja - Święto narodowe Jemenu - Dzień Zjednoczenia Narodowego, obchodzony w rocznicę zjednoczenia w 1990 roku.
337 - Zmarł Konstantyn Wielki, cesarz rzymski od 306 roku. W 313 roku wydał edykt mediolański, dający swobodę wyznania chrześcijanom. Był pierwszym cesarzem, który przeszedł na chrześcijaństwo. Przeprowadził liczne reformy, które ukształtowały nowe formy ustroju społecznego, ekonomicznego i politycznego w państwie, za jego rządów imperium przeżywało krótkotrwały okres świetności. Urodził się 27 lutego 1272 roku.

1054 - W niemieckim Quedlinburgu został zawarty pokój między księciem czeskim Brzetysławem I a księciem polskim Kazimierzem I Odnowicielem. Podczas spotkania w rezydencji cesarza Henryka III uzgodniono, że Śląsk wraz z Wrocławiem, zbrojnie zajęty przez wojska Kazimierza w 1050 roku, pozostanie przy Polsce. Książę Kazimierz zgodził się, że on i jego następcy będą płacić za to każdego roku Czechom trybut w wysokości 30 grzywien złota i 500 grzywien srebra. 970 rocznica

1404 - Polska i Litwa zawarły w Raciążku na Kujawach pokój z Zakonem Krzyżackim. Polska otrzymała prawo wykupu od Zakonu ziemi dobrzyńskiej oraz zamku w Złotorii. Litwa potwierdziła rezygnację ze Żmudzi. 620 rocznica

1520 - Zmarł Andrzej Góra, duchowny katolicki, prawnik, rektor Akademii Krakowskiej w latach 1514-1515. Od 1490 roku był wykładowcą na Wydziale Prawa, prowizorem i seniorem Bursy Prawników. Pochowany został w katedrze wawelskiej. Nie jest znana jego data urodzin.

1645 - Zmarł Stanisław Pudłowski, profesor prawa Uniwersytetu Krakowskiego, matematyk i fizyk. Był pierwszym matematykiem, który proponował oparcie jednostek miar na zjawiskach fizycznych i wymiarach Ziemi. Razem z Tytusem Liwiuszem Boratinim proponował oprzeć miarę długości na zjawisku wahadła matematycznego, jednostka miała nosić nazwę metra katolickiego. Urodził się przed 23 marca 1597 roku.

1762 - W Rzymie została odsłonięta Fontanna di Trevi. To najbardziej znana barokowa fontanna w stolicy Włoch. Została zbudowana z inicjatywy Klemensa XII. Zasila ją woda doprowadzona akweduktem zbudowanym w 19 roku przed naszą erą przez Agrypę, tym samym, który zasila fontannę Barcaccia znajdującą się u podnóża Schodów Hiszpańskich.

1813 - Urodził się Richard Wagner, niemiecki kompozytor, dyrygent i teoretyk muzyki okresu romantyzmu. Uznawany za jednego z najwybitniejszych twórców dramatu muzycznego. Jest autorem między oper: "Pierścień Nibelungów”, "Złoto Renu”, "Parsifal”, oraz "Tristan i Izolda”. Richard Wagner zasłynął też, jako nowator w dziedzinie harmonii, wykorzystując maksymalnie możliwości tkwiące w systemie dur-moll, oraz w sztuce orkiestracji. Zmarł 13 lutego 1883 roku.

1828 - Urodził się Albrecht von Graefe, niemiecki lekarz okulista. W 1857 roku wprowadził metodę operacyjnego leczenia jaskry. Zmarł 20 lipca 1870 roku.

1831 - Podczas powstania listopadowego armia polska dowodzona przez generała Tadeusza Łubieńskiego została otoczona koło Nura przez rosyjskie wojska dowodzone przez generała Karla Tolla. Polacy przełamali opór Rosjan i zdołali przebić się do Strękowa.

1842 - Między Wrocławiem i Oławą przejechał uroczyście pociąg "Silesia”. Był to pierwszy przejazd pociągu w dzisiejszych granicach Polski. Odcinek do Oławy był pierwszym budowanej linii Kolei Górnośląskiej, która miała połączyć Wrocław z Górnym Śląskiem. Budowa została zakończona 3 października 1846 roku. Trasę z Wrocławia do Mysłowic o długości 196 kilometrów i 300 metrów pociąg pokonywał według rozkładu w ciągu około 6,5 godziny. W kolejnych latach Towarzystwo Kolei Górnośląskiej zbudowało i przejęło w użytkowanie dziesiątki innych linii kolejowych.

1859 - Urodził się Arthur Conan Doyle, szkocki pisarz, czołowy przedstawiciel nurtu powieści detektywistycznej, w których głównym bohaterem jest Sherlock Holmes. Zmarł 7 lipca 1930 roku. 165 rocznica

1885 - Zmarł Victor Hugo, francuski poeta, dramaturg, powieściopisarz i polityk. Jego poezje z lat 20. XIX wieku stały się manifestacją francuskiego romantyzmu. Zdobył rozgłos powieścią "Nędznicy". Inne jego dzieła to między innymi dramaty: "Maria Tudor", "Lukrecja Borgia", a także powieści: "Katedra Marii Panny w Paryżu" i "Pracownicy morza". Przez prawie 20 lat, z powodu przekonań politycznych, jako przeciwnik II Cesarstwa, przebywał na dobrowolnym wygnaniu poza granicami Francji. Po upadku Napoleona III wrócił do kraju. Urodził się 26 lutego 1802 roku.

1895 - Urodził się Tadeusz Michejda, architekt modernistyczny tworzący na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym, artysta malarz, żołnierz Legionów Polskich, powstaniec śląski, działacz społeczny. Zaprojektował między innymi szkoły w Dzięgielowie, Istebnej, Wiśle Głębcach, Zabrzu Pawłowie oraz gmach Syndykatu Polskich Hut Żelaznych w Katowicach i ratusz w Katowicach Janowie, gdzie obecnie mieści się szpital. Zmarł 18 lutego 1955 roku.

1897 - Urodził się Stanisław Ossowski, socjolog, teoretyk kultury i metodologii nauk społecznych, profesor uniwersytetów - Łódzkiego i Warszawskiego. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku. Okupację spędził we Lwowie i w Warszawie. Uczył socjologii na podziemnym uniwersytecie. Po wojnie najpierw związany z Uniwersytetem Łódzkim, od 1948 roku z Uniwersytetem Warszawskim. W 1951 roku został odsunięty od prowadzenia zajęć dydaktycznych. Przywrócono mu prawo prowadzenia zajęć na fali odwilży popaździernikowej. W 1957 roku współtworzył Polskie Towarzystwo Socjologiczne, w latach 1959-1962 był wiceprzewodniczącym Międzynarodowego Stowarzyszenia Socjologicznego. Był jednym z największych autorytetów intelektualno-moralnych w powojennej Polsce, przyczynił się w znacznym stopniu do odbudowy znaczenia socjologii polskiej. Zmarł 7 listopada 1963 roku.

1898 - Działaczka polonijna Stefania Chmielińska założyła w Chicago Związek Polek w Ameryce. Jego celem było między innymi kultywowanie polskich tradycji i wychowywanie kolejnych pokoleń w poszanowaniu ojczystej historii i kultury.

1900 - Zmarł William Lindley, brytyjski inżynier. Projektował i budował razem ze swoimi synami linie kolejowe, sieci kanalizacyjne i wodociągowe w około 30 miastach europejskich, między innymi w Warszawie, Hamburgu, Bazylei i Sankt Petersburgu. Urodził się 7 września 1808 roku

1907 - Urodził się Laurence Kerr Olivier, brytyjski aktor, reżyser, producent. W 1949 roku otrzymał dwa Oscary. Pierwszy za reżyserię filmu "Hamlet” oraz dla najlepszego aktora za główną rolę w tym filmie. W 1978 roku otrzymał Oscara honorowego za całokształt pracy aktorskiej. Ogółem wystąpił w ponad 100 filmach, między innymi w: "Jak wam się podoba”, "Wichrowych wzgórzach”, "Jezusie z Nazaretu”, "O jeden most za daleko”. Zmarł 11 lipca 1989 roku.

1907 - Urodził się Hergé, właściwie Georges Prosper Remi, belgijski rysownik komiksowy zaliczany do najpopularniejszych twórców XX wieku. Seria komiksów "Przygody Tintina", których bohaterem jest podróżnik Tintin sprzedana została w ponad 200 milionów egzemplarzy i przetłumaczona z francuskiego na ponad 91 języków. Podczas II wojny światowej należał do kolaboracyjnej belgijskiej organizacji Christus Rex oraz pracował dla kontrolowanej przez niemieckiego okupanta gazety "Le Soir”. Zmarł 3 marca 1983 roku.

1910 - Zmarł Jules Renard, francuski pisarz. W Polsce ukazała jego autobiograficzna powieść "Rudzielec” oraz "Dziennik” z lat 1887-1910. Urodził się 22 lutego 1864 roku.

1911 - We Lwowie powstały pierwsze cztery drużyny skautowe powołane przez Andrzeja Małkowskiego. Wcześniej, od 20 marca, odbył się pierwszy kurs skautowy zgodnie z programem opublikowanym w jego książce "Scouting jako system wychowania młodzieży”. Okres od września 1910 roku do maja 1911 roku uważa się za początek ruchu harcerskiego w Polsce.

1911 - Założono serbską organizację konspiracyjną Czarna Ręka. Była ona organizatorem zamachu w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku na następcę tronu austriackiego Franciszka Ferdynanda. Atak był bezpośrednim pretekstem do wybuchu I wojny światowej.

1912 - Dziesiątki tysięcy osób uczestniczyło w Warszawie w pogrzebie Bolesława Prusa - pisarza, autora powieści, między innymi: "Lalki” i "Faraona”. Jeden z najwybitniejszych i najważniejszych pisarzy w historii literatury polskiej urodził się 20 sierpnia 1847 roku w Hrubieszowie, a zmarł 19 maja 1912 w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim, a na grobowcu wzniesionym według projektu Stanisława Jackowskiego umieszczono inskrypcję "Serce serc”.

1915 - 226 osób zginęło, a 246 zostało rannych w katastrofie kolejowej w południowej Szkocji. Na rozjeździe Quintinshill niedaleko stacji Gretna przy granicy z Anglią specjalny pociąg wojskowy uderzył w stojący lokalny pociąg osobowy. W wykolejone wagony uderzył niecałą minutę później pociąg ekspresowy. Wybuchł pożar, który objął też stojące na sąsiednich torach dwa pociągi towarowe.

1919 - Wojska ukraińskie zakończyły półroczne oblężenie Lwowa i wycofały się wobec ofensywy Wojska Polskiego. Dzień wcześniej wojska polskie opanowały Borysławsko-Drohobyckie Zagłębie Naftowe, co groziło okrążeniem armii ukraińskiej pod Lwowem. 105 rocznica

1920 - Urodził się Nikołaj Grigorjewicz Grińko, ukraiński i radziecki aktor. Wystąpił między innymi w filmach: "Dziecko wojny”, "Solaris”, "Andriej Rublow” oraz "Teheran 43”. Zmarł 10 kwietnia 1989 roku.

1923 - Zlikwidowano istniejący od końca 1920 roku pas neutralny polsko-litewski - zdemilitaryzowaną strefę pomiędzy Litwą Środkową, później Rzeczpospolitą Polską, a Republiką Litewską. Pas zdemilitaryzowany został ustalony przez Wojskowy Komitet Kontroli Ligi Narodów w celu rozdzielenia walczących wojsk po zajęciu 8 października 1920 roku Wilna przez generała Lucjana Żeligowskiego i proklamowaniu Litwy Środkowej.

1924 - Urodził się Charles Aznavour, właściwie Barenagh Aznavourian, francuski piosenkarz i aktor filmowy pochodzenia ormiańskiego. Wykonywał głównie własne liryczne piosenki literackie, których skomponował około tysiąca, wśród nich: "Il faut savoir”, "Emmenez Moi”, "La Mamma”. Wystąpił też między innymi w filmach: "Strzelajcie do pianisty” oraz "Sprzedawca kapeluszy”. Zmarł 1 października 2018 roku. 100 rocznica

1927 - Urodził się Szymon Kobyliński, rysownik, karykaturzysta, grafik, scenograf. Był autorem rysunków publikowanych między innymi w "Polityce" i "Szpilkach", a także twórcą scenografii do ponad 20 spektakli teatralnych i kabaretowych oraz filmów rysunkowych. Zaprojektował kostiumy do filmu "Janosik" Jerzego Passendorfera. Pisał też teksty piosenek, był znawcą broni i mundurów. Szymon Kobyliński często gościł w audycjach radiowych i programach telewizyjnych, gdzie komentował wydarzenia w kraju oraz popularyzował sztukę. Zmarł 15 kwietnia 2002 roku.

1927 - W południowo-zachodnich Chinach doszło do jednego z najtragiczniejszych trzęsień ziemi, w wyniku którego zginęło około 200 tysięcy osób.

1930 - Urodził się Jan Ciszewski, dziennikarz i komentator sportowy, popularyzator piłki nożnej, hokeja na lodzie i sportu żużlowego. Zmarł 12 listopada 1982 roku.

1939 - Włochy i Niemcy zawarły w Berlinie tak zwany pakt stalowy. Pakt został podpisany na 10 lat. Niemcy uznały basen Morza Śródziemnego za strefę wpływów włoskich. Włochy zobowiązywały się popierać politykę Niemiec bez zastrzeżeń, a w razie potrzeby wystąpić w wojnie po stronie Niemiec oraz nie zawierać porozumień z innymi państwami bez ich zgody. Umowa sojusznicza poprzez przystąpienie do niej w dniu 27 września 1940 roku Cesarstwa Japonii i rozszerzenie merytoryczne została przekształcona w "pakt trzech". 85 rocznica

1942 - W Warszawie zmarł Adam Próchnik, członek Związku Strzeleckiego, Polskiej Organizacji Wojskowej, historyk, publicysta, działacz socjalistyczny, poseł na Sejm RP. Urodził się 21 sierpnia 1892 roku.

1942 - Urodził się amerykański zamachowiec Theodore Kaczynski "Unabomber”. Od 1978 do 1995 Kaczynski wysyłał listy bomby do różnych osób, zabijając trzy i raniąc 29. Działał przy tym bardzo ostrożnie, przez co był długo nieuchwytny. Stał się przedmiotem najdroższego, najdłuższego i najbardziej pracochłonnego w historii FBI śledztwa. W 1998 roku został skazany na karę dożywotniego więzienia.

1942 - W niemieckim obozie zagłady w Auschwitz-Birkenau zmarł brutalnie pobity ksiądz Kazimierz Smoroński, redemptorysta, biblista, Sługa Boży Kościoła katolickiego. W czasie I wojny światowej był kapelanem w szpitalu wojskowym w Wiedniu. Od 1921 prowadził działalność duszpasterską w Tuchowie, był redaktorem "Chorągwi Maryi", założycielem i pierwszym redaktorem czasopisma dla kapłanów "Homo Dei" oraz autorem licznych artykułów z zakresu biblistyki, homiletyki, ascetyki i mariologii. Podczas II wojny światowej ojciec Smoroński z myślą o Polakach wywiezionych na roboty do Niemiec opracował specjalną broszurę mającą ułatwić im tam spowiedź. Niemiecka cenzura nie zgodziła się jednak na jej wydanie. Zakonnik współpracował w akcji ratowania Żydów z Siedlisk koło Tuchowa. Został aresztowany 6 lutego 1942 przez gestapo. Zmarł w wyniku ciężkich obrażeń spowodowanych pobiciem najpierw w więzieniu w Tarnowie, a później w Auschwitz-Birkenau. W maju 2002 roku rozpoczął się jego proces beatyfikacyjny. Urodził się 18 lutego 1889 roku.

1943 - Niemcy rozstrzelali dwa tysiące Żydów podczas likwidacji getta w Przemyślanach koło Lwowa. W Przemyślanach pozostało 450 Żydów w obozie pracy, który został zlikwidowany miesiąc później. 250 kobiet rozstrzelano, a 200 mężczyzn przeniesiono do innego obozu pracy.

1943 - Żołnierz Armii Krajowej Jan Kryst, w odwecie za masowe rozstrzeliwania Polaków dokonał zamachu bombowego na przeznaczoną tylko dla Niemców warszawską restaurację Adria. Zginęło trzech niemieckich oficerów, a dwóch zostało rannych. W zamachu zginął też Jan Kryst. Urodził się 6 kwietnia 1922 roku.

1944 - Oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii przy wsparciu chłopów ukraińskich zamordował około 140 Polaków w Bryńcach Zagórnych w dawnym województwie lwowskim. Część ofiar torturowano przed śmiercią. Napastnicy spalili zabudowania wsi. 80 rocznica

1946 - Urodził się George Best, piłkarz północnoirlandzki, wieloletni zawodnik Manchesteru United. Łącznie w Manchesterze zdobył 179 goli w 466 meczach. Zdobył mistrzostwo Anglii w 1965 i 1967 roku, a w 1968 Puchar Europy Mistrzów Krajowych. Zmarł 25 listopada 2005 roku.

1947 - Prezydent USA Harry Truman zatwierdził program polityki zagranicznej, zgodnie z którym Stany Zjednoczone mają pomagać krajom zagrożonym komunizmem. Był to początek funkcjonowania tak zwanej doktryny Trumana. Doktryna odnosiła się pierwotnie do Grecji i Turcji - 22 czerwca 1947 roku Truman podpisał akt, przekazujący 400 milionów dolarów na ekonomiczną i wojskową pomoc dla tych krajów. Doktryna stała się trwałą zasadą polityki zagranicznej USA i oznaczała ostateczne zerwanie z odradzającą się po wojnie polityką izolacjonizmu USA.

1948 - Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie wydał wyrok w procesie działaczy Stronnictwa Narodowego oskarżonych o działalność antypaństwową i podżeganie do zamachu stanu. Tadeusz Maciński został skazany na karę śmierci, Leon Dziubecki i Marian Podymniak na dożywotnie więzienie, Lech Hajdukiewicz na 15 lat więzienia, a Ludwik Chaberski i Bronisław Ekiert na 10 lat więzienia. Miesiąc później Leon Dziubecki zmarł w więzieniu mokotowskim w niewyjaśnionych okolicznościach.

1950 - Urodził się Bernie Taupin, angielski poeta i piosenkarz, autor tekstów piosenek. Znany przede wszystkim z długoletniej współpracy z Eltonem Johnem, dla którego napisał między innymi teksty piosenek: "Tiny dancer”, "Candle in the wind”, "Rocket man” i "Your song”. W 2006 otrzymał, wspólnie z argentyńskim kompozytorem Gustavo Santaolallą, Złoty Glob w kategorii Najlepsza piosenka za utwór "A Love That Will Never Grow Old” pochodzący z filmu "Tajemnica Brokeback Mountain".

1951 - 21 górników zginęło w pożarze w Kopalni Węgla Kamiennego "Łagiewniki” w Bytomiu. Pożar wybuchł w komorze narzędziowej szybu Rycerskiego. Od 1945 roku kopalnia należała do Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego.

1960 - 1655 osób zginęło w wyniku trzęsienia ziemi w południowym Chile. Miało siłę dziewięć i pół stopnia w skali Richtera. Ponad dwa miliony osób straciło dach nad głową.

1962 - 45 osób zginęło pod Centerville w stanie Iowa w wyniku wybuchu bomby na pokładzie lecącego z Chicago do Kansas City Boeinga 707 linii Continental Airlines. Jak wykazało śledztwo, ładunek zdetonował jeden z pasażerów, który wcześniej ubezpieczył się wysoko na życie.

1964 - Zmarł Michał Tokarzewski-Karaszewicz, generał Polskich Sił Zbrojnych. Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku od 11 września dowodził grupą operacyjną w składzie Armii "Pomorze” i wraz z nią uczestniczył w bitwie nad Bzurą. Po kapitulacji Warszawy, 27 września stanął na czele organizacji wojskowej - Służby Zwycięstwu Polski, która była pierwszą organizacją konspiracyjną w okupowanej Polsce. Urodził się 5 stycznia 1893 roku. 60 rocznica

1966 - W Ogrodzie Saskim w Warszawie odsłonięto pomnik Marii Konopnickiej, którego autorem jest Stanisław Kulon. Inicjatorami wzniesienia monumentu Marii Konopnickiej były dzieci ze Szkoły Podstawowej numer 11 w Kaliszu, których apel w tej sprawie ukazał się na łamach "Płomyczka”. Po tym apelu dzieci z całej Polski zebrały około 600 tysięcy złotych.

1967 - Podjęto decyzję o odbudowie Zamku Książąt Głogowskich. Zamek został zbudowany w połowie XIII wieku przez księcia głogowskiego Konrada I, a legł w gruzach w 1945 roku. Odbudowę rozpoczęto w 1971 roku. W 1976 zbudowano nowe skrzydło południowe, przypominające mur obronny i odbudowano zachowując pierwotny styl barokowy skrzydło wschodnie zamku. Odbudowa zakończyła się w 1983 roku.

1970 - Urodziła się Naomi Campbell, brytyjska modelka, aktorka i piosenkarka. Od czasu rozpoczęcia kariery w wieku 15 lat stała się jedną z najlepiej rozpoznawalnych i wpływowych modelek lat 80. i 90. XX wieku. Wystąpiła też między innymi w filmach: "Pret-a-Porter”, "Trippin”, "American Horror Story: Hotel” i "Zoolander 2”.

1980 - Zmarł Aleksander Gąssowski, aktor, reżyser, dyrektor teatrów. W latach 1932-1939 pracował w Polskim Radiu. Wystąpił między innymi w filmach: "Trędowata”, "Kazimierz Wielki”, "Gniazdo”, "Kopernik”, "Hrabina Cosel”, "Romans Teresy Hennert”. Urodził się 7 czerwca 1910 roku.

1981 - Założono Polskie Towarzystwo Informatyczne. Jego celem jest między innymi popularyzacja działalności naukowej w obszarach związanych z tą dziedziną. PTI organizuje egzaminy do Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych oraz certyfikatu zawodu informatyka. Eksperci PTI prowadzą także audyty bezpieczeństwa, oceny produktów i rozwiązań informatycznych. PTI należy do grona wydawców magazynu "Delta" - miesięcznika popularnonaukowego.

1983 - Polska zremisowała z ZSRR 1:1 w rozegranym na Stadionie Śląskim w Chorzowie meczu eliminacyjnym do Mistrzostw Europy.

1984 - Zmarł Kazimierz Iranek-Osmecki, pułkownik, legionista, uczestnik wojny obronnej 1939 roku, emisariusz na Polskę Naczelnego Wodza Władysława Sikorskiego, uczestnik Powstania Warszawskiego. 3 października 1944 roku, wspólnie z podpułkownikiem Zygmuntem Dobrowolskim, podpisał układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. Urodził się 5 września 1897 roku. 40 rocznica

1987 - W Belgradzie urodził się Novak Djokovic, tenisista, wielokrotny lider rankingu ATP, zwycięzca między innymi wielu turniejów wielkoszlemowych. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych zawodników w historii dyscypliny. Jako pierwszy singlista zwyciężył w każdym turnieju z serii ATP Tour Masters 1000. Zdobywca niekalendarzowego Wielkiego Szlema oraz brązowy medalista igrzysk olimpijskich w Pekinie i czwarty zawodnik igrzysk olimpijskich w Londynie oraz Tokio, pięciokrotny triumfator ATP Finals, wielokrotny lider rankingu singlowego ATP Tour, ambasador dobrej woli UNICEF. Treningi tenisowe rozpoczął, jako czterolatek. Wyborem tej dyscypliny zerwał z tradycją rodzinną: kilku krewnych było utalentowanymi narciarzami.

1990 - Jemeńska Republika Arabska oraz Ludowo-Demokratyczna Republika Jemenu zjednoczyły się. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe. Podstawy ustroju politycznego Jemenu zostały określone w konstytucji z 16 maja 1991 roku z poprawkami wprowadzonymi w latach 1994 i 2001. Jemen jest republiką, na czele której stoi prezydent wybierany w głosowaniu powszechnym na 7-letnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament.

1990 - Zmarł Czesław Przybyła, aktor. Związany był najdłużej z teatrami łódzkimi: imienia Stefana Jaracza oraz Powszechnym. Wystąpił między w filmach: "Diabelskie szczęście”, "Zamach stanu”, "Droga daleka przed nami”, "Tańczący jastrząb”, "Między ustami a brzegiem pucharu”, "Vabank”. Urodził się 16 sierpnia 1921 roku.

1992 - Prezydenci Lech Wałęsa i Borys Jelcyn podpisali w Moskwie polsko-rosyjski traktat o przyjaźni i dobrosąsiedzkiej współpracy. Strona polska próbowała włączyć do tekstu traktatu zapis o potępieniu stalinowskich przestępstw wobec Polski i Polaków, a także o przyznaniu rekompensat Polakom, ofiarom stalinowskich represji, na co strona rosyjska się nie zgodziła. W zamian zamieszczono wspólne oświadczenie obu prezydentów, że: "strony uznają, iż reżim stalinowski zadał ogromne cierpienia i spowodował niepowetowane szkody narodom Polski i Rosji”.

1993 - Zmarł Mieczysław Horszowski, polski pianista zamieszkały w USA. Urodził się we Lwowie, w rodzinie żydowskiej wyznania katolickiego. Jego rodzina przed wojną prowadziła sklep z fortepianami we Lwowie. Będąc wybitnie uzdolniony muzycznie już jako dziecko koncertował w Europie i Stanach Zjednoczonych. Przed II wojną światową studiował i mieszkał w Paryżu, skąd - przed wkroczeniem Niemców - wyemigrował do Nowego Jorku. Urodził się 23 czerwca 1892 roku.

1994 - Zmarła Eligia Bąkowska, tłumaczka, redaktorka i nauczycielka. Była autorką przekładów literatury pięknej , w tym André Malraux "Przemiana bogów. Nadprzyrodzone", Guy'a de Maupassanta, "Iwetta", Marcel'a Simona "Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I-IV w.", Pierra Chaunu "Cywilizacja wieku Oświecenia". Urodziła się 1 grudnia 1907 roku. 30 rocznica

1995 - Z jednodniową pielgrzymką do Polski przybył papież Jan Paweł II. Po kanonizacji dzień wcześniej w Ołomuńcu Jana Sarkandra patrona Moraw, Śląska i diecezji bielsko-żywieckiej papież odwiedził miejsce jego urodzenia - Skoczów, gdzie na wzgórzu Kaplicówka sprawował mszę świętą dziękczynną. Jan Paweł II spotkał się też z mieszkańcami Bielska-Białej i Żywca.

1997 - Zmarł Stanisław Swianiewicz, ekonomista, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, współorganizator Instytutu Badań Europy Wschodniej, więzień Łubianki i radzieckiego obozu pracy, współpracownik paryskiej "Kultury”. Był ostatnim świadkiem wydarzeń poprzedzających zbrodnię katyńską. Swoje przeżycia spisał w książce "W cieniu Katynia". Ze względu na dobro bliskich zeznania przed powołaną we wrześniu 1951 specjalną komisją Kongresu USA do zbadania zbrodni katyńskiej składał, występując w masce. W latach 70. w Londynie, przed wyjazdem do Danii na tak zwane przesłuchania sacharowskie dotyczące naruszania praw człowieka w krajach bloku wschodniego i tuż przed wydaniem książki o Katyniu, na pustej ulicy przeżył zamach na swoją osobę - otrzymał w tył głowy cios od nieznanego sprawcy. Zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego z 11 listopada 1990 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 7 listopada 1899 roku.

1997 - Zmarł Zbigniew Bartosiewicz, aktor niezawodowy, wystąpił między innymi, jako "Wesoły Romek” w filmie Stanisława Barei "Miś" oraz w obrazach: "Wielka majówka" i "Siedem życzeń". Urodził się 2 stycznia 1930 roku.

2000 - Zmarł Krzysztof Boruń, pisarz science-fiction, popularyzator nauki, dziennikarz. Jest między innymi autorem powieści: "Próg nieśmiertelności”, "Ósmy krąg piekieł”, "Małe zielone ludziki”. Urodził się 29 listopada 1923 roku.

2003 - Zmarła Maria Danilewicz-Zielińska, pisarka, krytyk literacki, bibliotekarka, działaczka Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie i współpracownik Radia Wolna Europa. Na emigracji publikowała między innymi w "Kulturze”, "Dzienniku Polskim” i "Wiadomościach”. Urodziła się 29 maja 1907 roku.

2010 - W archikatedrze we Fromborku dokonano uroczystego pochówku Mikołaja Kopernika. Wcześniej szczątki astronoma spoczywały w bezimiennym grobie we fromborskiej katedrze. Po ich odnalezieniu szczątki zbadali archeologowie i genetycy. Badania DNA potwierdziły, że są to szczątki Mikołaja Kopernika. Astronom urodził się 19 lutego 1473 w Toruniu, a zmarł 21 maja 1543 roku we Fromborku.

2010 - Zmarł Martin Gardner, amerykański dziennikarz i popularyzator nauki. Interesował się matematyką rekreacyjną, pseudonauką, literaturą, filozofią i religią. Przez wiele lat był autorem działu "Gry matematyczne” w "Scientific American”. Jeden z czołowych polemistów z pseudonauką w drugiej połowie XX wieku. Autor pracy "Pseudonauka i pseudouczeni”. Urodził się 21 października 1914 roku.

2012 - Zmarł Bolesław Sulik, reżyser, scenarzysta, dziennikarz, przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Współpracował z Radiem Wolna Europa i "Kulturą”. Wyreżyserował dokument "W Solidarności" dla BBC. W 1999 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 8 kwietnia 1929 roku.

2014 - Zmarł Józef Świder, kompozytor i pedagog muzyczny. Nauczał kompozycji i teorii muzyki w katowickiej Akademii Muzycznej. Był autorem utworów sakralnych w tym 9 mszy z organami lub z orkiestrą, hymnu Te Deum na głosy solowe chór i orkiestrę, Oratorium ku czci Matki Bożej Bocheńskiej oraz melodii do psalmu Jana Kochanowskiego "Czego chcesz od nas Panie..." Urodził się 19 sierpnia 1930 roku. 10 rocznica

2017 - 22 osoby zginęły, a około 800 zostało rannych, z czego ponad połowa to dzieci, w zamachu bombowym w Manchesterze. Wśród zabitych były dwie Polki. Islamistyczny zamachowiec-samobójca zdetonował domową bombę z odłamkami, gdy ludzie opuszczali Manchester Arena po koncercie amerykańskiej piosenkarki Ariany Grande. Do zamachu przyznało się tak zwane Państwo Islamskie.

2017 - Zmarł Paweł Pierściński, fotografik, współtwórca Kieleckiej Szkoły Krajobrazu - nurtu krajobrazowej fotografii czarno-białej lat 60. i 70. XX wieku. Był autorem ponad 200 wystaw indywidualnych, laureatem licznych medali i nagród. Wydał kilkanaście indywidualnych albumów fotograficznych. Po 50 latach pracy twórczej, zdecydował się w 2004 roku na spalenie 262 tysięcy naświetlonych przez siebie negatywów w domowej kuchni węglowej w reakcji na brak zainteresowania przejęciem jego archiwum. Nie chciał, by po jego śmierci negatywy trafiły na śmietnik. Urodził się 25 maja 1938 roku.

2017 - Zmarł Piotr Puławski, właściwie Peter Steiman, wokalista i gitarzysta. Był członkiem zespołów Czerwono-Czarni oraz Polanie. Po rozpadzie Polan podczas jednego z wyjazdów do Skandynawii zdecydował się pozostać za granicą. Pod koniec 1970 wyjechał do RFN, gdzie pracował w branży komputerowej. W Niemczech wrócił do swojej drugiej pasji - latania. Został instruktorem latania akrobatycznego i kilka razy był członkiem niebieckiej kadry narodowej, biorąc udział w mistrzostwach świata. Piotr Puławski uczestniczył w próbach reaktywacji Polan w 1996 i 2009. Występował też w kilku koncertach Czerwono-Czarnych, w tym na trasie z okazji 55-lecia na przełomie 2015 i 2016. Urodził się 22 czerwca 1941 roku.

2017 - Zmarł Zbigniew Wodecki, piosenkarz, skrzypek, trębacz, aranżer i kompozytor, związany z kabaretami Piwnica pod Baranami i Anawa, a także z orkiestrą symfoniczną Polskiego Radia i Krakowską Orkiestrą Kameralną, w latach 1968-1973 był akompaniatorem Ewy Demarczyk. Jest autorem między innymi przebojów: "Zacznij od Bacha”, "Chałupy welcome to”, "Z tobą chcę oglądać świat”. Sympatię najmłodszych odbiorców zyskał śpiewając tytułową piosenkę do filmu o pszczółce Mai. Urodził się 6 maja 1950 roku.

2018 - Zmarł Jan Żardecki, aktor filmowy i teatralny. Występował Teatrze Śląskim w Katowicach, a także w Teatrze Narodowym, Ateneum i Klasycznym w Warszawie. Grywał też w filmach i serialach. Urodził się 19 września 1922 roku.

2019 - Zmarł Rafał Urbacki, reżyser teatralny, choreograf, performer. Autor między innymi spektakli "Gatunki chronione” i "Serce robotnika napędza praca” w Teatrze Rozbark w Bytomiu. Był wykładowcą Akademii Muzycznej w Krakowie i Uniwersytetu Warszawskiego. Urodził się 9 grudnia 1984 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Mory Kanté, gwinejski muzyk, wokalista, autor niezwykle popularnego w 1987 roku przeboju "Yé ké yé ké”. Grał na 21-strunowym instrumencie Kora, rodzaju harfy, używanym w Afryce Zachodniej. Wydal 14 płyt. Urodził się 29 marca 1950 roku.

2020 - Należący do Pakistan International Airlines Airbus A320-214 rozbił się podczas drugiej próby podejścia do lądowania na lotnisku w Karaczi. Zginęło 97 osób, spośród 99 obecnych na pokładzie.

2022 - Zmarł Krzysztof Wrocławski, slawista i folklorysta, kulturoznawca, historyk literatur macedońskiej, serbskiej i chorwackiej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1978-1981 kierował Instytutem Filologii Słowiańskiej UW. Zajmował się naukowo badaniem spuścizny przekazywanej ustnie oraz literatury południowosłowiańskiej. Urodził się 28 września 1937 roku.

2023 - Zmarł Bronisław Surmiak, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. Występował w warszawskich teatrach: Ziemi Mazowieckiej, Popularnym, Rozmaitości, na Woli i Kwadrat. Grał takze w spektaklach Teatru Telewizji i słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. Urodził się 16 sierpnia 1933 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-06-03, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 3 czerwca - Światowy Dzień Roweru, ustanowiony rezolucją ONZ w 2018 roku. » więcej 2024-06-02, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 2 czerwca - Przypada XVII Święto Dziękczynienia, obchodzone w całej Polsce. Zostało ustanowione w 2008 roku przez metropolitę warszawskiego kardynała Kazimierza… » więcej 2024-06-01, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 1 czerwca - Międzynarodowy Dzień Dziecka, obchodzony od 1949 roku, a ustanowiony na światowej sesji Demokratycznej Federacji Kobiet. ONZ ustaliło, że każdy… » więcej 2024-05-31, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 31 maja - Światowy Dzień bez Tytoniu, obchodzony od 1988 roku z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia. 31 maja - Dzień Bociana Białego, obchodzony w… » więcej 2024-05-30, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 30 maja - Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, znana powszechnie w Polsce jako Boże Ciało. Jest to jedno z najważniejszych świąt katolickich… » więcej 2024-05-29, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 29 maja - Międzynarodowy Dzień Uczestników Misji Pokojowych ONZ, obchodzony od 2003 roku. 29 maja - Dzień Weterana Działań poza Granicami Państwa, obchodzony… » więcej 2024-05-28, godz. 13:27 Kartka z kalendarza 28 maja - W Kościele katolickim obchodzone jest wspomnienie błogosławionego kardynała Stefana Wyszyńskiego, beatyfikowanego 12 września 2021 roku. 28… » więcej 2024-05-27, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 27 maja - Dzień Samorządu Terytorialnego, upamiętniający pierwsze wybory samorządowe z 27 maja 1990 roku. Dzień został uchwalony przez Sejm w 2000 roku… » więcej 2024-05-26, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 26 maja - Dzień Matki, świętowany w ponad 140 krajach. W niektórych państwach jest obchodzony w innych terminach. Na przykład w Norwegii świętuje się… » więcej 2024-05-25, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 25 maja - Międzynarodowy Dzień Dziecka Zaginionego. 25 maja - Rozpoczyna się Tydzień Solidarności z Ludami Zamieszkującymi Niesamorządne Terytoria, ustanowiony… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »